Mercurial > hg > mpdl-xml-content
view texts/XML/echo/la/Vitruvius_1543_T05R2RPS.xml @ 31:edf6e8fcf323 default tip
Removing DESpecs directory which deserted to git
author | Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de> |
---|---|
date | Wed, 29 Nov 2017 16:55:37 +0100 |
parents | 22d6a63640c6 |
children |
line wrap: on
line source
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?><echo xmlns="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/echo/1.0/" xmlns:de="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/de/1.0/" xmlns:dcterms="http://purl.org/dc/terms" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xmlns:echo="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/echo/1.0/" xmlns:xhtml="http://www.w3.org/1999/xhtml" xmlns:mml="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" version="1.0RC"> <metadata> <dcterms:identifier>ECHO:T05R2RPS.xml</dcterms:identifier> <dcterms:creator identifier="GND:118627252">Vitruvius Pollio, Marcus</dcterms:creator> <dcterms:title xml:lang="la">M. Vitruvii ... de architectura libri decem, ad Augustum Caesarem accuratiß conscripti: et nunc primum in Germania qua potuit diligentia excusi, atq[ue] hinc inde schematibus non iniucundis exornati; Works included: De staticis experimentis dialogus / Nicolaus Cusanus; De aquaeductibus urbis Romae / Sextus Iulius Frontinus</dcterms:title> <dcterms:date xsi:type="dcterms:W3CDTF">1543</dcterms:date> <dcterms:language xsi:type="dcterms:ISO639-3">lat</dcterms:language> <dcterms:rights>CC-BY-SA</dcterms:rights> <dcterms:license xlink:href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/">CC-BY-SA</dcterms:license> <dcterms:rightsHolder xlink:href="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de">Max Planck Institute for the History of Science, Library</dcterms:rightsHolder> <parameters>despecs = 2.0</parameters> <log>file contained another typed version of Vitruvius 1490</log> </metadata> <text xml:lang="la" type="free"> <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1"><pb file="0001" n="1"/> <pb file="0002" n="2"/> <pb file="0003" n="3"/> <pb file="0004" n="4"/> <handwritten/> <handwritten/> <handwritten/> <pb file="0005" n="5"/> </div> <div xml:id="echoid-div2" type="section" level="1" n="2"> <head xml:id="echoid-head1" xml:space="preserve">M. VITRVVII <lb/>VIRI SV AE PROFES-<lb/>SIONIS PERITISSIMI, <lb/>DE ARCHITECTVRA <lb/>LIBRI DECEM, AD AVGV-<lb/>ſtum Cæſarem accuratiß. <lb/>conſcripti: <lb/>& <lb/>NVNC PRIMVM IN GERMANIA QVA <lb/>potuit diligentia excuſi, atq; hinc inde ſchema <lb/>tibus non iniucundis exornati.</head> <head xml:id="echoid-head2" xml:space="preserve">* ADIECIMVS ETIAM PROPTER <lb/>argumenti conformitatem, <lb/>SEXTI IVLII FRONTINI DE <lb/>AQVAEDVCTIBVS VRBIS ROMAE, <lb/>libellum. Item ex libro</head> <head xml:id="echoid-head3" xml:space="preserve">NICOLAI CVSANI CARD. <lb/>DE STATICIS EXPERIMEN-<lb/>tis, fragmentum.</head> <head xml:id="echoid-head4" xml:space="preserve">Cum indice copioſißimo, & diſpoſi-<lb/>tione longe meliori, quàm antea. <lb/>Sum Philippi Torrentini. <emph style="ol">1567</emph>. <lb/>ARGENTORATI IN OFFICINA <lb/>Knoblochiana per Georgium Machæropiœum. <lb/>ANNO M. D. XLIII.</head> <pb file="0006" n="6"/> <pb file="0007" n="7"/> </div> <div xml:id="echoid-div3" type="section" level="1" n="3"> <head xml:id="echoid-head5" xml:space="preserve">GEORGIVS MACHAEROPIOEVS <lb/>Typographus ad lectorem.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1" xml:space="preserve">TAMETSI EX VETVSTIS <lb/>ſcriptoribus alius alio & </s> <s xml:id="echoid-s2" xml:space="preserve">utilior eſt, & </s> <s xml:id="echoid-s3" xml:space="preserve">am-<lb/>pliori laude dignus: </s> <s xml:id="echoid-s4" xml:space="preserve">cum tamẽ nemo ſit qui <lb/>non mereatur legi, nullus eorum prorſus, in <lb/>tanta præſertim paucitate, negligendus uide <lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s5" xml:space="preserve">Neid antiquitati modo dandũ eſſe arbitror: </s> <s xml:id="echoid-s6" xml:space="preserve">ſed quia <lb/>nullus illis melioribus ſeculis in publicũ prodire audebat, <lb/>qui non aliquid utilitatis afferret ſuo labore. </s> <s xml:id="echoid-s7" xml:space="preserve">Idipſum etiam <lb/>de argumentis, in quibus uerſati ſunt, ſentiendum eſt. </s> <s xml:id="echoid-s8" xml:space="preserve">Non <lb/>enim res ullas ſolebant tractandas ſuſcipere, niſi quas intel-<lb/>ligere eſſet operęprecium. </s> <s xml:id="echoid-s9" xml:space="preserve">Et tamen uidemus quoſdam uete <lb/>rum, etiam qui ſunt ex optima nota, uel contem ni omnino, <lb/>uel in paucorum bibliothecis deliteſcere: </s> <s xml:id="echoid-s10" xml:space="preserve">a maiore autem ſtu <lb/>dioſorum parte nun̈ attingi. </s> <s xml:id="echoid-s11" xml:space="preserve">In eo numero eſt hic. </s> <s xml:id="echoid-s12" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s13" xml:space="preserve">Vi-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0007-01a" xlink:href="note-0007-01"/> truuius, cuius cum opus de Architectura egregium ſatean-<lb/>tur omnes, lectu inprimis dignum, præteritur tamen ſere <lb/>ab omnibus. </s> <s xml:id="echoid-s14" xml:space="preserve">Nomen quidem ipſum eſt celebre: </s> <s xml:id="echoid-s15" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s16" xml:space="preserve">pauciſſi-<lb/>miſunt, uel ex mediocriter doctis, qui Vitruuium de Archi <lb/>tectura ſcripſiſſe ignorent. </s> <s xml:id="echoid-s17" xml:space="preserve">At uix centeſimus quiſ interea <lb/>nouit, quidliber contineat. </s> <s xml:id="echoid-s18" xml:space="preserve">Hoc non ideo accidit, uel quia <lb/>author malus ſit autineptus, uel quia genus argumẽti ſit co-<lb/>gnitu inutile: </s> <s xml:id="echoid-s19" xml:space="preserve">ſed quia nimis ſunt delicati, qui literarum ſtu-<lb/>dia hodie ſectantur. </s> <s xml:id="echoid-s20" xml:space="preserve">Eligunt enim aut leuiora ſcripta, aut a-<lb/>mœniora, ex quibus delectationem ſine magno labore ca-<lb/>piant. </s> <s xml:id="echoid-s21" xml:space="preserve">Ergo quia hic Vitruuij liber nonnihil eſſe obſcurus <lb/>creditur: </s> <s xml:id="echoid-s22" xml:space="preserve">propter difficultatẽ ab eius lectione ut plurimum <lb/>abhorrent. </s> <s xml:id="echoid-s23" xml:space="preserve">Nam ſcriptorem ipſum non poſſunt, tan̈ mi-<lb/>nusidoneum, repudiare. </s> <s xml:id="echoid-s24" xml:space="preserve">Primum ea ętate uixit, et opus hoc <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0007-02a" xlink:href="note-0007-02"/> edidit, quo uera ſolida eruditio florebat, aut certe adhuc ui <lb/>gebat. </s> <s xml:id="echoid-s25" xml:space="preserve">Et ſemper ab eruditis hominibus, quibus iudicandi <lb/>authoritas communi omnium conſenſu tribuitur, habitus <lb/>eſt bonus & </s> <s xml:id="echoid-s26" xml:space="preserve">non uulgaris precij ſcriptor. </s> <s xml:id="echoid-s27" xml:space="preserve">Faten dum eſt certe, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0007-03a" xlink:href="note-0007-03"/> quod resipſa declarat, non adeo bene expolitã habere dictio <lb/>nẽ. </s> <s xml:id="echoid-s28" xml:space="preserve">Latine enim loquitur magis, ̈ ſplendide aut eloquẽter.</s> <s xml:id="echoid-s29" xml:space="preserve"> <pb file="0008" n="8"/> Verum meminerimus, non ideo hoc opus reliquiſſe, ut elo <lb/>quentiam inde diſceremus. </s> <s xml:id="echoid-s30" xml:space="preserve">Ipſe quo pluribus locis id ex-<lb/>cuſat, quod minus excultam habeat orationem: </s> <s xml:id="echoid-s31" xml:space="preserve">ueniam <lb/>ſibi dari poſtulat, quã architecto concedi æquum ſit. </s> <s xml:id="echoid-s32" xml:space="preserve">Et ſor-<lb/>raſſe res quam tractat, ex earum eſt genere, quæ doceri con-<lb/>tentæ, ſicut ait Manilius, exornari elegantiore ſtylo nõ ſuſti-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0008-01a" xlink:href="note-0008-01"/> neant. </s> <s xml:id="echoid-s33" xml:space="preserve">Quam̈ ſimplex eſt eius dictio, magis quam impura <lb/>aut corrupta: </s> <s xml:id="echoid-s34" xml:space="preserve">ut ſacile animaduertas, <emph style="ul">neglectu</emph> magis quam <lb/>inſcitia ſactum, ut maiorẽ nitorem in eo deſideres. </s> <s xml:id="echoid-s35" xml:space="preserve">Græcas <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0008-02a" xlink:href="note-0008-02"/> uoces ſubinde interſerit: </s> <s xml:id="echoid-s36" xml:space="preserve">uel quia latinas nõ habebat, quibus <lb/>omnia, quæ uolebat, exprimeret: </s> <s xml:id="echoid-s37" xml:space="preserve">uel quia græcæ ſatisiam <lb/>notæ erant, & </s> <s xml:id="echoid-s38" xml:space="preserve">uſu peruulgatæ, etiam inter homines Roma-<lb/>nos. </s> <s xml:id="echoid-s39" xml:space="preserve">Nam quemadmodum & </s> <s xml:id="echoid-s40" xml:space="preserve">exquiſitior ædificiorum ſtru <lb/>ctura, & </s> <s xml:id="echoid-s41" xml:space="preserve">machinæ ſubtiliore artificio ſabreſactę, aliaque eius <lb/>generis: </s> <s xml:id="echoid-s42" xml:space="preserve">item muſica & </s> <s xml:id="echoid-s43" xml:space="preserve">quęcum ad uitam cultiorem perti-<lb/>nent artes, <emph