Mercurial > hg > mpdl-xml-content
view texts/XML/archimedes/la/comma_centr_023_la_1565.xml @ 31:edf6e8fcf323 default tip
Removing DESpecs directory which deserted to git
author | Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de> |
---|---|
date | Wed, 29 Nov 2017 16:55:37 +0100 |
parents | 22d6a63640c6 |
children |
line wrap: on
line source
<?xml version="1.0"?> <archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" > <info> <author>Commandino, Federico</author> <title>Liber de centro gravitatis solidorum</title> <date>1565</date> <place>Bologna</place> <translator></translator> <lang>la</lang> <cvs_file>comma_centr_023_la_1565.xml</cvs_file> <cvs_version></cvs_version> <locator>023.xml</locator> </info> <text> <pb xlink:href="023/01/001.jpg"></pb> <front> <section> <p type="head"> <s id="s.000001">FEDERICI <lb></lb>COMMANDINI <lb></lb>VRBINATIS</s> <s id="s.000002">LIBER DE CENTRO <lb></lb>GRAVITATIS <lb></lb>SOLIDORVM.</s> </p> <figure id="id.023.01.001.1.jpg" xlink:href="023/01/001/1.jpg"></figure> <p type="head"> <s id="s.000003">CVM PRIVILEGIO IN ANNOS X.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000004">BONONIAE,</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000005">Ex Officina Alexandri Benacii.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000006">MDLXV.</s> </p> <pb xlink:href="023/01/002.jpg"></pb> <pb xlink:href="023/01/003.jpg"></pb> </section> <section> <p type="head"> <s id="s.000007">ALEXANDRO FARNESIO <lb></lb> CARDINALI AMPLISSIMO. <lb></lb> ET OPTIMO.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000008">Cvm multæ res in mathematicis <lb></lb> diſciplinis nequaquam ſatis ad<lb></lb> huc explicatæ ſint, tum perdif<lb></lb> ficilis, & perobſcura quæſtio <lb></lb> eſt de centro grauitatis corpo<lb></lb> rum ſolidorum; quæ, & ad co<lb></lb> gnoſcendum pulcherrima eſt, <lb></lb> & ad multa, quæ à mathematicis proponuntur, præ<lb></lb> clare intelligenda maximum affert adiumentum. </s> <s id="s.000009">de <lb></lb> qua neminem ex mathematicis, neque noſtra, neque <lb></lb> patrum noſtrorum memoria ſcriptum reliquiſſe ſci<lb></lb> mus. </s> <s id="s.000010">& quamuis in earum monumentis literarum <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb> nulla reperiantur, ex quibus in hanc ſententiam addu<lb></lb> ci poſſumus, vt exiſtimemus hanc rem ab <expan abbr="ijſdẽ">ijſdem</expan> vber<lb></lb> rime tractatam eſſe; tamen neſcio quo fato adhuc <lb></lb> in eiuſmodi librorum ignoratione verſamur. </s> <s id="s.000011">Archi<lb></lb> medes quidem <expan abbr="mathematicorũ">mathematicorum</expan> princeps in libello, <lb></lb> cuius inſcriptio eſt, <foreign lang="grc">κέντρα βάρων ἐπιπέδων</foreign>, de centro pla<lb></lb> norum copioſiſsime, atque acutiſsime conſcripſit: & <lb></lb> in eo explicando <expan abbr="ſummã">ſummam</expan> ingenii, & ſcientiæ <expan abbr="gloriã">gloriam</expan> eſt <lb></lb> <expan abbr="cõſecutus">conſecutus</expan>. </s> <s id="s.000012">Sed de cognitione <expan abbr="cẽtri">centri</expan> grauitatis <expan abbr="corporũ">corporum</expan> <lb></lb> <expan abbr="ſolidorũ">ſolidorum</expan> nulla in eius libris litera inuenitur. </s> <s id="s.000013">non mul<lb></lb> tos abhinc annos MARCELLVS II. PONT. MAX. <pb xlink:href="023/01/004.jpg"></pb>cum adhuc Cardinalis eſſet, mihi, quæ ſua erat hu<lb></lb> manitas, libros eiuſdem Archimedis de ijs, quæ ve<lb></lb> huntur in aqua, latine redditos dono dedit. </s> <s id="s.000014">hos cum <lb></lb>ego, ut aliorum ſtudia incitarem, <expan abbr="emendãdos">emendandos</expan>, & <expan abbr="cõ-mentariis">com<lb></lb> mentariis</expan> illuſtrandos ſuſcepiſſem, animaduerti dubi <lb></lb> tari non poſſe, quin Archimedes vel de hac materia <lb></lb> ſcripſiſſet, vel aliorum mathematicorum ſcripta per<lb></lb> legiſſet. </s> <s id="s.000015">nam in iis tum alia nonnulla, tum maxime <lb></lb> illam propoſitionem, ut euidentem, & aliàs proba<lb></lb> tam aſſumit, <expan abbr="Centrũ">Centrum</expan> grauitatis in portionibus conoi<lb></lb> dis rectanguli axem ita diuidere, vt pars, quæ ad verti<lb></lb> cem terminatur, alterius partis, quæ ad baſim dupla <lb></lb> ſit. </s> <s id="s.000016">Verum hæc ad eam partem mathematicarum <lb></lb> diſciplinarum præcipue refertur, in qua de centro <lb></lb> grauitatis corporum ſolidorum tractatur. </s> <s id="s.000017">non eſt au<lb></lb> tem conſentaneum Archimedem illum admirabilem <lb></lb> virum hanc propoſitionem ſibi argumentis con<lb></lb> firmandam exiſtimaturum non fuiſſe, niſi eam vel <lb></lb> aliis in locis probauiſſet, vel ab aliis probatam eſſe <lb></lb> comperiſſet. </s> <s id="s.000018">quamobrem nequid in iis libris intel<lb></lb> ligendis deſiderari poſſet, ſtatui hanc etiam partem <lb></lb> vel à veteribus prætermiſſam, vel tractatam quidem, <lb></lb> ſed in tenebris iacentem, non intactam relinquere; <lb></lb> atque ex aſsidua mathematicorum, præſertim Archi<lb></lb> medis lectione, quæ mihi in mentem venerunt, ea in <lb></lb> medium afferre; ut centri grauitatis corporum ſoli<lb></lb> dorum, ſi non perfectam, at certe aliquam noti- <pb xlink:href="023/01/005.jpg"></pb>tiam haberemus. </s> <s id="s.000019">Quem meum laborem <expan abbr="nõ">non</expan> mathe<lb></lb> maticis ſolum, verum iis etiam, qui naturæ obſcuri<lb></lb> tate delectantur, <expan abbr="nõ">non</expan> iniucundam fore ſperaui: multa <lb></lb> enim <foreign lang="grc">προβλήματα</foreign> cognitione digniſsima, quæ ad <expan abbr="vtrã-que">vtran<lb></lb> que</expan> ſcientiam attinent, ſeſe legentibus obtuliſſent.</s> <lb></lb> <s id="s.000020">neque id vlli mirandum videri debet. </s> <s id="s.000021">vt enim in cor<lb></lb>poribus noſtris omnia membra, ex quibus certa quæ<lb></lb> dam officia naſcuntur, diuino quodam ordine inter <lb></lb> ſe implicata, & colligata ſunt: in <expan abbr="iisq́">iisque</expan>; admirabilis il<lb></lb> la conſpiratio, quam <foreign lang="grc">σύμπνοιαν</foreign> græci vocant, eluceſcit, <lb></lb> ita tres illæ Philoſophiæ (ut Ariſtotelis verbo vtar) <lb></lb> quæ veritatem ſolam propoſitam habent, licet qui<lb></lb> buſdam quaſi finibus ſuis regantur: tamen <expan abbr="earũ">earum</expan> vna<lb></lb> quæque per ſe ipſam quodammodo imperfecta eſt: <lb></lb> neque altera ſine alterius auxilio plene comprehen<lb></lb> di poteſt. </s> <s id="s.000022">complures præterea mathematicorum no<lb></lb> di ante hac explicatu difficillimi nullo negotio expe<lb></lb> diti eſſent: atque (ut vno verbo complectar) niſi <lb></lb> mea valde amo, tractationem hanc meam ſtudioſis <lb></lb> non mediocrem vtilitatem, & magnam volupta<lb></lb> tem allaturam eſſe mihi perſuaſi. </s> <s id="s.000023">cum autem ad hoc <lb></lb> ſcribendum aggreſſus eſsem, allatus eſt ad me liber <lb></lb> Franciſci Maurolici Meſſanenſis, in quo vir ille do<lb></lb> ctiſsimus, & in iis diſciplinis exercitatiſsimus af<lb></lb> firmabat ſe de centro grauitatis corporum ſolido<lb></lb> rum conſcripſiſſe. </s> <s id="s.000024">cum hoc intellexiſſem, ſuſtinui <lb></lb> me pauliſper: tacitus que expectaui, dum opus cla- <pb xlink:href="023/01/006.jpg"></pb>risſimi uiri, quem ſemper honoris cauſſa nomino, <lb></lb> in lucem proferretur: mihi enim exploratisſimum <lb></lb> erat: Franciſcum Maurolicum multo doctius, & <lb></lb> exquiſitius hoc diſciplinarum genus ſcriptis ſuis tra<lb></lb> diturum. </s> <s id="s.000025">ſed cum id tardius fieret, hoc eſt, ut ego <lb></lb> interpretor, diligentius, mihi diutius hac ſcriptione <lb></lb> non ſuperſedendum eſſe duxi, præſertim cum iam li<lb></lb> bri Archimedis de iis, quæ uehuntur in aqua, opera <lb></lb> mea illuſtrati typis <expan abbr="excudẽdi">excudendi</expan> eſſent. </s> <s id="s.000026">nec me alia cauſ<lb></lb> ſa impuliſſet, ut de centro grauitatis corporum ſoli<lb></lb> dorum ſcriberem, niſi ut hac etiam ratione lux eis <lb></lb> quàm maxime fieri poſſet afferretur. </s> <s id="s.000027"><expan abbr="atq;">atque</expan> id eò mihi <lb></lb> faciendum exiſtimaui, quòd in ſpem ueniebam fore, <lb></lb> ut cum ego ex omnibus mathematicis primus, hanc <lb></lb> materiam explicandam ſuſcepiſſem; ſi quid errati for<lb></lb> te à me commiſſum eſſet, boni uiri potius id meæ de <lb></lb> ſtudioſis hominibus bene <expan abbr="merẽdi">merendi</expan> cupiditati, quàm <lb></lb> arrogantiæ aſcriberent. </s> <s id="s.000028">reſtabat ut conſiderarem, cui <lb></lb> potisſimum ex principibus uiris contemplationem <lb></lb> hanc, nunc primum memoriæ, ac literis proditam de <lb></lb> dicarem. </s> <s id="s.000029">harum mearum cogitationum ſumma fa<lb></lb> cta, exiſtimaui nemini conuenientius de centro graui <lb></lb> tatis corporum opus dicari oportere, quàm ALE<lb></lb> XANDRO FARNESIO grauisſimo, ac prudentisſi<lb></lb> mo Cardinali, quo in uiro ſumma fortuna ſemper <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb></lb> ſumma uirtute certauit. </s> <s id="s.000030">quid enim maxime in te ad<lb></lb> mirati debeant homines, obſcurum eſt; uſum ne re- <pb xlink:href="023/01/007.jpg"></pb>rum, qui pueritiæ tempus extremum principium ha<lb></lb> buiſti, & <expan abbr="imperiorũ">imperiorum</expan>, & ad Reges, & Imperatores ho<lb></lb> norificentiſsimarum legationum; an excellentiam <lb></lb> in omni genere literarum, qui vix <expan abbr="adoleſcẽtulus">adoleſcentulus</expan>, quæ <lb></lb> homines iam confirmata ætate ſummo ſtudio, <expan abbr="diu-turnisq́">diu<lb></lb> turnisque</expan>; laboribus didicerunt, ſcientia, & cognitione <lb></lb> comprehendiſti: an conſilium, & ſapientiam in re<lb></lb> gendis, & <expan abbr="gubernãdis">gubernandis</expan> Ciuitatibus, cuius grauiſsimæ <lb></lb> ſententiæ in ſanctiſsimo Reip. Chriſtianæ conſilio di<lb></lb> ctæ, potius diuina oracula, quàm ſententiæ habitæ <lb></lb> ſunt, & habentur. </s> <s id="s.000031">prætermitto liberalitatem, & mu<lb></lb> nificentiam tuam, quam in ſtudioſiſsimo quoque ho<lb></lb> neſtando quotidie magis oſtendis, ne videar auribus <lb></lb> tuis potius, quàm veritati ſeruire. </s> <s id="s.000032">quamuis à te in tot <lb></lb> præclaros viros tanta beneficia collata ſunt, & <expan abbr="confe-rũtur">confe<lb></lb> runtur</expan>, vt omnibus teſtatum ſit, nihil tibi eſſe charius, <lb></lb> nihil iucundius, quàm eximia tua liberalitate homi<lb></lb> nes ad amplexandam virtutem, licet currentes incita<lb></lb> re. </s> <s id="s.000033">nihil dico de ceteris virtutibus tuis, quæ tantæ <lb></lb> ſunt, quantæ ne cogitatione quidem comprehendi <lb></lb> poſſunt. </s> <s id="s.000034">Quamobrem hac præcipue de cauſſa te hu<lb></lb> ius meæ lucubrationis patronum eſſe volui, quam ea, <lb></lb> qua ſoles, humanitate accipies. </s> <s id="s.000035">te enim ſemper ob <lb></lb> diuinas virtutes tuas colui, & obſeruaui: <expan abbr="nihilq́">nihilque</expan>; mi<lb></lb> hi fuit optatius; quàm tibi perſpectum eſſe meum <lb></lb> erga te animum; <expan abbr="ſingularemq́">ſingularemque</expan>; obſeruantiam. </s> <s id="s.000036">cœ<lb></lb> lum igitur digito attingam, ſi poſt grauiſsimas oc- <pb xlink:href="023/01/008.jpg"></pb>cupationes tuas legendo Federici tui libro aliquid <lb></lb> impertiri temporis non grauaberis: <expan abbr="cumq́">cumque</expan>; in iis, qui <lb></lb> tibi ſemper addicti erunt, numerare. </s> <s id="s.000037">Vale.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000038">Federicus Commandinus.</s> </p> </section> <section> <pb pagenum="1" xlink:href="023/01/009.jpg"></pb> <p type="head"> <s id="s.000039">FEDERICI COMMANDINI <lb></lb> VRBINATIS LIBER DE CENTRO <lb></lb> GRAVITATIS SOLIDORVM.</s> </p> </section> </front> <body> <chap> <p type="head"> <s id="s.000040">DIFFINITIONES.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000041"><arrow.to.target n="marg1"></arrow.to.target></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000042"><margin.target id="marg1"></margin.target>1</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000043">Centrvm grauitatis, Pappus <lb></lb> Alexandrinus in octauo ma<lb></lb> thematicarum collectionum <lb></lb> libro ita diffiniuit.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000044"><foreign lang="grc">λέγομεν δέ κέντρον βάρους ἑκάστου σώ<lb></lb> ματος ἐ̂ιναι σημε̂ιον τι κείμενον ἐντός, άφ' <lb></lb> ὅυ κατ' έποίνιαν ὰρτνθέν τό βάρος ν̔μερε̂ι<lb></lb> φερόμενον, καὶ φυλάσσει τήν ἐξ ἀρχῆς θέ<lb></lb> σιν, ὀυ μὴ περιτρεπόμενον ἐν τῆ φορᾶ</foreign>. hoc eſt,</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000045">Dicimus autem centrum grauitatis uniuſcu<lb></lb> iuſque corporis punctum quoddam intra poſi<lb></lb> tum, à quo ſi graue appenſum mente concipia<lb></lb> tur, dum fertur quieſcit; & ſeruat eam, quam in <lb></lb> principio habebat poſitionem: neque in ipſa la<lb></lb> tione circumuertitur.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000046">Poſſumus etiam hoc modo diffinire.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000047">Centrum grauitatis uniuſcuiuſque ſolidæ figu<lb></lb> ræ eſt punctum illud intra poſitum, circa quod <lb></lb> undique partes æqualium momentorum conſi<lb></lb> ſtunt. </s> <s id="s.000048">ſi enim per tale centrum ducatur planum <lb></lb> figuram quomodocunque ſecans ſemper in par <pb xlink:href="023/01/010.jpg"></pb>tes æqueponderantes ipſam diuidet.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000049"><arrow.to.target n="marg2"></arrow.to.target></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000050"><margin.target id="marg2"></margin.target>2</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000051">Priſmatis, cylindri, & portionis cylindri axem <lb></lb> appello rectam lineam, quæ oppoſitorum plano<lb></lb> rum centra grauitatis coniungit.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000052"><arrow.to.target n="marg3"></arrow.to.target></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000053"><margin.target id="marg3"></margin.target>3</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000054">Pyramidis, coni, & portionis coni axem dico li <lb></lb> neam, quæ à uertice ad centrum grauitatis baſis <lb></lb> perducitur.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000055"><arrow.to.target n="marg4"></arrow.to.target></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000056"><margin.target id="marg4"></margin.target>4</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000057">Si pyramis, conus, portio coni, uel conoidis ſe<lb></lb> cetur plano baſi æquidiſtante, pars, quæ eſt ad ba<lb></lb> ſim, fruſtum pyramidis, coni, portionis coni, uel <lb></lb> conoidis dicetur; quorum plana æquidiſtantia, <lb></lb> quæ opponuntur ſimilia ſunt, & inæqualia: axes <lb></lb> uero ſunt axium figurarum partes, quæ in ipſis <lb></lb> comprehenduntur.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000058">PETITIONES.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000059"><arrow.to.target n="marg5"></arrow.to.target></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000060"><margin.target id="marg5"></margin.target>1</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000061">Solidarum figurarum ſimilium centra grauita<lb></lb> tis ſimiliter ſunt poſita.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000062"><arrow.to.target n="marg6"></arrow.to.target></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000063"><margin.target id="marg6"></margin.target>2</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000064">Solidis figuris ſimilibus, & æqualibus inter ſe <lb></lb> aptatis, centra quoque grauitatis ipſarum inter ſe <lb></lb> aptata erunt.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000065">THEOREMA I. PROPOSITIO I.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000066">Omnis figuræ rectilineæ in circulo deſcriptæ, <lb></lb> quæ æqualibus lateribus, & angulis contine<lb></lb> <pb pagenum="2" xlink:href="023/01/011.jpg"></pb>tur, centrum grauitatis eſt idem, quod circuli cen<lb></lb> trum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000067">Sit primo triangulum æquilaterum abc in circulo de<lb></lb> ſcriptum: & diuiſa ac bifariam in d, ducatur bd. </s> <s id="s.000068">erit in li<lb></lb> nea bd centrum grauitatis <expan abbr="triãguli">trianguli</expan> abc, ex tertia decima <lb></lb> primi libri Archimedis de centro grauitatis planorum. </s> <s id="s.000069">Et <lb></lb> <figure id="id.023.01.011.1.jpg" xlink:href="023/01/011/1.jpg"></figure><lb></lb> quoniam linea ab eſt æqualis <lb></lb> lineæ bc; & ad ipſi dc; <expan abbr="eſtq́">eſtque</expan>; <lb></lb> bd utrique communis: trian<arrow.to.target n="marg7"></arrow.to.target><lb></lb> gulum abd æquale erit trian<lb></lb> gulo cbd: & anguli angulis æ<lb></lb> quales, qui æqualibus lateri<lb></lb> <arrow.to.target n="marg8"></arrow.to.target><lb></lb> bus ſubtenduntur. </s> <s id="s.000071">ergo angu<lb></lb> li ad d <expan abbr="utriq;">utrique</expan> recti ſunt. </s> <s id="s.000072">quòd <lb></lb> cum linea bd ſecet ae bifa<lb></lb> <arrow.to.target n="marg9"></arrow.to.target><lb></lb> riam, & ad angulos rectos; in <lb></lb> ipſa bd eſt centrum circuli. </s> <s id="s.000073"><lb></lb> quare in eadem bd linea erit <lb></lb> centrum grauitatis trianguli, & circuli centrum. </s> <s id="s.000074">Similiter <lb></lb> diuiſa ab bifariam in e, & ducta ce, oſtendetur in ipſa <expan abbr="utrũ">utrum</expan> <lb></lb> que centrum contineri. </s> <s id="s.000075">ergo ea erunt in puncto, in quo li<lb></lb> neæ bd, ce conueniunt. </s> <s id="s.000076">trianguli igitur abc centrum gra<lb></lb> uitatis eſt idem, quod circuli centrum.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000077"><margin.target id="marg7"></margin.target>8. primi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000078"><margin.target id="marg8"></margin.target>13. primi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000079"><margin.target id="marg9"></margin.target>corol. pri<lb></lb> mæ tertii</s> </p> <figure id="id.023.01.011.2.jpg" xlink:href="023/01/011/2.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000080">Sit quadratum abcd in cir<lb></lb> culo deſcriptum: & ducantur <lb></lb> ac, bd, quæ conueniant in e. </s> <s id="s.000081">er<lb></lb> go punctum e eſt centrum gra<lb></lb> uitatis quadrati, ex decima eiuſ <lb></lb> dem libri Archimedis. </s> <s id="s.000082">Sed cum <lb></lb> omnes anguli ad abcd recti <lb></lb> <arrow.to.target n="marg10"></arrow.to.target><lb></lb> ſint; erit abc ſemicirculus: <lb></lb> <expan abbr="itemq́">itemque</expan>; bcd: & propterea li<lb></lb> neæ ac, bd diametri circuli: <pb xlink:href="023/01/012.jpg"></pb>quæ quidem in centro conueniunt. </s> <s id="s.000083">idem igitur eſt centrum <lb></lb> grauitatis quadrati, & circuli centrum.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000084"><margin.target id="marg10"></margin.target>31. tertii.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000085">Sit pentagonum æquilaterum, & æquiangulum in circu<lb></lb> <figure id="id.023.01.012.1.jpg" xlink:href="023/01/012/1.jpg"></figure><lb></lb> lo deſcriptum abcd e. </s> <s id="s.000086">& iun<lb></lb> cta bd, <expan abbr="bifariamq́">bifariamque</expan>; in f diuiſa, <lb></lb> ducatur cf, & producatur ad <lb></lb> circuli circumferentiam in g; <lb></lb> quæ lineam ae in h ſecet: de<lb></lb> inde iungantur ac, cc. </s> <s id="s.000087">Eodem <lb></lb> modo, quo ſupra demonſtra<lb></lb> bimus angulum bcf æqualem <lb></lb> eſſe. </s> <s id="s.000088">angulo dcf; & angulos <lb></lb> ad f utroſque rectos: & idcir<lb></lb>co lineam cfg per circuli cen<lb></lb> trum tranſire. </s> <s id="s.000089">Quoniam igi<lb></lb> tur latera cb, ba, & cd, de æqualia ſunt; & æquales anguli <lb></lb> <arrow.to.target n="marg11"></arrow.to.target><lb></lb> cba, cde: erit baſis ca baſi: ce, & angulus bca angulo <lb></lb> dce æqualis. </s> <s id="s.000090">ergo & reliquus ach, reliquo ech. </s> <s id="s.000091">eſt au<lb></lb> tem ch utrique triangulo ach, ech communis. </s> <s id="s.000092">quare <lb></lb> baſis ah æqualis eſt baſi hc: & anguli, qui ad h recti: <expan abbr="ſuntq́">ſuntque</expan>; <lb></lb> <arrow.to.target n="marg12"></arrow.to.target><lb></lb> recti, qui ad f. </s> <s id="s.000093">ergo lineæ ae, bd inter ſe ſe æquidiſtant. </s> <lb></lb> <s id="s.000094">Itaque cum trapezij abde latera bd, ae æquidiſtantia à li<lb></lb> nea fh bifariam diuidantur; centrum grauitatis ipſius erit <lb></lb> <arrow.to.target n="marg13"></arrow.to.target><lb></lb> in linea fh, ex ultima eiuſdem libri Archimedis. </s> <s id="s.000095">Sed trian<lb></lb> guli bcd centrum grauitatis eſt in linea cf. </s> <s id="s.000096">ergo in eadem <lb></lb> linea ch eſt centrum grauitatis trapezij abde, & trian<lb></lb> guli bcd: hoc eſt pentagoni ipſius centrum: & centrum <lb></lb> circuli. </s> <s id="s.000097">Rurſus ſi iuncta ad, <expan abbr="bifariamq́">bifariamque</expan>; ſecta in k, duca<lb></lb> tur ekl: demonſtrabimus in ipſa utrumque centrum in <lb></lb> eſſe. </s> <s id="s.000098">Sequitur ergo, ut punctum, in quo lineæ cg, el con<lb></lb> ueniunt, idem ſit centrum circuli, & centrum grauitatis <lb></lb> pentagoni.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000099"><margin.target id="marg11"></margin.target>4. Primi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000100"><margin.target id="marg12"></margin.target>28. primi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000101"><margin.target id="marg13"></margin.target>13. Archi<lb></lb> medis.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000102">Sit hexagonum abcdef æquilaterum, & æquiangulum <lb></lb> in circulo deſignatum: <expan abbr="iunganturq́">iunganturque</expan>; bd, ae: & bifariam ſe <pb pagenum="3" xlink:href="023/01/013.jpg"></pb>cta bd in g puncto, ducatur cg; & protrahatur ad circuli <lb></lb> uſque circumferentiam; quæ ſecet ae in h. </s> <s id="s.000103">Similiter conclu<lb></lb> demus cg per centrum circuli tranſire: & bifariam ſecate <lb></lb> lineam ae; <expan abbr="itemq́">itemque</expan>; lineas bd, ae inter ſe æquidiſtantes eſſe. <lb></lb> </s> <s id="s.000104">Cum igitur cg per centrum circuli tranſeat; & ad <expan abbr="punctũ">punctum</expan> <lb></lb> f perueniat neceſſe eſt: quòd cdef ſit dimidium circumfe<lb></lb> <figure id="id.023.01.013.1.jpg" xlink:href="023/01/013/1.jpg"></figure><lb></lb> <arrow.to.target n="marg14"></arrow.to.target><lb></lb> rentiæ circuli. </s> <s id="s.000105">Quare in eadem <lb></lb> diametro cf erunt centra gra<lb></lb> uitatis triangulorum bcd, <lb></lb> afe, & quadrilateri abde, ex <lb></lb> quibus conſtat hexagonum ab <lb></lb> cdef. </s> <s id="s.000106">perſpicuum eſt igitur in <lb></lb> ipſa cf eſſe circuli centrum, & <lb></lb> centrum grauitatis hexagoni. <lb></lb> </s> <s id="s.000107">Rurſus ducta altera diametro <lb></lb> ad, eiſdem rationibus oſtende<lb></lb> mus in ipſa utrumque <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> <lb></lb> ineſſe. </s> <s id="s.000108">Centrum ergo grauita<lb></lb> tis hexagoni, & centrum circuli idem erit.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000109"><margin.target id="marg14"></margin.target>13 Archi<lb></lb> medis.</s> <lb></lb> <s id="s.000110">9. <expan abbr="eiusdetilde;">eiusdem</expan> <lb></lb> m</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000111">Sit heptagonum abcdefg æquilaterum atque æquian<lb></lb> <figure id="id.023.01.013.2.jpg" xlink:href="023/01/013/2.jpg"></figure><lb></lb> gulum in circulo deſcriptum: <lb></lb> & iungantur ce, bf, ag: di<lb></lb> uiſa autem ce bifariam in <expan abbr="pũtco">pun<lb></lb> cto</expan> h: & iuncta dh produca<lb></lb> tur in k. </s> <s id="s.000112">non aliter demon<lb></lb> ſtrabimus in linea dk eſſe cen<lb></lb> trum circuli, & centrum gra<lb></lb> uitatis trianguli cde, & tra<lb></lb> peziorum bcef, abfg, hoc <lb></lb> eſt centrum totius heptago<lb></lb> ni: & rurſus eadem centra in <lb></lb> alia diametro cl ſimiliter du<lb></lb> cta contineri. </s> <s id="s.000113">Quare & centrum grauitatis heptagoni, & <lb></lb> centrum circuli in idem punctum conueniunt. </s> <s id="s.000114">Eodem mo <pb xlink:href="023/01/014.jpg"></pb>do in reliquis figuris æquilateris, & æquiangulis, quæ in cir<lb></lb> culo deſcribuntur, probabimus <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> grauitatis earum, <lb></lb> & centrum circuli idem eſſe. </s> <s id="s.000115">quod quidem demonſtrare <lb></lb> oportebat.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000116">Ex quibus apparet cuiuslibet figuræ rectilineæ <lb></lb> in circulo plane deſcriptæ centrum grauitatis <expan abbr="idẽ">idem</expan> <lb></lb> eſſe, quod & circuli centrum.<lb></lb> <arrow.to.target n="marg15"></arrow.to.target></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000117"><margin.target id="marg15"></margin.target><foreign lang="grc">γνωρίμως</foreign></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000118">Figuram in circulo plane deſcriptam appella<lb></lb> mus, cuiuſmodi eſt ea, quæ in duodecimo elemen<lb></lb> torum libro, propoſitione ſecunda deſcribitur. <lb></lb> </s> <s id="s.000119">ex æqualibus enim lateribus, & angulis conſtare <lb></lb> perſpicuum eſt.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000120">THEOREMA II, PROPOSITIO II.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000121">Omnis figuræ rectilineæ in ellipſi plane deſcri<lb></lb> ptæ centrum grauitatis eſt idem, quod ellipſis <lb></lb> centrum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000122">Quo modo figura rectilinea in ellipſi plane deſcribatur, <lb></lb> docuimus in commentarijs in quintam propoſitionem li<lb></lb> bri Archimedis de conoidibus, & ſphæroidibus.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000123">Sit ellipſis abcd, cuius maior axis ac, minor bd: <expan abbr="iun-ganturq́">iun<lb></lb> ganturque</expan>; ab, bc, cd, da: & bifariam diuidantur in pun<lb></lb> ctis efgh. </s> <s id="s.000124">à centro autem, quod ſit k ductæ lineæ ke, kf, <lb></lb> kg, kh uſque ad ſectionem in puncta lmno protrahan<lb></lb> tur: & iungantur lm, mn, no, ol, ita ut ac ſecet li<lb></lb> neas lo, mn, in z<foreign lang="grc">φ</foreign> punctis; & bd ſecet lm, on in <foreign lang="grc">χψ.</foreign><lb></lb> erunt lk, kn linea una, <expan abbr="itemq́ue">itemque</expan> linea una ipſæ mk, ko: <lb></lb> & lineæ ba, cd æquidiſtabunt lineæ mo: & bc, ad ipſi <lb></lb> ln. </s> <s id="s.000125">rurſus lo, mn axi bd æquidiſtabunt: & lm, <pb pagenum="4" xlink:href="023/01/015.jpg"></pb>on ipſi ac. </s> <s id="s.000126">Quoniam enim triangulorum abk, adk, latus <lb></lb> bk eſt æquale lateri kd, & ak utrique commune; <expan abbr="anguliq́">angulique</expan>; <lb></lb> <arrow.to.target n="marg16"></arrow.to.target><lb></lb> ad k recti. </s> <s id="s.000127">baſis ab baſi ad; & reliqui anguli reliquis an<lb></lb> gulis æquales erunt. </s> <s id="s.000128">eadem quoque ratione oſtendetur bc <lb></lb> <figure id="id.023.01.015.1.jpg" xlink:href="023/01/015/1.jpg"></figure><lb></lb> æqualis cd; & ab ipſi <lb></lb> bc. quare omnes ab, <lb></lb> bc, cd, da ſunt æqua<lb></lb> les. </s> <s id="s.000129">& quoniam anguli <lb></lb> ad a æquales ſunt angu<lb></lb> lis ad c; erunt anguli b <lb></lb> ac, acd coalterni inter <lb></lb> ſe æquales; <expan abbr="itemq́">itemque</expan>; dac, <lb></lb> acb. </s> <s id="s.000130">ergo cd ipſi ba; <lb></lb> & ad ipſi bc æquidi<lb></lb> ſtat. </s> <s id="s.000131">At uero cum lineæ <lb></lb> ab, cd inter ſe æquidi<lb></lb> ſtantes bifariam ſecen<lb></lb>tur in punctis eg; erit li<lb></lb> nea lekgn diameter ſe<lb></lb> ctionis, & linea una, ex <lb></lb> demonſtratis in uigeſi<lb></lb> maoctaua ſecundi coni <lb></lb> corum. </s> <s id="s.000132">Et eadem ratione linea una mfkho. </s> <s id="s.000133">Sunt <expan abbr="autẽ">autem</expan> ad, <lb></lb> bc inter ſe ſe æquales, & æquidiſtantes. </s> <s id="s.000134">quare & earum di<lb></lb> <arrow.to.target n="marg17"></arrow.to.target><lb></lb> midiæ ah, bf; <expan abbr="itemq́">itemque</expan>; hd, fe; & quæ ipſas coniungunt rectæ <lb></lb> lineæ æquales, & æquidiſtantes erunt. </s> <s id="s.000135"><expan abbr="æquidiſtãt">æquidiſtant</expan> igitur ba, <lb></lb> cd diametro mo: & pariter ad, bc ipſi ln æquidiſtare o<lb></lb> ſtendemus. </s> <s id="s.000136">Si igitur <expan abbr="manẽte">manente</expan> diametro ac intelligatur abc <lb></lb> portio ellipſis ad portionem adc moueri, cum primum b <lb></lb> applicuerit ad d, <expan abbr="cõgruet">congruet</expan> tota portio toti portioni, <expan abbr="lineaq́">lineaque</expan>; <lb></lb> ba lineæ ad; & bc ipſi cd congruet: punctum uero e ca<lb></lb> det in h; f in g: & linea ke in lineam kh: & kf in kg. </s> <s id="s.000137">qua <lb></lb> re & el in ho, et fm in gn. </s> <s id="s.000138">At ipſa lz in zo; et m<foreign lang="grc">φ</foreign> in <foreign lang="grc">φ</foreign>n <lb></lb> cadet. </s> <s id="s.000139">congruet igitur triangulum lkz triangulo okz: et <pb xlink:href="023/01/016.jpg"></pb>triangulum mk<foreign lang="grc">φ</foreign> triangulo nk<foreign lang="grc">φ.