style="ul">ex Græcia in Italiã prodierunt,</emph> ita nomina quo <lb/>ſecum attulerũt, quibus originem ſuam referrent. </s> <s xml:id="echoid-s44" xml:space="preserve">Nunc in <lb/>his uocabulis intelligendis plurimum laboramus, quæ tũc <lb/>propter rerum notitiam, etiam uulgo erant uſitata. </s> <s xml:id="echoid-s45" xml:space="preserve">Sed hæc <lb/>obſcuritas diligentia & </s> <s xml:id="echoid-s46" xml:space="preserve">ſtudio uinci poteſt, quæ nonnullos <lb/>deterret, quo minus experiri auſint, quam arduus aut mole <lb/>ſtus ſit illis futurus labor. </s> <s xml:id="echoid-s47" xml:space="preserve">Minime ergo debuerat hæc resim <lb/>minuere Vitruuio gratiã apud homines nõ ignauos: </s> <s xml:id="echoid-s48" xml:space="preserve">ſed po <lb/>tius eorũ induſtriam excitare, ut eo attẽtiore conatu ad eius <lb/>lectionem accederent. </s> <s xml:id="echoid-s49" xml:space="preserve">quæ præterea ſunt cauſæ, quæ illi <lb/>non minimum commendationis afferunt: </s> <s xml:id="echoid-s50" xml:space="preserve">quod <emph style="ul">& ſolus</emph> in <lb/>hoc argumenti genere nobis extat: </s> <s xml:id="echoid-s51" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s52" xml:space="preserve">id ipſum ita ſedulo & </s> <s xml:id="echoid-s53" xml:space="preserve"><lb/>accurate exequutus eſt, ut uix quidquam abſolutius, quod <lb/>ad fidem & </s> <s xml:id="echoid-s54" xml:space="preserve">ueritatem attinet, requirere quis poſſit. </s> <s xml:id="echoid-s55" xml:space="preserve">Rogabis <lb/>ſorſan, quorſum tibi ueterem architecturam diſcere condu <lb/>cat. </s> <s xml:id="echoid-s56" xml:space="preserve">Primum, ſi reſpondeam honeſtam oblectationem, quæ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0008-03a" xlink:href="note-0008-03"/> inde excipitur, nõ debere pro nihilo duci: </s> <s xml:id="echoid-s57" xml:space="preserve">multi, opinor, id <lb/>mihi concederent. </s> <s xml:id="echoid-s58" xml:space="preserve">ſunt enim non pauci, qui fructum hunc <lb/>magna ex parte ſpectant in literis. </s> <s xml:id="echoid-s59" xml:space="preserve">Atquiſihic unus eſt finis, <lb/>inquies, ſine magna iactura licebit contemnere. </s> <s xml:id="echoid-s60" xml:space="preserve">fate or, ſi ita <lb/>res haberet. </s> <s xml:id="echoid-s61" xml:space="preserve">Verum nõ uoluptas ſola: </s> <s xml:id="echoid-s62" xml:space="preserve">ſed manifeſta nec pœ-<lb/>nitenda utilitas inde reſerri poteſt: </s> <s xml:id="echoid-s63" xml:space="preserve">eaque multiplex. </s> <s xml:id="echoid-s64" xml:space="preserve">Quan- <pb file="0009" n="9"/> tum enim dedecus eſt, quod qui inter doctos non modo lo-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0009-01a" xlink:href="note-0009-01"/> cum, ſed gradum quo aliquem habere uolunt, <emph style="ul">partes ſua</emph> <lb/>rum ædium non poſſunt ſuis nominibus diſcernere? </s> <s xml:id="echoid-s65" xml:space="preserve">At ſi <lb/>quis in Vitruuio non oſcitanter ſit uerſatus, is ſuum cuique <lb/>parti proprium nomen reddet. </s> <s xml:id="echoid-s66" xml:space="preserve">Deinde fieri nõ poteſt, quin <lb/>identidem in legendis antiquis ſcriptoribus hæſites: </s> <s xml:id="echoid-s67" xml:space="preserve">niſi hu-<lb/>ius ſubſidio ſueris adiutus. </s> <s xml:id="echoid-s68" xml:space="preserve">Hic eſt alter ſructus, quem con-<lb/>temnere non oportet. </s> <s xml:id="echoid-s69" xml:space="preserve">Habet non exiguam laudem Laza-<lb/>rus Baifius, quia collectis undecum teſtimonijs, & </s> <s xml:id="echoid-s70" xml:space="preserve">inter ſe <lb/>comparatis, aditum ad rei nauticæ intelligentiam pateſece-<lb/>rit. </s> <s xml:id="echoid-s71" xml:space="preserve">Cur id? </s> <s xml:id="echoid-s72" xml:space="preserve">Nempe quoniam hac ſua induſtria, ad intelligen <lb/>das ueteres hiſtorias, quaſi manu direxit eos, qui adiutore <lb/>opus habebant. </s> <s xml:id="echoid-s73" xml:space="preserve">Ergo qui libellum illum legunt, non putant <lb/>ſe operam male collocare. </s> <s xml:id="echoid-s74" xml:space="preserve">Quid ergo de Vitruuio ſentien-<lb/>dum? </s> <s xml:id="echoid-s75" xml:space="preserve">qui non unam dumtaxat partem, ſed tot ſimul res cõ-<lb/>plexus: </s> <s xml:id="echoid-s76" xml:space="preserve">non ſepulta uetuſtatis monumenta hinc inde eruit, <lb/>ſed ipſam uetuſtatem, cuius fuit oculatus teſtis, nobis quaſi <lb/>in tabulis deſcriptam reliquit. </s> <s xml:id="echoid-s77" xml:space="preserve">Ne mihi obijcias, ſuiſſe ra-<lb/>tionem ueterum a noſtra prorſus diuerſam: </s> <s xml:id="echoid-s78" xml:space="preserve">ideo appella-<lb/>tiones, quibus uſi ſunt, ne temporibus noſtris conuenire: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s79" xml:space="preserve">ne poſſe a nobis intelligi. </s> <s xml:id="echoid-s80" xml:space="preserve">Nam cum decimus liber iudice <lb/>tur alijs abſtruſior: </s> <s xml:id="echoid-s81" xml:space="preserve">uidemus tamen Budæũ Iocundi presby-<lb/>teri opera adiutum, machinarũ nomina ad ętatem noſtram <lb/>uſum præſentem accommodaſſe. </s> <s xml:id="echoid-s82" xml:space="preserve">Ne tamen aliqua eſſe <lb/>nego, quæ uix ullus unquam hominum aſſe quetur. </s> <s xml:id="echoid-s83" xml:space="preserve">ſed hæc <lb/>ad reliqua inueſtiganda impedimento eſſe minime debent. </s> <s xml:id="echoid-s84" xml:space="preserve"><lb/>His quo accedit aliud tertium: </s> <s xml:id="echoid-s85" xml:space="preserve">quod non loquitur ut ma-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0009-02a" xlink:href="note-0009-02"/> nuarius opiſex: </s> <s xml:id="echoid-s86" xml:space="preserve">ſed res de quibus agit, ex liberalium artium <lb/>fontibus ductas ac depromptas, cum ratione exponit. </s> <s xml:id="echoid-s87" xml:space="preserve">Ita <lb/>hic multa Philoſophiex interioribus ſuis theſauris deſum-<lb/>pta recognoſcent. </s> <s xml:id="echoid-s88" xml:space="preserve">Habebunt Mathematici in quibus ſe ex-<lb/>erceant. </s> <s xml:id="echoid-s89" xml:space="preserve">Habebunt Muſici artis ſuę principia ex A riſtoxeno <lb/>translata.</s> <s xml:id="echoid-s90" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div3" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0007-01" xlink:href="note-0007-01a" xml:space="preserve">M. Vitiuuius.</note> <note position="right" xlink:label="note-0007-02" xlink:href="note-0007-02a" xml:space="preserve">Aetas.</note> <note position="right" xlink:label="note-0007-03" xlink:href="note-0007-03a" xml:space="preserve">Stylus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0008-01" xlink:href="note-0008-01a" xml:space="preserve">Ornari res ipsa negat, <lb/>contenta doceri.</note> <note position="left" xlink:label="note-0008-02" xlink:href="note-0008-02a" xml:space="preserve">Voces grecæ.</note> <note position="left" xlink:label="note-0008-03" xlink:href="note-0008-03a" xml:space="preserve">1</note> <note position="right" xlink:label="note-0009-01" xlink:href="note-0009-01a" xml:space="preserve">2.</note> <note position="right" xlink:label="note-0009-02" xlink:href="note-0009-02a" xml:space="preserve">3</note> </div> <p> <s xml:id="echoid-s91" xml:space="preserve">Quare in excudendo Vitruuio non male merei literarię <lb/>conſuluiſſe arbitror: </s> <s xml:id="echoid-s92" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s93" xml:space="preserve">hunc meum laborem recti ſani iu-<lb/>dicij hominibus approbatum iriconfido. </s> <s xml:id="echoid-s94" xml:space="preserve">Quid autem prę-<lb/>ſtiterimus, tametſi par eſt alijs ęſtimandum relinquere: </s> <s xml:id="echoid-s95" xml:space="preserve">pau- <pb file="0010" n="10"/> cis tamen indicabo lectoribus, ut admoniti melius animad <lb/>uertant ac expendãt. </s> <s xml:id="echoid-s96" xml:space="preserve">In exemplari recognoſcendo, ut emen-<lb/>datius haberetur, fidelis diligentia eſt adhibita. </s> <s xml:id="echoid-s97" xml:space="preserve">Græca etiam <lb/>eruditorum ope, quoad licuit, reſtituimus. </s> <s xml:id="echoid-s98" xml:space="preserve">Ne tamen om-<lb/>nia repurgata eſſe profiteor. </s> <s xml:id="echoid-s99" xml:space="preserve">Non enim auſi ſumus temere <lb/>mutare, ubi nobis certa ueritas non conſtabat: </s> <s xml:id="echoid-s100" xml:space="preserve">etiam ſi men <lb/>dum interdum ſubeſſe conijceremus. </s> <s xml:id="echoid-s101" xml:space="preserve">Quia uero ad huius <lb/>artis cognitio nem plurimum conducunt ſchemata, ea exci-<lb/>denda curauimus elegantiore ſorma, quam in Florentino <lb/>exemplari uiſantur. </s> <s xml:id="echoid-s102" xml:space="preserve">In colligendo & </s> <s xml:id="echoid-s103" xml:space="preserve">digerendo Indice, ma-<lb/>gis ueremur, ne quis immodicum noſtrum laborem reprę-<lb/>hendat, quam de negligentia queratur. </s> <s xml:id="echoid-s104" xml:space="preserve">Eſt enim admodum <lb/>copioſus. </s> <s xml:id="echoid-s105" xml:space="preserve">Ne quis tamen nos modũ exceſſiſſe exiſtimet, ſu<unsure/> <lb/>mus hoc conſilium ſecuti, ut lector <emph style="ul">plures locos inter ſecon</emph> <lb/><emph style="ul">ſerendo,</emph> alterum alterius adminiculo ſacilius intelligeret. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s106" xml:space="preserve">Addidimus etiam Indicem Græcarum dictionum, ſi quis <lb/>ſorte requireret. </s> <s xml:id="echoid-s107" xml:space="preserve">Titulos ſchematibus inſcriptos, ex Italica <lb/>uerſione mutuati ſumus. </s> <s xml:id="echoid-s108" xml:space="preserve">non enim ſunt Vitruuij. </s> <s xml:id="echoid-s109" xml:space="preserve">Verba <lb/>quæ Io. </s> <s xml:id="echoid-s110" xml:space="preserve">Iucundus uel repoſuit uel addidit, reliqui-<lb/>mus: </s> <s xml:id="echoid-s111" xml:space="preserve">uerũ his notis ☞ ☜ incluſa, quo diſcer <lb/>nerentur. </s> <s xml:id="echoid-s112" xml:space="preserve">Nuncpeto a ſtudioſis lectori-<lb/>bus, ut ſedulitati noſtræ faueant: </s> <s xml:id="echoid-s113" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s114" xml:space="preserve"><lb/>ſicubileuiter peccatum eſt, <lb/>ignoſcant.</s> <s xml:id="echoid-s115" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0011" n="11"/> </div> <div xml:id="echoid-div5" type="section" level="1" n="4"> <head xml:id="echoid-head6" xml:space="preserve">OMNIVM <lb/>CAPITVM LIBRORVM. X. <lb/>M. VITR VVII <lb/>DE ARCHITECT VRA <lb/>ENVMERATIO. <lb/>CAPITA PRIMI LIBRI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>QVID SIT ARCHITECTVRA, ET DE <lb/># architectis inſtituendis. # Cap. # I. <lb/>Ex quibus rebus architectura conſtet. # Cap. # II. <lb/>Departibus architectur æ in priuatorum & publico-<lb/># rum ædificiorum diſtributionibus, & gnomonices, <lb/># & machinationis. # Cap. # III. <lb/>De electione locorum ſalubrium, et quæ obſint ſalubritati, & unde lumi-<lb/># na capiantur. # Cap. # IIII. <lb/>De fundamentis murorum & turrium. # Cap. # V. <lb/>De diuiſione operum, quæ intra muros ſunt, & eorum diſpoſitione, ut <lb/># uentorum noxij flatus uitentur. # Cap. # VI. <lb/>De electione locorum ad uſum communem ciuitatis. # Cap. # VII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div6" type="section" level="1" n="5"> <head xml:id="echoid-head7" xml:space="preserve">CAPITA SECVNDI LIBRI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE Priſcorum hominum uita, & de initijs humanitatis at tecto-<lb/># rum, & incrementis eorum. # Cap. # I. <lb/>De principijs rerum ſecundũ Philoſophorũopiniones. # Cap. # II. <lb/>De lateribus. # Cap. # III. <lb/>De arena & eius generibus. # Cap. # IIII. <lb/>De calce. # Cap. # V. <lb/>De puluere puteolano. # Cap. # VI. <lb/>De lapicidinis. # Cap. # VII. <lb/>De generibus ſtructuræ, & earum qualitatibus. # Cap. # VIII. <lb/>De materie cedenda. # Cap. # IX. <lb/>De abiete ſupernate & infernate, cum Apennini deſcrip. # Cap. # X. <lb/></note> <pb file="0012" n="12"/> </div> <div xml:id="echoid-div7" type="section" level="1" n="6"> <head xml:id="echoid-head8" xml:space="preserve">CAPITA LIBRI TERTII.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE ſacrarum ædium compoſitione & ſymmetrijs, & corporis <lb/># huma@imenſura. # Caput # I. <lb/>De quin ædium ſpeciebus. # Caput # II. <lb/>Defundationibus & columnis at earum ornatu & epiſtylijs, tam inlo <lb/># cis ſolidis, quàm in congeſtitijs. # Cap. # III. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div8" type="section" level="1" n="7"> <head xml:id="echoid-head9" xml:space="preserve">CAPITA LIBRI QVARTI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE tribus generibus columnarum, origines etc. # Cap. # I. <lb/>De ornamentis columnarum. # Cap. # II. <lb/>De ratione dorica. # Cap. # III. <lb/>De interiore cellarum & pronai diſtributione. # Cap. # IIII. <lb/>De ædibus conſtituendis ſecundum regiones. # Cap. # V. <lb/>De oſtiorum et antepagmentorum ſacrarum etc. # Cap. # VI. <lb/>De tuſcanicis rationibus ædium ſacrarum. # Cap. # VII. <lb/>De aris Deorum ordinandis. # Cap. # VIII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div9" type="section" level="1" n="8"> <head xml:id="echoid-head10" xml:space="preserve">CAPITA LIBRI QVINTI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE foro. # Cap. # I. <lb/>De ærario, carcere, & curia ordinandis. # Cap. # II. <lb/>De theatro. # Cap. # III. <lb/>De harmonia. # Cap. # IIII. <lb/>De theatriuaſis. # Cap. # V. <lb/>De conformatione theatri facienda. # Cap. # VI. <lb/>De tecto porticus theatri. # Cap. # VII. <lb/>De tribus ſcenarum generibus. # Cap. # VIII. <lb/>De porticibus poſt ſcenam & ambulationibus. # Cap. # IX. <lb/>De balne arum diſpoſitionibus & partibus. # Cap. # X. <lb/>De paleſtrarum ædificatione & xyſtis. # Cap. # XI. <lb/>De portubus & ſtructuris in aqua faciendis. # Cap. # XII. <lb/></note> <pb file="0013" n="13"/> </div> <div xml:id="echoid-div10" type="section" level="1" n="9"> <head xml:id="echoid-head11" xml:space="preserve">CAPITA SEXTI LIBRI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE diuerſis regionum qualitatibus, et uarijs cœli aſpectibus, ſec@-<lb/># dum quos ſunt ædificia diſponenda. # Cap. # I. <lb/>De ædificiorum priuatorũ proportionibus & menſuris. # Cap. # II. <lb/>De cauis ædium. # Cap. # III. <lb/>De atrijs et tablinis, et eorũ dimenſionibus, et ſymmetrijs. # Cap. # IIII. <lb/>De triclinijs & œcis, & exedris, et pinacothecis & c. # Cap. # V. <lb/>De œcis more Græco. # Cap. # VI. <lb/>Ad quas cœli regiones quæ ædificiorum genera ſpectare debeant, ut <lb/># uſui & ſalubritati ſint idonea. # Cap. # VII. <lb/>De priuatorum & communium ædificiorum proprijs locis, et generibus <lb/># ad quaſcum perſonarum qualitates conuenientibus. # Cap. # VIII. <lb/>De ruſticorum ædificiorum rationibus, & multarum partium eorum de <lb/># ſcriptionibus, at uſibus. # Cap. # IX. <lb/>De Græcorum ædificiorum eorum{qúe} partium diſpoſitione at differen-<lb/># tibus nominibus, ſatis ab Italicis moribus deſcrip. # CAP. # X. <lb/>De firmitate & fundamentis ædificiorum. # Cap. # XI. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div11" type="section" level="1" n="10"> <head xml:id="echoid-head12" xml:space="preserve">CAPITA SEPTIMI LIBRI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE ruder atione. # Cap. # I. <lb/>De macer atione calcis ad albaria opera & c. # Cap. # II. <lb/>De camerarum diſpoſitione, trulliſſatione, et tectorio etc. # Cap. # III. <lb/>De politionibus in humidis locis. # Cap. # IIII. <lb/>De ratione pingendi in ædificijs. # Cap. # V. <lb/>De marmore, quomodo paretur ad tectoria. # Cap. # VI. <lb/>De coloribus, & primum de ochra. # Cap. # VII. <lb/>De minij rationibus. # Cap. # VIII. <lb/>De minij temper atura. # Cap. # IX. <lb/>De coloribus qui arte fiunt. # Cap. # X. <lb/>De ceruleitemperationibus. # Cap. # XI. <lb/>Quomodo fiat ceruſſa, & ærugo, et ſandaraca. # Cap. # XII. <lb/>Quomodo fiat oſtrum, colorum omnium factitiorum etc. # Cap. # XIII. <lb/>De purpureis coloribus. # Cap. # XIIII. <lb/></note> <pb file="0014" n="14"/> </div> <div xml:id="echoid-div12" type="section" level="1" n="11"> <head xml:id="echoid-head13" xml:space="preserve">CAPITA OCTAVI LIBRI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE aquæ inuentionibus. # Cap. # I. <lb/>De aqua hymbrium. # Cap. # II. <lb/>De aquis calidis & quas habeant uires, à diuerſis metallis prodeuntes, et <lb/># de uariorum fontium, fluminum, lacuum{qúe} natura. # Cap. # III. <lb/>De proprietate item nonnullorum locorum & fontium. # Cap. # IIII. <lb/>De aquarum experimentis. # Cap. # V. <lb/>De perductionibus & librationibus aquarum, & inſtrumentis ad hunc <lb/># uſum. # Cap. # VI. <lb/>Quot modis ducantur aquæ. # Cap. # VII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div13" type="section" level="1" n="12"> <head xml:id="echoid-head14" xml:space="preserve">CAPITA NONI LIBRI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>PLATONIS inuentum de agro metiendo. # Caput # I. <lb/>De norma, Pythagoricũ inuentum, ex orthogonij trigoni defor-<lb/># matione. # Cap. # II. <lb/>Quomodo portio argenti auro miſta, in integro opere depræhendi, di-<lb/># ſcerni{qúe} poßit. # Cap. # III. <lb/>De gnomonicis rationibus exradijs ſolis per umbram inuentis, & mun <lb/># do at planetis. # Cap. # IIII. <lb/>De ſolis curſuper duodecim ſigna. # Cap. # V. <lb/>De ſyderibus quæ ſunt à zodiaco ad ſeptentrionem. # Cap. # VI. <lb/>De ſyderibus quæ ſunt à zodiaco ad meridiem. # Cap. # VII. <lb/>De horologiorum rationibus, et umbr is gnomonum æquinoctiali tempo <lb/># re, Romæ, et nonnullis alijs locis. # Cap. # VIII. <lb/>De horologiorum ratione, & uſu, at corum inuentione, & quibus in-<lb/># uentoribus. # Cap. # IX. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div14" type="section" level="1" n="13"> <head xml:id="echoid-head15" xml:space="preserve">CAPITA DECIMI LIBRI.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>DE machina quid ſit, & eius ab organo differentia, origine & ne-<lb/># ceßitate. # Cap. # I. <lb/>De ædium ſacrarum publicorum{qúe} operum machinationnibus tracto-<lb/># rijs. # Cap. # II. <pb file="0015" n="15"/> De diuerſis appellationib. machinarũ, & qua rõne erig. # Cap. # III. <lb/>Similis ſuperiori machina, cui colißicotera tutius cõmitti poſſunt, immu-<lb/># tata dumtaxat ſucula in tympanum. # Cap. # IIII. <lb/>Aliud machinæ tractoriæ genus. # Cap. # V. <lb/>Ingenioſa Cteſiphontis ratio ad grauia onera ducenda. # Cap. # VI. <lb/>De inuentione lapicidinæ qua templum Dianæ Epheſiæ conſtru-<lb/># ctum est. # Cap. # VII. <lb/>De porrecto & rotundatione machinarum ad onerum <lb/># leuationes. # Cap. # VIII. <lb/>De organorum ad aquam hauriendam generibus, & primum de <lb/># tympano. # Cap. # IX. <lb/>De rotis & tympanis ad molendum farinam. # Cap. # X. <lb/>De cochlea quæ magnã copiam extollit aquæ, ſed nõ alte. # Cap. # XI. <lb/>De Cteſibica machina, quæ altißime extollit aquam. # Cap. # XII. <lb/>De hydraulicis machinis quibus organa perficiuntur. # Cap. # XIII. <lb/>Quarõe rheda uelnaui uecti per actũ iter demetiamur. # Cap. # XIIII. <lb/>De catapultarum & ſcorpionum rationibus. # Cap. # XV. <lb/>De baliſtarum rationibus. # Cap. # XVI. <lb/>De proportione lapidum mittendorũ ad baliſtæ foramen. # Cap. # XVII. <lb/>De catapultarũ baliſtarũ{qúe} cõtentionibus et tẽperaturis. # Cap. # XVIII. <lb/>De oppugnatorijs defenſorijs{qúe} rebus, & primum de arietis inuentio-<lb/># ne, eius{qúe} machina. # Cap. # XIX. <lb/>De teſtudine ad congeſtionem foſſarum par anda. # Cap. # XX. <lb/>De alijs teſtudinibus. # Cap. # XXI. <lb/>T<unsure/>otius operis peroratio. # Cap. # XXII. <lb/></note> <pb file="0016" n="16"/> </div> <div xml:id="echoid-div15" type="section" level="1" n="14"> <head xml:id="echoid-head16" xml:space="preserve">INSCRIPTIONES, <lb/>EX TRANSLATIONE ITALIC A <lb/>authoris, ſchematibus ſuprapoſitæ</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>CARIATVM PORTICVS.#Pagina. 3. <lb/>Porticus perſica, inſigne uirtutis conſtituta, captiuorum Pla <lb/># tæ enſiũ ſimulachra, pro columnis tecta ſuſtinentia: Pau-<lb/># faniæ Laconum ducis gloria. # Pag. 5. <lb/>Mœnium at turrium murorum figura. # Pag. 18. <lb/>Fundamenti pectinatim facti, ueluti ſerræ dentes eſſe ſolent <lb/>#figura. # Pag. 21. <lb/>Aeolipilarum figura. # Pag. 22. <lb/>Palladia Athenienſium turris marmorea octogona, An-<lb/>#dronici Cyrreſtis perſtructa. # Pag. 24. <lb/>Tritonis ſigura. # Pag. 25. <lb/>Marmoreum amuſſium. # Pag. 27. <lb/>Aurea ætas, quæ priſcorum hominum uita propter huma-<lb/># nitatis initium, & propter ignem ſermonum procreatio, <lb/># ac architectur æ principium ſuiſſe dicitur. # Pag. 33. <lb/>Ex prima mundi hominum ætate ædificatio: multi enim <lb/># ab animalibus exempla uitæ imitati ſunt. # Pag. 35. <lb/>Priſcorum hominum Colchorum at Barbarorum mate-<lb/># riata conſtructio. # Pag. 37. <lb/>Græcorum laterum ex tribus generibus conſormatis, & eo <lb/># rum ſectionum ac compoſitionum figura # Pag. 40. <lb/>Pentadori ſtructura. # Pag. 42. <lb/>Tetradori ſtructura. # Pag. 42. <lb/>Muri reticulati affigurata indicatio. # Pag. 48. <lb/>Antiquæ ftructuræ imbricatę ſigura, quæ incerti muri di-<lb/># citur. # Pag. 49. <lb/>Monumentorũ in orthoſtatis contentorum. # Pag. 51. <lb/>Ifodomi ftructura. # Pag. 52. <lb/>Pſeudiſodomi ſtructura. # Pag. 53. <lb/>Muri emplectri ſtructura. # Pag. 54. <lb/>Græcorum ſtructura ex diuerſis lateribus acornamentis, <lb/>#inter diatonos perpetuas continens parie.#Pag. 55. <lb/></note> <pb file="0017" n="17"/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Quæ a Mauſolo rege in Halicarnaſſo ſitu egregijs opcri-<lb/># bus perſtructa ſuerint (nam in ſeptem ſpectaculis mun-<lb/># di dinumerabantur) aſfiguratio. # Pag. 57. <lb/>Lacunarij uti communis generis ſigura. # Pag. 64. <lb/>Aquatilium ratum aſfiguratio. # Pag. 65. <lb/>Ex ædium ſacrarum principijs, equibus conſtat ſigurarum <lb/># aſpectus: & primum in antis, quod gręce ναώσἐν{πτ}άςασιν <lb/># dicitur. # Pag. 73. <lb/>Peripteri ſundamenti ichnographia, ex qua ad totius ædis <lb/># orthographiã ſacillime periti architecti etc. # Pag. 76. <lb/>Picnoſty li intercolumnium, ſyſty li perſigur. # Pag. 78. <lb/>Diaſty li intercolumnij ac aræoſty li ſigura, cuius autem in-<lb/># tercolumnium certa libertate, a quatuor modulis, uſque <lb/># quantum eius columnæ longitudo ampliatur diſtantia, <lb/># collocare decet. # Pag. 80. <lb/>Fundationes in cõgeſticijs locis, ut ſubſtructiones in ſolido <lb/># detineantur, cum ſublica machina paliſicatio compla-<lb/># nata: ſuper quam aræoſty li, euſty li intercolumnia pro <lb/># ſtylobatis alueolata podia eſſe uideantur. # Pag. 84. <lb/>Spiræ ſeu baſis perſeruientis uarijs columnarum generibus <lb/># quadratis uel atticurgis perſiguratio. # Pag. 86. <lb/>Ionicarum ſpirarum ex diuerſis membris ſymmetriatis, <lb/># permutatiſque toris ac ſupercilijs figura. # Pag. 87. <lb/>Variarum colum. doricarum ſtriatarum fig. # Pag. 92. <lb/>Trium cuborum in una conſcriptione figura. # Pag. 115. <lb/>Græcorum ſorum Latinorum more figura. # Pag. 118. <lb/>Rotundarum monopterarum, ac periſteratarum ædium in <lb/># ſummo tholata ſere perindicata figura. # Pag. 130. <lb/>Balnearum diſpoſitio, & earum interiorum membrorum <lb/># affigurata conſtructio. # Pag. 136. <lb/>Cauedij Tuſcanici figura. # Pag. 147. <lb/>Cauedij Corinthij ſigura. # Pag. 149. <lb/>Cauedij diſpluuiati ac compluuij, impluuij. # Pag. 150. <lb/>Atriorum ex tribus conſormatis generibus, & alarum, ta-<lb/># blinorum, acſaucium, impluuiorum, periſty liorũ quo, <lb/># & aliorum eorum membrorumſymmetria. # Pag. 152. <lb/>Oeciorum Corinthiorum ſeu Aegyptiorum, græco more <lb/></note> <pb file="0018" n="18"/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/># perſtructa, ac perornata affiguratio, quæ Cicizenorum <lb/># dicitur. # Pag. 154. <lb/>Loca præſurniata, uti Laconicorum balnearia & <lb/># hypocauſta. # *** Pag. 181. <lb/>Procumbentis in dentes, ut a terreno uapore aquæ ſubſi-<lb/># dentia inueniatur ſigura. # Pag. 186. <lb/>Aquæductionum diuerſimoda aſfiguratio, ut agreſtium <lb/># fructuum aſſluentem ubertatem, non minus tutionem <lb/># mœnium ſupplementum neceſſarium in ciuitatibusha <lb/># beant. # Pag. 201. <lb/>Archimedis mirum inuentum, quomodo deprehendit au-<lb/># rum eſſe mixtum argento. # Pag. 209. <lb/>Aliarum machinarum pro grauiorum onerum eleuationi <lb/># bus & remotionibus ſigura. # Pag. 232. <lb/>Machinarum tractoriarum ad onerũ eleuationes, cũ qui-<lb/># bus mouentur celeriter & expedite. # Pag. 234. <lb/>Organum tympanicum ad aquã hauriendam. # Pag. 240. <lb/>Rota modiolis circumdata, cum quibus altius extollitur <lb/># aqua. # Pag. 242. <lb/>Rota qua magis altis locis excipitur aqua ſitulis congiali-<lb/># bus ſerrea catena ſuſpenſis. # Pag. 242. <lb/>Rota ad ſumendum aquam ex fluminibus, apta ad mo-<lb/># lendum ſarinam. # Pag. 243. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div16" type="section" level="1" n="15"> <head xml:id="echoid-head17" xml:space="preserve">FINIS.</head> <pb file="0019" n="19" rhead="LECTORI. S."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s116" xml:space="preserve">EXhis, quæ libro decimo M. </s> <s xml:id="echoid-s117" xml:space="preserve">Vitruuius habet, at ex ueterum autho <lb/>rum Græcorum (quos ipſe citat) monumentis, charecterum ali-<lb/>quot ſignificationes, quantum conceſſum fuit, colligi, in{qúe} tuum uſum hic <lb/>ſeor ſim ſubijci cur auimus. </s> <s xml:id="echoid-s118" xml:space="preserve">Boni ita hanc noſtram diligentiam conſulas <lb/>uelim: </s> <s xml:id="echoid-s119" xml:space="preserve">maiorem certe præſtituri, ſi ſuiſſet datum.</s> <s xml:id="echoid-s120" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s121" xml:space="preserve">Prænominati cuius integri, ſiue cubiti, ſiue pedis, ſiue digiti, ſiue <lb/>unciæ, ſiue for aminis, ſcire te uelim,</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s122" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s123" xml:space="preserve">ſemiſſem ſignificare.</s> <s xml:id="echoid-s124" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s125" xml:space="preserve">: </s> <s xml:id="echoid-s126" xml:space="preserve"># . </s> <s xml:id="echoid-s127" xml:space="preserve">quartam partem, non prænominati integri, ſed ſemißis.</s> <s xml:id="echoid-s128" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s129" xml:space="preserve">*** octauam partem, non prænominati integri, ſed ſemißis.</s> <s xml:id="echoid-s130" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s131" xml:space="preserve">u. </s> <s xml:id="echoid-s132" xml:space="preserve">duellam, quæ eſt; </s> <s xml:id="echoid-s133" xml:space="preserve">pars tertia præmominati integri.</s> <s xml:id="echoid-s134" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s135" xml:space="preserve">9. </s> <s xml:id="echoid-s136" xml:space="preserve">Sicilicum, quæ est pars quarta prænominati integri.</s> <s xml:id="echoid-s137" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s138" xml:space="preserve">Z. </s> <s xml:id="echoid-s139" xml:space="preserve">Drachmam, quæ est pars octaua prænominati integri.</s> <s xml:id="echoid-s140" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s141" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s142" xml:space="preserve">Duodecimam partem prænominati integri.</s> <s xml:id="echoid-s143" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s144" xml:space="preserve">Γ. </s> <s xml:id="echoid-s145" xml:space="preserve">Sextamdecimam partem prænominati integri.