</foreign> ergo anguli lzk, ozk, <lb></lb> m <foreign lang="grc">φ</foreign> k, n<foreign lang="grc">φ</foreign>k æquales ſunt, ac recti. </s> <s id="s.000140">quòd cum etiam recti <lb></lb> <arrow.to.target n="marg18"></arrow.to.target><lb></lb> ſint, qui ad k; æquidiſtabunt lineæ lo, mn axi bd. </s> <s id="s.000141">& ita <lb></lb> demonſtrabuntur lm, on ipſi ac æquidiſtare. </s> <s id="s.000142">Rurſus ſi <lb></lb>iungantur al, lb, bm, mc, cn, nd, do, oa: & bifariam di<lb></lb> uidantur: à centro autem k ad diuiſiones ductæ lineæ pro<lb></lb> trahantur uſque ad ſectionem in puncta pqrstuxy: & po <lb></lb> ſtremo py, qx, ru, st, qr, ps, yt, xu coniungantur. </s> <s id="s.000143">Simili<lb></lb> <figure id="id.023.01.016.1.jpg" xlink:href="023/01/016/1.jpg"></figure><lb></lb> ter oſtendemus lineas <lb></lb> py, qx, ru, st axi bd æ<lb></lb> quidiſtantes eſſe: & qr, <lb></lb> ps, yt, xu æquidiſtan<lb></lb> tes ipſi ac. </s> <s id="s.000144">Itaque dico <lb></lb> harum figurarum in el<lb></lb> lipſi deſcriptarum cen<lb></lb> trum grauitatis eſſe <expan abbr="pũ-ctum">pun<lb></lb> ctum</expan> k, idem quod & el<lb></lb> lipſis centrum. </s> <s id="s.000145">quadri<lb></lb> lateri enim abcd cen<lb></lb> trum eſt k, ex decima e<lb></lb> iuſdem libri Archime<lb></lb> dis, quippe <expan abbr="cũ">cum</expan> in eo om<lb></lb> nes diametri <expan abbr="cõueniãt">conueniant</expan>. </s> <lb></lb> <s id="s.000146">Sed in figura albmcn <lb></lb> <arrow.to.target n="marg19"></arrow.to.target><lb></lb> do, quoniam trianguli <lb></lb> alb centrum grauitatis <lb></lb> <arrow.to.target n="marg20"></arrow.to.target><lb></lb> eſt in linea le: <expan abbr="trapezijq́">trapezijque</expan>; abmo centrum in linea ek: trape<lb></lb> zij omcd in kg: & trianguli cnd in ipſa gn: erit magnitu<lb></lb> dinis ex his omnibus conſtantis, uidelicet totius figuræ cen <lb></lb> trum grauitatis in linea ln: & ob eandem cauſſam in linea <lb></lb> om. </s> <s id="s.000147">eſt enim trianguli aod centrum in linea oh: trapezij <lb></lb> alnd in hk: trapezij lbcn in kf: & trianguli bmc in fm. </s> <lb></lb> <s id="s.000148">cum ergo figuræ albmcndo centrum grauitatis ſit in li<lb></lb> nea ln, & in linea om; erit centrum ipſius punctum k, in <pb pagenum="5" xlink:href="023/01/017.jpg"></pb>quo ſcilicet ln, om conueniunt. </s> <s id="s.000149">Poſtremo in figura <lb></lb> aplqbrmsctnudxoy centrum grauitatis trian<lb></lb> guli pay, & trapezii ploy eſt in linea az: trapeziorum <lb></lb> uero lqxo, qbdx centrum eſt in linea zk: & <expan abbr="trapeziorũ">trapeziorum</expan> <lb></lb> brud, rmnu in k<foreign lang="grc">φ·</foreign> & denique trapezii mstn; & triangu<lb></lb> li sct in <foreign lang="grc">φ</foreign>c. </s> <s id="s.000150">quare magnitudinis ex his compoſitæ <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <lb></lb> in linea ac conſiſtit. </s> <s id="s.000151">Rurſus trianguli qbr, & trapezii ql<lb></lb> mr centrum eſt in linea b<foreign lang="grc">χ.</foreign> trapeziorum lpsm, pacs, <lb></lb> aytc, yont in linea <foreign lang="grc">χφ·</foreign> <expan abbr="trapeziiq;">trapeziique</expan> oxun, & trianguli <lb></lb> xdu centrum in <foreign lang="grc">ψ</foreign>d. </s> <s id="s.000152">totius ergo magnitudinis centrum <lb></lb> eſt in linea bd. </s> <s id="s.000153">ex quo ſequitur, centrum grauitatis figuræ <lb></lb> aplqbrmsctnudxoy eſſe <expan abbr="punctũ">punctum</expan> K, lineis ſcilicet ac, <lb></lb> bd commune, quæ omnia demonſtrare oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000154"><margin.target id="marg16"></margin.target>8. primi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000155"><margin.target id="marg17"></margin.target>33. primi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000156"><margin.target id="marg18"></margin.target>28. primi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000157"><margin.target id="marg19"></margin.target>13. Archi<lb></lb> medis.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000158"><margin.target id="marg20"></margin.target>Vltima.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000159">THEOREMA III. PROPOSITIO III.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000160">Cuiuslibet portio<lb></lb> nis circuli, & ellipſis, <lb></lb> quæ dimidia non ſit <lb></lb> maior, centrum graui <lb></lb> tatis in portionis dia<lb></lb> metro conſiſtit.</s> </p> <figure id="id.023.01.017.1.jpg" xlink:href="023/01/017/1.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000161">HOC eodem prorſus <lb></lb> modo demonſtrabitur, <lb></lb> quo in libro de centro gra<lb></lb> uitatis planorum ab Ar<lb></lb> chimede <expan abbr="demonſtratũ">demonſtratum</expan> eſt, <lb></lb> in portione <expan abbr="cõtenta">contenta</expan> recta <lb></lb> linea, & rectanguli coni ſe<lb></lb> ctione grauitatis <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> <lb></lb> eſſe in diametro portio<lb></lb> nis. </s> <s id="s.000162">Et ita demonſtrari po<lb></lb> <pb xlink:href="023/01/018.jpg"></pb>teſt in portione, quæ recta linea & obtuſianguli coni ſe<lb></lb> ctione, ſeu hyperbola continetur.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000163">THEOREMA IIII. PROPOSITIO IIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000164">IN circulo & ellipſi idem eſt figuræ & graui<lb></lb> tatis centrum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000165">SIT circulus, uel ellipſis, cuius centrum a. </s> <s id="s.000166">Dico a gra<lb></lb> uitatis quoque centrum eſſe. </s> <s id="s.000167">Si enim fieri poteſt, ſit b cen<lb></lb> trum grauitatis: & iuncta ab extra figuram in c produca<lb></lb> tur: quam uero proportionem habet linea ca ad ab, ha<lb></lb> beat circulus a ad alium circulum, in quo d; uel ellipſis ad <lb></lb> aliam ellipſim: & in circulo, uel ellipſi figura rectilinea pla<lb></lb> ne deſcribatur adco, ut tandem relinquantur portiones <lb></lb> quædam minores circulo, uel ellipſi d; quæ figura ſit abcefg<lb></lb> hklmn. </s> <s id="s.000168">Illud uero in circulo fieri poſſe ex duodecimo <lb></lb> elementorum libro, propoſitione ſecunda manifeſte con<lb></lb> <figure id="id.023.01.018.1.jpg" xlink:href="023/01/018/1.jpg"></figure><lb></lb> ſtat; at in ellipſi nos demonſtra<lb></lb> uimus in commentariis in quin<lb></lb> tam propoſitionem Archimedis <lb></lb> de conoidibus, & ſphæroidibus. </s> <lb></lb> <s id="s.000169">erit igitur a centrum grauitatis <lb></lb> ipſius figuræ, quod proxime <expan abbr="oſtẽ">oſten</expan><lb></lb> dimus. </s> <s id="s.000170">Itaque quoniam circulus <lb></lb> a ad circulum d, uel ellipſis a ad <lb></lb> ellipſim d eandem <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan> <lb></lb> habet, quam linea ca ad ab: <lb></lb> portiones uero ſunt minores cir<lb></lb> <arrow.to.target n="marg21"></arrow.to.target><lb></lb> culo uel ellipſi d: habebit circu<lb></lb> lus, uel ellipſis ad portiones ma<lb></lb> iorem proportionem, quàm ca <lb></lb> <arrow.to.target n="marg22"></arrow.to.target><lb></lb> ad ab: & diuidendo figura recti<lb></lb> linea abcefghklmn ad portiones <pb pagenum="6" xlink:href="023/01/019.jpg"></pb><figure id="id.023.01.019.1.jpg" xlink:href="023/01/019/1.jpg"></figure><lb></lb> habebit maiorem <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan>, <lb></lb> quam cb ad ba. </s> <s id="s.000171">fiat ob ad ba, <lb></lb> ut figura rectilinea ad portio<lb></lb> nes. </s> <s id="s.000172">cum igitur à circulo, uel el<lb></lb> lipſi, cuius grauitatis centrum <lb></lb> eſt b, auferatur figura rectilinea <lb></lb> efghklmn, cuius centrum a; <lb></lb> reliquæ magnitudinis ex portio<lb></lb> <arrow.to.target n="marg23"></arrow.to.target><lb></lb> nibus compoſitæ centrum graui<lb></lb> tatis erit in linea ab producta, <lb></lb> & in puncto o, extra figuram po<lb></lb> ſito. </s> <s id="s.000173">quod quidem fieri nullo mo<lb></lb> do poſſe perſpicuum eſt. </s> <s id="s.000174">ſequi<lb></lb> tur ergo, ut circuli & ellipſis cen<lb></lb> trum grauitatis ſit punctum a, <lb></lb> idem quod figuræ centrum.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000175"><margin.target id="marg21"></margin.target>8. quinti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000176"><margin.target id="marg22"></margin.target>19. quinti <lb></lb> apud <expan abbr="Cãpanum">Cam<lb></lb> panum</expan> .</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000177"><margin.target id="marg23"></margin.target>8. Archi<lb></lb> medis.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000178">ALITER.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000179">Sit circulus, uel ellipſis abcd, <lb></lb> cuius diameter db, & centrum e: <expan abbr="ducaturq;">ducaturque</expan> per e recta li<lb></lb> nea ac, ſecans ipſam db ad rectos angulos. </s> <s id="s.000180">erunt adc, <lb></lb> abc circuli, uel ellipſis dimidiæ portiones. </s> <s id="s.000181">Itaque quo<lb></lb> <figure id="id.023.01.019.2.jpg" xlink:href="023/01/019/2.jpg"></figure><lb></lb> niam por<lb></lb> <expan abbr="tiõis">tionis</expan> adc <lb></lb> <expan abbr="cẽtrũ">centrum</expan> gra<lb></lb> uitatis eſt <lb></lb> in diame<lb></lb> tro de: & <lb></lb> portionis <lb></lb> abc cen<lb></lb> trum eſt <expan abbr="ĩ">im</expan> <lb></lb> ipſa eb: to<lb></lb> tius circu<lb></lb> li, uel ellipſis grauitatis centrum erit in diametro db. </s> <lb></lb> <s id="s.000182">Sit autem portionis adc <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> grauitatis f: & ſumatur <pb xlink:href="023/01/020.jpg"></pb>in linea eb <expan abbr="punctũ">punctum</expan> g, ita ut fit ge æqualis ef. </s> <s id="s.000183">erit g por<lb></lb> tionis abc centrum. </s> <s id="s.000184">nam ſi hæ portiones, quæ æquales <lb></lb> & ſimiles ſunt, inter ſe ſe aptentur, ita ut be cadat in de, <lb></lb> & punctum b in d cadet, & g in f: figuris autem æquali<lb></lb> bus, & ſimilibus inter ſe aptatis, centra quoque grauitatis <lb></lb> ipſarum inter ſe aptata erunt, ex quinta petitione Archi<lb></lb> medis in libro de centro grauitatis planorum. </s> <s id="s.000185">Quare cum <lb></lb> portionis adc centrum grauitatis ſit f: & portionis <lb></lb> abc centrum g: magnitudinis; quæ ex utriſque efficitur: <lb></lb> hoc eſt circuli uel ellipſis grauitatis centrum in medio li<lb></lb> neæ fg, quod eſt e, conſiſtet, ex quarta propoſitione eiuſ<lb></lb> dem libri Archimedis. </s> <s id="s.000186">ergo circuli, uel ellipſis centrum <lb></lb> grauitatis eſt idem, quod figuræ centrum. </s> <s id="s.000187">atque illud eſt, <lb></lb> quod demonſtrare oportebat.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000188">Ex quibus ſequitur portionis circuli, uel ellip<lb></lb> ſis, quæ dimidia maior ſit, centrum grauitatis in <lb></lb> diametro quoque ipſius conſiſtere.</s> </p> <figure id="id.023.01.020.1.jpg" xlink:href="023/01/020/1.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000189">Sit enim maior portio abc, cu<emph type="italics"></emph>i<emph.end type="italics"></emph.end>us diameter bd, & com<lb></lb> pleatur circulus, uel ellipſis, ut portio reliqua fit aec, dia <pb pagenum="7" xlink:href="023/01/021.jpg"></pb>metrum habens ed. </s> <s id="s.000190">Quoniam igitur circuli uel ellipſis <lb></lb> aecb grauitatis centrum eſt in diametro be, & portio<lb></lb> nis aec centrum in linea ed: reliquæ portionis, uidelicet <lb></lb> abc centrum grauitatis in ipſa bd conſiſtat neceſſe eſt, ex <lb></lb> octaua propoſitione eiuſdem.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000191">THEOREMA V. PROPOSITIO V.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000192">SI priſma ſecetur plano oppoſitis planis æqui <lb></lb> diſtante, ſectio erit figura æqualis & ſimilis ei, <lb></lb> quæ eſt oppoſitorum planorum, centrum graui<lb></lb> tatis in axe habens.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000193">Sit priſma, in quo plana oppoſita ſint triangula abc, <lb></lb> def; axis gh: & ſecetur plano iam dictis planis <expan abbr="æquidiſtã">æquidiſtan</expan><lb></lb> te; quod faciat ſectionem klm; & axi in <expan abbr="pũcto">puncto</expan> n occurrat. </s> <lb></lb> <s id="s.000194">Dico klm triangulum æquale eſſe, & ſimile triangulis abc <lb></lb> def; atque eius grauitatis centrum eſſe punctum n. </s> <s id="s.000195">Quo<lb></lb> <figure id="id.023.01.021.1.jpg" xlink:href="023/01/021/1.jpg"></figure><lb></lb> niam enim plana abc <lb></lb> Klm æquidiſtantia <expan abbr="ſecã">ſecan</expan><lb></lb> <arrow.to.target n="marg24"></arrow.to.target><lb></lb> tur a plano ae; rectæ li<lb></lb> neæ ab, Kl, quæ ſunt ip <lb></lb> ſorum <expan abbr="cõmunes">communes</expan> ſectio<lb></lb> nes inter ſe ſe æquidi<lb></lb> ſtant. </s> <s id="s.000196">Sed æquidiſtant <lb></lb> ad, be; cum ae ſit para<lb></lb> lelogrammum, ex priſ<lb></lb> matis diffinitione. </s> <s id="s.000197">ergo <lb></lb> & al <expan abbr="parallelogrammũ">parallelogrammum</expan> <lb></lb> erit; & propterea linea <lb></lb> <arrow.to.target n="marg25"></arrow.to.target><lb></lb> kl, ipſi ab æqualis. </s> <s id="s.000198">Si<lb></lb> militer demonſtrabitur <lb></lb> lm æquidiſtans, & æqua <lb></lb> lis bc; & mk ipſi ca.</s> <pb xlink:href="023/01/022.jpg"></pb> <s id="s.000199">Itaque quoniam duæ lineæ Kl, lm ſe ſe tangentes, duabus <lb></lb> lineis ſe ſe tangentibus ab, bc æquidiſtant; nec ſunt in e o<lb></lb> dem plano: angulus klm æqualis eſt angulo abc: & ita an<lb></lb> <arrow.to.target n="marg26"></arrow.to.target><lb></lb> gulus lmk, angulo bca, & mkl ipſi cab æqualis probabi<lb></lb> tur. </s> <s id="s.000200">triangulum ergo klm eſt æquale, & ſimile triangulo <lb></lb> abc. quare & triangulo def. </s> <s id="s.000201">Ducatur linea cgo, & per ip<lb></lb> ſam, & per cf ducatur planum ſecans priſma; cuius & paral<lb></lb> lelogrammi ae communis ſectio ſit opq.</s> <s id="s.000202"> tranſibit linea <lb></lb> fq per h, & mp per n. </s> <s id="s.000203">nam cum plana æquidiſtantia ſecen <lb></lb> tur à plano cq, communes eorum ſectiones cgo, mp, fq <lb></lb> ſibi ipſis æquidiſtabunt. </s> <s id="s.000204">Sed & æquidiſtant ab, kl, de. </s> <s id="s.000205">an<lb></lb> <arrow.to.target n="marg27"></arrow.to.target><lb></lb> guli ergo aoc, kpm, dqf inter ſe æquales ſunt: & ſunt <lb></lb> æquales qui ad puncta akd conſtituuntur. </s> <s id="s.000206">quare & reliqui <lb></lb> reliquis æquales; & triangula aco, Kmp, dfq inter ſe ſimi <lb></lb> <arrow.to.target n="marg28"></arrow.to.target><lb></lb> lia erunt. </s> <s id="s.000207">Vt igitur ca ad ao, ita fd ad dq: & permutando <lb></lb> ut ca ad fd, ita ao ad dq.</s> <s id="s.000208">eſt autem ca æqualis fd. </s> <s id="s.000209">ergo & <lb></lb> ao ipſi dq.</s> <s id="s.000210"> eadem quoque ratione & ao ipſi Kp æqualis <lb></lb> demonſtrabitur. </s> <s id="s.000211">Itaque ſi triangula, abc, def æqualia & <lb></lb> <figure id="id.023.01.022.1.jpg" xlink:href="023/01/022/1.jpg"></figure><lb></lb> ſimilia inter ſe <expan abbr="aptẽtur">aptentur</expan>, <lb></lb> cadet linea fq in lineam <lb></lb> <arrow.to.target n="marg29"></arrow.to.target><lb></lb> cgo. </s> <s id="s.000212">Sed & <expan abbr="centrũ">centrum</expan> gra<lb></lb> uitatis h in g <expan abbr="centrũ">centrum</expan> ca<lb></lb> det. </s> <s id="s.000213"><expan abbr="trãſibit">tranſibit</expan> igitur linea <lb></lb> fq per h: & planum per <lb></lb> co & cf <expan abbr="ductũ">ductum</expan> per <expan abbr="axẽ">axem</expan> <lb></lb> gh ducetur: <expan abbr="idcircoq;">idcircoque</expan> li <lb></lb> neam mp <expan abbr="etiã">etiam</expan> per n <expan abbr="trã">tran</expan><lb></lb> ſire neceſſe erit. </s> <s id="s.000214">Quo<lb></lb> niam ergo fh, cg æqua<lb></lb> les ſunt, & <expan abbr="æquidiſtãtes">æquidiſtantes</expan>: <lb></lb> <expan abbr="itemq;">itemque</expan> hq, go; rectæ li<lb></lb> neæ, quæ ipſas <expan abbr="cõnectũt">connectunt</expan> <lb></lb> cmf, gnh, opq æqua<lb></lb> les æquidiſtantes <expan abbr="erũt">erunt</expan>.</s> <pb pagenum="8" xlink:href="023/01/023.jpg"></pb> <s id="s.000215">æquidiſtant autem cgo, mnp. </s> <s id="s.000216">ergo <expan abbr="parallelogrãma">parallelogramma</expan> ſunt <lb></lb> on, gm, & linea mn æqualis cg; & np ipſi go. </s> <s id="s.000217">aptatis igi<lb></lb> tur klm, abc <expan abbr="triãgulis">triangulis</expan>, quæ æqualia & ſimilia <expan abbr="sũt">sunt</expan>; linea mp <lb></lb> in co, & punctum n in g cadet. </s> <s id="s.000218">Quòd <expan abbr="cũ">cum</expan> g ſit centrum gra<lb></lb> uitatis trianguli abc, & n trianguli klm grauitatis cen<lb></lb> trum erit id, quod demonſtrandum relinquebatur. </s> <s id="s.000219">Simili <lb></lb> ratione idem contingere demonſtrabimus in aliis priſma<lb></lb> tibus, ſiue quadrilatera, ſiue plurilatera habeant plana, <lb></lb> quæ opponuntur.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000220"><margin.target id="marg24"></margin.target>16. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000221"><margin.target id="marg25"></margin.target>34. primi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000222"><margin.target id="marg26"></margin.target>10. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000223"><margin.target id="marg27"></margin.target>10. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000224"><margin.target id="marg28"></margin.target>4. ſexti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000225"><margin.target id="marg29"></margin.target>per 5. pe<lb></lb> titionem <lb></lb> Archime<lb></lb> dis.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000226">COROLLARIVM.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000227">Ex iam demonſtratis perſpicue apparet, cuius <lb></lb> libet priſmatis axem, parallelogrammorum lateri<lb></lb> bus, quæ ab oppoſitis planis <expan abbr="ducũtur">ducuntur</expan> æquidiſtare.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000228">THEOREMA VI. PROPOSITIO VI.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000229">Cuiuslibet priſmatis centrum grauitatis eſt in <lb></lb> plano, quod oppoſitis planis æquidiſtans, reli<lb></lb> quorum planorum latera bifariam diuidit.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000230">Sit priſma, in quo plana, quæ opponuntur ſint trian<lb></lb> gula ace, bdf: & parallelogrammorum latera ab, cd, <lb></lb> ef bifariam <expan abbr="diuidãtur">diuidantur</expan> in punctis ghk: per diuiſiones au<lb></lb> <arrow.to.target n="marg30"></arrow.to.target><lb></lb> tem planum ducatur; cuius ſectio figura ghK. </s> <s id="s.000231">erit linea <lb></lb> gh æquidiſtans lineis ac, bd & hk ipſis ce, df. </s> <s id="s.000232">quare ex <lb></lb> decimaquinta undecimi elementorum, planum illud pla<lb></lb> nis ace, bdf æquidiſtabit, & faciet ſectionem figu<lb></lb> <arrow.to.target n="marg31"></arrow.to.target><lb></lb> ram ipſis æqualem, & ſimilem, ut proxime demonſtra<lb></lb> uimus. </s> <s id="s.000233">Dico centrum grauitatis priſmatis eſſe in plano <lb></lb> ghk. </s> <s id="s.000234">Si enim fieri poteſt, ſit eius centrum l: & ducatur <lb></lb> lm uſque ad planum ghk, quæ ipſi ab æquidiſtet. </s> <pb xlink:href="023/01/024.jpg"></pb> <s id="s.000235"><arrow.to.target n="marg32"></arrow.to.target>ergo linea ag continenter in duas partes æquales diui<lb></lb> ſa, relinquetur <expan abbr="tãdem">tandem</expan> pars aliqua ng, quæ minor erit lm. </s> <lb></lb> <s id="s.000236">Vtraque uero linearum ag, gb diuidatur in partes æqua<lb></lb> les ipſi ng: & per puncta diuiſionum plana oppoſitis pla<lb></lb> <arrow.to.target n="marg33"></arrow.to.target><lb></lb> nis æquidiſtantia ducantur. </s> <s id="s.000237">erunt ſectiones figuræ æqua<lb></lb> les, ac ſimiles ipſis ace, bdf: & totum priſma diuiſum erit <lb></lb> in priſmata æqualia, & ſimilia: quæ cum inter ſe <expan abbr="congruãt">congruant</expan>; <lb></lb> & grauitatis centra ſibi ipſis congruentia, <expan abbr="reſpondentiaq;">reſpondentiaque</expan> <lb></lb> <figure id="id.023.01.024.1.jpg" xlink:href="023/01/024/1.jpg"></figure><lb></lb> habebunt. </s> <s id="s.000238"><expan abbr="Itaq:">Itaque</expan> <lb></lb> ſunt magnitudi<lb></lb> nes <expan abbr="quædã">quædam</expan> æqua<lb></lb> les ipſi nh, & nu<lb></lb> mero pares, qua<lb></lb> rum centra gra<lb></lb> uitatis in <expan abbr="eadẽre">eadem</expan> re<lb></lb> cta linea conſti<lb></lb> tuuntur: duæ ue<lb></lb> ro mediæ æqua<lb></lb> les ſunt: & quæ ex <lb></lb> utraque parte i<lb></lb> pſarum ſimili<lb></lb> ter æquales: & æ<lb></lb> quales rectæ li<lb></lb> neæ, quæ inter <lb></lb> grauitatis centra <lb></lb> interiiciuntur. </s> <lb></lb> <s id="s.000239">quare ex corolla<lb></lb> rio quintæ pro<lb></lb> poſitionis primi <lb></lb> libri Archimedis <lb></lb> de centro graui<lb></lb> tatis planorum; magnitudinis ex his omnibus compoſitæ <lb></lb> centrum grauitatis eſt in medio lineæ, quæ magnitudi<lb></lb> num mediarum centra coniungit. </s> <s id="s.000240">at qui non ita res ha <pb pagenum="9" xlink:href="023/01/025.jpg"></pb>bet, ſi quidem l extra medias magnitudines poſitum eſt. </s> <lb></lb> <s id="s.000241">Conſtat igitur centrum grauitatis priſmatis eſſe in plano <lb></lb> <figure id="id.023.01.025.1.jpg" xlink:href="023/01/025/1.jpg"></figure><lb></lb> ghk, quod nos demonſtrandum propoſuimus. </s> <s id="s.000242">At ſi op<lb></lb> poſita plana in priſmate ſint quadrilatera, uel plurilatera, <lb></lb> eadem erit in omnibus demonſtratio.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000243"><margin.target id="marg30"></margin.target>33. primi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000244"><margin.target id="marg31"></margin.target>5. huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000245"><margin.target id="marg32"></margin.target>1. decimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000246"><margin.target id="marg33"></margin.target>5 huius</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000247">THEOREMA VII. PROPOSITIO VII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000248">Cuiuslibet cylindri, & cuiuslibet cylindri por<lb></lb> tionis centrum grauitatis eſt in plano, quod baſi<lb></lb> bus æquidiſtans, parallelogrammi per axem late<lb></lb> ra bifariam ſecat.</s> </p> <pb xlink:href="023/01/026.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000249">SIT cylindrus, uel cylindri portio ac: & plano per a<lb></lb> xem ducto ſecetur; cuius ſectio ſit parallelogrammum ab<lb></lb> cd: & bifariam diuiſis ad, bc parallelogrammi lateribus, <lb></lb> per diuiſionum puncta ef planum baſi æquidiſtans duca<lb></lb> tur; quod faciet ſectionem, in cylindro quidem circulum <lb></lb> æqualem iis, qui ſunt in baſibus, ut demonſtrauit Serenus <lb></lb> in libro cylindricorum, propoſitione quinta: in cylindri <lb></lb> uero portione ellipſim æqualem, & ſimilem eis, quæ ſunt <lb></lb> <figure id="id.023.01.026.1.jpg" xlink:href="023/01/026/1.jpg"></figure><lb></lb> in oppoſitis planis, quod nos <lb></lb>demonſtrauimus in commen<lb></lb> tariis in librum Archimedis <lb></lb> de conoidibus, & ſphæroidi<lb></lb> bus. </s> <s id="s.000250">Dico centrum grauita<lb></lb> tis cylindri, uel cylindri por<lb></lb> tionis eſſe in plano ef. </s> <s id="s.000251">Si <expan abbr="enĩ">enim</expan> <lb></lb> fieri poteſt, fit centrum g: & <lb></lb> ducatur gh ipſi ad æquidi<lb></lb> ſtans, uſque ad ef planum. </s> <lb></lb> <s id="s.000252">Itaque linea ae continenter <lb></lb> diuiſa bifariam, erit tandem <lb></lb> pars aliqua ipſius ke, minor <lb></lb> gh. </s> <s id="s.000253">Diuidantur ergo lineæ <lb></lb> ae, ed in partes æquales ipſi <lb></lb> ke: & per diuiſiones plana ba<lb></lb> ſibus æquidiſtantia <expan abbr="ducãtur">ducantur</expan>. </s> <lb></lb> <s id="s.000254">erunt iam ſectiones, figuræ æ<lb></lb> quales, & ſimiles eis, quæ ſunt <lb></lb> in baſibus: atque erit cylindrus in cylindros diuiſus: & cy<lb></lb> lindri portio in portiones æquales, & ſimiles ipſi kf. </s> <s id="s.000255">reli<lb></lb> qua ſimiliter, ut ſuperius in priſmate concludentur.</s> </p> <pb pagenum="10" xlink:href="023/01/027.jpg"></pb> <figure id="id.023.01.027.1.jpg" xlink:href="023/01/027/1.jpg"></figure> <p type="head"> <s id="s.000256">THEOREMA VIII. PROPOSITIO VIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000257">Cuiuslibet priſmatis, & cuiuslibet cylindri, uel <lb></lb> cylindri portionis grauitatis centrum in medio <lb></lb> ipſius axis conſiſtit.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000258">Sit primum af priſma æquidiſtantibus planis <expan abbr="contentũ">contentum</expan>, <lb></lb> quod ſolidum parallelepipedum appellatur: & oppoſito<lb></lb> rum planorum cf, ah, da, fg latera bifariam diuidantur in <lb></lb> punctis klmnopqrstux: & per diuiſiones ducantur <lb></lb> plana kn, or, sx. </s> <s id="s.000259">communes autem eorum planorum ſe<lb></lb> ctiones ſint lineæ yz, <foreign lang="grc">θφ, χψ·</foreign> quæ in puncto <foreign lang="grc">ω</foreign> <expan abbr="conueniãt">conueniant</expan>. </s> <lb></lb> <s id="s.000260">erit ex decima eiuſdem libri Archimedis parallelogrammi <lb></lb> cf centrum grauitatis punctum y; parallelogrammi ah <pb xlink:href="023/01/028.jpg"></pb>centrum z: parallelogrammi ad, <foreign lang="grc">θ·</foreign> parallelogrammi fg, <foreign lang="grc">φ·</foreign><lb></lb> <figure id="id.023.01.028.1.jpg" xlink:href="023/01/028/1.jpg"></figure><lb></lb> parallelogrammi dh, <foreign lang="grc">χ·</foreign> & <lb></lb> parallelogrammi cg <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <lb></lb> <foreign lang="grc">ψ·</foreign> atque erit <foreign lang="grc">ω</foreign> punctum me <lb></lb> dium uniuſcuiuſque axis, ui <lb></lb> delicet eius lineæ quæ oppo <lb></lb> ſitorum <expan abbr="planorũ">planorum</expan> centra con <lb></lb> iungit. </s> <s id="s.000261">Dico <foreign lang="grc">ω</foreign> centrum eſſe <lb></lb> grauitatis ipſius ſolidi. </s> <s id="s.000262">eſt <lb></lb> <arrow.to.target n="marg34"></arrow.to.target><lb></lb> enim, ut demonſtrauimus, <lb></lb> ſolidi af centrum grauitatis <lb></lb> in plano Kn; quod oppoſi<lb></lb> tis planis ad, gf æquidiſtans <lb></lb> reliquorum planorum late<lb></lb> ra bifariam diuidit: & ſimili <lb></lb> ratione idem centrum eſt in plano or, æquidiſtante planis <lb></lb> ae, bf oppoſitis. </s> <s id="s.000263">ergo in communi ipſorum ſectione: ui<lb></lb> delicet in linea yz. </s> <s id="s.000264">Sed eſt etiam in plano tu, quod <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> <lb></lb> yz ſecatin <foreign lang="grc">ω.</foreign> Conſtat igitur centrum grauitatis ſolidi eſſe <lb></lb> punctum <foreign lang="grc">ω,</foreign> medium ſcilicet axium, hoc eſt linearum, quæ <lb></lb> planorum oppoſitorum centra coniungunt.