</s> <s xml:id="echoid-s146" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s147" xml:space="preserve">QVIA tamen prædictorum charecterum, & </s> <s xml:id="echoid-s148" xml:space="preserve">aliorum quo non-<lb/>nulli in diuerſis exemplaribus aliter & </s> <s xml:id="echoid-s149" xml:space="preserve">aliter deſcripti corru-<lb/>pti{qúe} inueniuntur, ſingulis certam fidem adhibendam eſſe <lb/>haud puto, donec in exemplum quàm caſtigatißimum incidas. </s> <s xml:id="echoid-s150" xml:space="preserve">Puncta ue-<lb/>ro, quæ uel circulari ***, uel quadrangulari forma *** in eodẽ X. </s> <s xml:id="echoid-s151" xml:space="preserve">libro in-<lb/>ueniuntur, non ſigniſicationis alicuius certæ, ſed clauſularum diſtinctio-<lb/>nis tantum gratia facta eſſe uidentur. </s> <s xml:id="echoid-s152" xml:space="preserve">Niſi quis for ſan ea minutias ſui cu <lb/>iuſ integri ſignificare contenderet: </s> <s xml:id="echoid-s153" xml:space="preserve">ſi ut tr adit a fuerunt, incorrupta ad <lb/>uos conſeruata haberentur.</s> <s xml:id="echoid-s154" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0020" n="20"/> </div> <div xml:id="echoid-div17" type="section" level="1" n="16"> <head xml:id="echoid-head18" xml:space="preserve">INDEX GRAECARVM DICTIONVM, QVAE <lb/>in Vitruuij libris ſparſim leguntur. <lb/>PVNCTVM VNVM, PAGINAE PARTEM <lb/>priorem: duo uero poſteriorem denotant.</head> <head xml:id="echoid-head19" xml:space="preserve">A.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/> Aβατου#59. ᾀηροβατιηὸυ#228: ᾀηρӧλιθ@#56: ᾀμαξόποδες#257. ᾀμΦίρόνσις#231. ᾀναλογία#69: ᾀνδρῶυ#162. ᾀντίβασις#250: ᾀντιχ{οu~}ντες#132: ᾄρητ@#217: ἁρμόνια#123: ᾀρσένιηου#179. ᾄ@@ληνου#16: ᾄτλαντες#162. ᾄνριου#29.</note> </div> <div xml:id="echoid-div18" type="section" level="1" n="17"> <head xml:id="echoid-head20" xml:space="preserve">B.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Bανανσὸυ#228:</note> </div> <div xml:id="echoid-div19" type="section" level="1" n="18"> <head xml:id="echoid-head21" xml:space="preserve">Δ.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Διανλὸς#138. @ιἀθεσις#9: @ιάθνρα#162. @ιατόν@#54: @ιάτονου#123: @ιδῶρωυ#39: @ιε@ε\’νγμενου#125. @ίμοιρ@#72: @ιπηχαικἣ#12. @ιπλάσιωυ#72: @ῶρωυ#39:</note> </div> <div xml:id="echoid-div20" type="section" level="1" n="19"> <head xml:id="echoid-head22" xml:space="preserve">E.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> EηηλκσιαςἨριου#177. ἐηΦορὰ#86. ἑλι&ὴ#217: ἐμβάτης#105. ἐμπλεκτὸυ#53: ἔντασις#83: ἐπάγωυ#233: ἐπίβαθρα#257. ἐπιδίμοιρ@#72: ἐπιπεντάμοιρ@#72: ἐπιτίθηδες#90. ἐπίςιτ@#72: ἐπιοχίδες@#254: ἐρμηδονὴ#219: ἐοχάρα#253: 257. ἐνθ\’να#237. ἓνρηηα, ἓνρηηα#208: ***νρ@#29. ἔΦεη@@ς#72:</note> </div> <div xml:id="echoid-div21" type="section" level="1" n="20"> <head xml:id="echoid-head23" xml:space="preserve">Z.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Z\’νγα#63. @νγεία#63.</note> </div> <div xml:id="echoid-div22" type="section" level="1" n="21"> <head xml:id="echoid-head24" xml:space="preserve">H.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> ***χ{εῖ}α#6:</note> </div> <div xml:id="echoid-div23" type="section" level="1" n="22"> <head xml:id="echoid-head25" xml:space="preserve">Θ.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> </note> <pb file="0021" n="21" rhead="INDEX."/> </div> <div xml:id="echoid-div24" type="section" level="1" n="23"> <head xml:id="echoid-head26" xml:space="preserve">I.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>οεμᾀτισμὀς#12. <lb/>θεοδότιου#179. <lb/>θνρωρ{εῖ}ιου#160: <lb/> ǐδαία#10.</note> </div> <div xml:id="echoid-div25" type="section" level="1" n="24"> <head xml:id="echoid-head27" xml:space="preserve">K.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> κατηχ{οũ}ντες#132: κανὼυ μ{οu}σιηὸς#246: κα\~νσις#180: κλίματα#6: κοιλία#202: κριοδόηη#256. κν@ιηηνὸς#154: κνηλικὴ κινησις#228. κνηλώτης#237. ννόσ{οu}ρα#217.</note> </div> <div xml:id="echoid-div26" type="section" level="1" n="25"> <head xml:id="echoid-head28" xml:space="preserve">Λ.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Λογ{εῖ}ιου#132. λόγ@ ὄπΤιηὸς#8. λ{οu}ξὸς#138.</note> </div> <div xml:id="echoid-div27" type="section" level="1" n="26"> <head xml:id="echoid-head29" xml:space="preserve">M.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Mετοχ\‘α#90. μηρὸς#105: μӧνας#72.</note> </div> <div xml:id="echoid-div28" type="section" level="1" n="27"> <head xml:id="echoid-head30" xml:space="preserve">N.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Nαώςἐυ π@@άςασις#732:</note> </div> <div xml:id="echoid-div29" type="section" level="1" n="28"> <head xml:id="echoid-head31" xml:space="preserve">Ξ.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Ξνςὸς#162.</note> </div> <div xml:id="echoid-div30" type="section" level="1" n="29"> <head xml:id="echoid-head32" xml:space="preserve">O.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> ᾦιαξ#237: ὀιηονομία#9. ὄρνγες#258:</note> </div> <div xml:id="echoid-div31" type="section" level="1" n="30"> <head xml:id="echoid-head33" xml:space="preserve">Π.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Πεντάμοιρ@#72: ϖερίαητ@#131. ϖεριδρόμοιδ αι#162. 139. ϖεριηχ{οũ}μτες#132: ϖερίξιτου#12. ϖερίξοχ@#231. ϖίναξ#247. ϖλείαδες#162: ϖνΕνματιηὸυ#228: ϖοσότης#9. ϖόλ@#211: πρὸς τὰὑςορ{οú}μενα#223: πρὸς ὀρθὰς#221. 222. προξ\’νγετου#217:</note> </div> <div xml:id="echoid-div32" type="section" level="1" n="31"> <head xml:id="echoid-head34" xml:space="preserve">Σ.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Σαμβ\’νηη#144: σηαιὰ#18. σηιαθήρας#26: σηοτινὸς#38: ςοιχΕια#15. ςόχοιλου#86: ςρὶξ#250. σνμΦόνια#125. σννέμμενου#124: σννηχ{οũ}ντες#132:</note> </div> <div xml:id="echoid-div33" type="section" level="1" n="32"> <head xml:id="echoid-head35" xml:space="preserve">T.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Tάξις#9. τέλι@ ᾀριθμὸς#72. τρόχιλο@#86: </note> <pb file="0022" n="22" rhead="INDEX."/> </div> <div xml:id="echoid-div34" type="section" level="1" n="33"> <head xml:id="echoid-head36" xml:space="preserve">T.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/> ὑπα@@υ#124: ὑπερβόλεου#125. ὑπομόχλιου#237.</note> </div> <div xml:id="echoid-div35" type="section" level="1" n="34"> <head xml:id="echoid-head37" xml:space="preserve">Φ.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Φθὅνγ@#124. 125: Φνσιολογία#@</note> </div> <div xml:id="echoid-div36" type="section" level="1" n="35"> <head xml:id="echoid-head38" xml:space="preserve">X.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> Xηλὸυ χρῶμα#123:</note> </div> <div xml:id="echoid-div37" type="section" level="1" n="36"> <head xml:id="echoid-head39" xml:space="preserve">Ω.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> ὤχρα#178: </note> </div> <div xml:id="echoid-div38" type="section" level="1" n="37"> <head xml:id="echoid-head40" xml:space="preserve">ARCHITECTI <lb/>VIRTVTES. <lb/>PHIL OSOPHIAE ET <lb/>DISCIPLINARVM <lb/>MEDIOCRITER <lb/>SIT PERITVS: <lb/>NON ARROGANS: <lb/>SED <lb/>FACILIS, <lb/>AEQVVS, ET <lb/>FIDELIS: <lb/>SINE <lb/>OMNI AVARITIA, <lb/>QVOD <lb/>EST <lb/>MAXIMVM.</head> <pb file="0023" n="23"/> </div> <div xml:id="echoid-div39" type="section" level="1" n="38"> <head xml:id="echoid-head41" xml:space="preserve">INDEX IN DE-<lb/>CEM M. VITRVVII DE <lb/>ARCHITECTVRA LIBROS <lb/>copioſißimus.</head> <head xml:id="echoid-head42" xml:space="preserve">A.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/> ABACVS#88.89.96.101:112. Abies#13.61:118. Abies ſupernas#67.66: Abiegnæ rates#65. Abſcedentia#10:167: Abſtemius#196: Abundantia paluſtris#134. #Acceſſus#257. Acer ſuccus#196. Acetinatura#196. Achantus#47:9@: Acies oculorum#134.167. Acidus ſuccus#196. Acritudo#63: Acroterion#90.:139. Actor#115.132. Actus#202: #Adiectus#224: Adiectio#23:83:85.89.107:134.146: Aditus#12:18.77.81:112:122:131.139. Adigere#19: Adminiſtratio#225: #Aër ſalubris, peſtilens#6: Aedes, ædis#70.73:77.79:82.85.88. #95.108.111:112:113. Aedes Auguſti#119: Aedes Corinthia#13. Aedes Dorica#12.93.94:149: Aedes Ionica#12:93.104: Aedicula#176: Aedes columnatæ#112: Aedes rotundæ#112: Aedes ſacræ#93:103.104:105.109. #111.113:114.115:122.133: Aedificatio#13:34:37:103. Aedificator#160: Aedilitas#56: Aeolipila#22. Aequilibris, e.#140. Aequilatatio#221: Aequipondium#237: Aeracius denarius#73. Aerarius faber#47: Aerarium#121. Aereus ſignatus#72.73. Aerugo#183.196 Aes Cyprium#182: Aeſtiua#155:172: Aeſtiuarium#204. Aether#215. #Africus uentus#26. #Agger#19:139: Aggeratio#261: Agrammatos#7: </note> <pb file="0024" n="24" rhead="INDEX."/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>#Ahenum#135:199.262. <lb/>Alæ, arum#111: <lb/>Albarium opus#121: 137: 172: <lb/>Alga#128. <lb/>Alligatio#172: <lb/>Alnus arbor#62:188. <lb/>#Altanus uentus#28: <lb/>#Alueus#115.135: <lb/>Alueolatus#85. <lb/>Alumen#45.191:192:203: <lb/>Aluminoſi fontes#192: <lb/>#Amarit as#65. <lb/>Ambulatio#75:79:81:82. 116:133. <lb/>Ambulatio hypæthra#134. 135. 