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000265"><margin.target id="marg34"></margin.target>6 huius</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000266">Sit aliud prima af; & in eo plana, quæ opponuntur, tri<lb></lb> angula abc, def: <expan abbr="diuiſisq;">diuiſisque</expan> bifariam parallelogrammorum <lb></lb> lateribus ad, be, cf in punctis ghk, per diuiſiones <expan abbr="planũ">planum</expan> <lb></lb> ducatur, quod oppoſitis planis æquidiſtans faciet <expan abbr="ſectionẽ">ſectionem</expan> <lb></lb> triangulum ghx æquale, & ſimile ipſis abc, def. </s> <s id="s.000267">Rurſus <lb></lb> diuidatur ab bifariam in l: & iuncta cl per ipſam, & per <lb></lb> cKf planum ducatur priſma ſecans, cuius, & <expan abbr="parallelogrã">parallelogram</expan><lb></lb> mi ae communis ſectio ſit lmn. </s> <s id="s.000268">diuidet punctum m li<lb></lb> neam gh bifariam; & ita n diuidet lineam de: quoniam <lb></lb> <arrow.to.target n="marg35"></arrow.to.target><lb></lb> triangula acl, gkm, dfn æqualia ſunt, & ſimilia, ut ſupra <lb></lb> demonſtrauimus. </s> <s id="s.000269">Iam ex iis, quæ tradita ſunt, conſtat cen<lb></lb> trum grauitatis priſmatis in plano ghk contineri. </s> <s id="s.000270">Dico <lb></lb> ipſum eſſe in linea km. </s> <s id="s.000271">Si enim fieri poteſt, ſit o centrum; <pb pagenum="11" xlink:href="023/01/029.jpg"></pb>& per o ducatur op ad km ipſi hg æquidiſtans. </s> <s id="s.000272">Itaque li<lb></lb> nea hm <expan abbr="bifariã">bifariam</expan> uſque eò diuidatur, quoad reliqua ſit pars <lb></lb> quædam qm, minor op. </s> <s id="s.000273">deinde hm, mg diuidantur in <lb></lb> partes æquales ipſi mq: & per diuiſiones lineæ ipſi mK <lb></lb> æquidiſtantes ducantur. </s> <s id="s.000274">puncta uero, in quibus hæ trian<lb></lb> gulorum latera ſecant, coniungantur ductis lineis rs, tu, <lb></lb> <figure id="id.023.01.029.1.jpg" xlink:href="023/01/029/1.jpg"></figure><lb></lb> xy; quæ baſi gh æquidiſtabunt. </s> <s id="s.000275">Quoniam enim lineæ gz, <lb></lb> h<foreign lang="grc">α</foreign> ſunt æquales: <expan abbr="itemq;">itemque</expan> æquales gm, mh: ut mg ad gz, <lb></lb> ita erit mh, ad h<foreign lang="grc">α·</foreign> & diuidendo, ut mz ad zg, ita m<foreign lang="grc">α</foreign> ad <lb></lb> <arrow.to.target n="marg36"></arrow.to.target><lb></lb> <foreign lang="grc">α</foreign>h. </s> <s id="s.000276">Sed ut mz ad zg, ita kr ad rg: & ut m<foreign lang="grc">α</foreign> ad <foreign lang="grc">α</foreign>h, ita ks <lb></lb> ad sh. </s> <s id="s.000277">quare ut kr ad rg, ita ks ad sh. </s> <s id="s.000278">æquidiſtant igitur <lb></lb> <arrow.to.target n="marg37"></arrow.to.target><lb></lb> inter ſe ſe rs, gh. </s> <s id="s.000279">eadem quoque ratione demonſtrabimus <pb xlink:href="023/01/030.jpg"></pb>tu, xy ipſi gh æquidiſtare. </s> <s id="s.000280">Et quoniam triangula, quæ <lb></lb> fiunt à lineis Ky, yu, us, sh æqualia ſunt inter ſe, & ſimilia <lb></lb> <arrow.to.target n="marg38"></arrow.to.target><lb></lb> triangulo Kmh: habebit triangulum Kmh ad <expan abbr="triangulũ">triangulum</expan> <lb></lb> K<foreign lang="grc">δ</foreign>y duplam proportionem eius, quæ eſt lineæ kh ad Ky. </s> <lb></lb> <s id="s.000281">ſed Kh poſita eſt quadrupla ipſius ky. </s> <s id="s.000282">ergo triangulum <lb></lb> kmh ad triangulum K<foreign lang="grc">δ</foreign>y <expan abbr="eãdem">eandem</expan> proportionem habebit, <lb></lb> quam ſexdecim ad <expan abbr="unũ">unum</expan>: & ad quatuor triangula k<foreign lang="grc">δ</foreign>y, yu, <lb></lb> us, s<foreign lang="grc">α</foreign>h habebit eandem, quam ſexdecim ad quatuor, hoc <lb></lb>eſt quam hK ad ky: & ſimiliter eandem habere demonſtra<lb></lb> <figure id="id.023.01.030.1.jpg" xlink:href="023/01/030/1.jpg"></figure><lb></lb> bitur trian<lb></lb> gulum kmg <lb></lb> ad quatuor <lb></lb> <expan abbr="triãgula">triangula</expan> K<foreign lang="grc">δ</foreign><lb></lb> x, x<foreign lang="grc">γ</foreign>t, t<foreign lang="grc">β</foreign>r, <lb></lb> <arrow.to.target n="marg39"></arrow.to.target><lb></lb> rzg. </s> <s id="s.000283">quare <lb></lb>totum trian<lb></lb> gulum Kgh <lb></lb> ad omnia tri <lb></lb> angula gzr, <lb></lb> r<foreign lang="grc">β</foreign>t, t<foreign lang="grc">γ</foreign>x, x<foreign lang="grc">δ</foreign><lb></lb> K, K<foreign lang="grc">δ</foreign>y, yu, <lb></lb> us, s<foreign lang="grc">α</foreign>h ita <lb></lb> erit, ut hk ad <lb></lb> ky, hoc eſt <lb></lb> ut hm ad m<lb></lb> q. </s> <s id="s.000284">Si igitur in <lb></lb> triangulis abc, def deſcribantur figuræ ſimiles ei, quæ de<lb></lb> ſcripta eſt in ghK triangulo: & per lineas ſibi reſponden<lb></lb> tes plana ducantur: totum priſma af diuiſum erit in tria <lb></lb> ſolida parallelepipeda y<foreign lang="grc">γ,</foreign> u<foreign lang="grc">β,</foreign> sz, quorum baſes ſunt æqua <lb></lb> les & ſimiles ipſis parallelogrammis y <foreign lang="grc">γ,</foreign>u<foreign lang="grc">β,</foreign> sz: & in octo <lb></lb> priſmata gzr, r<foreign lang="grc">β</foreign>t, t<foreign lang="grc">γ</foreign>x, x<foreign lang="grc">δ</foreign><lb></lb> K, k<foreign lang="grc">δ</foreign>y, yu, us, s<foreign lang="grc">α</foreign>h: quorum <lb></lb> item baſes æquales, & ſimiles ſunt dictis triangulis; altitu<lb></lb> do autem in omnibus, totius priſmatis altitudini æqualis. <pb pagenum="12" xlink:href="023/01/031.jpg"></pb>Itaque ſolidi parallelepipedi y<foreign lang="grc">γ</foreign> centrum grauitatis eſt in <lb></lb> linea <foreign lang="grc">δε·</foreign> ſolidi u<foreign lang="grc">β</foreign> centrum eſt in linea <foreign lang="grc">εη·</foreign> & ſolidi sz in li<lb></lb> nea <foreign lang="grc">η</foreign>m, quæ quidem lineæ axes ſunt, cum planorum oppo<lb></lb> ſitorum centra coniungant. </s> <s id="s.000285">ergo magnitudinis ex his ſoli <lb></lb> dis compoſitæ centrum grauitatis eſt in linea <foreign lang="grc">δ</foreign>m, quod ſit <lb></lb> <foreign lang="grc">θ</foreign>; & iuncta <foreign lang="grc">θ</foreign>o producatur: à puncto autem h ducatur h<foreign lang="grc">α</foreign><lb></lb> ipſi mk æquidiſtans, quæ cum <foreign lang="grc">θ</foreign>o in <foreign lang="grc">μ</foreign> conueniat. </s> <s id="s.000286">triangu<lb></lb> lum igitur ghk ad omnia triangula gzr, <foreign lang="grc">β</foreign>t, t<foreign lang="grc">γ</foreign>x, x<foreign lang="grc">δ</foreign>k, <lb></lb> k<foreign lang="grc">δ</foreign>y, yu, us, s<foreign lang="grc">α</foreign>h eandem habet proportionem, quam hm <lb></lb> ad mq ; hoc eſt, quam <foreign lang="grc">μθ</foreign> ad <foreign lang="grc">θλ·</foreign> nam ſi hm, <foreign lang="grc">μθ</foreign> produci in<lb></lb> telligantur, quouſque coeant; erit ob linearum qy, mk æ<lb></lb> quidiſtantiam, ut hq ad qm, ita <foreign lang="grc">μλ</foreign> ad ad <foreign lang="grc">λθ·</foreign> & componen <lb></lb> do, ut hm ad mq, ita <foreign lang="grc">μθ</foreign> ad <foreign lang="grc">θλ.</foreign></s> <s id="s.000287"> linea uero <foreign lang="grc">θ</foreign>o maior eſt, <lb></lb> <arrow.to.target n="marg40"></arrow.to.target><lb></lb> quàm <foreign lang="grc">θλ·</foreign> habebit igitur <foreign lang="grc">μθ</foreign> ad <foreign lang="grc">θλ</foreign> maiorem proportio<lb></lb> nem, quàm ad <foreign lang="grc">θ</foreign>o. </s> <s id="s.000288">quare triangulum etiam ghk ad omnia <lb></lb> iam dicta triangula maiorem <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan> habebit, quàm <lb></lb> <foreign lang="grc">μθ</foreign> ad <foreign lang="grc">θ</foreign>o. </s> <s id="s.000289">ſed ut <expan abbr="triangulũ">triangulum</expan> ghk ad omnia triangula, ita <expan abbr="to-tũ">to<lb></lb> tum</expan> priſma afad omnia priſmata gzr, r<foreign lang="grc">β</foreign>t, t<foreign lang="grc">γ</foreign>x, x<foreign lang="grc">δκ, κδ</foreign> y, <lb></lb> yu, us, s<foreign lang="grc">α</foreign>h: quoniam enim ſolida parallelepipeda æque al<lb></lb> ta, eandem inter ſe proportionem habent, quam baſes; ut <lb></lb> ex trigeſimaſecunda undecimi elementorum conſtat. </s> <s id="s.000290">ſunt <lb></lb> <arrow.to.target n="marg41"></arrow.to.target><lb></lb> autem ſolida parallelepipeda priſmatum triangulares ba<lb></lb> <arrow.to.target n="marg42"></arrow.to.target><lb></lb> ſes habentium dupla: ſequitur, ut etiam huiuſmodi priſ<lb></lb> mata inter ſe ſint, ſicut eorum baſes. </s> <s id="s.000291">ergo totum priſma ad <lb></lb> omnia priſmata maiorem proportionem habet, quam <foreign lang="grc">μθ</foreign><lb></lb> <arrow.to.target n="marg43"></arrow.to.target><lb></lb> ad <foreign lang="grc">θ</foreign>o: & diuidendo ſolida parallelepipeda y<foreign lang="grc">γ,</foreign> u<foreign lang="grc">β,</foreign> sz ad o<lb></lb> mnia priſmata proportionem habent maiorem, quàm <foreign lang="grc">μ</foreign>o <lb></lb> ad o<foreign lang="grc">θ</foreign>. </s> <s id="s.000292">fiat <foreign lang="grc">ν</foreign>o ad o<foreign lang="grc">θ,</foreign> ut ſolida parallelepipeda y <foreign lang="grc">γ,</foreign> u<foreign lang="grc">β,</foreign> sz ad <lb></lb> omnia priſmata. </s> <s id="s.000293">Itaque cum à priſmate af, cuius <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> <lb></lb> grauitatis eſt o, auferatur magnitudo ex ſolidis parallelepi<lb></lb> pedis y <foreign lang="grc">γ,</foreign>u<foreign lang="grc">β,</foreign>sz conſtans: atque ipſius grauitatis centrum <lb></lb> ſit <foreign lang="grc">θ·</foreign> reliquæ magnitudinis, quæ ex omnibus priſmatibus <lb></lb> conſtat, grauitatis centrum erit in linea <foreign lang="grc">θ</foreign> o producta: & <lb></lb> in puncto <foreign lang="grc">f</foreign>, ex octava propoſitione eiusdem libri Archi <pb xlink:href="023/01/032.jpg"></pb>medis. </s> <s id="s.000294">ergo punctum <foreign lang="grc">ν</foreign> extra priſma af poſitum, <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <lb></lb> erit magnitudinis <expan abbr="cõpoſitæ">compoſitæ</expan> ex omnibus priſmatibus gzr, <lb></lb> r <foreign lang="grc">β</foreign>t, t<foreign lang="grc">γ</foreign>x, x<foreign lang="grc">δ</foreign>k, k<foreign lang="grc">δ</foreign> y, yu, us, s<foreign lang="grc">α</foreign>h, quod fieri nullo modo po<lb></lb> teſt. </s> <s id="s.000295">eſt enim ex diffinitione centrum grauitatis ſolidæ figu<lb></lb> ræ intra ipſam poſitum, non extra. </s> <s id="s.000296">quare relinquitur, ut <expan abbr="cẽtrum">cen<lb></lb> trum</expan> grauitatis priſmatis ſit in linea Km. </s> <s id="s.000297">Rurſus bc bifa<lb></lb> riam in diuidatur: & ducta a<foreign lang="grc">χ,</foreign> per ipſam, & per lineam <lb></lb>agd planum ducatur; quod priſma ſecet: <expan abbr="faciatq;">faciatque</expan> in paral<lb></lb> lelogrammo bf ſectionem <foreign lang="grc">χ π</foreign> diuidet punctum <foreign lang="grc">π</foreign> lineam <lb></lb> quoque cf bifariam: & erit plani eius, & trianguli ghK <lb></lb> communis ſectio gu; quòd <expan abbr="pũctum">punctum</expan> u in medio lineæ hK <lb></lb> <figure id="id.023.01.032.1.jpg" xlink:href="023/01/032/1.jpg"></figure><lb></lb> poſitum ſit. </s> <s id="s.000298">Similiter demonſtrabimus centrum grauita<lb></lb> tis priſmatis in ipſa gu ineſſe. </s> <s id="s.000299">ſit autem planorum cfnl, <lb></lb> ad<foreign lang="grc">πχ</foreign> communis ſectio linea <foreign lang="grc">ρστ;</foreign> quæ quidem priſmatis <lb></lb> axis erit, cum tranſeat per centra grauitatis triangulorum <lb></lb> abc, ghk def, ex quartadecima eiuſdem. </s> <s id="s.000300">ergo centrum <lb></lb> grauitatis priſmatis af eſt punctum <foreign lang="grc">ς,</foreign> centrum ſcilicet <pb pagenum="13" xlink:href="023/01/033.jpg"></pb>trianguli ghK, & ipſius <foreign lang="grc">ρτ</foreign> axis medium.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000301"><margin.target id="marg35"></margin.target>5.huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000302"><margin.target id="marg36"></margin.target>2. ſexti.<lb></lb> 12 quinti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000303"><margin.target id="marg37"></margin.target>2. ſexti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000304"><margin.target id="marg38"></margin.target> 19. ſexti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000305"><margin.target id="marg39"></margin.target>2. uel 12. <lb></lb> quinti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000306"><margin.target id="marg40"></margin.target>8. quinti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000307"><margin.target id="marg41"></margin.target>28. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000308"><margin.target id="marg42"></margin.target>15. quinti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000309"><margin.target id="marg43"></margin.target>19. quinti<lb></lb> apud <expan abbr="Cãpanum">Cam<lb></lb> panum</expan></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000310">Sit priſma ag, cuius oppoſita plana ſint quadrilatera <lb></lb> abcd, efgh: <expan abbr="ſecenturq;">ſecenturque</expan> ac, bf, cg, dh bifariam: & per di<lb></lb> uiſiones planum ducatur; quod ſectionem faciat quadrila<lb></lb> terum Klmn. </s> <s id="s.000311">Deinde iuncta ac per lineas ac, ae ducatur <lb></lb> planum <expan abbr="ſecãs">ſecans</expan> priſma, quod ipſum diuidet in duo priſmata <lb></lb> triangulares baſes habentia abcefg, adcehg. </s> <s id="s.000312">Sint <expan abbr="autẽ">autem</expan> <lb></lb> <figure id="id.023.01.033.1.jpg" xlink:href="023/01/033/1.jpg"></figure><lb></lb> triangulorum abc, efg gra<lb></lb> uitatis centra op: & triangu<lb></lb> lorum adc, ehg centra qr: <lb></lb> <expan abbr="iunganturq;">iunganturque</expan> op, qr; quæ pla<lb></lb> no klmn occurrant in pun<lb></lb> ctis st. </s> <s id="s.000313">erit ex iis, quæ demon<lb></lb> ſtrauimus, punctum s grauita<lb></lb> tis centrum trianguli klm; & <lb></lb> ipſius priſmatis abcefg: pun<lb></lb> ctum uero t centrum grauita <lb></lb> tis trianguli Knm, & priſma<lb></lb> tis adc, ehg. </s> <s id="s.000314">iunctis igitur <lb></lb> oq, pr, st, erit in linea oq <expan abbr="cẽ">cen</expan> <lb></lb> trum grauitatis quadrilateri <lb></lb> abcd, quod ſit u: & in linea <lb></lb> pr <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> quadrilateri efgh <lb></lb> ſit autem x. </s> <s id="s.000315">denique iungatur <lb></lb> u x, quæ ſecet lineam ſ t in y. </s> <s id="s.000316">ſe<lb></lb> cabit enim cum ſint in eodem <lb></lb> <arrow.to.target n="marg44"></arrow.to.target><lb></lb> plano: <expan abbr="atq;">atque</expan> erit y grauitatis centrum quadrilateri Klmn. </s> <lb></lb> <s id="s.000317">Dico idem punctum y centrum quoque gra uitatis eſſe to<lb></lb> tius priſmatis. </s> <s id="s.000318">Quoniam enim quadrilateri klmn graui<lb></lb> tatis centrum eſt y: linea sy ad yt ean dem proportionem <lb></lb> habebit, quam triangulum knm ad triangulum klm, ex 8 <lb></lb> Archimedis de centro grauitatis planorum. </s> <s id="s.000319">Vt autem <expan abbr="triã">trian</expan><lb></lb> gulum knm ad ipſum klm, hoc eſt ut triangulum adc ad <lb></lb> triangulum abc, æqualia enim ſunt, ita priſma adcehg <pb xlink:href="023/01/034.jpg"></pb>ad priſma abcefg. </s> <s id="s.000320">quare linea sy ad yt eandem propor<lb></lb> tionem habet, quam priſma adcehg ad priſma abcefg. </s> <lb></lb> <s id="s.000321">Sed priſmatis abcefg centrum grauitatis eſt s: & priſma<lb></lb> tis adcehg centrum t. </s> <s id="s.000322">magnitudinis igitur ex his compo<lb></lb> ſitæ hoc eſt totius priſmatis ag centrum grauitatis eſt pun<lb></lb> ctum y; medium ſcilicet axis ux, qui oppoſitorum plano<lb></lb> rum centra coniungit.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000323"><margin.target id="marg44"></margin.target>5. huius/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000324">Rurſus ſit priſma baſim habens pentagonum abcde: <lb></lb> & quod ei opponitur ſit fghKl: ſec<expan abbr="enturq;">enturque</expan> af, bg, ch, <lb></lb> dk, el bifariam: & per diuiſiones ducto plano, ſectio ſit <expan abbr="pẽ">pen</expan><lb></lb> <expan abbr="tagonũ">tagonum</expan> mnopq. deinde iuncta eb per lineas le, eb aliud <lb></lb> <figure id="id.023.01.034.1.jpg" xlink:href="023/01/034/1.jpg"></figure><lb></lb> planum ducatur, <expan abbr="diuidẽs">diuidens</expan> priſ<lb></lb> ma ak in duo priſmata; in priſ<lb></lb> ma ſcilicet al, cuius plana op<lb></lb> poſita ſint triangula abe fgl: <lb></lb> & in prima bk cuius plana op<lb></lb> poſita ſint quadrilatera bcde <lb></lb> ghkl. </s> <s id="s.000325">Sint autem triangulo<lb></lb>rum abe, fgl centra grauita<lb></lb> tis puncta r ſ: & bcde, ghkl <lb></lb> quadrilaterorum centra tu: <lb></lb> <expan abbr="iunganturq;">iunganturque</expan> rs, tu occurren<lb></lb> tes plano mnopq in punctis <lb></lb> xy. </s> <s id="s.000326">& itidem <expan abbr="iungãtur">iungantur</expan> rt, ſu, <lb></lb> xy. </s> <s id="s.000327">erit in linea rt <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> gra<lb></lb> uitatis pentagoni abcde; <lb></lb> quod ſit z: & in linea ſu cen<lb></lb> trum pentagoni fghkl :ſit au <lb></lb> tem <foreign lang="grc">χ·</foreign> & ducatur z<foreign lang="grc">χ,</foreign> quæ di<lb></lb> cto plano in <foreign lang="grc">ψ</foreign> occurrat. </s> <s id="s.000328"><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> <lb></lb> punctum x eſt centrum graui <lb></lb> tatis trianguli mnq, ac priſ<lb></lb> matis al: & y grauitatis centrum quadrilateri nopq, ac <lb></lb> priſmatis bk. </s> <s id="s.000329">quare y centrum erit pentagoni mnopq. </s> <s id="s.000330"> & <pb pagenum="14" xlink:href="023/01/035.jpg"></pb>ſimiliter demonſtrabitur totius priſmatis aK grauitatis ef <lb></lb> ſe centrum. </s> <s id="s.000331">Simili ratione & in aliis priſmatibus illud <lb></lb> idem facile demonſtrabitur. </s> <s id="s.000332">Quo autem pacto in omni <lb></lb> figura rectilinea centrum grauitatis inueniatur, docuimus <lb></lb> in commentariis in ſextam propoſitionem Archimedis de <lb></lb> quadratura parabolæ.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000333">Sit cylindrus, uel cylindri portio ce cuius axis ab: ſece<lb></lb> <expan abbr="turq,">turque</expan> plano per axem ducto; quod ſectionem faciat paral<lb></lb> lelogrammum cdef: & diuiſis cf, de bifariam in punctis <lb></lb> <figure id="id.023.01.035.1.jpg" xlink:href="023/01/035/1.jpg"></figure><lb></lb> gh, per ea ducatur planum baſi æquidiſtans. </s> <s id="s.000334">erit ſectio gh <lb></lb> circulus, uel ellipſis, centrum habens in axe; quod ſit K at<lb></lb> <arrow.to.target n="marg45"></arrow.to.target><lb></lb> que erunt ex iis, quæ demonſtrauimus, centra grauitatis <lb></lb> planorum oppoſitorum puncta ab: & plani gh ipſum k in <lb></lb> quo quidem plano eſt centrum grauitatis cylindri, uel cy<lb></lb> lindri portionis. </s> <s id="s.000335">Dico punctum K cylindri quoque, uel cy<lb></lb> lindri portionis grauitatis centrum eſſe. </s> <s id="s.000336">Si enim fieri po<lb></lb> teſt, ſit l centrum: <expan abbr="ducaturq;">ducaturque</expan> kl, & extra figuram in m pro<lb></lb> ducatur. </s> <s id="s.000337">quam ucro proportionem habet linea mK ad kl <pb xlink:href="023/01/036.jpg"></pb>habeat circulus, uel ellipſis gh ad aliud ſpacium, in quo u: <lb></lb> & in cit culo, uel ellipſi plane deſcribatur rectilinea figura, <lb></lb> ita ut <expan abbr="tãdem">tandem</expan> <expan abbr="relinquãtur">relinquantur</expan> portiones minores ſpacio u, quæ <lb></lb> ſit opgqrsht: <expan abbr="deſcriptaq;">deſcriptaque</expan> ſimili figura in oppoſitis pla<lb></lb> nis cd, fe, per lineas ſibi ipſis reſpondentes plana <expan abbr="ducãtur">ducantur</expan>. </s> <lb></lb> <s id="s.000338">Itaque cylindrus, uel cylindri portio diuiditur in priſma, <lb></lb> cuius quidem baſis eſt figura rectilinea iam dicta, centrum <lb></lb>que grauitatis punctum K: & in multa ſolida, quæ pro baſi<lb></lb> bus habent relictas portiones, quas nos ſolidas portiones <lb></lb> appellabimus. </s> <s id="s.000339">cum igitur portiones ſint minores ſpacio <lb></lb> u, circulus, uel ellipſis gh ad portiones maiorem propor<lb></lb> tionem habebit, quàm linea mk ad Kl. </s> <s id="s.000340">fiat nk ad Kl, ut <lb></lb> circulus uel ellipſis gh ad ipſas portiones. </s> <s id="s.000341">Sed ut circulus <lb></lb> uel ellipſis gh ad figuram rectilineam in ipſa deſcri<lb></lb> ptam, ita eſt cylindrus uel cylindri portio ce ad priſma, <lb></lb> quod rectilineam figuram pro baſi habet, & altitudinem <lb></lb> æqualem; id, quod infra demonſtrabitur. </s> <s id="s.000342">crgo per conuer<lb></lb> ſionem rationis, ut circulus, uel ellipſis gh ad portiones re<lb></lb> lictas, ita cylindrus, uel cylindri portio ce ad ſolidas por<lb></lb> tiones, quate cylindrus uel cylindri portio ad ſolidas por<lb></lb> tiones eandem proportionem habet, quam linea nk ad k <lb></lb> & diuidendo priſma, cuius baſis eſt rectilinea figura ad ſo<lb></lb> lidas portiones eandem proportionem habet, quam nl ad <lb></lb> lk & quoniam a cylindro uel cylindri portione, cuius gra<lb></lb> uitatis centrum eſt l, aufertur priſma baſim habens rectili<lb></lb> neam <expan abbr="figurã">figuram</expan>, cuius <expan abbr="centrũ">centrum</expan> grauitatis eſt K: reſiduæ magnitu<lb></lb> dinis ex ſolidis portionibus <expan abbr="cõpoſitæ">compoſitæ</expan> grauitatis <expan abbr="cẽtrũ">centrum</expan> erit <lb></lb> in linea kl protracta, & in puncto n; quod eſt <expan abbr="abſurdũ">abſurdum</expan>. </s> <s id="s.000343">relin<lb></lb> quitur ergo, ut <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> grauitatis cylindri; uel cylindri por<lb></lb> tionis ſit <expan abbr="punctũ">punctum</expan> k. </s> <s id="s.000344">quæ omnia <expan abbr="demonſtrãda">demonſtranda</expan> propoſuimus.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000345"><margin.target id="marg45"></margin.target>4. huius</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000346">At uero cylindrum, uel cylindri <expan abbr="portionẽ">portionem</expan> ce <lb></lb> ad priſma, cuius baſis eſt rectilinea figura in ſpa<lb></lb> cio gh deſcripta, & altitudo æqualis; eandem ha <pb pagenum="15" xlink:href="023/01/037.jpg"></pb>bere proportionem, quam ſpacium gh ad <expan abbr="dictã">dictam</expan> <lb></lb> figuram, hoc modo demonſtrabimus.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000347">Intelligatur circulus, uel ellipſis x æqualis figuræ rectili<lb></lb> neæ in gh ſpacio deſcriptæ. </s> <s id="s.000348">& ab x conſtituatur conus, uel <lb></lb> <figure id="id.023.01.037.1.jpg" xlink:href="023/01/037/1.jpg"></figure><lb></lb> coni portio, <expan abbr="altitudinẽ">altitudinem</expan> habens <expan abbr="eandẽ">eandem</expan>, <expan abbr="quã">quam</expan> cylindrus uel cy<lb></lb> lindri portio ce. </s> <s id="s.000349">Sit deinde rectilinea figura, in qua y <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>, <lb></lb> quæ in ſpacio gh deſcripta eſt: & ab hac pyramis æquealta <lb></lb> conſtituatur. </s> <s id="s.000350">Dico <expan abbr="conũ">conum</expan> uel coni portione x pyramidi y <expan abbr="æ-qualẽ">æ<lb></lb> qualem</expan> eſſe. </s> <s id="s.000351">niſi enim ſit æqualis, uel maior, uel minor erit.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000352">Sit primum maior, et exuperet ſolido z. </s> <s id="s.000353">Itaque in circu<lb></lb> lo, uel ellipſi x deſcribatur figura rectilinea; & in ea pyra<lb></lb> mis eandem, quam conus, uel coni portio altitudinem ha<lb></lb> bens, ita ut portiones relictæ minores ſint ſolido a, quem<lb></lb> admodum docetur in duodecimo libro elementorum pro<lb></lb> poſitione undecima. </s> <s id="s.000354">erit pyramis x adhuc pyramide y ma<lb></lb> ior. </s> <s id="s.000355">& quoniam piramides æque altæ inter ſe ſunt, ſicuti ba<lb></lb> <arrow.to.target n="marg46"></arrow.to.target><lb></lb> ſes; pyramis x ad piramidem y eandem proportionem ha<lb></lb> bet, quàm figura rectilinea x ad figuram y. </s> <s id="s.000356">Sed figura recti <pb xlink:href="023/01/038.jpg"></pb><figure id="id.023.01.038.1.jpg" xlink:href="023/01/038/1.jpg"></figure><lb></lb> linea x cum ſit minor circulo, uel ellipſi, eſt etiam minor fi<lb></lb> gura rectilinea y. </s> <s id="s.000357">ergo pyramis x pyramide y minor erit. </s> <lb></lb> <s id="s.000358">Sed & maior; quod fieri <expan abbr="nõ">non</expan> poteſt. </s> <s id="s.000359">At ſi conus, uel coni por<lb></lb> tio x ponatur minor pyramide y: ſit alter conus æque al<lb></lb> tus, uel altera coni portio X ipſi pyramidi y æqualis. </s> <s id="s.000360">erit <lb></lb> eius baſis circulus, uel ellipſis maior circulo, uel ellipſi x, <lb></lb> quorum exceſſus ſit ſpacium <foreign lang="grc">ω.</foreign> Si igitur in circulo, uel eili<lb></lb> pſi X figura rectilinea deſcribatur, ita ut portiones relictæ <lb></lb> ſint <foreign lang="grc">ω</foreign> ſpacio minores, ciuſmodi figura adhuc maior erit cir <lb></lb> culo, uel ellipſi x, hoc eſt figura rectilinea y. </s> <s id="s.000361">& pyramis in <lb></lb> ca conſtituta minor cono, uel coni portione X, hoc eſt mi<lb></lb> nor pyramide y. </s> <s id="s.000362">eſt ergo ut X figura rectilinea ad figuram <lb></lb> rectilineam y, ita pyramis X ad pyramidem y. </s> <s id="s.000363">quare cum <lb></lb> figura rectilinea X ſit maior figura y: erit & pyramis X py<lb></lb> ramide y maior. </s> <s id="s.000364">ſed erat minor; quod rurſus fieri non po<lb></lb> teſt. </s> <s id="s.000365">non eſt igitur conus, uel coni portio x neque maior, <lb></lb> neque minor pyramide y. </s> <s id="s.000366">ergo ipſi neceſſario eſt æqualis. </s> <lb></lb> <s id="s.000367">Itaque quoniam ut conus ad conum, uel coni portio ad co <pb pagenum="16" xlink:href="023/01/039.jpg"></pb><figure id="id.023.01.039.1.jpg" xlink:href="023/01/039/1.jpg"></figure><lb></lb> ni portionem, ita eſt cylindrus ad cylindrum, uel cylin<lb></lb> dri portio ad cylindri portionem: & ut pyramis ad pyra<lb></lb> midem, ita priſma ad priſma, cum eadem ſit baſis, & æqua <lb></lb> lis altitudo; erit cylindrus uel cylindri portio x priſma<lb></lb> ti y æqualis. </s> <s id="s.000368"><expan abbr="eſtq;">eſtque</expan> ut ſpacium gh ad ſpacium x, ita cylin<lb></lb> drus, uel cylindri portio ce ad cylindrum, uel cylindri por<lb></lb> tionem x. </s> <s id="s.000369">Conſtat igitur cylindrum uel cylindri <expan abbr="portionẽ">portionem</expan> <lb></lb> c e, ad priſma y, quippe cuius baſis eſt figura rectilinea in <lb></lb> <arrow.to.target n="marg47"></arrow.to.target><lb></lb> ſpacio gh deſcripta, eandem proportionem habere, quam <lb></lb> ſpacium gh habet ad ſpacium x, hoc eſt ad dictam figuram. </s> <lb></lb> <s id="s.000370">quod demonſtrandum fuerat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000371"><margin.target id="marg46"></margin.target>6. duode<lb></lb> cimi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000372"><margin.target id="marg47"></margin.target>7. quinti</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000373">THEOREMA IX. PROPOSITIO IX.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000374">Si pyramis ſecetur plano baſi æquidiſtante; ſe<lb></lb> ctio erit figura ſimilis ei, quæ eſt baſis, centrum <lb></lb> grauitatis in axe habens.</s> </p> <pb xlink:href="023/01/040.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000375">SIT pyramis, cuius baſis triangulum abc; axis dc: & <lb></lb> ſecetur plano baſi æquidiſtante; quod <expan abbr="ſectionẽ">ſectionem</expan> faciat fgh; <lb></lb> <expan abbr="occurratq;">occurratque</expan> axi in puncto k. Dico fgh triangulum eſſe, ipſi <lb></lb> abc ſimile; cuius grauitatis centrum eſt K. <expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan> enim <lb></lb> duo plana æquidiſtantia abc, fgh ſecantur à plano abd; <lb></lb> communes eorum ſectiones ab, fg æquidiſtantes erunt: & <lb></lb> eadem ratione æquidiſtantes ipſæ bc, gh: & ca, hf. </s> <s id="s.000376">Quòd <lb></lb> cum duæ lineæ fg, gh, duabus ab, bc æquidiſtent, nec <lb></lb> ſint in eodem plano; angulus ad g æqualis eſt angulo ad <lb></lb> b. </s> <s id="s.000377">& ſimiliter angulus ad h angulo ad c: <expan abbr="angulusq;">angulusque</expan> ad fci, <lb></lb> qui ad a eſt æqualis. </s> <s id="s.000378">triangulum igitur fgh ſimile eſt tri<lb></lb> angulo abc. </s> <s id="s.000379">Atuero punctum k centrum eſſe grauita<lb></lb> tis trianguli fgh hoc modo oſtendemus. </s> <s id="s.000380">Ducantur pla<lb></lb> na per axem, & per lineas da, db, dc: erunt communes ſe<lb></lb> ctiones fK, ae æquidiſtantes: <expan abbr="pariterq;">pariterque</expan> kg, eb; & kh, ec: <lb></lb> quare angulus kfh angulo eac; & angulus kfg ipſi eab <lb></lb> <figure id="id.023.01.040.1.jpg" xlink:href="023/01/040/1.jpg"></figure><lb></lb> eſt æqualis. </s> <s id="s.000381">Eadem ratione <lb></lb> anguli ad g angulis ad b: & <lb></lb> anguli ad h iis, qui ad c æ<lb></lb> quales erunt. </s> <s id="s.000382">ergo puncta <lb></lb> eK in triangulis abc, fgh <lb></lb> ſimiliter ſunt poſita, per ſe<lb></lb> xtam poſitionem Archime<lb></lb> dis in libro de centro graui<lb></lb> tatis planorum. </s> <s id="s.000383">Sed cum e <lb></lb> ſit centrum grauitatis trian<lb></lb> guli abc, erit ex undecima <lb></lb> propoſitione eiuſdem libri, <lb></lb> & K trianguli fgh grauita<lb></lb> tis centrum. </s> <s id="s.000384">id quod demonſtrare oportebat. </s> <s id="s.000385">Non aliter <lb></lb> in ceteris pyramidibus, quod propoſitum eſt demonſtra<lb></lb> bitur.