138. <lb/>Ambulatiles funduli#246: <lb/>Amuſos, id eſt, indoctus#7: <lb/>Amußium#26: <lb/>Amphiproſtylos#73:75: <lb/>Amphitheatrum#30: <lb/>Amphithalamus#161. <lb/>Amplificare#132. <lb/>#Analemma#211:220. 222. 223. 225. <lb/>Anaporicahorologia#225. <lb/>Anatona#251. <lb/>Ancones#90:110:199: <lb/>Andronæ#161. <lb/>Andronitis, tidis.#161: <lb/>Angiportus#22.28.30. <lb/>Angulus#28. 10@. 106. 107:122. 170: <lb/>Angularia#119: <lb/>Anguis#196. <lb/>Aniatrologetos#7: <lb/>Anima#247. <lb/>Annulus#205:210. <lb/>Aniſocyclus#229. <lb/>Anſa#49: <lb/>Antæ, arum.#73:75:102:108.:111:113. <lb/>#120:121.163. <lb/>Antarij funes#230: <lb/>Antibaſis#250: <lb/>Antefixa#250: <lb/>Antelucanus ſpiritus#29. <lb/>Antenna#133. <lb/>Antepagmentum#109: <lb/>Anterides#163: <lb/>Anteridion#253: <lb/>Antiboreum#223: <lb/>Anthrax#176: <lb/>Anularia#184. <lb/>#Apertura#111. 125: <lb/>Apollo Coloßicus#235: <lb/>Apollo Delphicus#68.94. <lb/>Apophyx#112. <lb/>Aphricus uentus#26:28: <lb/>Apparatio#60:67:135. 147. <lb/>Apportatio#66: <lb/>Apricus, a, um.#67. <lb/>Apotheca#158. <lb/>Apotheſis#101: <lb/>#Aqua@umnatura#187:188. <lb/>Aqua calida & feruens#45.46. <lb/>Aquarum ductio#6. <lb/>Aquarius#218.217.219:226. <lb/>Aquila#218. <lb/>Aquilo uentus#26:28:135: <lb/>Aquiliana#119. <lb/>#Ara#109.113:114. <lb/>Arbor thurifera#194: <lb/></note> <pb file="0025" n="25" rhead="INDEX."/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Arca#139:140. 149. 152. <lb/>Arcula#247. <lb/>Arcus#137.163. <lb/>Arctos#217: <lb/>Arcturus#217: 218: <lb/>Architectura quid ſit#@.37:38.69: <lb/>Architecti laudati#2. 6. <lb/>Architecti illaudati#2.6. <lb/>Architecto abſoluto neceſſaria#2: <lb/>Architetonicus, a, um.#211: <lb/>Architectari#142:168: <lb/>#Area#10:17:22.30.59:71. <lb/>Area ſalmaria#194. <lb/>Arena#21:43.187: <lb/>Arena foßitia, nigra, cana, rubra#13. <lb/>#43.44.140.140: <lb/>Arena fluuiatica#13.43:44. <lb/>Arena marina#13.43:44. <lb/>Arenariæ, arum.#43:46. <lb/>Arenatum#173.174. <lb/>Arenatio#173: <lb/>Aræoſtylos#77:79:82:83.84: <lb/>Argentum#178:180. <lb/>Argentum uiuum#179:186. <lb/>Argentariæ tabernæ#118: <lb/>Argentifodinæ#178. <lb/>Argeſtes uentus#28: <lb/>Argilla#137.158: <lb/>Aries ſydus#216:217:218:226. <lb/>Aries machina#19:225.256. <lb/>Aries ſubrotata#255: <lb/>Arietaria machina#255:256. <lb/>Ariopagus#36: <lb/>Arithmetica#2:3. <lb/>Armarium#166: <lb/>Armamentarium#167: <lb/>Armenium#177: <lb/>Armillæ#235. <lb/>Arrectarij#60.174 <lb/>Arſenicum#179. <lb/>Artemon#233: <lb/>Arthritis#23: <lb/>Artifex#142:177:203. <lb/>Artifex plumbarius#203. <lb/>Arundo#14:172. 188. <lb/>Arundo græca#172. <lb/>Arx ſacrorum#36: <lb/>#As & Aßis#72:73. <lb/>Aſcia#171: <lb/>Aſciare#171: <lb/>Aſcenſus, us.#112:128:131. <lb/>Aſcendens machina#255: <lb/>Aſpectus#119: <lb/>Aſpergo#@38. <lb/>Aſperitas#82:177. <lb/>Aſplenon#16: <lb/>Aſſer#103.104.147:164.172.: <lb/>Aſſeres cupreßini#172. <lb/>Aſſeres abiegni#172. <lb/>Aſſulæ#178. <lb/>Aſtragalus#87.88.101:110. <lb/>Aſtragalus Lesbia#110. <lb/>Aſtrologia#7. <lb/>#Athleta#138:139.162.165:205.210: <lb/>Atlas mons#190: <lb/>Atlantides#162. <lb/>Atomi ſeu diſiuncta#38: <lb/>Atramentum#175:18:182. <lb/></note> <pb file="0026" n="26" rhead="INDEX."/> </div> <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="1" n="39"> <head xml:id="echoid-head43" xml:space="preserve">B.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Atramentum librarium#181: <lb/>Atrium#147:176. <lb/>Atticurges#86:87. 109:111. <lb/>#Auctus#185. <lb/>Aula#130. 131. 15<unsure/>: <lb/>Aurum#179. <lb/>Auripigmentum#179. <lb/>Auſter uentus#22. 24. 26: 28.: <lb/>Automata#234. <lb/>#Axis#88: 102: 144. 169: <lb/>Axis eſculinus#169: <lb/>Axis quernus#169: <lb/>Axis uolutarum#88: <lb/>Axis uerſatilis#225. <lb/>Axiculus#237. <lb/>Axon#153: <lb/> BACCA#194. Bacillus#43: Baculorum ſubactio#173. Baliſta#6. 12. 129. 252. 254. 258. Balneæ#13. 14. 135: 157: Balnearia#157. 159. Baltheus#88: Barathrum#262: Barbaricus ornatus#4: Barycæphalæ ſpecies#81: Baſis#86. 75. 253: 255. 257. Baſilica#119.: 120. 121. 154. 158. #Bes & bcßis#72: Beſalterum#72: Beſſalis. e.#137. 175. Beſtiæ aſtrorum#219. #Bibliotheca#13. 157. 158. 165: 166. Biſorum#1@. Bipedalis paries#49: Bipedalis retractio#85. Bipedalis tegula#137. 175. Bipedale tignum#120: 121. Bitumen#45. 191: 192: 203: Bitumen durum#193: Bitumen liquidum#21: 193: Bituminoſi ſontes#192: #Bona fama#142: Boreas uentus#28: Brachium#251. 154. Breuitas#179: 190. Bruma#211: Brumalis dies#226: Brumale tempus#145: #Bubile#159. Buccina#224: Buccula#250. Bulla#225. Bullitus, us.#192: Buxus#172.</note> </div> <div xml:id="echoid-div41" type="section" level="1" n="40"> <head xml:id="echoid-head44" xml:space="preserve">C.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> CACVMEN#250: 118: 122. Cecias uentus#28: Cæſij oculi#144. Cæruleus color#215: 182: Calathus#95. Calda lauatio#138. Caldaria, orum.#135: 137.: Calcantes#245. Calcatura#243. Calculi crudi#171: 224: 248: Calculiueſicarum#196: </note> <pb file="0027" n="27" rhead="INDEX."/> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Calculoſus#196: <lb/>Calix#145. <lb/>Calx#21, 43: 44. 45: 48: 65. 137: 140: <lb/>#170. 171. <lb/>Calx uiua#203. <lb/>#Camera#137.: 171: 172.: <lb/>Camillum#250. <lb/>Campus#189. 235. <lb/>Campeſtris fons, locus#189. <lb/>#Canalis#88. 92: 149: 171. 174: <lb/>#200. <lb/>Canalisſtructilis#100: <lb/>Canalis ligneus#230. <lb/>Canaliculus#105: 171. 248: 250. <lb/>Canaliculus digitalis#171. <lb/>Candela#180: <lb/>Candelabrum#176: <lb/>Candentia, æ.#215: <lb/>Candens luna#215: <lb/>Candentes uectes#262: <lb/>Cannæ, arum.#174. <lb/>Canon muſicus#246: <lb/>Canonicaratio#6. 123. <lb/>Cantio#123. <lb/>Cantherij#121. 103.: 104: 112: 119: <lb/>#Capillum muliebre#252. 254. <lb/>Capillamentum#95. <lb/>#Capitulum#88.: 89.: 93: 95.: 105. <lb/>#106. 112.: 113. 119: 120: 133: <lb/>Capitulum puluinatum#88. 102: 134: <lb/>Capitulum Corinthium#101: <lb/>Capitolium#36: 81: <lb/>Capreoli#103. 121. 250: 257: <lb/>Caprilia#159: <lb/>Captio#7. <lb/>Capſum#248. <lb/>#Carbas uentus#28: <lb/>Carbunculus arenæ ſpecies#46: 187: <lb/>Carbo#65. 66: 84: 134: 140: 175: <lb/>Carcer#121. <lb/>Carchebus#250: <lb/>Cardo#144: 211: 250. <lb/>Cardo axis#144: <lb/>Cardinatus trabs#257: <lb/>Cardines tranſuerſarij#250: <lb/>Cardines ſecuriclati#250. <lb/>Caries#19. 63.: 65. 140: 172. <lb/>Carpinus arbor#63. <lb/>Caryates#3. <lb/>Caryatides ſtatuæ#3: <lb/>Carrus#235. <lb/>#Caſa#34: 36: 37. <lb/>Caſtellum#66. 200: 202. 242: <lb/>#Catapulta#6. 249: 252. <lb/>Cataracta#190. <lb/>Cataſtos#198. <lb/>Catatechnos#95: <lb/>Catatonum#251. <lb/>Catena#139: 140. 172. <lb/>Catenatio#63. 228: <lb/>Catena ænea#225. <lb/>Catinus#245: <lb/>Cathetus#88. <lb/>#Cauedium & eius ſpecies#147: <lb/>Cauliculus#95: 101: <lb/>Caurus uentus#26: 28. <lb/>Cauum#103: 147: 324. <lb/>Cauum ædium#147: 158. <lb/></note> <pb file="0028" n="28" rhead="INDEX."/> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>#Cedrus#63: <lb/>Cedrium#63: <lb/>Cella#73: 75: 77. 81: 82. 88. 107: 108. <lb/>#109. 111: 112: 113.: 125: 126.: <lb/>Cella familiarica#161. <lb/>Cella lateritia#56. <lb/>Cella olearia#159: <lb/>Cella uinaria#14: 159. <lb/>#Cementum#13. 21: 44: 46: 49: 53: <lb/>#108: 128. 139: 140: 104. <lb/>Cementum imbricatum#48: <lb/>Cementum molle#56. <lb/>Cementum reticulatum#48. <lb/>Cementitius paries#59: <lb/>Cementitia ſtructura#43. 47: <lb/>Cementa marmorea#178. <lb/>Cementum de ſilice#204. <lb/>Compacta tranſuerſaria#199: <lb/>#Centrum#26: 28. 91. 88.: 107: 122: <lb/>#126. 128: <lb/>Cera cerulea#103. <lb/>Cera punica#108: <lb/>Ceroſtrotum#111. <lb/>Ceruix lignea#247. <lb/>Ceruicula#226: <lb/>Cerrus#62: 170. <lb/>Ceruſſa#183. 196: <lb/>#Chalentes#246: 247: <lb/>Chalcidica#119. <lb/>Charcheſiauerſatilia#235. 260. <lb/>Chele#253: <lb/>Chelo#250: <lb/>Chelonia#127: 230. 231. 233. 254. 259: <lb/>Chodaces ſerrei#235. <lb/>Choragium#133. 247. <lb/>Chorda#123. 125. 144: <lb/>Chorobatos#299: 200. <lb/>Chorographia#190: <lb/>Chors#159. <lb/>Chorus#123. 133. <lb/>Chroma#123. 124.: 126. <lb/>Chromatice#126. <lb/>Chryſocolla#177: 181. 184. <lb/>#Circius uentus#28: <lb/>Circinus#26: 88: 89. 107: 112. 137: <lb/>Circinia#122: <lb/>Circinatio#6: 26: 28. 88: 128: 131: <lb/>Circuitus#154. <lb/>Circuitio#6. 18. 28: 30. 67. 77. 108: <lb/>#112: 138. 172. <lb/>Circus#30: 81: 113. <lb/>Circunductio#202.: <lb/>Circulus#143: <lb/>Circulus ſigniſer#225. <lb/>Circulatio#215. <lb/>Circumrotundatio#90. <lb/>Circumſonantes loci#132: <lb/>Ciſia#229: <lb/>Citharedus#128. <lb/>Ciuitas#22. 30: <lb/>Cyzicenatriclinia#161. <lb/>#Clauus#170.: 172. 245. <lb/>Clauicula#253: <lb/>Clauus muſcarius#174. <lb/>Cliuus#202: 203. 235. <lb/>Clima, ideſt, cœli inclinatio#6: <lb/>Climaciclos#253: <lb/>Cloaca#6: <lb/></note> <pb file="0029" n="29" rhead="INDEX."/> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Cloaca ſtructilis#134: <lb/>#Coagmentum#41: <lb/>Coagmẽta#48. 49: 52. 53: 54: 109. 140: <lb/>#170. <lb/>Coagmentatus, a, um.#259. <lb/>Coagmentatio#63. <lb/>Coagulum#194. <lb/>Coaxatio#116: 154. 