</s> </p> <pb pagenum="17" xlink:href="023/01/041.jpg"></pb> <p type="head"> <s id="s.000386">PROBLEMA I. PROPOSITIO X.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000387">DATA qualibet pyramide, fieri poteſt, ut fi<lb></lb> gura ſolida in ipſa in ſcribatur, & altera <expan abbr="circũſcri-batur">circumſcri<lb></lb> batur</expan> ex priſmatibus æqualem altitudinem <expan abbr="ha-bẽtibus">ha<lb></lb> bentibus</expan>, ita ut circumſcripta inſcriptam excedat <lb></lb> magnitudine, quæ minor ſit <expan abbr="quacũque">quacunque</expan> ſolida ma<lb></lb> gnitudine propoſita.</s> </p> <figure id="id.023.01.041.1.jpg" xlink:href="023/01/041/1.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000388">Sit pyramis, cuius baſis <lb></lb> <expan abbr="triangulũ">triangulum</expan> abc; axis de. </s> <lb></lb> <s id="s.000389"><expan abbr="Sitq;">Sitque</expan> priſma, quod <expan abbr="eandẽ">eandem</expan> <lb></lb> baſim habeat, & axem eun<lb></lb> dem. </s> <s id="s.000390">Itaque hoc priſma<lb></lb> te continenter ſecto bifa<lb></lb> riam, plano baſi <expan abbr="æquidiſtã">æquidiſtan</expan><lb></lb> te, relinquetur <expan abbr="tãdem">tandem</expan> priſ<lb></lb> ma quoddam minus pro<lb></lb> poſita magnitudine: quod <lb></lb> quidem baſim eandem ha<lb></lb> beat, quam pyramis, & a<lb></lb> xem ef. </s> <s id="s.000391">diuidatur de in <lb></lb> partes æquales ipſi ef in <lb></lb> punctis ghklmn: & per <lb></lb> diuiſiones plana <expan abbr="ducãtur">ducantur</expan>: <lb></lb> quæ baſibus æquidiſtent, <lb></lb> erunt ſectiones, triangula <lb></lb> ipſi abc ſimilia, ut proxi<lb></lb> me oſtendimus. </s> <s id="s.000392">ab uno <lb></lb> quoque <expan abbr="autẽ">autem</expan> horum trian<lb></lb> gulorum duo priſmata <expan abbr="cõ">con</expan><lb></lb> ſtruantur; unum quidem <lb></lb> ad partes e; alterum ad <pb xlink:href="023/01/042.jpg"></pb>partes d. </s> <s id="s.000393">in pyramide igitur inſcripta erit quædam figura, <lb></lb> ex priſmatibus æqualem altitudinem habentibus <expan abbr="cõſtans">conſtans</expan>, <lb></lb> ad partes e: & altera circumſcripta ad partes d. </s> <s id="s.000394">Sed unum<lb></lb> quodque eorum priſmatum, quæ in figura inſcripta conti<lb></lb> nentur, æquale eſt priſmati, quod ab eodem fit triangulo in <lb></lb> figura circumſcripta: nam priſma pq priſmati po eſt æ<lb></lb> quale; priſma st æquale priſmati sr; priſma xy priſmati <lb></lb> xu; priſma <foreign lang="grc">ηθ</foreign> priſmati <foreign lang="grc">η</foreign>z; priſma <foreign lang="grc">μν</foreign> priſmati <foreign lang="grc">μλ;</foreign> priſ<lb></lb> ma <foreign lang="grc">ρσ</foreign> priſmati <foreign lang="grc">ρπ;</foreign> & priſma <foreign lang="grc">φχ</foreign> priſmati <foreign lang="grc">φτ</foreign> æquale. </s> <s id="s.000395">re<lb></lb> linquitur ergo, ut circumſcripta figura exuperet <expan abbr="inſcriptã">inſcriptam</expan> <lb></lb> priſmate, quod baſim habet abc triangulum, & axem ef. </s> <lb></lb> <s id="s.000396">Illud uero minus eſt ſolida magnitudine propoſita. </s> <s id="s.000397"><expan abbr="Eadẽ">Eadem</expan> <lb></lb> ratione inſcribetur, & circumſcribetur ſolida figura in py<lb></lb> ramide, quæ quadrilateram, uel <expan abbr="plurilaterã">plurilateram</expan> baſim habeat.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000398">PROBLEMA II. PROPOSITIO XI.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000399">DATO cono, fieri poteſt, ut figura ſolida in<lb></lb> ſcribatur, & altera circumſcribatur ex cylindris <lb></lb> æqualem habentibus altitudinem, ita ut circum<lb></lb> ſcripta ſuperet inſcriptam, magnitudine, quæ ſo<lb></lb> lida magnitudine propoſita ſit minor.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000400">SIT conus, cuius axis bd: & ſecetur plano per axem <lb></lb>ducto, 'ut ſectio ſit triangulum abc: <expan abbr="intelligaturq;">intelligaturque</expan> cylin<lb></lb> drus, qui baſim eandem, & eundem axem habeat. </s> <s id="s.000401">Hoc igi<lb></lb> tur cylindro continenter bifariam ſecto, relinquetur cylin<lb></lb> drus minor ſolida magnitudine propoſita. </s> <s id="s.000402">Sit autem is cy<lb></lb> lindrus, qui baſim habet circulum circa diametrum ac, & <lb></lb> axem de. </s> <s id="s.000403">Itaque diuidatur bd in partes æquales ipſi de <lb></lb> in punctis fghKlm: & per ea ducantur plana conum ſe<lb></lb> cantia; quæ baſi æquidiſtent. </s> <s id="s.000404">erunt ſectiones circuli, cen<lb></lb> tra in axi habentes, ut in primo libro conicorum, propoſi- <pb pagenum="18" xlink:href="023/01/043.jpg"></pb>tione quarta Apollonius demonſtrauit. </s> <s id="s.000405">Si igitur à ſingu<lb></lb> lis horum circulorum, duo cylindri fiant; unus quidem ad <lb></lb> baſis partes; alter ad partes uerticis: inſcripta erit in co<lb></lb> no ſolida quædam figura, & altera circumſcripta ex cylin<lb></lb> dris æqualem altitudinem habentibus conſtans; quorum <lb></lb> <figure id="id.023.01.043.1.jpg" xlink:href="023/01/043/1.jpg"></figure><lb></lb> unuſquiſque, qui in <lb></lb> figura inſcripta con<lb></lb> tinetur æqualis eſt ei, <lb></lb> qui ab eodem fit cir<lb></lb> culo in figura <expan abbr="circũ-ſcripta">circum<lb></lb> ſcripta</expan>. </s> <s id="s.000406">Itaque cylin<lb></lb> drus op æqualis eſt <lb></lb> cylindro on; cylin<lb></lb> drus rs <expan abbr="cylĩdro">cylindro</expan> rq.</s> <lb></lb> <s id="s.000407"> cylindrus ux cylin<lb></lb> dro ut eſt æqualis; <lb></lb> & alii aliis ſimiliter. </s> <lb></lb> <s id="s.000408">quare conſtat <expan abbr="circũ-ſcriptam">circum<lb></lb> ſcriptam</expan> figuram ſu<lb></lb> perare inſcriptam cy<lb></lb> lindro, cuius baſis eſt <lb></lb> circulus circa diametrum ac, & axis de. </s> <s id="s.000409">atque hic eſt mi<lb></lb> nor ſolida magnitudine propoſita.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000410">PROBLEMA III. PROPOSITIO XII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000411">DATA coni portione, poteſt ſolida quædam <lb></lb>figura inſcribi, & altera circumſcribi ex cylindri <lb></lb> portionibus æqualem altitudinem habentibus; <lb></lb> ita ut circumſcripta inſcriptam exuperet, magni <lb></lb> tudine, quæ minor fit ſolida magnitudine pro<lb></lb> poſita.</s> </p> <pb xlink:href="023/01/044.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000412">Figuram cuiuſmodi, & inſcribemus, & <expan abbr="circũſcribemus">circumſcribemus</expan>, ita <lb></lb> ut in cono dictum eſt.</s> </p> <figure id="id.023.01.044.1.jpg" xlink:href="023/01/044/1.jpg"></figure> <p type="head"> <s id="s.000413">PROBLEMA IIII. PROPOSITIO XIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000414">DATA ſphæræ portione, quæ dimidia ſphæ<lb></lb> ra maior non ſit, poteſt ſolida quædam portio in<lb></lb> ſcribi & altera circumſcribi ex cylindris æqualem <lb></lb> altitudinem habentibus, ita ut circumſcripta in<lb></lb> ſcriptam excedat magnitudine, quæ ſolida ma<lb></lb> gnitudine propoſita ſit minor.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000415">HOC etiam eodem prorſus modo ſiet: atque ut ab <lb></lb>Archimede traditum eſt in conoidum, & ſphæroidum por<lb></lb> tionibus, propoſitione uigeſimaprima libri de conoidi<lb></lb> bus, & ſphæroidibus.</s> </p> <pb pagenum="19" xlink:href="023/01/045.jpg"></pb> <figure id="id.023.01.045.1.jpg" xlink:href="023/01/045/1.jpg"></figure> <p type="head"> <s id="s.000416">THEOREMA X. PROPOSITIO XIIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000417">Cuiuslibet pyramidis, & cuiuslibet coni, uel <lb></lb> coni portionis, centrum grauitatis in axe <expan abbr="cõſiſtit">conſiſtit</expan>.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000418">SIT pyramis, cuius baſis triangulum abc: & axis de. </s> <lb></lb> <s id="s.000419">Dico in linea de ipſius grauitatis centrum ineſſe. </s> <s id="s.000420">Si enim <lb></lb> fieri poteſt, ſit centrum f: & ab f ducatur ad baſim pyrami<lb></lb> dis linea fg, axi æquidiſtans: <expan abbr="iunctaq;">iunctaque</expan> eg ad latera trian<lb></lb> guli abc producatur in h. </s> <s id="s.000421">quam uero proportionem ha<lb></lb> bet linea he ad eg, habeat pyramis ad aliud ſolidum, in <lb></lb> quo K: <expan abbr="inſcribaturq;">inſcribaturque</expan> in pyramide ſolida figura, & altera cir<lb></lb> cumſcribatur ex priſmatibus æqualem habentibus altitu<lb></lb> dinem, ita ut circumſcripta inſcriptam exuperet magnitu<lb></lb> dine, quæ ſolido k ſit minor. </s> <s id="s.000422">Et quoniam in pyramide pla<lb></lb> num baſi æquidiſtans ductum ſectionem facit figuram ſi<lb></lb> milem ei, quæ eſt baſis; <expan abbr="centrumq;">centrumque</expan> grauitatis in axe haben<lb></lb> tem: erit priſmatis st grauitatis <expan abbr="centrũ">centrum</expan> in linea rq ; <lb></lb> matis ux centrum in linea qp, priſmatis yz in linea po; <lb></lb> priſmatis <foreign lang="grc">ηθ</foreign> in linea on; priſmatis <foreign lang="grc">λμ</foreign> in linea nm; priſ<lb></lb> matis <foreign lang="grc">νπ</foreign> in ml; & denique priſmatis <foreign lang="grc">ρσ</foreign> in le. </s> <s id="s.000423">quare to <pb xlink:href="023/01/046.jpg"></pb>tius figuræ inſcriptæ centrum grauitatis eſt in linea re: <lb></lb> <figure id="id.023.01.046.1.jpg" xlink:href="023/01/046/1.jpg"></figure>quod ſit <foreign lang="grc">τ</foreign>: <expan abbr="iũ">iun</expan><lb></lb> ctaque <foreign lang="grc">τ</foreign>f, & <lb></lb> producta, à <lb></lb> puncto h du<lb></lb> catur linea a<lb></lb> xi pyramidis <lb></lb> æquidiſtans, <lb></lb> quæ <expan abbr="cũ">cum</expan> linea <lb></lb> <foreign lang="grc">τ</foreign>f conueniat <lb></lb> in <foreign lang="grc">φ</foreign>.</s> <s id="s.000424">habebit <lb></lb> <foreign lang="grc">φτ</foreign> ad <foreign lang="grc">τ</foreign>f ean<lb></lb> dem propor<lb></lb> tionem, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb> he ad eg. <lb></lb> </s> </p> <p> <s id="s.000425">Quoniam igi<lb></lb> tur exceſſus, <lb></lb> quo <expan abbr="circũ">circum</expan>ſcri<lb></lb> pta figura in<lb></lb> ſcriptam ſupe<lb></lb> rat, minor eſt <lb></lb> ſolido <foreign lang="grc">χ</foreign>; py<lb></lb> ramis ad eun<lb></lb> <expan abbr="dẽ">dem</expan> <expan abbr="exceſſũ">exceſſum</expan> ma<lb></lb> ioré propor<lb></lb> tioné habet, <lb></lb> quàm ad K ſo<lb></lb> lidum: uideli<lb></lb> cet maiorem, <lb></lb> quàm linea h<lb></lb> e ad eg; hoc <lb></lb> eſt quàm <foreign lang="grc">φτ</foreign> <lb></lb> ad <foreign lang="grc">τ</foreign>f: & propterea multo maiorem habet ad partem ex<lb></lb> ceſſus, quæ intra pyrimidem comprehenditur. </s> <s id="s.000426">Itaque ha <pb pagenum="20" xlink:href="023/01/047.jpg"></pb>beat eam, quam <foreign lang="grc">χτ</foreign> ad <foreign lang="grc">τ</foreign>f erit diuidendo ut <foreign lang="grc">χ</foreign>f ad f<foreign lang="grc">τ</foreign>, ita fi<lb></lb> gura ſolida inſcripta ad partem exceſſus, quæ eſt intra pyra<lb></lb> midem. </s> <s id="s.000427">Cum ergo à pyramide, cuius grauitatis <expan abbr="ceũtrum">centrum</expan> eſt <lb></lb> punctum f, ſolida figura inſcripta auferatur, cuius <expan abbr="centrũtrum">centrum</expan> <lb></lb> <foreign lang="grc">τ</foreign>: reliqua magnitudinis conſtantis ex parte exceſſus, quæ <lb></lb> eſt intra pyramidem, centrum grauitatis erit in linea <foreign lang="grc">τ</foreign>f <lb></lb> producta, & in puncto <foreign lang="grc">χ</foreign>. </s> <s id="s.000428">quod fieri non poteſt. </s> <s id="s.000429">Sequitur <lb></lb> igitur, ut centrum grauitatis pyramidis in linea de; hoc <lb></lb> eſt in eius axe conſiſtat.</s> </p> <p> <s id="s.000430">Sit conus, uel coni portio, cuius axis bd: & ſecetur plano <lb></lb> per axem, ut ſectio ſit triangulum abc. </s> <s id="s.000431">Dico centrum gra<lb></lb> uitatis ipſius eſſe in linea bd. </s> <s id="s.000432">Sit enim, ſi fieri poteſt, <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <lb></lb> <figure id="id.023.01.047.1.jpg" xlink:href="023/01/047/1.jpg"></figure> e: <expan abbr="perq;">perque</expan> e ducatur ef axi æquidiſtans: & quam propor<lb></lb> tionem habet cd ad df, habeat conus, uel coni portio ad <lb></lb> ſolidum g. </s> <s id="s.000433">inſcribatur ergo in cono, uel coni portione ſoli <pb xlink:href="023/01/048.jpg"></pb>da figura, & altera circumſcribatur ex cylindris, uel cylin<lb></lb> dri portionibus, ſicuti dictum eſt, ita ut exceſſus, quo figu<lb></lb> ra circumſcripta inſcriptam ſuperat, ſit ſolido g minor. </s> <lb></lb> <s id="s.000434">Itaque centrum grauitatis cylindri, uel cylindri portionis <lb></lb> qr eſt in linea po; cylindri, uel cylindri portionis st cen<lb></lb> trum in linea on; centrum ux in linea nm; yz in mb; <foreign lang="grc">νθ</foreign><lb></lb> in lk; <foreign lang="grc">λμ</foreign> in kh; & denique <foreign lang="grc">fπ</foreign> centrum in hd. </s> <s id="s.000435">ergo figu<lb></lb> <figure id="id.023.01.048.1.jpg" xlink:href="023/01/048/1.jpg"></figure><lb></lb> ræ inſcriptæ centrum eſt in linea pd. </s> <s id="s.000436">Sit autem <foreign lang="grc">ρ</foreign>: & iun<lb></lb> cta <foreign lang="grc">ρ</foreign>e protendatur, ut cum linea, quæ à <expan abbr="pũcto">puncto</expan> c ducta ſue<lb></lb> rit axi æquidiſtans, conueniat in <foreign lang="grc">ς.</foreign> erit <foreign lang="grc">ς ρ</foreign> ad <foreign lang="grc">ρ</foreign>e, ut cd <lb></lb> ad df: & conus, ſeu coni portio ad exceſſum, quo circum<lb></lb> ſcripta figura inſcriptam ſuperat, habebit maiorem pro<lb></lb> portionem, quàm <foreign lang="grc">τρ</foreign> ad <foreign lang="grc">ρ</foreign>e. </s> <s id="s.000437">ergo ad partem exceſſus, quæ <lb></lb> intra ipſius ſuperficiem comprehenditur, multo maiorem <lb></lb> proportionem habebit. </s> <s id="s.000438">habeat eam, quam <foreign lang="grc">τρ</foreign> ad <foreign lang="grc">ρ</foreign>e. </s> <s id="s.000439">erit <pb pagenum="21" xlink:href="023/01/049.jpg"></pb>diuidendo figura ſolida inſcripta ad dictam exceſſus par<lb></lb> tem, ut <foreign lang="grc">τε</foreign> ad c<foreign lang="grc">π.</foreign> & quoniam à cono, ſeu coni portione, <lb></lb> cuius grauitatis centrum eſt e, aufertur figura inſcripta, <lb></lb> cuius centrum <foreign lang="grc">ρ·</foreign> reſiduæ magnitudinis compoſitæ cx par <lb></lb> te exceſſus, quæ intra coni, uel coni portionis ſuperficiem <lb></lb> continetur, centrum grauitatis erit in linea e protracta, <lb></lb> atque in puncto t. </s> <s id="s.000440">quod eſt abſurdum. </s> <s id="s.000441"><expan abbr="cõſtat">conſtat</expan> ergo <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <lb></lb> grauitatis coni, uel coni portionis, eſſe in axe bd: quod de <lb></lb> monſtrandum propoſuimus.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000442">THEOREMA XI. PROPOSITIO XV.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000443">Cuiuslibet portionis ſphæræ uel ſphæroidis, <lb></lb> quæ dimidia maior non ſit: <expan abbr="itemq́;">itemque</expan> cuiuslibet por<lb></lb> tionis conoidis, uel abſciſſæ plano ad axem recto, <lb></lb> uel non recto, centrum grauitatis in axe con<lb></lb> ſiſtit.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000444">Demonſtratio ſimilis erit ei, quam ſupra in cono, uel co<lb></lb> ni portione attulimus, ne toties eadem fruſtra iterentur.</s> </p> <figure id="id.023.01.049.1.jpg" xlink:href="023/01/049/1.jpg"></figure> <pb xlink:href="023/01/050.jpg"></pb> <p type="head"> <s id="s.000445">THEOREMA XII. PROPOSITIO XVI.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000446">In ſphæra, & ſphæroide idem eſt grauitatis, & <lb></lb> figuræ centrum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000447">Secetur ſphæra, uel ſphæroides plano per axem ducto; <lb></lb> quod ſectionem faciat circulum, uel ellipſim abcd, cuius <lb></lb> diameter, & ſphæræ, uel ſphæroidis axis db; & centrum e. </s> <lb></lb> <s id="s.000448">Dico e grauitatis etiam centrum eſſe. </s> <s id="s.000449">ſecetur enim altero <lb></lb> plano per e, ad planum ſecans recto, cuius ſectio ſit circu<lb></lb> lus circa diametrum ac. </s> <s id="s.000450">erunt adc, abc dimidiæ portio<lb></lb> nes ſphæræ, uel ſphæroidis. </s> <s id="s.000451">& quoniam portionis adc gra<lb></lb> uitatis centrum eſi in linea d, & centrum portionis abc in <lb></lb> ipſa be; totius ſphæræ, uel ſphæroidis grauitatis centrum <lb></lb>in axe db conſiſtet, Quòd ſi portionis adc centrum graui <lb></lb> tatis ponatur eſſe f & fiat ipſi fe æqualis eg: <expan abbr="punctũ">punctum</expan> g por<lb></lb> <figure id="id.023.01.050.1.jpg" xlink:href="023/01/050/1.jpg"></figure><lb></lb> <arrow.to.target n="marg48"></arrow.to.target><lb></lb> tionis abc centrum erit. </s> <s id="s.000452">ſolidis enim figuris ſimilibus & <lb></lb> æqualibus inter ſe aptatis, & centra grauitatis ipſarum in<lb></lb> <arrow.to.target n="marg49"></arrow.to.target><lb></lb> ter se aptentur neceſſe eſt. </s> <s id="s.000453">ex quo fit, ut magnitudinis, quæ <lb></lb> ex utilique <expan abbr="cõſlat">conſtat</expan>, hoc eſt ipſius ſphæræ, uel ſphæroidis gra<lb></lb> uitatis centrum ſit in medio lineæ fg uidelicet in e. </s> <s id="s.000454">Sphæ<lb></lb> ræ igitur, uel ſphæroidis grauitatis centrum eſt idem, quod <lb></lb> centrum figuræ.</s> </p> <pb pagenum="22" xlink:href="023/01/051.jpg"></pb> <p type="margin"> <s id="s.000455"><margin.target id="marg48"></margin.target>per 2. pe<lb></lb> titionem</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000456"><margin.target id="marg49"></margin.target>4 Archi<lb></lb> medis.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000457">Ex demonſtratis perſpicue apparet, portioni <lb></lb> ſphæræ uel ſphæroidis, quæ dimidia maior eſt, <expan abbr="cẽ">cen</expan><lb></lb> trum grauitatis in axe conſiſtere.</s> </p> <figure id="id.023.01.051.1.jpg" xlink:href="023/01/051/1.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000458">Data enim <lb></lb> qualibet maio<lb></lb> ri <expan abbr="portiõe">portione</expan>, quo <lb></lb> <expan abbr="niã">niam</expan> totius ſphæ<lb></lb> ræ, uel ſphæroi<lb></lb> dis grauitatis <lb></lb> centrum eſt in <lb></lb> axe; eſt autem <lb></lb> & in axe cen<lb></lb> trum portio<lb></lb> nis minoris: <lb></lb> reliquæ portionis uidelicet maioris centrum in axe neceſ<lb></lb> ſario conſiſtet.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000459">THEOREMA XIII. PROPOSITIO XVII.</s> </p> <figure id="id.023.01.051.2.jpg" xlink:href="023/01/051/2.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000460">Cuiuslibet pyramidis <expan abbr="triãgularem">trian<lb></lb> gularem</expan> baſim <expan abbr="habẽtis">habentis</expan> gra<lb></lb> uitatis centrum eſt in pun<lb></lb> cto, in quo ipſius axes con<lb></lb> ueniunt.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000461">Sit pyramis, cuius baſis trian<lb></lb> gulum abc, axis de: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> trian<lb></lb> guli bdc grauitatis centrum f: <lb></lb> & iungatur a ſ. </s> <s id="s.000462">erit & af axis eiuſ<lb></lb> dem pyramidis ex tertia diffini<lb></lb> tione huius. </s> <s id="s.000463">Itaque quoniam centrum grauitatis eſt in <lb></lb> axe de; eſt autem & in axe af; q̀uod proxime demonſtraui <pb xlink:href="023/01/052.jpg"></pb>mus: erit utique grauitatis centrum pyramidis punctum <lb></lb> g. in quo ſcilicet ipſi axes conueniunt.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000464">THEOREMA XIIII. PROPOSITIO XVIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000465">SI ſolidum parallelepipedum ſecetur plano <lb></lb> baſibus æquidiſtante; erit ſolidum ad ſolidum, <lb></lb> ſicut altitudo ad altitudinem, uel ſicut axis ad <lb></lb> axem.</s> </p> <figure id="id.023.01.052.1.jpg" xlink:href="023/01/052/1.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000466">Sit ſolidum parallelepipe<lb></lb> dum abcdefgh, cuius axis <lb></lb> kl: <expan abbr="ſeceturq;">ſeceturque</expan> plano baſibus <lb></lb> æquidiſtante, quod faciat <lb></lb> ſectionem mnop; & axi in <lb></lb> puncto q occurrat. </s> <s id="s.000467">Dico <lb></lb> ſolidum gm ad ſolidum mc <lb></lb> eam proportionem habere, <lb></lb> quam altitudo ſolidi gm ha<lb></lb> bet ad ſolidi mc altitudi<lb></lb> nem; uel quam axis kq ad <lb></lb> axem ql. </s> <s id="s.000468">Si enim axis Kl ad <lb></lb> baſis planum ſit perpendicu<lb></lb> <figure id="id.023.01.052.2.jpg" xlink:href="023/01/052/2.jpg"></figure><lb></lb> laris, & linea gc, quæ ex quin<lb></lb> ta huius ipſi kl æquidiſtat, <lb></lb> perpendicularis erit ad <expan abbr="idẽ">idem</expan> <lb></lb> planum, & ſolidi altitudi<lb></lb> <arrow.to.target n="marg50"></arrow.to.target><lb></lb> nem dimetietur. </s> <s id="s.000469">Itaque ſo<lb></lb> lidum gm ad ſolidum mc <lb></lb> eam proportionem habet, <lb></lb> quam parallelogramm<expan abbr="ũ">um</expan> gn <lb></lb> ad parallelogrammum nc, <lb></lb> <arrow.to.target n="marg51"></arrow.to.target><lb></lb> hoc eſt quam linea go, quæ <pb pagenum="23" xlink:href="023/01/053.jpg"></pb>eſt ſolidi gm altitudo ad oe altitudinem ſolidi mc, uel <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb> axis kq ad ql axem. </s> <s id="s.000470">Si uero axis kl non ſit perpendicularis <lb></lb> ad planum baſis; ducatur a puncto k ad idem planum per<lb></lb> pendicularis kr, <expan abbr="occurrẽs">occurrens</expan> plano mnop in s. </s> <s id="s.000471">ſimiliter <expan abbr="de-mõſtrabimus">de<lb></lb> monſtrabimus</expan> ſolidum gm ad <expan abbr="ſolidũ">ſolidum</expan> mc ita eſſe, ut axis kq <lb></lb> ad axem ql. </s> <s id="s.000472">Sed ut Kq ad ql, ita ks altitudo ad altitudi<lb></lb> <arrow.to.target n="marg52"></arrow.to.target><lb></lb> nem sr; nam lineæ Kl, Kr à planis æquidiſtantibus in eaſ<lb></lb> dem proportiones ſecantur. </s> <s id="s.000473">ergo ſolidum gm ad ſolidum <lb></lb> mc <expan abbr="eandẽ">eandem</expan> proportionem habet, quam altitudo ad <expan abbr="altitudinẽ">altitu<lb></lb> dinem</expan>, uel quam axis ad axem. </s> <s id="s.000474">quod <expan abbr="demõſtrare">demonſtrare</expan> oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000475"><margin.target id="marg50"></margin.target>25 undeci<lb></lb> mi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000476"><margin.target id="marg51"></margin.target><expan abbr="ſextĩ">ſextim</expan>.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000477"><margin.target id="marg52"></margin.target>17. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000478">THEOREMA XV. PROPOSITIO XIX.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000479">Solida parallelepipeda in eadem baſi, uel in <lb></lb> æqualibus baſibus conſtituta eam inter ſe propor<lb></lb> tionem habent, quam altitudines: & ſi axes ipſo<lb></lb> rum cum baſibus æquales angulos contineant, <lb></lb> eam quoque, quam axes proportionem <expan abbr="habebũt">habebunt</expan>.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000480">Sint ſolida parallelepipeda in <expan abbr="eadẽ">eadem</expan> baſi <expan abbr="cõſtituta">conſtituta</expan> abcd, <lb></lb> abef: & ſit ſolidi abcd altitudo minor: producatur au<lb></lb> tem planum cd adeo, ut ſolidum abef ſecet; cuius ſectio <lb></lb> <figure id="id.023.01.053.1.jpg" xlink:href="023/01/053/1.jpg"></figure><lb></lb> <arrow.to.target n="marg53"></arrow.to.target><lb></lb> ſit gh. </s> <s id="s.000481"><expan abbr="erũt">erunt</expan> ſoli <lb></lb> da abcd, abgh <lb></lb> in eadem baſi, <lb></lb> & æquali altitu<lb></lb> dine inter ſe æ<lb></lb> qualia. </s> <s id="s.000482"><expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan> <lb></lb> igitur ſolidum <lb></lb> abef ſecatur <lb></lb> plano baſibus <lb></lb> <expan abbr="æquidiſtãte">æquidiſtante</expan>, erit <lb></lb> <arrow.to.target n="marg54"></arrow.to.target><lb></lb> ſolidum ghef <lb></lb> adipſum abgh <pb xlink:href="023/01/054.jpg"></pb>ut altitudo ad altitudinem: & componendo conuertendo <lb></lb> <arrow.to.target n="marg55"></arrow.to.target><lb></lb> que ſolidum abgh, hoc eſt ſolidum abcd ipſi æquale, ad <lb></lb> ſolidum abef, ut altitudo ſolidi abcd ad ſolidi abef al<lb></lb> titudinem.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000483"><margin.target id="marg53"></margin.target>29. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000484"><margin.target id="marg54"></margin.target>18. huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000485"><margin.target id="marg55"></margin.target>7. quinti.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000486">Sint ſolida parallelopipeda ab, cd in æqualibus baſibus <lb></lb> conſtituta: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> be altitudo ſolidi ab: & ſolidi cd altitudo <lb></lb> d f; quæ quidem maior ſit, quàm be. </s> <s id="s.000487">Dico ſolidum ab ad <lb></lb> ſolidum cd eandem habere proportionem, quam be ad <lb></lb> d f. </s> <s id="s.000488">abſcindatur enim à linea df æqualis ipſi be, quæ ſit gf: <lb></lb> & per g ducatur planum ſecans ſolidum cd; quod baſibus <lb></lb> æquidiſtet, <expan abbr="faciatq;">faciatque</expan> <expan abbr="ſectionẽ">ſectionem</expan> hK. </s> <s id="s.000489">erunt ſolida ab, ck æque <lb></lb> <arrow.to.target n="marg56"></arrow.to.target><lb></lb> <figure id="id.023.01.054.1.jpg" xlink:href="023/01/054/1.jpg"></figure><lb></lb> alta inter <lb></lb> ſe æqualia <lb></lb> <expan abbr="cũ">cum</expan> æqua<lb></lb> les baſes <lb></lb> habeant. </s> <lb></lb> <s id="s.000490"><arrow.to.target n="marg57"></arrow.to.target><lb></lb> Sed <expan abbr="ſolidũ">ſolidum</expan> <lb></lb> hd ad ſoli <lb></lb> dum cK <lb></lb> eſt, ut alti<lb></lb> tudo dg <lb></lb> ad gf <expan abbr="altitudinẽ">alti<lb></lb> tudinem</expan>; ſe<lb></lb> catur enim ſolidum cd plano baſi<lb></lb> <figure id="id.023.01.054.2.jpg" xlink:href="023/01/054/2.jpg"></figure><lb></lb> bus æquidiſtante: & rurſus <expan abbr="cõpo-nende">compo<lb></lb> nende</expan>, <expan abbr="conuertendoq;">conuertendoque</expan> <expan abbr="ſolidũ">ſolidum</expan> ck <lb></lb> <arrow.to.target n="marg58"></arrow.to.target><lb></lb> ad ſolidum cd, ut gf ad fd. </s> <s id="s.000491">ergo <lb></lb> ſolidum ab, quod eſt æquale ipſi <lb></lb> ck ad ſolidum cd eam proportio <lb></lb> nem habet, quam altitudo gf, hoc <lb></lb> eſt be ad df altitudinem.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000492"><margin.target id="marg56"></margin.target>31. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000493"><margin.target id="marg57"></margin.target>18. huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000494"><margin.target id="marg58"></margin.target>7. quinti.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000495">Sint deinde ſolida parallelepipe<lb></lb> da ab, ac in eadem baſi; quorum <lb></lb>axes de, ſ e cum ipſa æquales angu<pb pagenum="24" xlink:href="023/01/055.jpg"></pb>los contineant. </s> <s id="s.000496">Dico ſolidum ab ad ſolidum ace idem ha<lb></lb> bere proportionem, quam axis de ad axem ef. </s> <s id="s.000497">Si enim <lb></lb> axes in eadem recta linea fuerint conſtituti, hæc duo ſoli<lb></lb> da, in unum, atque idem ſolidum conuenient. </s> <s id="s.000498">quare ex <lb></lb> iis, quæ proxime tradita ſunt, habebit ſolidum ab ad ſo<lb></lb> lidum ac eandem proportionem, quam axis de ad ef <lb></lb> axem. </s> <s id="s.000499">Si uero axes non ſint in eadem recta linea, demittan<lb></lb> tur a punctis d, ſ perpendiculares ad baſis planum, dg, fh: <lb></lb> & jungantur eg, eh. </s> <s id="s.000500">Quoniam igitur axes cum baſibus <lb></lb> æquales angulos continent, erit deg angulus æqualis an<lb></lb> <figure id="id.023.01.055.1.jpg" xlink:href="023/01/055/1.jpg"></figure><lb></lb> gulo feh: & ſunt <lb></lb> anguli ad gh re<lb></lb> cti, quare & re<lb></lb> liquus edg æqua<lb></lb> lis erit reliquo <lb></lb> efh: & triangu<lb></lb> lum deg <expan abbr="triãgu-lo">triangu<lb></lb> lo</expan> feh ſimile. </s> <s id="s.000501">er<lb></lb> go gd ad de eſt, <lb></lb> ut hf ad e: & per <lb></lb> mutando gd ad <lb></lb> hf, ut de ad cf. </s> <lb></lb> <figure id="id.023.01.055.2.jpg" xlink:href="023/01/055/2.jpg"></figure> <lb></lb> <s id="s.000502">Sed ſolidum ab <lb></lb> ad ſolidum ac <lb></lb> eandem propor<lb></lb> tionem habet, <lb></lb> quam dg altitu<lb></lb> do ad <expan abbr="altitudinẽ">altitudinem</expan> <lb></lb> fh. </s> <s id="s.000503">ergo & <expan abbr="ean-dẽ">ean<lb></lb> dem</expan> habebit, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb> axis de ad ef <expan abbr="axẽ">axem</expan></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000504">Poſtremo ſint <lb></lb> ſolidi parallepi<lb></lb> peda ab, cd in <pb xlink:href="023/01/056.jpg"></pb>æqualibus baſibus, quorum axes cum baſibus æquales an<lb></lb> gulos faciant. </s> <s id="s.000505">Dico ſolidum ab ad <expan abbr="ſolidũ">ſolidum</expan> cd ita eſſe, ut axis <lb></lb> ef ad axem gh: nam ſi axes ad planum baſis recti ſint, il<lb></lb> lud perſpicue conſtat: quoniam eadem linea, & axem & ſoli<lb></lb> di altitudinem determinabit. </s> <s id="s.000506">Si uero ſint inclinati, à pun<lb></lb> ctis eg ad ſubiectum planum perpendiculares ducantur <lb></lb> ek, gl: & iungantur fk, hl. </s> <s id="s.000507">rurſus quoniam axes cum ba<lb></lb> ſibus æquales faciunt angulos, eodem modo demonſtrabi<lb></lb> tur, triangulum efK triangulo ghl ſimile eſſe: & ek ad gl, <lb></lb> ut ef ad gh. </s> <s id="s.000508">Solidum autem ab ad ſolidum cd eſt, ut <lb></lb> eK ad gl. </s> <s id="s.000509">ergo & ut axis ef ad axem gh. </s> <s id="s.000510">quæ omnia de<lb></lb> monſtrare oportebat.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000511">Ex iis quæ demonſtrata ſunt, facile conſtare <lb></lb> poteſt, priſmata omnia & pyramides, quæ trian<lb></lb>gulares baſes habent, ſiue in eiſdem, ſiue in æqua<lb></lb> <arrow.to.target n="marg59"></arrow.to.target><lb></lb> libus baſibus conſtituantur, eandem proportio<lb></lb> nem habere, quam altitudines: & ſi axes cum ba<lb></lb> ſibus æquales angulos contineant, ſimiliter ean<lb></lb> dem, quam axes, habere proportionem: ſunt <lb></lb> <arrow.to.target n="marg60"></arrow.to.target><lb></lb> enim ſolida parallelepipeda priſmatum triangula<lb></lb> <arrow.to.target n="marg61"></arrow.to.target><lb></lb> res baſes <expan abbr="habentiũ">habentium</expan> dupla; & pyramidum ſextupla.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000512"><margin.target id="marg59"></margin.target>15. quinti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000513"><margin.target id="marg60"></margin.target>28. unde<lb></lb> cimi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000514"><margin.target id="marg61"></margin.target>7. duode<lb></lb> cimi.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000515">THEOREMA XVI. PROPOSITIO XX.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000516">Priſmata omnia & pyramides, quæ in eiſdem, <lb></lb> uel æqualibus baſibus conſtituuntur, eam inter <lb></lb> ſe proportionem habent, quam altitudines: & ſi <lb></lb> axes cum baſibus faciant angulos æquales, eam <lb></lb> etiam, quam axes habent proportionem.</s> </p> <pb pagenum="25" xlink:href="023/01/057.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000517">Sint duo priſmata ae, af, quorum eadem baſis quadri<lb></lb> latera abcd: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> priſmatis ae altitudo eg; & priſmatis <lb></lb> af altitudo fh. </s> <s id="s.000518">Dico priſma ae ad priſma af eam habere <lb></lb> proportionem, quam eg ad fh. </s> <s id="s.000519">iungatur enim ac: & in <lb></lb> unoquoque priſmate duo priſmata intelligantur, quorum <lb></lb> <figure id="id.023.01.057.1.jpg" xlink:href="023/01/057/1.jpg"></figure><lb></lb> baſes ſint triangu<lb></lb> la abc, acd. </s> <s id="s.000520">habe <lb></lb> bunt duo priſma<lb></lb> te in eadem baſi <lb></lb> abc conſtituta, <lb></lb> proportionem <expan abbr="eã">eam</expan> <lb></lb> dem, quam ipſo<lb></lb> rum altitudines e <lb></lb> g, fh, ex iam de<lb></lb> monſtratis. </s> <s id="s.000521">& ſi<lb></lb> militer alia duo, <lb></lb> quæ ſunt in baſi a <lb></lb> <arrow.to.target n="marg62"></arrow.to.target><lb></lb> c d. </s> <s id="s.000522">quare totum priſma ae ad priſma af eandem propor<lb></lb> tionem habebit, quam altitudo eg ad fh altitudinem. </s> <lb></lb> <s id="s.000523">Quòd cum priſmata ſint pyramidum tripla, & ipſæ pyrami<lb></lb> des, quarum eadem eſt baſis quadrilatera, & altitudo priſ<lb></lb> matum altitudini æqualis, eam inter ſe proportionem ha<lb></lb> bebunt, quam altitudines.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000524"><margin.target id="marg62"></margin.target>12. quinti</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000525">Si uero priſmata baſes æquales habeant, <expan abbr="nõ">non</expan> eaſdem, ſint <lb></lb>duo eiuſmodi priſmata ae, fl: & ſit baſis priſmatis ae qua<lb></lb> drilaterum abcd; & priſmatis fl quadrilaterum fghk. </s> <lb></lb> <s id="s.000526">Dico priſma ae ad priſma fl ita eſſe, ut altitudo illius ad <lb></lb> huius altitudinem. </s> <s id="s.000527">nam ſi altitudo ſit eadem, <expan abbr="intelligãtur">intelligantur</expan> <lb></lb> <arrow.to.target n="marg63"></arrow.to.target><lb></lb> duæ pyramides abcde, fghkl. </s> <s id="s.000528">quæ <expan abbr="ĩtcrſe">interſe</expan> æquales <expan abbr="erũt">erunt</expan>, <lb></lb> cum æquales baſes, & altitudinem eandem habeant. </s> <s id="s.000529">quare <lb></lb> <arrow.to.target n="marg64"></arrow.to.target><lb></lb> & priſmata ae, fl, quæ ſunt <expan abbr="harũ">harum</expan> pyramidum tripla, æqua<lb></lb> lia ſint neceſſe eſt. </s> <s id="s.000530">ex quibus perſpicue conſtat <expan abbr="propoſitũ">propoſitum</expan>. </s> <lb></lb> <s id="s.000531">Si uero altitudo priſmatis fl ſit maior, à priſmate fl ab<lb></lb> ſcindatur priſma fm, quod æque altum ſit, <expan abbr="atq;">atque</expan> ipſum ae. <pb xlink:href="023/01/058.jpg"></pb><figure id="id.023.01.058.1.jpg" xlink:href="023/01/058/1.jpg"></figure><lb></lb> erunt eædem ra<lb></lb> tione priſmata a <lb></lb> e, fm inter ſe æ<lb></lb> qualia. </s> <s id="s.000532">quare ſi<lb></lb> militer demon<lb></lb> ſtrabitur priſma <lb></lb> fm ad priſma fl <lb></lb> eandem habere <lb></lb> proportionem, <lb></lb> quam priſmatis <lb></lb> fm altitudo ad <lb></lb> altitudinem ip<lb></lb> ſius fl. </s> <s id="s.000533">ergo & priſma ae ad priſma fl eandem propor<lb></lb> tionem habebit, quam altitudo ad altitudinem. </s> <s id="s.000534">ſequitur <lb></lb> igitur ut & pyramides, quæ in æqualibus baſibus <expan abbr="conſtituũ">conſtituun</expan><lb></lb> tur, eandem inter ſe ſe, quam altitudines, proportionem <lb></lb> habeant.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000535"><margin.target id="marg63"></margin.target>6. duode<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000536"><margin.target id="marg64"></margin.target>25. quinti</s> </p> <figure id="id.023.01.058.2.jpg" xlink:href="023/01/058/2.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000537">Sint deinde priſmata ae, af in eadem baſi abcd; <expan abbr="quorũ">quorum</expan> <lb></lb> axes cum baſibus æquales angulos contineant: & ſit priſ <pb pagenum="26" xlink:href="023/01/059.jpg"></pb>matis ae axis gh; & priſmatis af axis lh. </s> <s id="s.000538">Dico priſma <lb></lb> ae ad priſma af eam proportionem habere, quam gh ad <lb></lb> h l. ducantur à punctis gl perpendiculares ad baſis pla<lb></lb> <figure id="id.023.01.059.1.jpg" xlink:href="023/01/059/1.jpg"></figure><lb></lb> num gK, lm: & iungantur kh, <lb></lb> h m. </s> <s id="s.000539">Itaque quoniam anguli gh <lb></lb> k, lhm ſunt æquales, ſimiliter ut <lb></lb> ſupra demonſtrabimus, triangu<lb></lb> la ghK, lhm ſimilia eſſe; & ut g <lb></lb> K ad lm, ita gh ad hl. </s> <s id="s.000540">habet au<lb></lb> tem priſma ae ad priſma af ean <lb></lb> dem proportionem, quam altitu<lb></lb> do gK ad altitudinem lm, ſicuti <lb></lb> demonſtratum eſt. </s> <s id="s.000541">ergo & ean<lb></lb> dem habebit, quam gh, ad hl. py<lb></lb> ramis igitur abcdg ad pyrami<lb></lb> dem abcdl eandem proportio<lb></lb> nem habebit, quam axis gh ad hl axem.</s> </p> <figure id="id.023.01.059.2.jpg" xlink:href="023/01/059/2.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000542">Denique ſint priſmata ae, ko in æqualibus baſibus ab <lb></lb> cd, klmn conſtituta; quorum axes cum baſibus æquales <lb></lb> faciant angulos: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> priſmatis ae axis fg, & altitudo fh: <lb></lb> priſmatis autem ko axis pq, & altitudo pr. </s> <s id="s.000543">Dico priſma <lb></lb> ae ad priſma ko ita eſſe, ut fg ad pq. </s> <s id="s.000544">iunctis enim gh, <pb xlink:href="023/01/060.jpg"></pb>qr, eodem, quo ſupra, modo oſtendemus fg ad pq, ut fh <lb></lb> ad pr. </s> <s id="s.000545">ſed priſma ae ad ipſum ko eſt, ut fh ad pr. </s> <s id="s.000546">ergo <lb></lb> & ut fg axis ad axem pq.</s> <s id="s.000547"> ex quibus ſit, ut pyramis abcdf <lb></lb> <figure id="id.023.01.060.1.jpg" xlink:href="023/01/060/1.jpg"></figure><lb></lb> ad <expan abbr="pyrami-dẽ">pyrami<lb></lb> dem</expan> klmnp <lb></lb> eandem ha<lb></lb> beat pro <lb></lb> portionẽ, <lb></lb> <expan abbr="quã">quam</expan> axis ad <lb></lb> <expan abbr="axẽ">axem</expan>. </s> <s id="s.000548">quod <lb></lb> <expan abbr="demonſtrã">demonſtran</expan> <lb></lb> <expan abbr="dũ">dum</expan> ſuerat.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000549">Simili ra<lb></lb> tione in a<lb></lb> liis priſma<lb></lb> tibus & py<lb></lb> ramidibus eadem demonſtrabuntur.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000550">THEOREMA XVII. PROPOSITIO XXI.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000551">Priſmata omnia, & pyramides inter ſe propor<lb></lb> tionem habent compoſitam ex proportione ba<lb></lb> ſium, & proportione altitudinum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000552">Sint duo priſmata ae, gm: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> priſmatis ae baſis qua<lb></lb> drilaterum abcd, & altitudo ef: priſmatis uero gm ba<lb></lb> ſis quadrilaterum ghKl, & altitudo mn. </s> <s id="s.000553">Dico priſma ae <lb></lb> ad priſma gm proportionem habere compoſitam ex pro<lb></lb> portione baſis abcd ad baſim ghkl, & ex proportione <lb></lb> altitudinis ef, ad altitudinem mn.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000554">Sint enim primum ef, mn æquales: & ut baſis abcd <lb></lb> ad baſim ghkl, ita fiat linea, in qua o ad lineam, in qua p: <lb></lb> ut autem ef ad mn, ita linea p ad lineam q.</s> <s id="s.000555"> erunt lineæ <lb></lb> pq inter ſe æquales. </s> <s id="s.000556">Itaque priſma ae ad priſma gm <expan abbr="eã">eam</expan> <pb pagenum="27" xlink:href="023/01/061.jpg"></pb>proportionem habet, quam baſis abcd ad baſim ghkl: <lb></lb> ſi enim intelligantur duæ pyramides abcde, ghklm, ha<lb></lb> bebunt hæ inter ſe proportionem eandem, quam ipſarum <lb></lb> baſes ex ſexta duodecimi elementorum. </s> <s id="s.000557">Sed ut baſis abcd <lb></lb> ad ghKl baſim, ita linea o ad lineam p; hoc eſt ad lineam q <lb></lb> ei æqualem. </s> <s id="s.000558">ergo priſma ae ad priſma gm eſt, ut linea o <lb></lb> ad lineam q.</s> <s id="s.000559"> proportio autem o ad q copoſita eſt ex pro<lb></lb> portione o ad p, & ex proportione p ad q.</s> <s id="s.000560"> quare priſma <lb></lb> ae ad priſma gm, & idcirco pyramis abcde, ad pyrami<lb></lb> dem ghKlm proportionem habet ex eiſdem proportio<lb></lb> nibus compoſitam, uidelicet ex proportione baſis abcd <lb></lb> ad baſim ghKl, & ex proportione altitudinis ef ad mn al<lb></lb> titudinem. </s> <s id="s.000561">Quòd ſi lineæ ef, mn inæquales ponantur, ſit <lb></lb> ef minor: & ut ef ad mn, ita fiat linea p ad lineam u: de <lb></lb> <figure id="id.023.01.061.1.jpg" xlink:href="023/01/061/1.jpg"></figure><lb></lb> inde ab ipſa mn abſcindatur rn æqualis ef: & per r duca<lb></lb> tur planum, quod oppoſitis planis æquidiſtans faciat ſe<lb></lb> ctionem st. </s> <s id="s.000562">erit priſma ae, ad priſma gt, ut baſis abcd <lb></lb> ad baſim ghkl; hoc eſt ut o ad p: ut autem priſma gt ad <lb></lb> <arrow.to.target n="marg65"></arrow.to.target><lb></lb> priſma gm, ita altitudo rn; hoc eſt ef ad altitudine mn; <lb></lb> uidelicet linea p ad lineam u. </s> <s id="s.000563">ergo ex æquali priſma ae ad <lb></lb> priſma gm eſt, ut linea o ad ipſam u. </s> <s id="s.000564">Sed proportio o ad <lb></lb> u <expan abbr="cõpoſita">compoſita</expan> eſt ex proportione o ad p, quæ eſt baſis abcd <lb></lb> ad baſim ghkl; & ex proportione p ad u, quæ eſt altitudi<lb></lb> nis ef ad altitudinem mn. </s> <s id="s.000565">priſma igitur ae ad priſma gm <pb xlink:href="023/01/062.jpg"></pb>compoſitam proportionem habet ex proportione <expan abbr="baſiũ">baſium</expan>, <lb></lb> & proportione altitudinum. </s> <s id="s.000566">Quare & pyramis, cuius ba<lb></lb> ſis eſt quadrilaterum abcd, & altitudo ef ad pyramidem, <lb></lb> <figure id="id.023.01.062.1.jpg" xlink:href="023/01/062/1.jpg"></figure><lb></lb> cuius baſis quadrilaterum ghKl, & altitudo mn, compoſi<lb></lb> tam habet proportionem ex proportione baſium abcd, <lb></lb> ghkl, & ex proportione altitudinum ef, mn. </s> <s id="s.000567">quod qui<lb></lb> dem demonſtraſſe oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000568"><margin.target id="marg65"></margin.target>20. huius</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000569">Ex iam demonſtratis perſpicuum eſt, priſma <lb></lb> ta omnia, & pyramides, in quibus axes cum baſi<lb></lb> bus æquales angulos continent, proportionem <lb></lb> habere compoſitam ex baſium proportione, & <lb></lb> proportione axium. </s> <s id="s.000570">demonſtratum eſt enim, a<lb></lb> xes inter ſe eandem proportionem habere, quam <lb></lb> ipſæ altitudines.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000571">THEOREMA XVIII. PROPOSITIO XXII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000572">CVIVSLIBEt pyramidis, & cuiuslibet coni, <pb pagenum="28" xlink:href="023/01/063.jpg"></pb>uel coni portionis axis à centro grauitatis ita diui <lb></lb> ditur, ut pars, quæ terminatur ad uerticem reli<lb></lb> quæ partis, quæ ad baſim, ſit tripla.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000573">Sit pyramis, cuius baſis triangulum abc; axis de; & gra<lb></lb> uitatis centrum K. </s> <s id="s.000574">Dico lineam dk ipſius Ke triplam eſſe. </s> <lb></lb> <s id="s.000575">trianguli enim bdc centrum grauitatis ſit punctum f; <expan abbr="triã">trian</expan><lb></lb> guli adc <expan abbr="centrũ">centrum</expan> g; & trianguli adb ſit h: & iungantur af, <lb></lb> b g, ch. </s> <s id="s.000576">Quoniam igitur <expan abbr="centrũ">centrum</expan> grauitatis pyramidis in axe <lb></lb> <arrow.to.target n="marg66"></arrow.to.target><lb></lb> <expan abbr="cõſiſtit">conſiſtit</expan>: <expan abbr="ſuntq;">ſuntque</expan> de, af, bg, ch <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan> pyramidis axes: conue<lb></lb> nient omnes in <expan abbr="idẽ">idem</expan> <expan abbr="punctũ">punctum</expan> k, quod eſt grauitatis centrum. </s> <lb></lb> <s id="s.000577">Itaque animo concipiamus hanc pyramidem diuiſam in <lb></lb> quatuor pyramides, quarum baſes ſint ipſa pyramidis <lb></lb> <arrow.to.target n="marg67"></arrow.to.target><lb></lb> <figure id="id.023.01.063.1.jpg" xlink:href="023/01/063/1.jpg"></figure><lb></lb> triangula; & <emph type="ul"></emph>axis<emph.end type="ul"></emph.end> pun<lb></lb> ctum k quæ quidem py<lb></lb> ramides inter ſe æquales <lb></lb> ſunt, ut <expan abbr="demõſtrabitur">demonſtrabitur</expan>. </s> <lb></lb> <s id="s.000578">Ducatur <expan abbr="enĩ">enim</expan> per lineas <lb></lb> dc, de planum <expan abbr="ſecãs">ſecans</expan>, ut <lb></lb> ſit ipſius, & baſis abc <expan abbr="cõ">com</expan><lb></lb> munis ſectio recta linea <lb></lb> cel: <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan> uero & <expan abbr="triã-guli">trian<lb></lb> guli</expan> adb ſit linea dhl. erit linea al æqualis ipſi <lb></lb> lb: nam centrum graui<lb></lb> tatis trianguli conſiſtit <lb></lb> in linea, quæ ab angulo <lb></lb> ad dimidiam baſim per<lb></lb> ducitur, ex tertia deci<lb></lb> ma Archimedis. </s> <lb></lb> <s id="s.000579">quare <lb></lb> <arrow.to.target n="marg68"></arrow.to.target><lb></lb> triangulum acl æquale <lb></lb> eſt triangulo bcl: & propterea pyramis, cuius baſis trian<lb></lb> gulum acl, uertex d, eſt æqualis pyramidi, cuius baſis bcl <lb></lb> <arrow.to.target n="marg69"></arrow.to.target><lb></lb> triangulum, & idem uertex. </s> <s id="s.000580">pyramides enim, quæ ab <expan abbr="eodẽ">eodem</expan> <pb xlink:href="023/01/064.jpg"></pb>ſunt uertice, eandem proportionem habent, quam <expan abbr="ipſarũ">ipſarum</expan> <lb></lb> baſes. </s> <s id="s.000581">eadem ratione pyramis aclk pyramidi bclk & py<lb></lb> ramis adlk ipſi bdlk pyramidi æqualis erit. </s> <s id="s.000582">Itaque ſi a py<lb></lb>ramide acld auferantur pyramides aclk, adlk: & à pyra<lb></lb> mide bcld <expan abbr="auferãtur">auferantur</expan> pyramides bclk dblK: quæ relin<lb></lb> quuntur erunt æqualia. </s> <s id="s.000583">æqualis igitur eſt pyramis acdk <lb></lb> pyramidi bcdK. </s> <s id="s.000584">Rurſus ſi per lineas ad, de ducatur pla<lb></lb> num quod pyramidem ſccet: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> eius & baſis communis <lb></lb> ſectio aem: ſimiliter oſtendetur pyramis abdK æqualis <lb></lb> pyramidi acdk. </s> <s id="s.000585">ducto denique alio plano per lineas ca, <lb></lb> af: ut eius, & trianguli cdb communis ſectio ſit cfn, py<lb></lb> ramis abck pyramidi acdk æqualis demonſtrabitur. </s> <s id="s.000586"><expan abbr="cũ">cum</expan> <lb></lb> ergo tres pyramides bcdk, abdk, abck uni, & eidem py<lb></lb> ramidi acdk ſint æquales, omnes inter ſe ſe æquales <expan abbr="erũt">erunt</expan>. </s> <lb></lb> <s id="s.000587">Sed ut pyramis abcd ad pyramidem abck ita de axis ad <lb></lb> axem ke, ex uigeſima propoſitione huius: ſunt enim hæ <lb></lb> pyramides in eadem baſi, & axes cum baſibus æquales con<lb></lb> tinent angulos, quòd in eadem recta linea conſtituantur. </s> <lb></lb> <s id="s.000588">quare diuidendo, ut tres pyramides acdk, bcdK, abdK <lb></lb> ad pyramidem abcK, ita dk ad Ke. </s> <s id="s.000589">conſtat igitur lineam <lb></lb> dK ipſius Ke triplam eſſe. </s> <s id="s.000590">ſed & ak tripla eſt Kf: itemque <lb></lb> bK ipſius kg: & ck ipſius kl tripla. </s> <s id="s.000591">quod eodem modo <lb></lb> demonſtrabimus.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000592"><margin.target id="marg66"></margin.target>17 huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000593"><margin.target id="marg67"></margin.target><emph type="italics"></emph>ucrfex<emph.end type="italics"></emph.end></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000594"><margin.target id="marg68"></margin.target>1. sexti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000595"><margin.target id="marg69"></margin.target>5. duode<lb></lb> cimi.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000596">Sit pyramis, cuius baſis quadrilaterum abcd; axis ef: <lb></lb> & diuidatur ef in g, ita ut eg ipſius gf ſit tripla. </s> <s id="s.000597">Dico cen<lb></lb> trum grauitatis pyramidis eſſe punctum g. ducatur enim <lb></lb> linea bd diuidens baſim in duo triangula abd, bcd: ex <lb></lb> quibus <expan abbr="intelligãtur">intelligantur</expan> <expan abbr="cõſtitui">conſtitui</expan> duæ pyramides abde, bcde: <lb></lb> ſitque pyramidis abde axis eh; & pyramidis bcde axis <lb></lb> eK: & iungatur hK, quæ per f tranſibit: eſt enim in ipſa hK <lb></lb> centrum grauitatis magnitudinis compoſitæ ex triangulis <lb></lb> abd, bcd, hoc eſt ipſius quadrilateri. </s> <s id="s.000598">Itaque centrum gra<lb></lb> uitatis pyramidis abde ſit punctum l: & pyramidis bcde <lb></lb> <arrow.to.target n="marg70"></arrow.to.target><lb></lb> ſit m. </s> <s id="s.000599">ducta igitur lm ipſi hm lineæ æquidiſtabit. </s> <s id="s.000600">nam el ad <pb pagenum="29" xlink:href="023/01/065.jpg"></pb>lh eandem habet proportionem, quam em ad mk, uideli<lb></lb> cet triplam. </s> <s id="s.000601">quare linea lm ipſam ef ſecabit in puncto g: <lb></lb> etenim eg ad gf eſt, ut el ad lh. </s> <s id="s.000602">præterea quoniam hk, lm <lb></lb> æquidiſtant, erunt triangula hef, leg ſimilia: <expan abbr="itemq;">itemque</expan> inter <lb></lb> ſe ſimilia fek gem: & ut ef ad eg, ita hf ad lg: & ita fK ad <lb></lb> gm. </s> <s id="s.000603">ergo ut hf ad lg, ita fk ad gm: & permutando ut hf <lb></lb> ad fK, ita lg ad gm. </s> <s id="s.000604">ſed cum h ſit centrum trianguli abd; <lb></lb> & k <expan abbr="triãguli">trianguli</expan> bcd <expan abbr="punctũ">punctum</expan> uero f totius quadrilateri abcd <lb></lb> centrum: erit ex 8. Archimedis de centro grauitatis plano<lb></lb> rum hf ad fk ut triangulum bcd ad triangulum abd: ut, <lb></lb> autem bcd triangulum ad triangulum abd, ita pyramis <lb></lb> <figure id="id.023.01.065.1.jpg" xlink:href="023/01/065/1.jpg"></figure><lb></lb> bcde ad pyramidem abde. </s> <s id="s.000605">ergo <lb></lb> linea lg ad gm erit, ut pyramis <lb></lb> bcde ad <expan abbr="pyramidẽ">pyramidem</expan> abde. </s> <s id="s.000606">ex quo <lb></lb> ſequitur, ut totius pyramidis <lb></lb> abcde punctum g ſit grauitatis <lb></lb> centrum. </s> <s id="s.000607">Rurſus ſit pyramis ba<lb></lb> ſim habens pentagonum abcde: <lb></lb> & axem fg: <expan abbr="diuidaturq;">diuidaturque</expan> axis in <expan abbr="pũ">pun</expan><lb></lb> cto h, ita ut fh ad hg triplam habe<lb></lb> at proportionem. </s> <s id="s.000608">Dico h grauita<lb></lb> tis <expan abbr="centrũ">centrum</expan> eſſe pyramidis abcdef. </s> <lb></lb> <s id="s.000609">iungatur enim eb: <expan abbr="intelligaturq;">intelligaturque</expan> <lb></lb> pyramis, cuius uertex f, & baſis <lb></lb> triangulum abe: & alia pyramis <lb></lb> intelligatur eundem uerticem ha<lb></lb> bens, & baſim bcde <expan abbr="quadrilaterũ">quadrilaterum</expan>: <lb></lb> ſit autem pyramidis abef axis fk<lb></lb> & grauitatis centrum l: & pyrami<lb></lb> dis bcdef axis fm, & centrum gra <lb></lb> uitatis n:<expan abbr="iunganturq;">iunganturque</expan> km, ln; <lb></lb> quæ per puncta gh tranſibunt. </s> <lb></lb> <s id="s.000610">Rurſus eodem modo, quo ſup ra, <lb></lb> demonſtrabimus lineas Kgm, lhn ſibi ipſis æquidiſtare: <pb xlink:href="023/01/066.jpg"></pb>& denique punctum h pyramidis abcdef grauitatis eſſe <lb></lb> centrum, & ita in aliis.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000611"><margin.target id="marg70"></margin.target>2. fexti.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000612">Sit conus, uel coni portio axem habens bd: ſeceturque <lb></lb> plano per axem, quod ſectionem faciat triangulum abc: <lb></lb> & bd axis diuidatur in c, ita ut be ipſius ed ſit tripla. </s> <lb></lb> <s id="s.000613">Dico punctum e coni, uel coni portionis, grauitatis <lb></lb> eſſe centrum. </s> <s id="s.000614">Si enim fieri poteſt, ſit centrum f: & pro<lb></lb> ducatur ef extra figuram in g. </s> <s id="s.000615">quam uero proportionem <lb></lb> habet ge ad ef, habeat baſis coni, uelconi portionis, hoc <lb></lb> eſt circulus, uel ellipſis circa diametrum ac ad aliud ſpa<lb></lb> cium, in quo h. </s> <s id="s.000616">Itaque in circulo, uel ellipſi plane deſcri<lb></lb> batur rectilinea figura axlmcnop, ita ut quæ <expan abbr="relinquũ-tur">relinquun<lb></lb> tur</expan> portiones ſint minores ſpacio h: & intelligatur pyra<lb></lb> mis baſim habens rectilineam figuram aKlmcnop, & <lb></lb> axem bd; cuius quidem grauitatis centrum erit punctum <lb></lb> e, ut iam demonſtrauimus. </s> <s id="s.000617">Et quoniam portiones ſunt <lb></lb> minores ſpacio h, circulus, uel ellipſis ad portiones ma<lb></lb> <figure id="id.023.01.066.1.jpg" xlink:href="023/01/066/1.jpg"></figure><lb></lb> iorem proportionem habet, quam ge ad ef. </s> <s id="s.000618">ſed ut circu<lb></lb> lus, uel ellipſis ad figuram rectilineam ſibi inſcriptam, ita <lb></lb> conus, uel coni portio ad pyramidem, quæ figuram rectili<lb></lb> neam pro baſi habet; & altitudinem æqualem: etenim ſu <pb pagenum="30" xlink:href="023/01/067.jpg"></pb><arrow.to.target n="marg71"></arrow.to.target><lb></lb> pra demonſtratum eſt, ita eſſe cylindrum, uel cylindri por<lb></lb> tionem ad priſma, cuius baſis rectilinea figura, & æqua<lb></lb> lis altitudo. </s> <s id="s.000619">ergo per conuerſionem rationis, ut circulus, <lb></lb> uel ellipſis ad portiones, ita conus, uel coni portio ad por<lb></lb> tiones ſolidas. </s> <s id="s.000620">quare conus uel coni portio ad portiones <lb></lb> ſolidas maiorem habet proportionem, quam ge ad ef: & <lb></lb> diuidendo, pyramis ad portiones ſolidas maiorem pro<lb></lb> portionem habet, quam gf ad fe. </s> <s id="s.000621">fiat igitur qf ad fe <lb></lb> ut pyramis ad dictas portiones. </s> <s id="s.000622">Itaque quoniam a cono <lb></lb> uel coni portione, cuius grauitatis centrum eſt f, aufer<lb></lb> tur pyramis, cuius centrum e; reliquæ magnitudinis, <lb></lb> quæ ex ſolidis portionibus conſtat, centrum grauitatis <lb></lb> erit in linea ef protracta, & in puncto q.</s> <s id="s.000623"> quod fieri <lb></lb> non poteſt: eſt enim centrum grauitatis intra. </s> <s id="s.000624">Conſtat <lb></lb> igitur coni, uel coni portionis grauitatis centrum eſſe pun<lb></lb> ctum e. </s> <s id="s.000625">quæ omnia demonſtrare oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000626"><margin.target id="marg71"></margin.target>8 huius</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000627">THEOREMA XIX. PROPOSITIO XXIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000628">QVODLIBET fruſtum à pyramide, quæ <lb></lb> triangularem baſim habeat, abſciſſum, diuiditur <lb></lb> in tres pyramides proportionales, in ea proportio <lb></lb> ne, quæ eſt lateris maioris baſis ad latus minoris <lb></lb> ipſi reſpondens.