169: 170. <lb/>Coaxatus#59: <lb/>Coaxatum#170: <lb/>Cochlea#140: 159: 244. <lb/>Coctus later#21: <lb/>Coctura#180. <lb/>Cœlum cameræ#172: <lb/>Cœlum, pro aere#15: <lb/>Cœnaculum#59: <lb/>Cogitatio#11: <lb/>Cogitata#165: <lb/>Coliculus#176: <lb/>Colligatio#228: <lb/>Colliquiæ#147: <lb/>Colluuiarium#202: <lb/>Colores#173. <lb/>Coloſſus#56: <lb/>Coloßicus Apollo#235: <lb/>Coloßicoteron#89. 231. <lb/>#Coumbaria#103: 239: <lb/>Columen#102: 103. <lb/>Columna#3. 56. 73: 75: 77. 77: 79: 81: <lb/>#82.: 83.: 84.: 85.: 90: 92: 94.: 102: <lb/>#103: 104: 105.: 107: 109: 111: 112: 116: <lb/>#117: 119: 129.: 131. <lb/>Columnatus#112: <lb/>Columna Corinthia#93: 94. 134. <lb/>Columna Dorica#94. 95. 107: 133: <lb/>Columna Ionica#87. 93: 94. 134. <lb/>Columna angularis#83. <lb/>Columna mediana#77. 88. <lb/>Columella#224: <lb/>Columella uerſatilis#224: 234: <lb/>Comitium#56: <lb/>Commeatus#66. <lb/>#Commenſus#14. 31. 71. 72. 73: 114: <lb/>#143. <lb/>Commiſſura#63. 202: <lb/>Commodulatio#69: <lb/>Commutatio#147. <lb/>Compactio#257: <lb/>Compactura#112. <lb/>Compactilis, e.#112. 257: <lb/>Comportatio#17: <lb/>Complectit, procomplectitur#235. <lb/>Compluuium#147: 148: <lb/>Concamer are#84. <lb/>#Concameratio#43: 137. 162: <lb/>Concamerata ſudatio#128: <lb/>Concentus#124. 125: <lb/>Concentus naturales#125. 126. <lb/>Concertatio#210. <lb/>Concha#183: <lb/>Conchilium#183: <lb/>Concilium#34. <lb/>Conclaue#153: 171: 172: <lb/>Ccncluſio#135. 139: <lb/>Concluſura#163. <lb/>Concriſpans#187: <lb/>#Conductor#7. <lb/>Conducere#235: <lb/></note> <pb file="0030" n="30" rhead="INDEX."/> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Conſricare#171. <lb/>#Conſormare & conſormari#239. <lb/>Conformatio#128: 129: <lb/>Conſornicari#125: 200: <lb/>#Congeſtio#163: 164. <lb/>Congeſtitius locus#34. 169. <lb/>Congialis ſitula#242: <lb/>Conglutinare#175. <lb/>Conglomerari#282. <lb/>Conglobatus#134: 189: <lb/>Conniſterium#138<unsure/>. <lb/>#Conſenſus#12. <lb/>Conſonantes#132: <lb/>Conſonantia#126: 128. <lb/>Conſtitutio#109: 113: <lb/>Conſuetudo#12: <lb/>Conſcriptio#114: 115. <lb/>Conſutus#228. <lb/>#Contabulatio#159. <lb/>Contignata#19. <lb/>Contignatio#59: 60: 62. 102: 116. 119. <lb/>#137. 169: 170: 172. <lb/>Contractus, us.#3<unsure/>9. <lb/>Contractura#83.: 88. 110: 118. <lb/>#Conus#223: <lb/>Conuenientia#128: <lb/>Conuentus#34. <lb/>Conuictus#34. <lb/>Copiæ#164. <lb/>#Corax#257. <lb/>Corus uentus#22: 25: 28: <lb/>Coracinus color#195. <lb/>Corporatura#144. <lb/>Correptio#224: <lb/>Corium#39. 41: 52. 53: 54: 173.: <lb/>Corium bubalum#255: <lb/>Corium crudum#256. <lb/>Coronæ#3: 59: 60. 85. 90.: 94. 103.: <lb/>#106.: 109: 110. 119. 121: 129: <lb/>#134. <lb/>Corona aurea#209: <lb/>Corona cælata#172: <lb/>Corona pura#140. 172: <lb/>#Corſa#110: 111. <lb/>Corticeum#138. <lb/>Coruus demolitor#255: <lb/>Craticeus paries#60. 174. <lb/>Craßitudo#17: 19. 52. 59: 79: 81: 82.: <lb/>#83.: 84: 95. 96. <lb/>Crebritas#34. 79: 83. 89: <lb/>Crepido#82. 110: 139: <lb/>Creta#60. 140. 172: <lb/>Creta uiridis#179. <lb/>Creta ſelinuſia#184. <lb/>Creta annularia#184. <lb/>Crypta#158. <lb/>Crocodilus#191. <lb/>#Crudus later#21: <lb/>Cruſta#53: 147. 236: <lb/>Cruſtæ marmoreæ#136: 176. <lb/>Cruſta lapidea#194. <lb/>#Cubus#115. <lb/>Cubica ratio#115. <lb/>Cubiculum#13. 48. 157. <lb/>Cubile#49: 53: 109. 125: <lb/>Cubitus#12. 72.: <lb/>#Culina#159. <lb/>Culleare#159. <lb/></note> <pb file="0031" n="31" rhead="INDEX."/> </div> <div xml:id="echoid-div42" type="section" level="1" n="41"> <head xml:id="echoid-head45" xml:space="preserve">D</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Culmen#102: 121. <lb/>Cultelli lignei#172: <lb/>#Cuneus & Cunei#19: 125. 128: 129. <lb/>#132. 163. 245: <lb/>Cunei ſilacei#175: 176. <lb/>Cunei minacei#175: 176. <lb/>Cuneoli ferrei#254: <lb/>#Cupreſſus#13. 61: 118: 172. <lb/>Curculio#259: <lb/>Curia#121. <lb/>Curſus#6. <lb/>Curuatura#56: 67. 107: 119: 122. 128: <lb/>#131: 137: <lb/>#Cymbala#@46: 247. <lb/>Cylindros#210. 235: <lb/>Cymatium#88: 89. 90. 95. 105. 106. <lb/>#110.: 111. <lb/>Cymatium lesbium#110: <lb/>Cymatium doricum#106: 110. <lb/>Cynoſura#218: <lb/>Cyzicena#154: <lb/> DEALBARE#175. Decaſtylos#77. Decor#9. 12. 114. 164: Decor naturalis#12: 13. Decuria#170. 174. Decurſus#200. 202: Declinatio#203. Decußis#72. 244: Decuſſatio#26: 244: Decuſſatim#26: 28. 29: Decußis ſexis#73. #Deductio#235. Defenſio#13. Defenſoriæ res#255. Defluens aqua#149: Deformare#131: 134: 173. Deformatus#29. 131: 173. Deformatio#69: 114. #Deiectio#147: Deliquiæ#149. Delphini ærei#246: Delumbatus#254: #Demißio#137: Demolitor coruus#255: #Denarius#73. Denarius æratius#73. Dentes#163: 164. 197. Denticulus#39: 90. 94. 103: 104. Dentatus#143: 248. Depalationes dierũ menſtruæ#220: #Deſcenſus#138: Deſcriptio#28. 89. 132: Deſideratio#45: Deſignare#4. 14. 31: 129. Deſignatio#28. 71. 122: 124. 125: Deſpectatio#59: Deſpumatum cote#175: #Detractio#23: 146: Dextans.#84: #Diagonios#96. 164. 206. Diogonialis linea#206. Diagonia ſtructura#164. Diagr amma#123. 145. Diagramma Ariſtoxenis#125. 126: Diametros & Diameter#83: 88: 95. #112: 113. 129: 248. <pb file="0032" n="32" rhead="INDEX."/> Diapaſon#6: 125.: Diapente#6: 8. 125.: 126. Diateſſaron#6: 8. 125. 126. Diathyra, nobis prothyra#162. Diastylos#77: 79: 82: 84: 106. Diatonon#123. 126: Diatonus#124.: 126. Diaula quæ#138. Diazoma#131. #Dichalca#73. Didoron#39: Diductus, us#29. 221. Dieſis#123. 124.: Diezeugmenon#126. #Digitus#12. 72. 73: 170. Digitale foramen#261. Dimetior#133: Dioptra#199: #Diplaſion#72: Diplynthius paries#59: Dipteros#73: 77. 82. 168: Directio#2: 22. 28. 29. 106. 170: Directura#173. #Diſcus#177: 223: Diſdiapaſon#125. Diſparare#39: Diſparatus#113: 194: Diſparatio#61. Diſpluuiatum#149. 127: Diſpoſitio#6: 9. 60. 79: 82: 93. 103. Diſpoſitio Tuſcana#111: Diſſonantes loci#132: Diſtinere#84. Diſtributio#9. 13. 69: 73: 77: 82: 93: #104: 105. 106.: 107: 114. ſub Diuo#77. 95: 134.: 154. 170: Diuaricatus#130. Diuinitas#113: #Dodrans#84: 170. 250. Dodrantalis, e.#255: Dolare#171: Dolia fictilia#128. Dominicus ſumptus#177: Donicum, pro donec#88: 139: Domus urbana#13: Domuncula#161: Doron#39: #Drachma#72: 73. #Ductio#201. 203. Ductarius funis#233. 231. 230. Ductus aquæ#201. 203:</note> </div> <div xml:id="echoid-div43" type="section" level="1" n="42"> <head xml:id="echoid-head46" xml:space="preserve">E.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> ECHINVS#105: Echeauſa#6: 125: Ecphora#90. Ecphoræ mutulorum#146: Effectus#113: 239. 161. Effectus operum#82: 95: 129: #Elæotheſium#138. Elepolis#260: Ellychnium#188: #Embater#12. 105. Emboli maſculi#246. Emplecton#53: Emporium#30: 32. 56: 130. Engibata#246. #Engonatum#233. Encarpos#95. <pb file="0033" n="33" rhead="INDEX."/> Enclima#223. Encyclios#7. 142. Enodis, e.#62. Entaſis#83: #Epibatæ#58: Epigramma#196: 197. Ephectos#72: Ephœbeum#138. Epidimeros#72: Epipentameros#72. Epiſcenos#129: Epiſcenium#177. Epiſchides#254: Epiſtomium#225: 247. Epiſtylium#5. 56. 75: 79: 81. 84. 89: #90: 94, 105: 106: 112: 116: 119. 121. #129: 133: 134. Epiſtylium doricum#12: Epiſtylium ionicum#12: Epitoxis#250: Epitritos#72: Epizygis.#253. #Equile.#159: Equiculi#196: #Eretria#194. Ergata#231: 233. 252. 262: Eriſma#28: Erratio#176. Eruca#283. #Eſchara#253: 257. Eſculus#6@. 169: #Etheſiæ, uent.#28: #Euanidus#49. 67. 171: 173: Euerganea trabs#121. Eurus uent.#26: 28: Eurus unde dictus#29. Euripus#176. Eurythmia#9. 11: 147. Euthigramma#2: Euſtylos#77: 81: 82: 84: #Exactio#72. 147: 164: Exæquare#140. 169: Exæquatio#140. Exaggerare#245. 262: Examinare#137. Examinatio#229: 237: Excernere#178. Exciſiones#154. Exclarare#13. Exedra#138. 153: 154. 172: 176. Exemplare#261. Exigere ad normam#170. 173. Exiguitas#131. Exiſonon#113. Expertio#199. Explicatio#17: Expolitio#164: Expreßio#6. 109. 202: 203. 274. Expreſſus, us.#202: Extans#170. Extructio#170. Extructura#112:</note> </div> <div xml:id="echoid-div44" type="section" level="1" n="43"> <head xml:id="echoid-head47" xml:space="preserve">F</head> <note position="right" xml:space="preserve"> FABER#36: 47: 164: Fabrica quid.#2. 142: Fabricatio#37. 207. Fabrilis ſubtilitas#164. Faces#60. <pb file="0034" n="34" rhead="INDEX."/> Fagus#62: 170. Familiarica cella#161. Fanum#133. 236: Farcire#53: Farctus#56: 228. Farctura#49. 53: Farina#243. Farnus#170. Farraria#160. Faſcia#89: 90. Faſtigium#34: 73: 75: 81: 90: 103. 104. #112: 121. 131. 170. 171. Faſtigiatum#175: Fauces#23. 153. Fauilla#175: 103. Fauonius#24. 26: 28: 60. Fauum#170: Fax & Faces#66. #Femur#105: Feneſtra#103: 131. 154: 160: Feneſtratus, a, um.#68. 255: Ferrum ſiccum & purum#171: 173. Ferramentum#171: 179: 255. 262. Ferulæ cyrene#194: Fexuini#182. #Fibula#19. 230. 245: Fibulatio#230: Fictilia#203: Figlinum opus#137. Figuræ ſignorum#146: Figur atio#72. 81: 145. Figurata ſimilitudo#176. Figuratus#176. 219: Filex#170. Finitio#38. 57: 69: 123: 125. 131: 140: Firmitas#14. 19. 41: 45. 60. 61. 81: Fiſtucatio#84. 169: Fiſtucatum ſolum#175: Fiſtula#149: 200: 245: Fiſtula plumbea#200: 202. Fiſtulæ centenariæ, octog.#202. Fiſtuloſa interuenia#203: Fiſtulo ſum ſaxum#44. #Flatus#22. 25. 26: 28. Flatura æris#47: Flexura#95: Flos#47: 101. 113. Florida, orum.#12: #Focus#159. Fœmina, orum.#217. Fœnerator#158. Fœnilia#160. Foliatura#63: Folium#95: 101: 110: Folia criſpa#176. Follis#229: Fons#45.: 134: 186: 188, 189. 