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000629">Hoc demonſtrauit Leonardus Piſanus in libro, qui de<lb></lb> praxi geometriæ inſcribitur. </s> <s id="s.000630">Sed quoniam is adhuc im<lb></lb> preſſus non eſt, nos ipſius demonſtrationem breuiter <lb></lb> perſtringemus, rem ipſam ſecuti, non uerba. </s> <s id="s.000631">Sit fru<lb></lb> ſtum pyramidis abcdef, cuius maior baſis triangulum <lb></lb> abc, minor def: & iunctis ae, cc, cd, per, line<lb></lb> as ae, ec ducatur planum ſecans fruſtum: itemque per <lb></lb> lineas ec, cd; & per cd, da alia plana ducantur, quæ <lb></lb> diuident fruſtum in trcs pyramides abce, adce, defc. <pb xlink:href="023/01/068.jpg"></pb>Dico eas proportionales eſſe in proportione, quæ eſt la<lb></lb> teris ab adlatus de, ita ut earum maior ſit abce, me<lb></lb> dia adce, & minor defc. </s> <s id="s.000632">Quoniam enim lineæ de, <lb></lb> ab æquidiſtant; & inter ipſas ſunt triangula abe, ade; <lb></lb> <arrow.to.target n="marg72"></arrow.to.target><lb></lb> <figure id="id.023.01.068.1.jpg" xlink:href="023/01/068/1.jpg"></figure><lb></lb> erit triangulum abe <lb></lb> ad triangulum abe, <lb></lb> ut linea ab ad lineam <lb></lb> de. </s> <s id="s.000633">ut autem triangu<lb></lb> lum abe ad triangu<lb></lb> <arrow.to.target n="marg73"></arrow.to.target><lb></lb> lum abe, ita pyramis <lb></lb> abec ad pyramidem <lb></lb> adec: habent enim <lb></lb> altitudinem eandem, <lb></lb> quæ eſtà puncto cad <lb></lb> planum, in quo qua<lb></lb> <arrow.to.target n="marg74"></arrow.to.target><lb></lb> drilaterum abed. </s> <s id="s.000634">er<lb></lb> go ut ab ad de, ita pyramis abec ad pyramidem adec. </s> <lb></lb> <s id="s.000635">Rurſus quoniam æquidiſtantes ſunt ac, df; erit eadem <lb></lb> <arrow.to.target n="marg75"></arrow.to.target><lb></lb> ratione pyramis adce ad pyramidem cdfe, ut ac ad <lb></lb> df. </s> <s id="s.000636">Sed ut ac ad df, ita ab ad de, quoniam triangula <lb></lb> abc, def ſimilia ſunt, ex nona huius. </s> <s id="s.000637">quare ut pyramis <lb></lb> abce ad pyramidem abce, ita pyramis adce ad ipſam<lb></lb> defc. fruſtum igitur abcdef diuiditur in tres pyramides <lb></lb> proportionales in ea proportione, quæ eſt lateris ab ad de <lb></lb> latus, & earum maior eſt cabe, media adce, & minor <lb></lb> defc. quod demonſtrare oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000638"><margin.target id="marg72"></margin.target>1. ſexti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000639"><margin.target id="marg73"></margin.target>5. duodeci <lb></lb> mi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000640"><margin.target id="marg74"></margin.target>11. quinti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000641"><margin.target id="marg75"></margin.target>4 ſexti.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000642">PROBLEMA V. PROPOSITIO XXIIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000643">QVODLIBET fruſtum pyramidis, uel coni, <lb></lb> uel coni portionis, plano baſi æquidiſtanti ita ſe<lb></lb> care, ut ſectio ſit proportionalis inter maiorem, <lb></lb> & minorem baſim.</s> </p> <pb pagenum="31" xlink:href="023/01/069.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000644">SIT fruſtum pyramidis ae, cuius maior baſis triangu<lb></lb> lum abc, minor def: & oporteat ipſum plano, quod baſi <lb></lb> æquidiſtet, ita ſecare, ut ſectio ſit proportionalis inter <expan abbr="triã">trian</expan> <lb></lb> gula abc, def. </s> <s id="s.000645">Inueniatur inter lineas ab, de media pro<lb></lb> portionalis, quæ ſit bg: & à puncto g erigatur gh æquidi<lb></lb> ſtans be, <expan abbr="ſecansq;">ſecansque</expan> ad in h: deinde per h ducatur planum <lb></lb> baſibus æquidiſtans, cuius ſectio ſit triangulum hkl. </s> <s id="s.000646">Dico <lb></lb> triangulum hKl proportionale eſſe inter triangula abc, <lb></lb> <figure id="id.023.01.069.1.jpg" xlink:href="023/01/069/1.jpg"></figure><lb></lb> def, hoc eſt triangulum abc ad <lb></lb> triangulum hKl eandem habere <lb></lb> proportionem, quam <expan abbr="triãgulum">triangulum</expan> <lb></lb> hKl ad ipſum def. </s> <s id="s.000647"><expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan> enim <lb></lb> <arrow.to.target n="marg76"></arrow.to.target><lb></lb> lineæ ab, hK æquidiſtantium pla<lb></lb> norum ſectiones inter ſe æquidi<lb></lb> ſtant: atque æquidiſtant bk, gh: <lb></lb> <arrow.to.target n="marg77"></arrow.to.target><lb></lb> linea hk ipſi gb eſt æqualis: & pro<lb></lb> pterea proportionalis inter ab, <lb></lb> de. </s> <s id="s.000648">quare ut ab ad hK, ita eſt hk<lb></lb> ad de. </s> <s id="s.000649">fiat ut hk ad de, ita de <lb></lb> ad aliam lineam, in qua ſit m. </s> <s id="s.000650">erit <lb></lb> ex æquali ut ab ad de, ita hk ad <lb></lb> <arrow.to.target n="marg78"></arrow.to.target><lb></lb> m. </s> <s id="s.000651">Et quoniam triangula abc, <lb></lb> hKl, def ſimilia ſunt; <expan abbr="triangulũ">triangulum</expan> <lb></lb> <arrow.to.target n="marg79"></arrow.to.target><lb></lb> abc ad triangulum hkl eſt, ut li<lb></lb> nea ab ad lineam de: <expan abbr="triangulũ">triangulum</expan> <lb></lb> <arrow.to.target n="marg80"></arrow.to.target><lb></lb> autem hkl ad ipſum def eſt, ut hk ad m. </s> <s id="s.000652">ergo triangulum <lb></lb> abc ad triangulum hkl eandem proportionem habet, <lb></lb> quam triangulum hKl ad ipſum def. </s> <s id="s.000653">Eodem modo in a<lb></lb> liis fruſtis pyramidis idem demonſtrabitur.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000654"><margin.target id="marg76"></margin.target>16. unde<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000655"><margin.target id="marg77"></margin.target>34. primi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000656"><margin.target id="marg78"></margin.target>9. huius <lb></lb> corol.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000657"><margin.target id="marg79"></margin.target>20. ſexti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000658"><margin.target id="marg80"></margin.target>11. quinti</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000659">Sit fruſtum coni, uel coni portionis ad: & ſecetur plano <lb></lb> per axem, cuius ſectio ſit abcd, ita ut maior ipſius baſis ſit <lb></lb> circulus, uel ellipſis circa diametrum ab; minor circa cd. </s> <lb></lb> <s id="s.000660">Rurſus inter lineas ab, cd inueniatur proportionalis be: <lb></lb> & ab e ducta ef æquidiſtante bd, quæ lineam ca in f ſecet, <pb xlink:href="023/01/070.jpg"></pb>per f planum baſibus æquidiſtans ducatur, ut ſit ſectio cir<lb></lb> culus, uel ellipſis circa diametrum fg. </s> <s id="s.000661">Dico ſectionem ab <lb></lb> ad ſectionem fg eandem proportionem habere, quam fg <lb></lb> ad ipſam cd. </s> <s id="s.000662">Simili enim ratione, qua ſupra, demonſtrabi<lb></lb> tur quadratum ab ad quadratum fg ita eſſe, ut <expan abbr="quadratũ">quadratum</expan> <lb></lb> <arrow.to.target n="marg81"></arrow.to.target><lb></lb> fg ad cd quadratum. </s> <s id="s.000663">Sed circuli inter ſe eandem propor<lb></lb> tionem habent, quam diametrorum quadrata. </s> <s id="s.000664">ellipſes au<lb></lb> tem circa ab, fg, cd, quæ ſimiles ſunt, ut oſtendimus in <expan abbr="cõ-mentariis">com<lb></lb> mentariis</expan> in principium libri Archimedis de conoidibus, <lb></lb> & ſphæroidibus, eam <expan abbr="habẽt">habent</expan> proportionem, quam quadra<lb></lb>ta diametrorum, quæ eiuſdem rationis ſunt, ex corollario <lb></lb> <figure id="id.023.01.070.1.jpg" xlink:href="023/01/070/1.jpg"></figure><lb></lb> ſeptimæ propoſitionis eiuſdem li<lb></lb> bri. </s> <s id="s.000665">ellipſes enim nunc appello ip<lb></lb> ſa ſpacia ellipſibus contenta. </s> <s id="s.000666">ergo <lb></lb> circulus, uel ellipſis ab ad <expan abbr="circulũ">circulum</expan>, <lb></lb> uel ellipſim fg eam proportionem <lb></lb> habet, quam circulus, uel ellipſis <lb></lb> fg ad circulum uel ellipſim cd. </s> <lb></lb> <s id="s.000667">quod quidem faciendum propo<lb></lb> ſuimus.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000668"><margin.target id="marg81"></margin.target>2. duode<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000669">THEOREMA XX. PROPOSITIO XXV.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000670">QVODLIBET fruſtum pyramidis, uel coni, <lb></lb> uel coni portionis ad pyramidem, uel conum, uel <lb></lb> coni portionem, cuius baſis eadem eſt, & æqualis <lb></lb> altitudo, eandem <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan> habet, quam utræ <lb></lb> que baſes, maior, & minor ſimul ſumptæ vnà <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb></lb>ea, quæ inter ipſas ſit proportionalis, ad baſim ma<lb></lb> iorem.</s> </p> <pb pagenum="32" xlink:href="023/01/071.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000671">SIT <expan abbr="fruſtũ">fruſtum</expan> pyramidis, uel coni, uel coni portionis ad, <lb></lb> cuius maior baſis ab, minor cd. </s> <s id="s.000672">& ſecetur altero plano <lb></lb> baſi æquidiſtante, ita ut ſectio ef ſit proportionalis inter <lb></lb> baſes ab, cd. </s> <s id="s.000673">conſtituatur <expan abbr="autẽ">autem</expan> pyramis, uel conus, uel co<lb></lb> ni portio agb, cuius baſis ſit eadem, quæ baſis maior fru<lb></lb> <figure id="id.023.01.071.1.jpg" xlink:href="023/01/071/1.jpg"></figure><lb></lb> ſti, & altitudo æqualis. </s> <s id="s.000674">Di<lb></lb> co fruſtum ad ad pyrami<lb></lb> dem, uel conum, uel coni <lb></lb> portionem agb eandem <lb></lb> <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan> habere, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb> utræque baſes, ab, cd unà <lb></lb> cum ef ad baſim ab. </s> <s id="s.000675">eſt <lb></lb> enim fruſtum ad æquale <lb></lb> pyramidi, uel cono, uel co<lb></lb> ni portioni, cuius baſis ex <lb></lb> tribus baſibus ab, ef, cd <lb></lb> conſtat; & altitudo ipſius <lb></lb> altitudini eſt æqualis: quod mox oſtendemus. </s> <s id="s.000676">Sed pyrami<lb></lb> <figure id="id.023.01.071.2.jpg" xlink:href="023/01/071/2.jpg"></figure><lb></lb> des, coni, uel coni <expan abbr="portiões">portiones</expan>, <lb></lb> quæ ſunt æquali altitudine, <lb></lb> <expan abbr="eãdem">eandem</expan> inter ſe, quam baſes, <lb></lb> proportionem habent, ſicu<lb></lb> ti demonſtratum eſt, partim <lb></lb> <arrow.to.target n="marg82"></arrow.to.target><lb></lb> ab Euclide in duodecimo li<lb></lb> bro elementorum, partim à <lb></lb> nobis in <expan abbr="cõmentariis">commentariis</expan> in un<lb></lb> decimam <expan abbr="propoſitionẽ">propoſitionem</expan> Ar<lb></lb> chimedis de conoidibus, & <lb></lb> ſphæroidibus. </s> <s id="s.000677">quare pyra<lb></lb> mis, uel conus, uel coni por<lb></lb> tio, cuius baſis eſt tribus illis <lb></lb> baſibus æqualis ad agb eam <lb></lb> habet proportionem, quam <lb></lb> baſes ab, ef, cd ad ab baſim. </s> <s id="s.000678">Fruſtum igitur ad ad agb <pb xlink:href="023/01/072.jpg"></pb>pyramidem, uel conum, uel coni portionem eandem pro<lb></lb> portionem habet, quam baſes ab, cd unà cum ef ad ba<lb></lb> ſim ab. </s> <s id="s.000679">quod demonſtrare uolebamus.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000680"><margin.target id="marg82"></margin.target>6. 11. duo<lb></lb> decimi</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000681">Fruſtum uero ad æquale eſſe pyramidi, uel co<lb></lb> no, uel coni portioni, cuius baſis conſtat ex baſi<lb></lb> bus ab, cd, ef, & altitudo fruſti altitudini eſt æ<lb></lb> qualis, hoc modo oſtendemus.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000682">Sit fruſtum pyramidis abcdef, cuius maior baſis trian<lb></lb> gulum abc; minor def: & ſecetur plano baſibus æquidi<lb></lb> ſtante, quod ſectionem faciat triangulum ghk inter trian<lb></lb> gula abc, def proportionale. </s> <s id="s.000683">Iam ex iis, quæ demonſtrata <lb></lb> ſunt in 23. huius, patet fruſtum abcdef diuidi in tres pyra<lb></lb> mides proportionales; & earum maiorem eſſe <expan abbr="pyramidẽ">pyramidem</expan> <lb></lb> abcd <expan abbr="minorẽ">minorem</expan> uero defb. </s> <s id="s.000684">ergo pyramis à triangulo ghk <lb></lb> conſtituta, quæ altitudinem habeat fruſti altitudini æqua<lb></lb> lem, proportionalis eſt inter pyramides abcd, defb: & <lb></lb> idcirco fruſtum abcdef tribus dictis pyramidibus æqua <lb></lb> <figure id="id.023.01.072.1.jpg" xlink:href="023/01/072/1.jpg"></figure><lb></lb> le erit. </s> <s id="s.000685">Itaque ſi intelligatur alia pyra<lb></lb> mis æque alta, quæ baſim habeat ex tri<lb></lb> bus baſibus abc, def, ghk conſtan<lb></lb> tem; perſpicuum eſt ipſam eiſdem py<lb></lb> ramidibus, & propterea ipſi fruſto æ<lb></lb> qualem eſſe.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000686">Rurſus ſit fruſtum pyramidis ag, cu<lb></lb> ius maior baſis quadrilaterum abcd, <lb></lb> minor efgh: & ſecetur plano baſi<lb></lb> bus æquidiſtante, ita ut fiat ſectio qua<lb></lb> drilaterum Klmn, quod ſit proportio <lb></lb> nale inter quadrilatera abcd, efgh. </s> <s id="s.000687">Dico pyramidem, <lb></lb> cuius baſis ſit æqualis tribus quadrilateris abcd, klmn, <lb></lb> efgh, & altitudo æqualis altitudini fruſti, ipſi fruſto ag <lb></lb> æqualem eſſe. </s> <s id="s.000688">Ducatur enim planum per lineas fb, hd, <pb pagenum="33" xlink:href="023/01/073.jpg"></pb>quod diuidat fruſtum in duo fruſta triangulares baſes ha<lb></lb> bentia, uidelicet in fruſtum abdefh, & in <expan abbr="fruſtũ">fruſtum</expan> bcdfgh. </s> <lb></lb> <s id="s.000689">erit triangulum kln proportionale inter triangula abd, <lb></lb> efh: & triangulum lmn proportionale inter bcd, fgh. </s> <lb></lb> <s id="s.000690">ſed pyramis æque alta, cuius baſis conſtat ex tribus trian<lb></lb> <figure id="id.023.01.073.1.jpg" xlink:href="023/01/073/1.jpg"></figure><lb></lb> gulis abd, klz, efh, demonſtrata <lb></lb> eſt fruſto abdcfh æqualis. </s> <s id="s.000691">& ſi<lb></lb> militer pyramis, cuius baſis con<lb></lb> ſtat ex triangulis bcd, lmn, fgh <lb></lb> æqualis fruſto bcdfgh: compo<lb></lb> nuntur autem tria quadrilatera a <lb></lb> bcd, klmn, efgh è ſex triangu<lb></lb> lis iam dictis. </s> <s id="s.000692">pyramis igitur ba<lb></lb> ſim habens æqualem tribus qua<lb></lb> drilateris, & altitudinem eandem <lb></lb> ipſi fruſto ag eſt æqualis. </s> <s id="s.000693">Eodem <lb></lb> modo illud <expan abbr="demõſtrabitur">demonſtrabitur</expan> in aliis <lb></lb> eiuſmodi fruſtis.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000694">Sit fruſtum coni, uel coni portionis ad; cuius maior ba<lb></lb> ſis circulus, uel ellipſis circa diametrum ab; minor circa <lb></lb> c d: & ſecetur plano, quod baſibus æquidiſtet, <expan abbr="faciatq;">faciatque</expan> ſe<lb></lb> ctionem circulum, uel ellipſim circa diametrum ef, ita ut <lb></lb> inter circulos, uel ellipſes ab, cd ſit proportionalis. </s> <s id="s.000695">Dico <lb></lb> conum, uel coni portionem, cuius baſis eſt æqualis tribus <lb></lb> circulis, uel tribus ellipſibus ab, ef, cd; & altitudo eadem, <lb></lb> quæ fruſti ad, ipſi fruſto æqualem eſſe. </s> <s id="s.000696">producatur enim <lb></lb> fruſti ſuperficies quouſque coeat in unum punctum, quod <lb></lb> ſit g: & coni, uel coni portionis agb axis ſit gh, occurrens <lb></lb> planis ab, ef, cd in punctis hkl: circa circulum uero de<lb></lb> ſcribatur quadratum mnop, & circa ellipſim <expan abbr="rectangulũ">rectangulum</expan> <lb></lb> mnop, quod ex ipſius diametris conſtat: <expan abbr="iunctisq;">iunctisque</expan> gm, <lb></lb> g n, go, gp, ex eodem uertice intelligatur pyramis baſim <lb></lb> habens dictum quadratum, uel rectangulum: & plana in <lb></lb> quibus ſunt circuli, uel ellipſes ef, cd uſque ad eius latera <pb xlink:href="023/01/074.jpg"></pb>producantur. </s> <s id="s.000697">Quoniam igitur pyramis ſecatur planis baſi <lb></lb> <arrow.to.target n="marg83"></arrow.to.target><lb></lb> æquidiſtantibus, ſectiones ſimiles erunt: atque erunt qua<lb></lb> drata, uel rectangula circa circulos, uel ellipſes deſcripta, <lb></lb> quemadmodum & in ipſa baſi. </s> <s id="s.000698">Sed cum circuli inter ſe <expan abbr="eã">eam</expan> <lb></lb> <arrow.to.target n="marg84"></arrow.to.target><lb></lb> proportionem habeant, quam diametrorum quadrata: <lb></lb> <expan abbr="itemq;">itemque</expan> ellipſes eam quam rectangula ex ipſarum diametris <lb></lb> <arrow.to.target n="marg85"></arrow.to.target><lb></lb> conſtantia: & ſit circulus, uel ellipſis circa diametrum ef <lb></lb> <figure id="id.023.01.074.1.jpg" xlink:href="023/01/074/1.jpg"></figure><lb></lb> proportionalis inter circulos, uel ellipſes ab, cd; erit re<lb></lb> ctangulum ef etiam inter rectangula ab, cd proportio<lb></lb> nale: per rectangulum enim nunc breuitatis cauſa <expan abbr="etiã">etiam</expan> ip<lb></lb> ſum quadratum intelligemus. </s> <s id="s.000699">quare ex iis, quæ proxime <lb></lb> dicta ſunt, pyramis baſim habens æqualem dictis rectangu<lb></lb> lis, & altitudinem eandem, quam fruſtum ad, ipſi fruſto à <lb></lb> pyramide abſciſſo æqualis probabitur. </s> <s id="s.000700">ut autem rectangu<lb></lb> lum cd ad <expan abbr="rectangulũ">rectangulum</expan> ef, ita circulus, uel ellipſis cd ad ef <lb></lb> circulum, uel ellipſim: <expan abbr="componendoq;">componendoque</expan> ut rectangula cd, <lb></lb> e f, ad ef rectangulum, ita circuli, uel ellipſes ed, ef, ad ef: <lb></lb> & ut rectangulum ef ad rectangulum ab, ita circulus, uel <lb></lb> ellipſis ef ad ab circulum, uel ellipſim. </s> <s id="s.000701">ergo ex æquali, & <lb></lb> componendo, ut <expan abbr="rectãgula">rectangula</expan> cd, ef, ab ad ipſum ab, ita cir <pb pagenum="34" xlink:href="023/01/075.jpg"></pb>culi, uel ellipſes cd, ef ab ad circulum, uel ellipſim ab. </s> <s id="s.000702">In<lb></lb> telligatur pyramis q baſim habens æqualem tribus rectan <lb></lb> gulis ab, ef, cd; & altitudinem <expan abbr="eãdem">eandem</expan>, quam fruſtum ad. </s> <lb></lb> <s id="s.000703">intelligatur etiam conus, uel coni portio q, eadem altitudi<lb></lb> ne, cuius baſis ſit tribus circulis, uel tribus ellipſibus ab, <lb></lb> ef, cd æqualis. </s> <s id="s.000704">poſtremo intelligatur pyramis alb, cuius. </s> <lb></lb> <s id="s.000705">baſis ſit rectangulum mnop, & altitudo eadem, quæ fru<lb></lb> ſti: <expan abbr="itemq,">itemque</expan> intelligatur conus, uel coni portio alb, cuius <lb></lb> baſis circulus, uel ellipſis circa diametrum ab, & eadem al<lb></lb> <arrow.to.target n="marg86"></arrow.to.target><lb></lb> titudo. </s> <s id="s.000706">ut igitur rectangula ab, ef, cd ad rectangulum ab, <lb></lb> ita pyramis q ad pyramidem alb; & ut circuli, uel ellip<lb></lb> ſes ab, ef, cd ad ab circulum, uel ellipſim, ita conus, uel co<lb></lb> ni portio q ad conum, uel coni portionem alb. </s> <s id="s.000707">conus <lb></lb> igitur, uel coni portio q ad conum, uel coni portionem <lb></lb> alb eſt, ut pyramis q ad pyramidem alb. </s> <s id="s.000708">ſed pyramis <lb></lb> alb ad pyramidem agb eſt, ut altitudo ad altitudinem, ex <lb></lb> 20. huius: & ita eſt conus, uel coni portio alb ad conum, <lb></lb> uel coni portionem agb ex 14. duodecimi elementorum, <lb></lb> & ex iis, quæ nos demonſtrauimus in commentariis in un<lb></lb> decimam de conoidibus, & ſphæroidibus, propoſitione <lb></lb> quarta. </s> <s id="s.000709">pyramis autem agb ad pyramidem cgd propor<lb></lb> tionem habet compoſitam ex proportione baſium & pro <lb></lb> portione altitudinum, ex uigeſima prima huius: & ſimili<lb></lb> ter conus, uel coni portio agb ad conum, uel coni portio<lb></lb> nem cgd proportionem habet <expan abbr="compoſitã">compoſitam</expan> ex eiſdem pro<lb></lb> portionibus, per ea, quæ in dictis commentariis demon<lb></lb> ſtrauimus, propoſitione quinta, & ſexta: altitudo enim in<lb></lb> utriſque eadem eſt, & baſes inter ſe ſe eandem habent pro<lb></lb> portionem. </s> <s id="s.000710">ergo ut pyramis agb ad pyramidem cgd, ita <lb></lb> eſt conus, uel coni portio agb ad agd conum, uel coni <lb></lb> portionem: & per <expan abbr="conuerſionẽ">conuerſionem</expan> rationis, ut pyramis agb <lb></lb> ad <expan abbr="ſruſtũ">fruſtum</expan> à pyramide abſciſſum, ita conus uel coni portio <lb></lb> agb ad fruſtum ad. </s> <s id="s.000711">ex æquali igitur, ut pyramis q ad fru<lb></lb> ſtum à pyramide abſciſſum, ita conus uel coni portio q ad <pb xlink:href="023/01/076.jpg"></pb>fruſtum ad. </s> <s id="s.000712">Sed pyramis q æqualis eſt fruſto à pyramide <lb></lb> abſciſſo, ut demonſtrauimus. </s> <s id="s.000713">ergo & conus, uel coni por<lb></lb> tio q, cuius baſis ex tribus circulis, uel ellipſibus ab, ef, cd <lb></lb> conſtat, & altitudo eadem, quæ fruſti: ipſi fruſto ad eſt æ<lb></lb> qualis. </s> <s id="s.000714">atque illud eſt, quod demonſtrare oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000715"><margin.target id="marg83"></margin.target>9 huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000716"><margin.target id="marg84"></margin.target>2. duode<lb></lb>cimi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000717"><margin.target id="marg85"></margin.target>7. de co<lb></lb> noidibus <lb></lb> & ſphæ<lb></lb> roidibus</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000718"><margin.target id="marg86"></margin.target>6. II. duo <lb></lb> decimi</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000719">THEOREMA XXI. PROPOSITIO XXVI.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000720">CVIVSLIBET fruſti à pyramide, uel cono, <lb></lb> uel coni portione abſcisſi, centrum grauitatis eſt <lb></lb> in axe, ita ut eo primum in duas portiones diui<lb></lb> ſo, portio ſuperior, quæ minorem baſim attingit <lb></lb> ad portionem reliquam eam habeat proportio<lb></lb> nem, quam duplum lateris, uel diametri maioris <lb></lb> baſis, vnà cum latere, uel diametro minoris, ipſi <lb></lb> reſpondente, habet ad duplum lateris, uel diame<lb></lb> tri minoris baſis vnà <expan abbr="cũ">cum</expan> latere, uel diametro ma<lb></lb> ioris: deinde à puncto diuiſionis quarta parte ſu<lb></lb> perioris portionis in ipſa ſumpta: & rurſus ab in<lb></lb> ferioris portionis termino, qui eſt ad baſim maio<lb></lb> rem, ſumpta quarta parte totius axis: centrum ſit <lb></lb> in linea, quæ his finibus continetur, atque in eo li<lb></lb><lb></lb> tem propinquiorem minori baſi, <expan abbr="eãdem">eandem</expan> propor<lb></lb> tionem habeat, quam fruſtum ad <expan abbr="pyramidẽ">pyramidem</expan>, uel <lb></lb> conum, uel coni portionem, cuius baſis ſit ea<lb></lb> dem, quæ baſis maior, & altitudo fruſti altitudini <lb></lb> æqualis.</s> </p> <pb pagenum="35" xlink:href="023/01/077.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000721">Sit fruſtum ae a pyramide, quæ triangularem baſim ha<lb></lb> beat abſciſſum: cuius maior baſis triangulum abc, minor <lb></lb> def; & axis gh. </s> <s id="s.000722">ducto autem plano per axem & per <expan abbr="lineã">lineam</expan> <lb></lb> da, quod ſectionem faciat dakl quadrilaterum; puncta <lb></lb> Kl lineas bc, ef bifariam ſecabunt. </s> <s id="s.000723">nam cum gh ſit axis <lb></lb> fruſti: erit h centrum grauitatis trianguli abc: & g <lb></lb> <figure id="id.023.01.077.1.jpg" xlink:href="023/01/077/1.jpg"></figure><lb></lb> <arrow.to.target n="marg87"></arrow.to.target><lb></lb> centrum trianguli def: cen<lb></lb> trum uero cuiuslibet triangu<lb></lb> li eſt in recta linea, quæ ab an<lb></lb> gulo ipſius ad <expan abbr="dimidiã">dimidiam</expan> baſim <lb></lb> ducitur ex decimatertia primi <lb></lb> libri Archimedis de <expan abbr="cẽtro">centro</expan> gra<lb></lb> <arrow.to.target n="marg88"></arrow.to.target><lb></lb> uitatis planorum. </s> <s id="s.000724">quare <expan abbr="cen-trũ">cen<lb></lb> trum</expan> grauitatis trapezii bcfe <lb></lb> eſt in linea kl, quod ſit m: & à <lb></lb> puncto m ad axem ducta mn <lb></lb> ipſi ak, uel dl æquidiſtante; <lb></lb> erit axis gh diuiſus in portio<lb></lb> nes gn, nh, quas diximus: ean <lb></lb> dem enim proportionem ha<lb></lb> bet gn ad nh, <expan abbr="quã">quam</expan> lm ad mk. </s> <lb></lb> <s id="s.000725">At lm ad mK habet eam, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb> duplum lateris maioris baſis <lb></lb> bc una cum latere minoris ef <lb></lb> ad duplum lateris ef unà cum <lb></lb> latere bc, ex ultima eiuſdem <lb></lb> libri Archimedis. </s> <s id="s.000726">Itaque à li<lb></lb> nea ng abſcindatur, quarta <lb></lb> pars, quæ fit np: & ab axe hg abſcindatur itidem <lb></lb> quarta pars ho: & quam proportionem habet fruſtum ad <lb></lb> pyramidem, cuius maior baſis eſt triangulum abc, & alti<lb></lb> tudo ipſi æqualis; habeat op ad pq.</s> <s id="s.000727"> Dico centrum graui<lb></lb> tatis fruſti eſſe in linea po, & in puncto q.</s> <s id="s.000728"> namque ipſum <lb></lb> eſſe in linea gh manifeſte conſtat. </s> <s id="s.000729">protractis enim fruſti pla<pb xlink:href="023/01/078.jpg"></pb>nis, quouſque in unum punctum r conueniant; erit pyra<lb></lb> midis abcr, & pyramidis defr grauitatis centrum in li<lb></lb> nea rh. </s> <s id="s.000730">ergo & reliquæ magnitudinis, uidelicet fruſti cen<lb></lb> trum in eadem linea neceſſario comperietur. </s> <s id="s.000731">Iungantur <lb></lb> db, dc, dh, dm: & per lineas db, dc ducto altero plano <lb></lb> intelligatur fruſtum in duas pyramides diuiſum: in pyra<lb></lb> midem quidem, cuius baſis eſt triangulum abc, uertex d: <lb></lb> & in eam, cuius idem uertex, & baſis trapezium bcfe. </s> <s id="s.000732">erit <lb></lb> igitur pyramidis abcd axis dh, & pyramidis bcfed axis <lb></lb> d m: atque erunt tres axes gh, dh, dm in eodem plano <lb></lb> daKl.</s> <s id="s.000733"> ducatur præterea per o linea ſt ipſi aK <expan abbr="æquidiſtãs">æquidiſtans</expan>, <lb></lb> quæ lineam dh in u ſecet: per p uero ducatur xy æquidi<lb></lb> <figure id="id.023.01.078.1.jpg" xlink:href="023/01/078/1.jpg"></figure><lb></lb> ſtans eidem, ſecansque dm in <lb></lb> z: & iungatur zu, quæ ſecet <lb></lb> gh in <foreign lang="grc">φ.</foreign> tranſibit ea per q: & <lb></lb> erunt <foreign lang="grc">φ</foreign>q unum, atque idem <lb></lb> punctum; ut inferius appare<lb></lb> bit. </s> <s id="s.000734">Quoniam igitur linea uo <lb></lb> <arrow.to.target n="marg89"></arrow.to.target><lb></lb> æquidiſtat ipſi dg, erit du ad <lb></lb> uh, ut go ad oh. </s> <s id="s.000735">Sed go tri<lb></lb> pla eſt oh. </s> <s id="s.000736">quare & du ipſius <lb></lb> uh eſt tripla: & ideo pyrami<lb></lb> dis abcd centrum grauitatis <lb></lb> erit punctum u. </s> <s id="s.000737">Rurſus quo<lb></lb> niam zy ipſi dl æquidiſtat, dz <lb></lb> ad zm eſt, ut ly ad ym: eſtque <lb></lb> ly ad ym, ut gp ad pn. </s> <s id="s.000738">ergo <lb></lb> dz ad zm eſt, ut gp ad pn. </s> <lb></lb> <s id="s.000739">Quòd cum gp ſit tripla pn; <lb></lb> erit etiam dz ipſius zm tri<lb></lb> pla. </s> <s id="s.000740">atque ob eandem cauſ<lb></lb> ſam punctum z eſt <expan abbr="centrũ">centrum</expan> gra<lb></lb> uitatis pyramidis bcfed. </s> <s id="s.000741">iun<lb></lb> cta igitur zu, in ea erit <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> <pb pagenum="36" xlink:href="023/01/079.jpg"></pb>grauitatis magnitudinis, quæ ex utriſque pyramidibus <expan abbr="cõ">con</expan><lb></lb> ſtat; hoc eſt ipſius fruſti. </s> <s id="s.000742">Sed fruſti centrum eſt etiam in a<lb></lb> xe gh. </s> <s id="s.000743">ergo in puncto <foreign lang="grc">φ,</foreign> in quo lineæ zu, gh conueniunt. </s> <lb></lb> <s id="s.000744"><arrow.to.target n="marg90"></arrow.to.target><lb></lb> Itaque u<foreign lang="grc">φ</foreign> ad <foreign lang="grc">φ</foreign>z eam proportionem habet, quam pyramis <lb></lb> bcfed ad pyramidem abcd. </s> <s id="s.000745">& componendo uz ad z<foreign lang="grc">φ</foreign><lb></lb> eam habet, quam fruſtum ad pyramidem abcd. </s> <s id="s.000746">Vt uero <lb></lb> uz ad z<foreign lang="grc">φ</foreign>, ita op ad p<foreign lang="grc">φ</foreign> ob ſimilitudinem triangulorum, <lb></lb> uo<foreign lang="grc">φ</foreign>, zp<foreign lang="grc">φ.</foreign> quare op ad p<foreign lang="grc">φ</foreign> eſt ut fruſtum ad pyramidem <lb></lb> abcd. </s> <s id="s.000747">ſed ita erat op ad pq.</s> <s id="s.000748"> æquales igitur ſunt p<foreign lang="grc">φ</foreign>, pq: &<lb></lb> <arrow.to.target n="marg91"></arrow.to.target><lb></lb> q<foreign lang="grc">φ</foreign> unum atque idem punctum. </s> <s id="s.000749">ex quibus ſequitur lineam. </s> <lb></lb> <s id="s.000750">zu ſecare op in q: & propterea <expan abbr="pũctum">punctum</expan> q ipſius fruſti gra<lb></lb> uitatis centrum eſſe.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000751"><margin.target id="marg87"></margin.target>3. diffi. </s> <s id="s.000752">hu<lb></lb> ius.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000753"><margin.target id="marg88"></margin.target>Vltima <expan abbr="e-iuſdẽ">e<lb></lb> iuſdem</expan> libri <lb></lb> Archime<lb></lb> dis.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000754"><margin.target id="marg89"></margin.target>2. ſexti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000755"><margin.target id="marg90"></margin.target>8. primi <lb></lb> libri Ar<lb></lb> chimedis <lb></lb> de <expan abbr="cẽtro">centro</expan> <lb></lb> grauta<lb></lb> tis plano <lb></lb> rum</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000756"><margin.target id="marg91"></margin.target>7. quinti.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000757">Sit fruſtum ag à pyramide, quæ quadrangularem baſim <lb></lb> habeat abſciſſum, cuius maior baſis abcd, minor efgh, <lb></lb> & axis kl. diuidatur autem <expan abbr="primũ">primum</expan> kl, ita ut quam propor<lb></lb> tionem habet duplum lateris ab unà cum latere ef ad du <lb></lb> plum lateris ef unà cum ab; habeat km ad ml. </s> <s id="s.000758">deinde à <lb></lb> <expan abbr="pũcto">puncto</expan> m ad k ſumatur quarta pars ipſius mk quæ ſit mn. </s> <lb></lb> <s id="s.000759">& rurſus ab l ſumatur quarta pars totius axis lk, quæ ſit <lb></lb> lo. </s> <s id="s.000760">poſtremo fiat on ad np, ut fruſtum ag ad <expan abbr="pyramidẽ">pyramidem</expan>, <lb></lb> cuius baſis ſit eadem, quæ fruſti, & altitudo æqualis. </s> <s id="s.000761">Dico <lb></lb> punctum p fruſti ag grauitatis centrum eſſe. </s> <s id="s.000762">ducantur <lb></lb> enim ac, eg: & intelligantur duo fruſta triangulares ba<lb></lb> ſes habentia, quorum alterum lf ex baſibus abc, efg <expan abbr="cõ-ſtet">con<lb></lb> ſtet</expan>; alterum lh ex baſibus acd, egh. </s> <s id="s.000763"><expan abbr="Sitq;">Sitque</expan> fruſti lf axis <lb></lb> qr; in quo grauitatis centrum s: fruſti uero lh axis tu, & <lb></lb> x grauitatis centrum: deinde iungantur ur, tq, xs. </s> <s id="s.000764">tranſi<lb></lb> bit ur per l: quoniam l eſt centrum grauitatis quadran<lb></lb> guli abcd: & puncta ru grauitatis centra triangulorum <lb></lb> abc, acd; in quæ quadrangulum ipſum diuiditur. </s> <s id="s.000765">eadem <lb></lb> quoque ratione tq per punctum k tranſibit. </s> <s id="s.000766">At uero pro<lb></lb> portiones, ex quibus fruſtorum grauitatis centra inquiri<lb></lb> mus, eædem ſunt in toto fruſto ag, & in fruſtis lf, lh. </s> <s id="s.000767">Sunt <lb></lb> enim per octauam huius quadrilatera abcd, efgh ſimilia: <pb xlink:href="023/01/080.jpg"></pb><expan abbr="itemq;">itemque</expan> ſimilia triangula abc, efg: & acd, egh. </s> <s id="s.000768"><expan abbr="idcir-coq;">idcir<lb></lb> coque</expan> latera ſibi ipſis reſpondentia eandem inter ſeſe pro<lb></lb> portionem ſeruant. </s> <s id="s.000769">Vt igitur duplum lateris ab unà <lb></lb> cum latere ef ad duplum lateris ef unà cum ab, ita eſt <lb></lb> <figure id="id.023.01.080.1.jpg" xlink:href="023/01/080/1.jpg"></figure><lb></lb> duplum ad late<lb></lb> ris una cum late<lb></lb> re eh ad duplum <lb></lb> eh unà cum ad: <lb></lb> & ita in aliis. </s> <lb></lb> <s id="s.000770">Rurſus fruſtum <lb></lb> ag ad <expan abbr="pyramidẽ">pyramidem</expan>, <lb></lb> cuius eadem eſt <lb></lb> baſis, & æqualis <lb></lb> altitudo eandem <lb></lb> <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan> ha<lb></lb> bet, quam <expan abbr="fruſtũ">fruſtum</expan> <lb></lb> lf ad <expan abbr="pyramidẽ">pyramidem</expan>, <lb></lb> quæ eſt <expan abbr="eadẽ">eadem</expan> ba<lb></lb> ſi, & æquali alti<lb></lb> tudine: & ſimili<lb></lb> ter quam lh fru<lb></lb> ſtum ad pyrami<lb></lb> dem, quæ ex <expan abbr="ea-dẽ">ea<lb></lb> dem</expan> baſi, & æquali <lb></lb> altitudine con<lb></lb> ſtat. </s> <s id="s.000771">nam ſi inter <lb></lb> ipſas baſes me<lb></lb> diæ proportio<lb></lb> nales conſtituan<lb></lb> tur, tres baſes ſimul ſumptæ ad maiorem baſim in om<lb></lb> nibus eodem modo ſe habebunt. </s> <s id="s.000772">Vnde fit, ut axes Kl, <lb></lb> qr, tu à punctis psx in eandem proportionem ſecen<lb></lb> <arrow.to.target n="marg92"></arrow.to.target><lb></lb>tur. </s> <s id="s.000773">ergo linea xs per p tranſibit: & lineæ ru, sx, qt in<lb></lb> ter ſe æquidiſtantes erunt. </s> <s id="s.000774">Itaque cum fruſti ag latera pro<pb pagenum="37" xlink:href="023/01/081.jpg"></pb>ducta ſuerint, ita ut in unum punctum y coeant, erunt <expan abbr="triã">trian</expan><lb></lb> gula uyl, xyp, tyk inter ſe ſimilia: & ſimilia etiam triangu<lb></lb> la lyr, pys, kyq quare ut in 19 huius, demonſtrabitur <lb></lb> xp, ad ps: <expan abbr="itemq;">itemque</expan> tk ad kq eandem habere <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan>, <lb></lb> quam ul ad lr. </s> <s id="s.000775">Sed ut ul ad lr, ita eſt triangulum abc ad <lb></lb> triangulum acd: & ut tk ad Kq, ita triangulum efg ad <lb></lb> triangulum egh. </s> <s id="s.000776">Vt autem triangulum abc ad triangu<lb></lb> lum acd, ita pyramis abcy ad pyramidem acdy. </s> <s id="s.000777">& ut <lb></lb> triangulum efg ad triangulum egh, ita pyramis efgy <lb></lb> ad pyramidem eghy; ergo ut pyramis abcy ad <expan abbr="pyramidẽ">pyramidem</expan> <lb></lb> <arrow.to.target n="marg93"></arrow.to.target><lb></lb> a cdy, ita pyramis efgy ad pyramidem eghy. </s> <s id="s.000778">reliquum <lb></lb> igitur <expan abbr="fruſtũ">fruſtum</expan> lf ad reliquum <expan abbr="fruſtũ">fruſtum</expan> lh eſt ut pyramis abcy <lb></lb> ad pyramidem acdy, hoc eſt ut ul ad r, & ut xp ad ps. </s> <lb></lb> <s id="s.000779">Quòd cum fruſti lf centrum grauitatis ſits: & fruſti lh ſit <lb></lb> <arrow.to.target n="marg94"></arrow.to.target><lb></lb> centrum x: conſtat punctum p totius fruſti ag grauitatis <lb></lb> eſſe centrum. </s> <s id="s.000780">Eodem modo fiet demonſtratio etiam in <lb></lb> aliis pyramidibus.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000781"><margin.target id="marg92"></margin.target>a. </s> <s id="s.000782">ſexti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000783"><margin.target id="marg93"></margin.target>19. quinti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000784"><margin.target id="marg94"></margin.target>8. Archi<lb></lb> medis.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000785">Sit fruſtum ad à cono, uel coni portione abſciſſum, eu<lb></lb> ius maior baſis circulus, uel ellipſis circa diametrum ab; <lb></lb> minor circa diametrum cd: & axis ef. </s> <s id="s.000786">diuidatur <expan abbr="autẽ">autem</expan> ef <lb></lb> in g, ita ut eg ad gf eandem proportionem habeat, quam <lb></lb> duplum diametri ab unà cum diametro ed ad duplum cd <lb></lb> unà cum ab. </s> <s id="s.000787"><expan abbr="Sitq;">Sitque</expan> gh quarta pars lineæ ge: & ſit ſ K item <lb></lb> quarta pars totius fe axis. </s> <s id="s.000788">Rurſus quam proportionem <lb></lb> habet fruſtum ad ad conum, uel coni portionem, in <expan abbr="eadẽ">eadem</expan> <lb></lb> baſi, & æquali altitudine, habeat linea Kh ad hl. </s> <s id="s.000789">Dico pun<lb></lb> ctum l fruſti ad grauitatis centrum eſſe. </s> <s id="s.000790">Si enim fieri po<lb></lb> teſt, ſit m centrum: <expan abbr="producaturq;">producaturque</expan> lm extra fruſtum in n: <lb></lb> & ut nl ad lm, ita fiat circulus, uel ellipſis circa <expan abbr="diametrũ">diametrum</expan> <lb></lb> ab ad aliud ſpacium, in quo ſit o. </s> <s id="s.000791">Itaque in circulo, uel <lb></lb> ellipſi circa diametrum ab rectilinea figura plane deſcri<lb></lb> batur, ita ut quæ relinquuntur portiones ſint o ſpacio mi<lb></lb> nores: & intelligatur pyramis apb, baſim habens rectili<lb></lb> neam figuram in circulo, uel ellipſi ab deſcriptam: à qua <pb xlink:href="023/01/082.jpg"></pb>fruſtum pyramidis ſit abſciſſum. </s> <s id="s.000792">erit ex iis quæ proxime <lb></lb> tradidimus, fruſti pyramidis ad centrum grauitatis l. </s> <s id="s.000793">Quo<lb></lb> niam igitur portiones ſpacio o minores ſunt; habebit cir <lb></lb> <figure id="id.023.01.082.1.jpg" xlink:href="023/01/082/1.jpg"></figure><lb></lb> culus, uel ellipſis ab ad <lb></lb> portiones dictas <expan abbr="maiorẽ">maiorem</expan> <lb></lb> proportionem, quàm nl <lb></lb> ad lm. </s> <s id="s.000794">ſed ut circulus, uel <lb></lb> ellipſis ab ad portiones, <lb></lb> ita apb conus, uel coni <lb></lb> portio ad ſolidas portio<lb></lb> nes, id quod ſupra demon <lb></lb> ſtratum eſt: & ut circulus <lb></lb> <arrow.to.target n="marg95"></arrow.to.target><lb></lb> uel ellipſis cd ad portio<lb></lb> nes, quæ ip ſi inſunt, ita co<lb></lb> nus, uel coni portio cpd <lb></lb> ad ſolidas ipſius portio<lb></lb> nes. </s> <s id="s.000795">Quòd cum figuræ in <lb></lb> circulis, uel ellipſibus ab <lb></lb> cd deſcriptæ ſimiles ſint, <lb></lb> erit proportio circuli, uel <lb></lb> ellipſis ab ad ſuas portio <lb></lb> nes, <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>, quæ circuli uel <lb></lb> ellipſis cd ad ſuas. </s> <s id="s.000796">ergo <lb></lb> conus, uel coni portio ap<lb></lb> b ad portiones ſolidas <expan abbr="eã-dem">ean<lb></lb> dem</expan> habet <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan>, <lb></lb> quam conus, uel coni por<lb></lb> tio cpd ad ſolidas ipſius <lb></lb> <arrow.to.target n="marg96"></arrow.to.target><lb></lb> portiones. </s> <s id="s.000797">reliquum igi<lb></lb> tur coni, uel coni portionis <expan abbr="fruſtũ">fruſtum</expan>, ſcilicet ad ad reliquas <lb></lb> portiones ſolidas in ipſo contentas eandem <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan> <lb></lb> habet, quam conus, uel coni portio apb ad ſolidas portio<lb></lb>nes: hoc eſt eandem, quam circulus, uel ellipſis ab ad por<lb></lb> tiones planas. </s> <s id="s.000798">quare fruſtum coni, uel coni portionis ad <pb pagenum="38" xlink:href="023/01/083.jpg"></pb>ad portiones ſolidas maiorem habet <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan>, quàm <lb></lb> nl ad lm: & diuidendo fruſtum pyramidis ad dictas por<lb></lb> tiones maiorem proportionem habet, quàm nm ad ml. </s> <lb></lb> <s id="s.000799">fiat igitur ut fruſtum pyramidis ad portiones, ita qm ad <lb></lb> m l. </s> <s id="s.000800">Itaque quoniam à fruſto coni, uel coni portionis ad, <lb></lb> cuius grauitatis centrum eſt m, aufertur fruſtum pyrami<lb></lb> dis habens centrum l; erit reliquæ magnitudinis, quæ ex <lb></lb> portionibus ſolidis conſtat; grauitatis <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan> in linea lm <lb></lb> producta, atque in puncto q, extra figuram poſito: quod <lb></lb> fieri nullo modo poteſt. </s> <s id="s.000801">relinquitur ergo, ut punctum l ſit <lb></lb> fruſti ad grauitatis centrum. </s> <s id="s.000802">quz omnia demonſtranda <lb></lb> proponebantur.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000803"><margin.target id="marg95"></margin.target>22. huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000804"><margin.target id="marg96"></margin.target>19. quínti</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000805">THEOREMA XXII. PROPOSITIO XXVII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000806">OMNIVM ſolidorum in ſphæra deſcripto<lb></lb> rum, quæ æqualibus, & ſimilibus baſibus conti<lb></lb> nentur, centrum grauitatis eſt idem, quod ſphæ<lb></lb> ræ centrum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000807">Solida eiuſmodi corpora regularia appellare ſolent, de <lb></lb> quibus agitur in tribus ultimis libris elementorum: ſunt <lb></lb> autem numero quinque, tetrahedrum, uel pyramis, hexa<lb></lb> hedrum, uel cubus, octahedrum, dodecahedrum, & icoſa<lb></lb> hedrum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000808">Sit primo abcd pyramis <expan abbr="ĩ">im</expan> ſphæra deſcripta, cuius ſphæ<lb></lb> ræ centrum ſit e. </s> <s id="s.000809">Dico e pyramidis abcd grauitatis eſſe <lb></lb> centrum. </s> <s id="s.000810">Si enim iuncta dc producatur ad baſim abc in <lb></lb> f; ex iis, quæ demonſtrauit Campanus in quartodecimo li<lb></lb> bro elementorum, propoſitione decima quinta, & decima <lb></lb> ſeptima, erit f centrum circuli circa triangulum abc de<lb></lb> ſcripti: atque erit ef ſexta pars ipſius ſphæræ axis. </s> <s id="s.000811">quare <lb></lb> ex prima huius conſtat trianguli abc grauitatis centrum <lb></lb> eſſe punctum f: & idcirco lineam df eſſe pyramidis axem. <pb xlink:href="023/01/084.jpg"></pb><figure id="id.023.01.084.1.jpg" xlink:href="023/01/084/1.jpg"></figure><lb></lb> At cum ef ſit ſexta pars axis <lb></lb> ſphæræ, erit d tripla ef. </s> <s id="s.000812">ergo <lb></lb> punctum e eſt grauitatis cen<lb></lb> trum ipſius pyramidis: quod <lb></lb> in uigeſima ſecunda huius de<lb></lb> monſtratum ſuit. </s> <s id="s.000813">Sed e eſt cen<lb></lb> trum ſphæræ. </s> <s id="s.000814">Sequitur igitur, <lb></lb> ut centrum grauitatis pyrami<lb></lb> dis in ſphæra deſcriptæ idem <lb></lb> ſit, quod ipſius ſphæræ cen<lb></lb> trum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000815">Sit cubus in ſphæra deſcriptus ab, & oppoſitorum pla<lb></lb> norum lateribus bifariam diuiſis, per puncta diuiſionum <lb></lb> plana ducantur, ut communis ipſorum ſectio ſit recta li<lb></lb> nea cd. </s> <s id="s.000816">Itaque ſi ducatur ab, ſolidi ſcilicet diameter, lineæ <lb></lb> ab, cd ex trigeſimanona undecimi ſeſe bifariam ſecabunt. </s> <lb></lb> <s id="s.000817"><figure id="id.023.01.084.2.jpg" xlink:href="023/01/084/2.jpg"></figure><lb></lb> ſecent autem in puncto e. </s> <s id="s.000818">erit, <lb></lb> e <expan abbr="centrũ">centrum</expan> grauitatis ſolidi ab, <lb></lb> id quod demonſtratum eſt in <lb></lb> octaua huius. </s> <s id="s.000819">Sed quoniam ab <lb></lb> eſt ſphæræ diametro æqualis, <lb></lb> ut in decima quinta propoſi<lb></lb> tione tertii decimi libri <expan abbr="elemẽ">elemen</expan><lb></lb> torum oſtenditur: punctum e <lb></lb> ſphæræ quoque centrum erit. </s> <lb></lb> <s id="s.000820">Cubi igitur in ſphæra deſcri<lb></lb> pti grauitatis centrum idem <lb></lb> eſt, quod centrum ipſius ſphæræ.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000821">Sit octahedrum abcdef, in ſphæra deſcriptum, cuius <lb></lb> ſphæræ centrum ſit g. </s> <s id="s.000822">Dico punctum g ipſius octahedri <lb></lb> grauitatis centrum eſſe. </s> <s id="s.000823">Conſtat enim ex iis, quæ demon<lb></lb> ſtrata ſunt à Campano in quinto decimo libro elemento<lb></lb> rum, propoſitione ſextadecima eiuſmodi ſolidum diuidi <lb></lb> in duas pyramides æquales, & ſimiles; uidelicet in pyrami <pb pagenum="39" xlink:href="023/01/085.jpg"></pb>dem, cuius baſis eſt quadratum abcd, & altitudo eg: & <lb></lb> in pyramidem, cuius <expan abbr="eadẽ">eadem</expan> baſis, <expan abbr="altitudoq;">altitudoque</expan> fg; ut ſint eg, <lb></lb> gf ſemidiametri ſphæræ, & linea una. </s> <s id="s.000824"><expan abbr="Cũ">Cum</expan> igitur g ſit ſphæ<lb></lb> ræ centrum, erit etiam centrum circuli, qui circa <expan abbr="quadratũ">quadratum</expan> <lb></lb> abcd deſcribitur: & propterea eiuſdem quadrati grauita<lb></lb> tis centrum: quod in prima propoſitione huius demon<lb></lb> ſtratum eſt. </s> <s id="s.000825">quare pyramidis abcde axis erit eg: & pyra<lb></lb> midis abcdf axis fg. </s> <s id="s.000826">Itaque ſit h centrum grauitatis py<lb></lb> ramidis abcde, & pyramidis abcdf centrum ſit <emph type="italics"></emph>K:<emph.end type="italics"></emph.end> per<lb></lb> ſpicuum eſt ex uigeſima ſecunda propoſitione huius, <expan abbr="lineã">lineam</expan> <lb></lb> <figure id="id.023.01.085.1.jpg" xlink:href="023/01/085/1.jpg"></figure><lb></lb> ch triplam eſſe hg: <expan abbr="cõ">com</expan><lb></lb> <expan abbr="ponendoq;">ponendoque</expan> eg ipſius g <lb></lb> h quadruplam. </s> <s id="s.000827">& <expan abbr="eadẽ">eadem</expan> <lb></lb> ratione fg <expan abbr="quadruplã">quadruplam</expan> <lb></lb> ipſius gk quod cum e <lb></lb> g, gf ſint æquales, & h <lb></lb> g, g <emph type="italics"></emph>K<emph.end type="italics"></emph.end> neceſſario æqua<lb></lb> les erunt. </s> <s id="s.000828">ergo ex quar<lb></lb> ta propoſitione primi <lb></lb> libri Archimedis de <expan abbr="cẽ-tro">cen<lb></lb> tro</expan> grauitatis <expan abbr="planorũ">planorum</expan>, <lb></lb> totius octahedri, quod <lb></lb> ex dictis pyramidibus <lb></lb> conſtat, centrum graui <lb></lb> tatis erit punctum g idem, quod ipſius ſphæræ centrum.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000829">Sit icoſahedrum ad deſcriptum in ſphæra, cuius <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <lb></lb> ſit g. </s> <s id="s.000830">Dico g ipſius icoſahedri grauitatis eſſe centrum. </s> <s id="s.000831">Si <lb></lb> enim ab angulo a per g ducatur recta linea uſque ad ſphæ<lb></lb> ræ ſuperficiem; conſtat ex ſexta decima propoſitione libri <lb></lb> tertii decimi elementorum, cadere eam in angulum ipſi a <lb></lb> oppoſitum. </s> <s id="s.000832">cadat in d: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> una aliqua baſis icoſahedri tri<lb></lb> angulum abc: & iunctæ bg, producantur, & cadant in <lb></lb> angulos ef, ipſis bc oppoſitos. </s> <s id="s.000833">Itaque per triangula <lb></lb> abc, def ducantur plana ſphæram ſecantia.</s> <s id="s.000834"> erunt hæ ſe- <pb xlink:href="023/01/086.jpg"></pb>ctiones circuli ex prima propoſitione ſphæricorum Theo<lb></lb> doſii: unus quidem circa triangulum abc deſcriptus: al<lb></lb> ter uero circa def: & quoniam triangula abc, def æqua<lb></lb> lia ſunt, & ſimilia; erunt ex prima, & ſecunda propoſitione <lb></lb> duodecimi libri elementorum, circuli quoque inter ſe ſe <lb></lb> æquales. </s> <s id="s.000835">poſtremo a centro g ad circulum abc perpendi<lb></lb> cularis ducatur gh; & alia perpendicularis ducatur ad cir<lb></lb> culum def, quæ ſit gk; & iungantur ah, dk perſpicuum <lb></lb> eſt ex corollario primæ ſphæricorum Theodoſii, punctum <lb></lb> h centrum eſſe circuli abc, & k centrum circuli def. </s> <s id="s.000836">Quo<lb></lb> niam igitur triangulorum gah, gdK latus ag eſt æquale la<lb></lb> teri gd; ſunt enim à centro ſphæræ ad ſuperficiem: atque <lb></lb> eſt ah æquale dk: & ex ſexta propoſitione libri primi ſphæ<lb></lb> ricorum Theodoſii gh ipſi gK: triangulum gah æquale <lb></lb> erit, & ſimile gdk triangulo: & angulus agh æqualis an<lb></lb> <arrow.to.target n="marg97"></arrow.to.target><lb></lb> gulo dg <emph type="italics"></emph>K.<emph.end type="italics"></emph.end> ſed anguli agh, hgd ſunt æquales duobus re<lb></lb> ctis. </s> <s id="s.000837">ergo & ipſi hgd, dgk duobus rectis æquales erunt. </s> <lb></lb> <s id="s.000838"><arrow.to.target n="marg98"></arrow.to.target><lb></lb> & idcirco hg, g <emph type="italics"></emph>K<emph.end type="italics"></emph.end> una, atque eadem erit linea. </s> <s id="s.000839">cum autem <lb></lb> <figure id="id.023.01.086.1.jpg" xlink:href="023/01/086/1.jpg"></figure><lb></lb> h ſit <expan abbr="centrũ">centrum</expan> circuli, & tri<lb></lb> anguli abc grauitatis cen<lb></lb> <expan abbr="trũ">trum</expan> probabitur ex iis, quæ <lb></lb> in prima propoſitione hu<lb></lb> ius tradita ſunt. </s> <s id="s.000840">quare gh <lb></lb> erit pyramidis abcg axis. </s> <lb></lb> <s id="s.000841">& ob eandem cauſſam gk <lb></lb> axis pyramidis defg. </s> <s id="s.000842">lta<lb></lb> que centrum grauitatls py<lb></lb> ramidis abcg ſit <expan abbr="pũctum">punctum</expan> <lb></lb> l, & pyramidis defg ſit m. </s> <lb></lb> <s id="s.000843">Similiter ut ſupra demon<lb></lb> ſtrabimus mg, gl inter ſe æquales eſſe, & punctum g graui <lb></lb> tatis centrum magnitudinis, quæ ex utriſque pyramidibus <lb></lb> conſtat. </s> <s id="s.000844">eodem modo demonſtrabitur, quarumcunque <lb></lb> duarum pyramidum, quæ opponuntur, grauitatis <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <pb pagenum="40" xlink:href="023/01/087.jpg"></pb>eſſe punctum g. </s> <s id="s.000845">Sequitur ergo ut icoſahedri centrum gra<lb></lb> uitatis ſit idem, quod ipſius ſphæræ centrum.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000846"><margin.target id="marg97"></margin.target>13. primi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000847"><margin.target id="marg98"></margin.target>14. primi</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000848">Sit dodecahedrum af in ſphæra deſignatum, ſitque ſphæ<lb></lb> ræ centrum m. </s> <s id="s.000849">Dico m centrum eſſe grauitatis ipſius do<lb></lb> decahedri. </s> <s id="s.000850">Sit enim pentagonum abcde una ex duode<lb></lb> cim baſibus ſolidi af: & iuncta am producatur ad ſphæræ <lb></lb> ſuperficiem. </s> <s id="s.000851">cadet in angulum ipſi a oppoſitum; quod col<lb></lb> ligitur ex decima ſeptima propoſitione tertiidecimi libri <lb></lb> elementorum. </s> <s id="s.000852">cadat in f. </s> <s id="s.000853">at ſi ab aliis angulis bcde per <expan abbr="cẽ">cen</expan><lb></lb> trum itidem lineæ ducantur ad ſuperficiem ſphæræ in pun<lb></lb> cta ghkl; cadent hæ in alios angulos baſis, quæ ipſi abcd <lb></lb> baſi opponitur. </s> <s id="s.000854">tranſeant ergo per pentagona abcde, <lb></lb> fghKl plana ſphæram ſecantia, quæ facient ſectiones cir<lb></lb> culos æquales inter ſe ſe: poſtea ducantur ex centro ſphæræ <lb></lb> <figure id="id.023.01.087.1.jpg" xlink:href="023/01/087/1.jpg"></figure><lb></lb> m perpendiculares ad pla<lb></lb> na dictorum <expan abbr="circulorũ">circulorum</expan>; ad <lb></lb> circulum quidem abcde <lb></lb> perpendicularis mn: & ad <lb></lb> circulum fghKl ipſa mo, <lb></lb> <arrow.to.target n="marg99"></arrow.to.target><lb></lb> erunt puncta no <expan abbr="circulorũ">circulorum</expan> <lb></lb> centra: & lineæ mn, mo in<lb></lb> ter ſe æquales: quòd circu<lb></lb> <arrow.to.target n="marg100"></arrow.to.target><lb></lb> li æquales ſint. </s> <s id="s.000855">Eodem mo<lb></lb> do, quo ſupra, demonſtrabi<lb></lb> mus lineas mn, mo in <expan abbr="unã">unam</expan> <lb></lb> atque eandem lineam con<lb></lb> uenire. </s> <s id="s.000856">ergo cum puncta no ſint centra circulorum, con<lb></lb> ſtat ex prima huius & <expan abbr="pentagonorũ">pentagonorum</expan> grauitatis eſſe centra: <lb></lb> <expan abbr="idcircoq;">idcircoque</expan> mn, mo pyramidum abcdem, fghklm axes. </s> <lb></lb> <s id="s.000857">ponatur abcdem pyramidis grauitatis centrum p: & py<lb></lb> ramidis fghklm ipſum q centrum. </s> <s id="s.000858">erunt pm, mq æqua<lb></lb> les, & punctum m grauitatis centrum magnitudinis, quæ <lb></lb> ex ipſis pyramidibus conſtat. </s> <s id="s.000859"><expan abbr="eodẽ">eodem</expan> modo probabitur qua<lb></lb> rumlibet pyramidum, quæ è regione opponuntur, <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <pb xlink:href="023/01/088.jpg"></pb>grauitatis eſſe punctum m. </s> <s id="s.000860">patet igitur totius dodecahe<lb></lb> dri, centrum grauitatis <expan abbr="idẽ">idem</expan> eſſe, quod & ſphæræ ipſum com<lb></lb> prehendentis centrum. </s> <s id="s.000861">quæ quidem omnia demonſtraſſe <lb></lb> oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000862"><margin.target id="marg99"></margin.target>corol. </s> <s id="s.000863">pri<lb></lb> mæ ſphæ<lb></lb> ricorum <lb></lb> Theod.<margin.target id="marg100"></margin.target>6. primi <lb></lb>sphærico<lb></lb> rum.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000864">PROBLEMA VI. PROPOSITIO XXVIII.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000865">DATA qualibet portione conoidis rectangu<lb></lb> li, abſciſſa plano ad axem recto, uel non recto; fie<lb></lb> ri poteſt, ut portio ſolida inſcribatur, uel circum<lb></lb> ſcribatur ex cylindris, uel cylindri portionibus, <lb></lb> æqualem habentibus altitudinem, ita ut recta li<lb></lb> nea, quæ inter centrum grauitatis portionis, & <lb></lb> figuræ inſcriptæ, uel circumſcriptæ interiicitur, <lb></lb> ſit minor qualibet recta linea propoſita.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000866">Sit portio conoidis rectanguli abc, cuius axis bd, <expan abbr="gra-uitatisq;">gra<lb></lb> uitatisque</expan> centrum e: & ſit g recta linea propoſita. </s> <s id="s.000867">quam ue<lb></lb> ro proportionem habet linea be ad lineam g, eandem ha<lb></lb> beat portio conoidis ad ſolidum h: & circumſcribatur por<lb></lb> tioni figura, ſicuti dictum eſt, ita ut portiones reliquæ ſint <lb></lb> ſolido h minores: cuius quidem figuræ centrum grauitatis <lb></lb> ſit punctum k. </s> <s id="s.000868">Dico <expan abbr="lineã">lineam</expan> ke minorem eſſe linea g propo<lb></lb> ſita. </s> <s id="s.000869">niſi enim ſit minor, uel æqualis, uel maior erit. </s> <s id="s.000870">& quo<lb></lb> niam figura circumſcripta ad reliquas portiones maiorem <lb></lb> <arrow.to.target n="marg101"></arrow.to.target><lb></lb> proportionem habet, quàm portio conoidis ad ſolidum h; <lb></lb> hoc eſt maiorem, quàm bc ad g: & be ad g non minorem <lb></lb> habet proportionem, quàm ad ke, propterea quod ke non <lb></lb> ponitur minor ipſa g: habebit figura circumſcripta ad por<lb></lb> tiones reliquas maiorem proportionem quàm be ad ek: <lb></lb> <arrow.to.target n="marg102"></arrow.to.target><lb></lb> & diuidendo portio conoidis ad reliquas portiones habe<lb></lb> bit maiorem, quàm bk ad Ke. </s> <s id="s.000871">quare ſi fiat ut portio co <pb pagenum="41" xlink:href="023/01/089.jpg"></pb>noidis ad portiones reliquas, ita alia linea, quæ ſit lk ad <lb></lb> ke: erit lk maior, quam bk: & ideo punctum l extra por<lb></lb> <figure id="id.023.01.089.1.jpg" xlink:href="023/01/089/1.jpg"></figure><lb></lb> tionem cadet. </s> <s id="s.000872"><expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan> <lb></lb> igitur à figura circum<lb></lb> ſcripta, cuius grauitatis <lb></lb> centrum eſt k, aufertur <lb></lb> portio conoidis, cuius <lb></lb> centrum e. </s> <s id="s.000873"><expan abbr="habetq;">habetque</expan> lK <lb></lb> ad Ke eam proportio<lb></lb> nem, quam portio co<lb></lb> noidis ad reliquas por<lb></lb> tiones; erit punctum l <lb></lb> extra portionem <expan abbr="cadẽs">cadens</expan>, <lb></lb> centrum magnitudinis <lb></lb> ex reliquis portionibus compoſitæ. </s> <s id="s.000874">illud autem fieri nullo <lb></lb> modo poteſt. </s> <s id="s.000875">quare conſtat lineam ke ipſa g linea propoſi<lb></lb> ta minorem eſſe.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000876"><margin.target id="marg101"></margin.target>8. quínti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000877"><margin.target id="marg102"></margin.target>29. quínti <lb></lb> ex tradi<lb></lb> tione <expan abbr="Cã-pani">Cam<lb></lb>pani </expan> .</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000878">Rurſus inſcribatur portioni figura, uidelicet cylindrus <lb></lb> <figure id="id.023.01.089.2.jpg" xlink:href="023/01/089/2.jpg"></figure><lb></lb> mn, ut ſit ipſius altitudo <lb></lb> æqualis dimidio axis bd: <lb></lb> & quam proportionem <lb></lb> habet be ad g, habeat mn <lb></lb> cylindrus ad ſolidum o. </s> <lb></lb> <s id="s.000879">inſcribatur deinde eidem <lb></lb> alia figura, ita ut portio<lb></lb> nes reliquæ ſint ſolido o <lb></lb> minores: & centrum gra<lb></lb> uitatis figuræ ſit p. </s> <s id="s.000880">Dico <lb></lb> lineam pe ipſa g <expan abbr="minorẽ">minorem</expan> <lb></lb> eſſe. </s> <s id="s.000881">ſi enim non ſit mi<lb></lb> nor, eodem, quo ſupra modo demonſtrabimus figuram in <lb></lb> ſcriptam ad reliquas portiones maiorem proportionem <lb></lb> habere, quàm be ad ep. </s> <s id="s.000882">& ſi fiat alia linea le ad ep, ut eſt <lb></lb> figura inſcripta ad reliquas portiones, <expan abbr="pũctum">punctum</expan> l extra por <pb xlink:href="023/01/090.jpg"></pb>tionem cadet: Itaque cum à portione conoidis, cuius gra<lb></lb> uitatis centrum e auferatur inſcripta figura, centrum ha<lb></lb> bens p: & ſit le ad ep, ut figura inſcripta ad portiones reli<lb></lb> quas: erit magnitudinis, quæ ex reliquis portionibus con<lb></lb> ſtat, centrum grauitatis punctum l, extra portionem ca<lb></lb> dens. </s> <s id="s.000883">quod fieri nequit. </s> <s id="s.000884">ergo linea pe minor eſt ipſa g li<lb></lb> nea propoſita.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000885">Ex quibus perſpicuum eſt centrum grauitatis <lb></lb> figuræ inſcriptæ, & circumſcriptæ eo magis acce<lb></lb> dere ad portionis centrum, quo pluribus cylin<lb></lb> dris, uel cylindri portionibus conſtet: <expan abbr="fiatq́">fiatque</expan>; figu<lb></lb> ra inſcripta maior, & circumſcripta minor. </s> <s id="s.000886">& <lb></lb> quanquam continenter ad portionis <expan abbr="centrũ">centrum</expan> pro<lb></lb> pius admoueatur: nunquam tamen ad ipſum per <lb></lb> ueniet. </s> <s id="s.000887">ſequeretur enim figuram inſcriptam, <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb> ſolum portioni, ſed etiam circumſcriptæ figuræ <lb></lb> æqualem eſſe. </s> <s id="s.000888">quod eſt abſurdum.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000889">THEOREMA XXIII. PROPOSITIO XXIX.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000890">CVIVSLIBET portionis conoidis rectangu<lb></lb> li axis à <expan abbr="cẽtro">centro</expan> grauitatis ita diuiditur, ut pars quæ <lb></lb> terminatur ad uerticem, reliquæ partis, quæ ad ba <lb></lb> ſim ſit dupla.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000891">SIT portio conoidis rectanguli uel abſciſſa plano ad <lb></lb> axem recto, uel non recto: & ſecta ipſa altero plano per <expan abbr="axẽ">axem</expan><lb></lb> ſit ſuperficiei ſectio abc rectanguli coni ſectio, uel parabo <lb></lb> le; plani abſcindentis portionem ſectio ſit recta linea ac: <lb></lb> axis portionis, & ſectionis diameter bd. </s> <s id="s.000892">Sumatur autem <lb></lb> in linea bd punctum e, ita ut be ſit ipſius ed dupla. </s> <s id="s.000893">Dico <pb pagenum="42" xlink:href="023/01/091.jpg"></pb><figure id="id.023.01.091.1.jpg" xlink:href="023/01/091/1.jpg"></figure><lb></lb> e portionis ab <lb></lb> c grauitatis eſſe <lb></lb> centrum. </s> <s id="s.000894">Diui<lb></lb> datur enim bd <lb></lb> bifariam in m: <lb></lb> & rurſus dm, m<lb></lb> b bifariam diui<lb></lb> dantur in pun<lb></lb> ctis n, o: <expan abbr="inſcri-baturq;">inſcri<lb></lb> baturque</expan> portio<lb></lb> ni figura ſolida, <lb></lb> & altera circum <lb></lb>ſcribatur ex cy<lb></lb> lindris æqualem <lb></lb> altitudinem ha<lb></lb> bentibus, ut ſu<lb></lb> perius <expan abbr="dictũ">dictum</expan> eſt. </s> <lb></lb> <s id="s.000895">Sit autem pri<lb></lb> mum figura in<lb></lb> ſcripta <expan abbr="cylĩdrus">cylindrus</expan> <lb></lb> fg: & <expan abbr="circũſcri">circumſcri</expan> <lb></lb> pta ex cylindris <lb></lb> ah, Kl conſtet. </s> <lb></lb> <s id="s.000896"><arrow.to.target n="marg103"></arrow.to.target><lb></lb> punctum n erit <lb></lb> centrum graui<lb></lb> tatis figuræ in<lb></lb> ſcriptæ, <expan abbr="mediũ">medium</expan> <lb></lb> ſcilicet ipſius d <lb></lb> m axis: <expan abbr="atq;">atque</expan> <expan abbr="idẽ">idem</expan> <lb></lb> erit centrum cy<lb></lb> lindri ah: & cy<lb></lb> lindri kl <expan abbr="centrũ">centrum</expan> <lb></lb> o, axis bm me<lb></lb> dium. </s> <s id="s.000897">quare ſi li <pb xlink:href="023/01/092.jpg"></pb><figure id="id.023.01.092.1.jpg" xlink:href="023/01/092/1.jpg"></figure><lb></lb> neam on ita di <lb></lb> uiſerimus in p, <lb></lb> ut <expan abbr="quã">quam</expan> <expan abbr="propor-tionẽ">propor<lb></lb> tionem</expan> habet cy<lb></lb> lindrus ah ad <lb></lb> cylindrum kl, <lb></lb> habeat linea op <lb></lb> <arrow.to.target n="marg104"></arrow.to.target><lb></lb> ad pn: centrum <lb></lb> grauitatis toti<lb></lb> us figuræ <expan abbr="circũ-ſcriptæ">circum<lb></lb> ſcriptæ</expan> erit pun<lb></lb> <arrow.to.target n="marg105"></arrow.to.target><lb></lb> ctum p. </s> <s id="s.000898">Sed cy<lb></lb> lindri, qui ſunt <lb></lb> æquali altitudi<lb></lb> ne, eandem in<lb></lb> ter ſe ſe, quam <lb></lb>baſes propor-<lb></lb> tionem habent: <lb></lb> <expan abbr="eſtq;">eſtque</expan> ut linea db <lb></lb> ad bm, ita <expan abbr="qua-dratũ">qua<lb></lb> dratum</expan> lineæ ad <lb></lb> ad <expan abbr="quadratũ">quadratum</expan> ip<lb></lb> ſius Km, ex uige <lb></lb> ſima primi libri <lb></lb> <arrow.to.target n="marg106"></arrow.to.target><lb></lb> <expan abbr="conicorũ">conicorum</expan> & ita <lb></lb> quadratum ac <lb></lb> ad <expan abbr="quadratũ">quadratum</expan> K <lb></lb> <arrow.to.target n="marg107"></arrow.to.target><lb></lb> g: hoc eſt circu<lb></lb> lus circa diame<lb></lb> trum ac ad cir<lb></lb> culum circa dia<lb></lb> metrum kg. </s> <s id="s.000899">du<lb></lb> pla eſt autem li<lb></lb> nea db lineæ <pb pagenum="43" xlink:href="023/01/093.jpg"></pb>bm. </s> <s id="s.000900">ergo circulus ac circuli kg: & idcirco cylindrus <lb></lb> ah cylindri k. </s> <s id="s.000901">l duplus erit. </s> <s id="s.000902">quare & linea op dupla <lb></lb> ipſius pn. </s> <s id="s.000903">Deinde inſcripta & circumſcripta portioni <lb></lb> alia figura, ita ut inſcripta conſtituatur ex tribus cylin<lb></lb> dris qr, sg, tu: circumſcripta uero ex quatuor ax, yz, <lb></lb> K<foreign lang="grc">f, θλ·</foreign> diuidantur bo, om, mn, nd bifariam in punctis <lb></lb> <foreign lang="grc">μνπρ.</foreign> Itaque cylindri <foreign lang="grc">θλ</foreign> centrum grauitatis eſt punctum <lb></lb> <foreign lang="grc">μ·</foreign> & cylindri k<foreign lang="grc">η</foreign> centrum <foreign lang="grc">ν.</foreign> ergo ſi linea <foreign lang="grc">μγ</foreign> diuidatur in <foreign lang="grc">ς,</foreign><lb></lb> ita ut <foreign lang="grc">μσ</foreign> ad <foreign lang="grc">σγ</foreign> <expan abbr="proportionẽ">proportionem</expan> <expan abbr="eã">eam</expan> habeat, quam cylindrus K<foreign lang="grc">η</foreign><lb></lb> ad cylindrum <foreign lang="grc">θλ,</foreign> uidelicet quam quadratum knr ad qua<lb></lb> <arrow.to.target n="marg108"></arrow.to.target><lb></lb> dratum <foreign lang="grc">θ</foreign>o, hoc eſt, quam linea mb ad bo: erit <foreign lang="grc">σ</foreign> centrum <lb></lb> magnitudinis compoſitæ ex cylindris <foreign lang="grc">κγ, θλ.</foreign> & cum linea <lb></lb> mb ſit dupla bo, erit & <foreign lang="grc">μσ</foreign> ipſius <foreign lang="grc">σν</foreign> dupla. </s> <s id="s.000904">præterea quo<lb></lb> niam cylindri yz centrum grauitatis eſt <foreign lang="grc">π,</foreign> linea <foreign lang="grc">σπ</foreign> ita diui<lb></lb> ſa in <foreign lang="grc">τ,</foreign> ut <foreign lang="grc">στ</foreign> ad <foreign lang="grc">τπ</foreign> eam habeat proportionem, quam cylin<lb></lb> drus yz ad duos cylindros K<foreign lang="grc">ν, θλ·</foreign> erit <foreign lang="grc">τ</foreign> centrum magnitu<lb></lb> dinis, quæ ex dictis tribus cylindris conſtat. </s> <s id="s.000905">cylindrus <expan abbr="au-tẽ">au<lb></lb> tem</expan> yz ad cylindrum <foreign lang="grc">θλ</foreign> eſt, ut linea nb ad bo, hoc eſt ut 3 <lb></lb> ad 1: & ad cylindrum k<foreign lang="grc">η</foreign>, ut nb ad bm, uidelicet ut 3 ad 2. </s> <lb></lb> <s id="s.000906">quare yz <expan abbr="cylĩdrus">cylindrus</expan> duobus cylindris k<foreign lang="grc">ν, θλ</foreign> æqualis erit. </s> <s id="s.000907">& <lb></lb> propterea linea <foreign lang="grc">στ</foreign> æqualis ipſi <foreign lang="grc">τπ.</foreign> denique cylindri ax <lb></lb> centrum grauitatis eſt punctum <foreign lang="grc">ρ.</foreign> & cum <foreign lang="grc">τρ</foreign> diuiſa fuerit <lb></lb> in <expan abbr="eã">eam</expan> proportionem, quam habet cylindrus ax ad tres cy<lb></lb> lindros yz, k<foreign lang="grc">ν, θλ·</foreign> erit in eo puncto centrum grauitatis <lb></lb> totius figuræ <expan abbr="circũſcriptæ">circumſcriptæ</expan>. </s> <s id="s.000908">Sed cylindrus ax ad ipſum yz <lb></lb> eſt ut linea db ad bn: hoc eſt ut 4 ad 3: & duo cylindri k<foreign lang="grc">η<lb></lb> θλ</foreign> cylindro y ſunt æquales. </s> <s id="s.000909">cylindrus igitur ax ad tres <lb></lb> iam dictos cylindros eſt ut 2 ad 3. Sed <expan abbr="quoniã">quoniam</expan> <foreign lang="grc">μ σ</foreign> eſt dua<lb></lb> rum partium, & <foreign lang="grc">ς γ</foreign> unius, qualium <foreign lang="grc">μ π</foreign> eſt ſex; erit <foreign lang="grc">ς π</foreign> par<lb></lb> tium quatuor: <expan abbr="proptereaq;">proptereaque</expan> <foreign lang="grc">τπ</foreign> duarum, & <foreign lang="grc">νπ,</foreign> hoc eſt <foreign lang="grc">πρ</foreign><lb></lb> trium. </s> <s id="s.000910">quare ſequitur ut punctum <foreign lang="grc">π</foreign> totius figuræ circum <lb></lb> ſcriptæ ſit centrum. </s> <s id="s.000911">Itaque fiat <foreign lang="grc">νυ</foreign> ad <foreign lang="grc">υπ,</foreign> ut <foreign lang="grc">μσ</foreign> ad <foreign lang="grc">σγ.</foreign> & <foreign lang="grc">υρ</foreign><lb></lb> bifariam diuidatur in <foreign lang="grc">φ.</foreign> Similiter ut in circumſcripta figu<lb></lb> ra oſtendetur centrum magnitudinis compoſitæ ex cylin- <pb xlink:href="023/01/094.jpg"></pb><figure id="id.023.01.094.1.jpg" xlink:href="023/01/094/1.jpg"></figure><lb></lb> dris sg, tu eſſe <lb></lb> punctum <foreign lang="grc">υ·</foreign> & <lb></lb> totius figuræ in <lb></lb> ſcriptæ, quæ <expan abbr="cõ-ſtat">con<lb></lb> ſtat</expan> ex cylindris <lb></lb> qr, ſ g, tu eſſe <foreign lang="grc">φ</foreign><lb></lb> centrum. </s> <s id="s.000912">Sunt <lb></lb> enim hi cylindri <lb></lb> æquales & ſimi<lb></lb> les cylindris yz, <lb></lb> K<foreign lang="grc">η, θλ,</foreign> figuræ <lb></lb> circumſcriptæ. </s> <lb></lb> <s id="s.000913"><expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan> igitur <lb></lb> ut be ad ed, ita <lb></lb> eſt op ad pn; <lb></lb> <expan abbr="utraq;">utraque</expan> enim u<lb></lb> triuſque eſt du<lb></lb> pla: erit compo<lb></lb> nendo, ut bd ad <lb></lb> de, ita on ad n <lb></lb> p; & permutan <lb></lb> do, ut bd ad o<lb></lb> n, ita de ad np. </s> <lb></lb> <s id="s.000914">Sed bd dupla <lb></lb> eſt on. </s> <s id="s.000915">ergo & <lb></lb> ed ipſius np du<lb></lb> pla erit. </s> <s id="s.000916">quòd ſi <lb></lb> ed bifariam di<lb></lb> uidatur <expan abbr="ĩ">im</expan> <foreign lang="grc">χ,</foreign> erit <lb></lb> <foreign lang="grc">χ</foreign> d, uel e <foreign lang="grc">χ</foreign> æ<lb></lb> qualis np: & <lb></lb> ſublata en, quæ <lb></lb> eſt <expan abbr="cõmunis">communis</expan> u<lb></lb> trique e <foreign lang="grc">χ,</foreign> pn, <pb pagenum="44" xlink:href="023/01/095.jpg"></pb>relinquetur pe ipſi n<foreign lang="grc">χ</foreign> æqualis. </s> <s id="s.000917">cum autem be ſit dupla <lb></lb> ed, & op dupla pn, hoc eſt ipſius e <foreign lang="grc">χ,</foreign> & reliquum, uideli<lb></lb> <arrow.to.target n="marg109"></arrow.to.target><lb></lb> cet bo unà cum pe ipſius reliqui <foreign lang="grc">χ</foreign> d duplum erit. </s> <s id="s.000918">eſtque <lb></lb> bo dupla <foreign lang="grc">ρ</foreign> d. </s> <s id="s.000919">ergo pe, hoc eſt n<foreign lang="grc">χ</foreign> ipſius <foreign lang="grc">χρ</foreign> dupla. </s> <s id="s.000920">ſed dn <lb></lb> dupla eſt n<foreign lang="grc">ρ.</foreign> reliqua igitur d<foreign lang="grc">χ</foreign> dupla reliquæ <foreign lang="grc">χ</foreign> n. </s> <s id="s.000921">ſunt au<lb></lb> tem d<foreign lang="grc">χ,</foreign> pn inter ſe æquales: <expan abbr="itemq;">itemque</expan> æquales <foreign lang="grc">χ</foreign> n, pe. </s> <s id="s.000922">qua<lb></lb> re conſtat np ipſius pe duplam eſſe. </s> <s id="s.000923">& idcirco pe ipſi en <lb></lb> æqualem. </s> <s id="s.000924">Rurſus cum ſit <foreign lang="grc">μν</foreign> dupla o<foreign lang="grc">ν,</foreign> & <foreign lang="grc">μ σ</foreign> dupla <foreign lang="grc">ς γ;</foreign> erit <lb></lb> etiam reliqua <foreign lang="grc">νσ</foreign> reliquæ <foreign lang="grc">σ</foreign> o dupla. </s> <s id="s.000925">Eadem quoque ratione <lb></lb> <expan abbr="cõcludetur">concludetur</expan> <foreign lang="grc">π υ</foreign> dupla <foreign lang="grc">υ</foreign> m. </s> <s id="s.000926">ergo ut <foreign lang="grc">νσ</foreign> ad <foreign lang="grc">σ</foreign> o, ita <foreign lang="grc">πυ</foreign> ad <foreign lang="grc">υ</foreign> m: <lb></lb> <expan abbr="componendoq;">componendoque</expan>, & permutando, ut <foreign lang="grc">ν</foreign>o ad <foreign lang="grc">π</foreign>m, ita o<foreign lang="grc">σ</foreign> ad <lb></lb> m<foreign lang="grc">υ·</foreign> & ſunt æquales <foreign lang="grc">ν</foreign>o, <foreign lang="grc">π</foreign>m. </s> <s id="s.000927">quare & o<foreign lang="grc">ς,</foreign> m<foreign lang="grc">υ</foreign> æquales. </s> <s id="s.000928">præ<lb></lb> terea <foreign lang="grc">σπ</foreign> dupla eſt <foreign lang="grc">πτ,</foreign> & <foreign lang="grc">νπ</foreign> ipſius <foreign lang="grc">π</foreign>m. </s> <s id="s.000929">reliqua igitur <foreign lang="grc">σν</foreign> re<lb></lb> liquæ m<foreign lang="grc">τ</foreign> dupla. </s> <s id="s.000930">atque erat <foreign lang="grc">νσ</foreign> dupla <foreign lang="grc">σ</foreign>o. </s> <s id="s.000931">ergo m<foreign lang="grc">τ, σ</foreign>o æ<lb></lb> quales ſunt: & ita æquales m<foreign lang="grc">υ,</foreign> n<foreign lang="grc">φ.</foreign> at o<foreign lang="grc">ς,</foreign> eſt æqualis <lb></lb> m<foreign lang="grc">υ.</foreign> Sequitur igitur, ut omnes o<foreign lang="grc">ς,</foreign> m<foreign lang="grc">τ,</foreign> m<foreign lang="grc">υ,</foreign> n<foreign lang="grc">φ</foreign> in<lb></lb> ter ſe ſint æquales. </s> <s id="s.000932">Sed ut <foreign lang="grc">ρπ</foreign> ad <foreign lang="grc">πτ,</foreign> hoc eſt ut 3 ad 2, ita nd <lb></lb> ad d<foreign lang="grc">χ·</foreign> <expan abbr="permutãdoq;">permutandoque</expan> ut <foreign lang="grc">ρπ</foreign> ad nd, ita <foreign lang="grc">πτ</foreign> ad d<foreign lang="grc">χ.</foreign> & <expan abbr="ſũt">ſunt</expan> æqua<lb></lb> les <foreign lang="grc">ρπ,</foreign> nd. </s> <s id="s.000933">ergo d<foreign lang="grc">χ,</foreign> hoc eſt np, & <foreign lang="grc">πτ</foreign> æquales. </s> <s id="s.000934">Sed etiam æ<lb></lb> quales n<foreign lang="grc">π, π</foreign>m. </s> <s id="s.000935">reliqua igitur <foreign lang="grc">π</foreign>p reliquæ m<foreign lang="grc">τ,</foreign> hoc eſt ipſi <lb></lb> n<foreign lang="grc">φ</foreign> æqualis erit. </s> <s id="s.000936">quare dempta p<foreign lang="grc">π</foreign> ex pe, & <foreign lang="grc">φ</foreign>n dempta ex <lb></lb> ne, relinquitur pe æqualis e<foreign lang="grc">φ.</foreign> Itaque <foreign lang="grc">π, φ</foreign> centra <expan abbr="figurarũ">figurarum</expan> <lb></lb> ſecundo loco deſcriptarum a primis centris pn æquali in<lb></lb> teruallo recedunt. </s> <s id="s.000937">quòd ſi rurſus aliæ figuræ deſcribantur, <lb></lb> eodem modo demonſtrabimus earum centra æqualiter ab <lb></lb> his recedere, & ad portionis conoidis centrum propius ad <lb></lb> moueri. </s> <s id="s.000938">Ex quibus conſtat lineam <foreign lang="grc">πφ</foreign> à centro grauitatis <lb></lb> portionis diuidi in partes æquales. </s> <s id="s.000939">Si enim fieri poteſt, non <lb></lb> ſit centrum in puncto e, quod eſt lineæ <foreign lang="grc">πφ</foreign> medium: ſed in <lb></lb> <foreign lang="grc">ψ·</foreign> & ipſi <foreign lang="grc">πψ</foreign> æqualis fiat <foreign lang="grc">φω.</foreign> Cum igitur in portione ſolida <lb></lb> quædam figura inſcribi posſit, ita ut linea, quæ inter cen<lb></lb> trum grauitatis portionis, & inſcriptæ figuræ interiicitur, <lb></lb> qualibet linea propoſita ſit minor, quod proxime demon<lb></lb> ſtrauimus: perueniet tandem <foreign lang="grc">φ</foreign> centrum inſcriptæ figuræ <pb xlink:href="023/01/096.jpg"></pb><figure id="id.023.01.096.1.jpg" xlink:href="023/01/096/1.jpg"></figure> <pb pagenum="45" xlink:href="023/01/097.jpg"></pb>ad punctum <foreign lang="grc">ω.</foreign> Sed quoniam <foreign lang="grc">π</foreign> circumſcripta itidem alia <lb></lb> figura æquali interuallo ad portionis centrum accedit, ubi <lb></lb> primum <foreign lang="grc">φ</foreign> applicuerit ſe ad <foreign lang="grc">ω,</foreign> & <foreign lang="grc">π</foreign> ad <expan abbr="punctũ">punctum</expan> <foreign lang="grc">ψ,</foreign> hoc eſt ad <lb></lb> portionis centrum ſe applicabit. </s> <s id="s.000940">quod fieri nullo modo <lb></lb> poſſe perſpicuum eſt. </s> <s id="s.000941">non aliter idem abſurdum ſequetur, <lb></lb> fi ponamus centrum portionis recedere à medio ad par<lb></lb> tes <foreign lang="grc">ω;</foreign> eſſet enim aliquando centrum figuræ inſcriptæ idem <lb></lb> quod portionis <expan abbr="centrũ">centrum</expan>. </s> <s id="s.000942">ergo punctum e centrum erit gra<lb></lb> uitatis portionis abc. quod demonſtrare oportebat.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000943"><margin.target id="marg103"></margin.target>7. huius</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000944"><margin.target id="marg104"></margin.target>8. primi <lb></lb> libri Ar<lb></lb> chimedis</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000945"><margin.target id="marg105"></margin.target>11. duo<lb></lb> decimi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000946"><margin.target id="marg106"></margin.target>15. quinti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000947"><margin.target id="marg107"></margin.target>2. duode<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000948"><margin.target id="marg108"></margin.target>20. primi <lb></lb> <expan abbr="conicorũ">conicorum</expan></s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000949"><margin.target id="marg109"></margin.target>19.<lb></lb> quinti</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000950">Quod autem ſupra <expan abbr="demõſtratum">demonſtratum</expan> eſt in portione conoi<lb></lb> dis recta per figuras, quæ ex cylindris æqualem altitudi<lb></lb> dinem habentibus conſtant, idem ſimiliter demonſtrabi<lb></lb> mus per figuras ex cylindri portionibus conſtantes in ea <lb></lb> portione, quæ plano non ad axem recto abſcinditur. </s> <s id="s.000951">ut <lb></lb> enim tradidimus in commentariis in undecimam propoſi<lb></lb> tionem libri Archimedis de conoidibus & ſphæroidibus. </s> <lb></lb> <s id="s.000952">portiones cylindri, quæ æquali ſunt altitudine eam inter ſe <lb></lb> ſe proportionem habent, quam ipſarum baſes: baſes <expan abbr="autẽ">autem</expan> <lb></lb> <arrow.to.target n="marg110"></arrow.to.target><lb></lb> quæ ſunt ellipſes ſimiles eandem proportionem habere, <lb></lb> quam quadrata diametrorum eiuſdem rationis, ex corol<lb></lb> lario ſeptimæ propoſitionis libri de conoidibus, & ſphæ<lb></lb> roidibus, manifeſte apparet.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000953"><margin.target id="marg110"></margin.target>corol. 15<lb></lb> de conoi<lb></lb> dibus & <lb></lb> ſphæroi<lb></lb> dibus.</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000954">THEOREMA XXIIII. PROPOSITIO XXX.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000955">Si à portione conoidis rectanguli alia portio <lb></lb> abſcindatur, plano baſi æquidiſtante; habebit <lb></lb> portio tota ad eam, quæ abſciſſa eſt, duplam pro <lb></lb> portion em eius, quæ eſt baſis maioris portionis <lb></lb> ad baſi m minoris, uel quæ axis maioris ad axem <lb></lb> minoris.</s> </p> <pb xlink:href="023/01/098.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000956">ABSCINDATVR à portione conoidis rectanguli <lb></lb> abc alia portio ebf, plano baſi æquidiſtante: & eadem <lb></lb> portio ſecetur alio plano per axem; ut ſuperficiei ſectio ſit <lb></lb> parabole abc: <expan abbr="planorũ">planorum</expan> portiones abſcindentium rectæ <lb></lb> lincæ ac, ef: axis autem portionis, & ſectionis diameter <lb></lb> bd; quam linea ef in puncto g ſecet. </s> <s id="s.000957">Dico portionem co<lb></lb> noidis abc ad portionem ebf duplam proportionem ha<lb></lb> bere eius, quæ eſt baſis ac ad baſim ef; uel axis db ad bg<lb></lb> axem. </s> <s id="s.000958">Intelligantur enim duo coni, ſeu coni portiones <lb></lb> abc, ebf, <expan abbr="eãdem">eandem</expan> baſim, quam portiones conoidis, & æqua <lb></lb> lem habentes altitudinem. </s> <s id="s.000959">& quoniam abc portio conoi <lb></lb> dis ſeſquialtera eſt coni, ſeu portionis coni abc; & portio <lb></lb> ebf coni ſeu portionis coni bf eſt ſeſquialtera, quod de<lb></lb> <figure id="id.023.01.098.1.jpg" xlink:href="023/01/098/1.jpg"></figure><lb></lb> monſtrauit Archimedes in propoſitionibus 23, & 24 libri <lb></lb> de conoidibus, & ſphæroidibus: erit conoidis portio ad <lb></lb> conoidis portionem, ut conus ad conum, uel ut coni por<lb></lb> tio ad coni portionem. </s> <s id="s.000960">Sed conus, nel coni portio abc ad <lb></lb> conum, uel coni portionem ebf compoſitam proportio<lb></lb> nem habet ex proportione baſis ac ad baſim ef, & ex pro<lb></lb> portione altitudinis coni, uel coni portionis abc ad alti<lb></lb> tudinem ipſius ebf, ut nos demonſtrauimus in commen<lb></lb> tariis in undecimam propoſitionem eiuſdem libri Archi<lb></lb> medis: altitudo autem ad altitudinem cſt, ut axis ad axem. </s> <lb></lb> <s id="s.000961">quod quidem in conis rectis perſpicuum eſt, in ſcalenis ue <pb pagenum="46" xlink:href="023/01/099.jpg"></pb>ro ita demonſtrabitur. </s> <s id="s.000962">Ducatur à puncto b ad planum ba<lb></lb> ſis ac perpendicularis linea bh, quæ ipſam ef in K ſecet. </s> <lb></lb> <s id="s.000963">erit bh altitudo coni, uel coni portionis abc: & bK altitu<lb></lb> <arrow.to.target n="marg111"></arrow.to.target><lb></lb> do efg. </s> <s id="s.000964">Quod cum lineæ ac, ef inter ſe æquidiſtent, ſunt <lb></lb> enim planorum æquidiſtantium ſectiones: habebit db ad <lb></lb> <arrow.to.target n="marg112"></arrow.to.target><lb></lb> bg proportionem eandem, quam hb ad bk quare por<lb></lb> tio conoidis abc ad portionem efg proportionem habet <lb></lb> compoſitam ex proportione baſis ac ad baſim ef; & ex <lb></lb> <arrow.to.target n="marg113"></arrow.to.target><lb></lb> proportione db axis ad axem bg. </s> <s id="s.000965">Sed circulus, uel <lb></lb> ellipſis circa diametrum ac ad circulum, uel ellipſim <lb></lb> <arrow.to.target n="marg114"></arrow.to.target><lb></lb> circa ef, eſt ut quadratum ac ad quadratum ef; hoc eſt ut <lb></lb> <expan abbr="quadratũ">quadratum</expan> ad ad <expan abbr="quadratũ">quadratum</expan> eg. & quadratum ad ad quadra<lb></lb> tum eg eſt, ut linea db ad lineam bg. </s> <s id="s.000966">circulus igitur, uel el<lb></lb> <arrow.to.target n="marg115"></arrow.to.target><lb></lb> lipſis circa diametrum ac ad <expan abbr="circulũ">circulum</expan>, uel ellipſim circa ef, <lb></lb> <arrow.to.target n="marg116"></arrow.to.target><lb></lb> hoc eſt baſis ad baſim eandem proportionem habet, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb> db axis ad axem bg. </s> <s id="s.000967">ex quibus ſequitur portionem abc <lb></lb> ad portionem ebf habere proportionem duplam eius, <lb></lb> quæ eſt baſis ac ad baſim ef: uel axis db ad bg axem. </s> <s id="s.000968">quod <lb></lb> demonſtrandum proponebatur.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000969"><margin.target id="marg111"></margin.target>16. unde<lb></lb> cimi.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000970"><margin.target id="marg112"></margin.target>4 sexti.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000971"><margin.target id="marg113"></margin.target>2. duode<lb></lb> cimi</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000972"><margin.target id="marg114"></margin.target>7. de co<lb></lb> noidibus <lb></lb> & ſphæ<lb></lb> roidibus</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000973"><margin.target id="marg115"></margin.target>15. quinti. </s> <s id="s.000974">quinti</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000975"><margin.target id="marg116"></margin.target>20. primi <lb></lb> <expan abbr="conicorũ">conicorum</expan></s> </p> <p type="head"> <s id="s.000976">THEOREMA XXV. PROPOSITIO XXXI.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000977">Cuiuslibet fruſti à portione rectanguli conoi<lb></lb> dis abſcisſi, centrum grauitatis eſt in axe, ita ut <lb></lb> demptis primum à quadrato, quod fit ex diame<lb></lb> tro maioris baſis, tertia ipſius parte, & duabus <lb></lb> tertiis quadrati, quod fit ex diametro baſis mino<lb></lb> ris: deinde à tertia parte quadrati maioris baſis <lb></lb> rurſus dempta portione, ad quam reliquum qua<lb></lb> drati baſis maioris unà cum dicta portione <expan abbr="duplã">duplam</expan> <lb></lb> proportionem habeat eius, quæ eſt quadrati ma <pb xlink:href="023/01/100.jpg"></pb>ioris baſis ad quadratum minoris: centrum ſit in <lb></lb> eo axis puncto, quo ita diuiditur ut pars, quæ mi<lb></lb> norem baſim attingit ad alteram partem eandem <lb></lb> proportionem habeat, quam dempto quadrato <lb></lb> minoris baſis à duabus tertiis quadrati maioris, <lb></lb> habet id, quod reliquum eſt unà cum portione à <lb></lb> tertia quadrati maioris parte dempta, ad <expan abbr="reliquã">reliquam</expan> <lb></lb> eiuſdem tertiæ portionem.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000978">SIT fruſtum à portione rectanguli conoidis abſciſſum <lb></lb> abcd, cuius maior baſis circulus, uel ellipſis circa diame<lb></lb> trum bc, minor circa diametrum ad; & axis ef. </s> <s id="s.000979">deſcriba<lb></lb> tur autem portio conoidis, à quo illud abſciſſum eſt, & pla<lb></lb> <figure id="id.023.01.100.1.jpg" xlink:href="023/01/100/1.jpg"></figure><lb></lb> no per axem ducto ſecetur; ut ſuperficiei ſectio ſit parabo<lb></lb> le bgc, cuius diameter, & axis portionis gf: deinde gf diui<lb></lb> datur in puncto h, ita ut gh ſit dupla hf: & rurſus ge in ean <lb></lb> dem proportionem diuidatur: <expan abbr="ſitq;">ſitque</expan> gk ipſius ke dupla. </s> <s id="s.000980"><expan abbr="Iã">Iam</expan> <lb></lb> ex iis, quæ proxime demonſtrauimus, conſtat centrum gra<lb></lb> uitatis portionis bgc eſſe h punctum: & portionis agc <lb></lb> punctum k. </s> <s id="s.000981">ſumpto igitur infra h puncto l, ita ut kh ad hl <pb pagenum="47" xlink:href="023/01/101.jpg"></pb>eam proportionem habeat, quam abcd fruſtum ad por<lb></lb> tionem agd; erit punctum l eius fruſti grauitatis <expan abbr="cẽtrum">centrum</expan>: <lb></lb> <expan abbr="habebitq;">habebitque</expan> componendo Kl ad lh proportionem eandem, <lb></lb> <arrow.to.target n="marg117"></arrow.to.target><lb></lb> quam portio conoidis bgc ad agd portionem. </s> <s id="s.000982"><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> quo <lb></lb> niam quadratum bf ad quadratum ae, hoc eſt quadratum <lb></lb> bc ad quadratum ad eſt, ut linea fg ad ge: erunt duæ ter<lb></lb> tiæ quadrati bc ad duas tertias quadrati ad, ut hg ad gk: <lb></lb> & ſi à duabus tertiis quadrati bc demptæ fuerint duæ ter<lb></lb> tiæ quadrati ad: erit <expan abbr="diuidẽdo">diuidendo</expan> id, quod relinquitur ad duas <lb></lb> tertias quadrati ad, ut hk ad kg. </s> <s id="s.000983">Rurſus duæ tertiæ quadra<lb></lb> ti ad ad duas tertias quadrati bc ſunt, ut kg ad gh: & duæ <lb></lb> tertiæ quadrati bc ad <expan abbr="tertiã">tertiam</expan> <expan abbr="partẽ">partem</expan> ipſius, ut gh ad hf. </s> <s id="s.000984">ergo <lb></lb> ex æquali id, quod relinquitur ex duabus tertiis quadrati <lb></lb> bc, demptis ab ipſis quadrati ad duabus tertiis, ad <expan abbr="tertiã">tertiam</expan> <lb></lb> partem quadrati bc, ut kh ad hf: & ad portionem <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan> <lb></lb> tertiæ partis, ad quam unà cum ipſa portione, duplam pro<lb></lb> portionem habeat eius, quæ eſt quadrati bc ad <expan abbr="quadratũ">quadratum</expan> <lb></lb> ad, ut Kl ad lh. </s> <s id="s.000985">habet enim Kl ad lh eandem proportio<lb></lb> nem, quam conoidis portio bgc ad portionem agd: por<lb></lb> tio autem bgc ad portionem agd duplam proportionem <lb></lb> habet eius, quæ eſt baſis bc ad baſim ad: hoc eſt quadrati <lb></lb> <arrow.to.target n="marg118"></arrow.to.target><lb></lb> bc ad quadratum ad; ut proxime demonſtratum eſt. </s> <s id="s.000986">quare <lb></lb> dempto ad quadrato à duabus tertiis quadrati bc, erit id, <lb></lb> quod relinquitur unà cum dicta portione tertiæ partis ad <lb></lb> reliquam eiuſdem portionem, ut el ad lf. </s> <s id="s.000987">Cum igitur cen<lb></lb> trum grauitatis fruſti abcd ſit l, à quo axis ef in eam, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb> diximus, proportionem diuidatur; conſtat <expan abbr="uerũ">uerum</expan> eſſe illud, <lb></lb> quod demonſtrandum propoſuimus.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000988"><margin.target id="marg117"></margin.target>20. 1. coni<lb></lb> corum.</s> </p> <p type="margin"> <s id="s.000989"><margin.target id="marg118"></margin.target>30 huius</s> </p> <p type="head"> <s id="s.000990">FINIS LIBRI DE CENTROGRAVITATIS SOLIDORVM.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000991">Impreſſ. Bononiæ cum licentia Superiorum, </s> </p> </chap> </body> <back></back> </text> </archimedes>