197. Fontes montani#188. Fontes campeſtres#189. Fons Salmacis#571. Fontes ſulphurati#191. 192: Fontanalis ab Camœnis#191: Foramen#6. 44: 61: 65. 245. 250. Foramen palmare#160. Foratus#247. Foris#111. Fores#108. 110: Foresualuatæ#111. <pb file="0035" n="35" rhead="INDEX."/> Forenſes#158. Forfex#230. Forma#29. 47: 132: Forma ſcalaris#246: Formatum#146: Formatio#32. 73: 94. Fornax ignis#44: 65. 145. 171: 175. Fornacula#181: Fornix#163. Fornicatio#163. Fortunæ tres#73: Forum#14. 30. 56: 57. 115: 116: 119.: Forum gladiatorium#227: Foſſa#17. 58: 179: 103: 162: Foßio#188: Foſſura#36: 135. 188. #Fraces#171. Fractura#49: Fraxinus#63. Friari#46: Fricare#170. Fricatio#178. Fricatura#170: Fricatus, a, um.#173. Frigidarium#235: 138. Frigida lauatio#138. Frons#49: 53: 77. 81: 82. 84: 88. 90: #100: 104. 106. 108. 110.: 111: 112: 113. #128: 131. Frons tranſuer ſarius#253: Frontatus lapis#54: #Fuligo#172: 175: 181: Fullonica ars#143. Fulmen#106. Fulmenta#120: Fulctura#228: 262: Fultura#163. Fumus#172: Fundamẽtum#17: 19: 20: 47: 62: 63. 84: Fundamenta fodere#140. Fundamenta implere#84. Fundationes#84. 122. 140: 162: Fundiculi#247: Funduli ambulatiles#246: Funis#230. 252. Funis antarius#230: Funis ductarius#230. 231. 233. Funis tortus#6. Furca#34: Furcilla#245: Fuſterna#62. Fuſi ſextantales#236.</note> </div> <div xml:id="echoid-div45" type="section" level="1" n="44"> <head xml:id="echoid-head48" xml:space="preserve">G.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> GALLICVS uentus#28: Gelicidia#46: 47. 60. 170: 171. Gemelli modioli#245: Genethliologia#220. Geniculus#220: 203. Geniculatus#202. Genua#217: Geometria#2: Geruſia#56: #Glarea#43: 187: Glareoſus, a, um.#46. Gladiatoria munera#116: Gleba#34. 171: 178. Glebula#194: Glutinum#171: 182. </note> <pb file="0036" n="36" rhead="INDEX."/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Gnomon # 26: 28: 29: 211: 221. <lb/>Gnomonice # 13: <lb/>Gnomonicæres # 8: 204: 211. <lb/>Gonarche # 233: <lb/>Gracilitas # 95.: <lb/>Gradatio # 122. 123. 129. 132. <lb/>Gradus # 79: 84: 85. 112: 122. 125: 129. <lb/># 129: 131. 170. <lb/>Grammica deformatio # 69: <lb/>Grammica ratio # 206. <lb/>Granarium # 14: 159: <lb/>Granum marmoreum # 171. <lb/>Graphis # 2: 7: <lb/>Graphicoterus, a, um. # 109. <lb/>Graſſari # 227. <lb/>Grauitudo # 23: <lb/>Grumus # 29. 192. <lb/>Grus, ſeu coruus demolitor # 255: <lb/># Gubernator # 137: <lb/>Gubernaculum # 137: <lb/>Gummi # 181: <lb/>Gutta # 94. 105: 106.: 196: <lb/>Guttula # 196: <lb/># Gymnaſium # 30: 141. 177. <lb/>Gynæconitis # 161. <lb/>Gypſum # 172: <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div46" type="section" level="1" n="45"> <head xml:id="echoid-head49" xml:space="preserve">H.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> HABITATIO # 28. Hæreſis # 115. Hamatætegulæ # 175. Harmoma # 123. 124: 126. 144: Harmonice # 123. Harpaginetulus # 176: Hedera # 188. Helix # 101: # Hemicyclus # 119: 120: 132. Hemicyclium # 221: 223. 221: Hemicyclium excauatum # 233. Hemiolius # 72: Hemiſpherium # 137: 323. Hemitonium # 6. 124. Hemitriglyphus # 106: Hexachordum # 247. Hexaphorus # 238: Hexaſtylus # 82. 105. 106. # Hippotamus # 191. Hiſtoriæ # 3. 114: # Hominis dimenſiones # 701. Homeromaſtix # 166: Homotonium # 6. 6: Horologium # 204: 211: Horologia anaporica # 225. Horologia hyberna # 225. Horreum # 158. 160. Hoſpitalia # 161: Hoſpitalia theatrorum # 129. 131. # Hybernum tempus # 125. Hybernaculum # 13. 149. 175: Hybernum triclinium # 175. Hybernacula ædiſicia # 149. Hydraulæ # 243: Hydraulica machina # 6: 224. 246: Hydria # 186. Hypate # 124: 126. 127: 145. Hypate hypaton # 124: 125: 127: Hypate meſon # 124: 125: 127: Hypæthra # 12. Hypæthros # 73: 77. <pb file="0037" n="37" rhead="INDEX."/> Hypæthra loca # 134: Hyperboleon # 124: 127: 126. Hyperthyrum # 119: 110.: Hyperthyrides # 110: Hypocauſis # 135: 137. Hypocauſtum # 135: Hypogea # 162: Hypomochlium # 237: Hypothyra, æ. # 109: Hypotrochelium # 83.: 90. 105: Hyſginum # 184. </note> </div> <div xml:id="echoid-div47" type="section" level="1" n="46"> <head xml:id="echoid-head50" xml:space="preserve">I.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> IANVA # 161. IIchneumones # 191. Ichnographia # 10: # Idiota # 164: Ieiunitas # 45: 173: 175. # Imago # 103: 104. 147. 153. 173: Imbricatum cementum # 48: Immiſſarium # 200: Impages # 111. Impeditio # 14. 19. 81: 105: 122: 156: Impenſa # 198: 227. Impendens # 172: 244. Implumbare # 235. Impluuium # 153: Inareſcere # 172: # Inambulationes # 14. Inaurari # 180. Incernere # 170: Inclinatio cœli # 6: 28: 146. Incultrum # 144. Incumba # 163. Indecentia # 177. Indicum # 182. 184. Inducere # 169: Indiuidua corpora # 38: Inductio uelorum # 227: Inſectiua # 184: Inſlatio # 200. Infudibulum # 244. 248<unsure/>: Ingeniculatus # 218: Ingreſſus, us. # 104: 203<unsure/>: Initiantes # 168: Inquinamentum # 199: Inquinatus paries # 274. Inſidere # 163. 103: Inſula # 27. 66: Intercapedo # 115. Interareſcere # 179: Intercolumnium # 75: 77.: 79: 81: 82. 83. # 84: 92: 105: 106.: 108. 113: 116: 119: # 133: Intercardinatitrabes # 257: Intermißio # 43: Interitio # 235. Internitio # 38: Interpellare # 200. 202. Intercurrentes # 147: Interpenſiua # 147: 149. Interpellatio # 168: Interſcalmium # 12. Interſectio # 90. Intertignium # 103.: 104. Interuallum # 19. 36. 75: 77: 79: 81: 84. # 103: 105: 107: 119: 123: 124: 125. Interuenia # 45. 67: 187: 203: Interucnia fiſtuloſa # 203: <pb file="0038" n="38" rhead="INDEX."/> Inuentio # 11: 32: 34: 208: 235. Inuerſura # 122: 138. In ungue # 110. Inuiſata # 212. Inuolutio # 245. # Iſodomum # 52. Itinera # 131. Itus # 247. Iugum # 63. 159. 255: Iugum montis # 67. Iugumentare # 34: 36. Iuncus # 188. 194: 199: Iunctura # 49: 103: 104: Iuniperus # 62: 172. </note> </div> <div xml:id="echoid-div48" type="section" level="1" n="47"> <head xml:id="echoid-head51" xml:space="preserve">L.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/> LABI # 238: Labidum iter # 141. Labrum # 137. 192. 208: 225: 239: Labra phygæos # 246: Lacerta # 196: Laconicum # 137: 138: 181: Lacotomus # 222. Lacus # 17: 171: 200: Lacuna # 170: 188. Lacunoſa # 200. Lacunar # 63: 5104: 106. 109: 121: 152. # 153. 154. 171: 223: Lambens # 190. Lambendo # 180. Lamella ærea # 183. Lamina # 182. 202. 239: Laminaænea # 123. Lamina cornea # 123. Lamina ferrea # 239: 245. 250. # Lancula # 237: Lanificium # 161. # Lapis # 66. 128. Lapicidinæ & earum ſpecies # 46: # 47. 193: 235: Lapis centenarius # 179: Lapidea cruſta # 194. Lapis durus, mollis # 52. # Laqueum # 262: Larix # 65. 66: Larigna materia # 66: Laſer # 194: # Later # 21: 39. 60. 193: Laterum tria genera # 39: Later coctus # 21: Later crudus # 21: Lateres ducere # 39. Laterculi beßales # 137. 175. Lateres natantes # 43. Lateraria # 259. Laterariæ tabulæ # 257: Latericius paries # 52. 56. 59.: Latericia cella # 56. Lateritia ſtructuræ # 59. Latus # 206. 207. # Lauatio # 138. 192: Lauatio frigida # 138. Laxatio # 112. Laxamentum # 60. 82. 106: 113: 133. 139. # 140: 168: # Legumina # 199: Lentitudo # 63. Lconinum caput # 92. Leuatio # 236: 237. <pb file="0039" n="39" rhead="INDEX."/> Leuconotus uent. # 28: Leucopheus color # 195. Leuigare # 181. Leuigatus # 173. Leuigatio # 170. Lex, pro pacto # 7. 178. 261: # Libonotus unet. # 28: Libella # 26: 85. 89. 170. 244: Libra # 229: Librare # 199: Librarium cementum # 204: Libratio # 2: 144. 207: Libratus, a, um. # 129. 144: Libræ aquariæ # 199: Libramcntum # 84: 110: 129: 174: 175: Librata altitudo # 186: Librata circuitio # 144. Librata collocatio # 200. Librata corona # 109: Librata cubilia # 35: Librata planicies # 6. Lichanos # 124: 127: Lichanos hypaton # 124: 127: Lichanos meſon # 124: 127: Lienoſus # 16: Lignum # 135. Lignei cultelli # 172: Ligneus uectis # 204. Lignea ceruix # 247. Lignatio # 135. Limen # 160. 163. Limitatio # 262. Limus # 199. 204: Linea # 28. 29: 71. 90: 103: 106. 107. # 108. 122. 128: Linea, pro funicuio # 41: Lineatio # 214. Lingula # 225: 226. Lingua uectis # 237. Lingulatitubuli # 202: Liquor # 61: Liquida abies # 62. Literatura # 123. 142: 143. Litus # 17. 140. 141. Locus paluſtris # 62: Locus congeſtitus # 84. 169: Loca uocem impedientia # 132: Loca ſaluberrima quæ # 14: Loca ſulphuroſa, aluminoſa, & bi- # tuminoſa # 191. Locare # 180: 235: Locator # 7. Locatio # 56. Loculamentum # 248. 250. Logeon # 132. Lorica # 60. 170: 18: Loricatio # 170 Lorum # 238: Lotiones # 180. Lucerna concinnata # 188: Lucus # 113. Luciſer # 213. Lucerna # 188: 204. Lumen # 109: 110: 119: 149: 153: 172: # 175. Lumen lunæ # 215: Lumina ualuata # 110. Lunæ curſus # 212: Luteum, herba # 184. <pb file="0040" n="40" rhead="INDEX."/> Lutum # 34: 174. Lutum uarium # 39. Lutum arenoſum, calculoſum, & # ſabuloſum # 39. Lyſis # 85. 129: 163. </note> </div> <div xml:id="echoid-div49" type="section" level="1" n="48"> <head xml:id="echoid-head52" xml:space="preserve">M.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/> MACERARE calcem # 171. Maceratio # 171. Machinari # 229. Machina # 19: 84: 131. 139. 171: 233. Machina aſcendens # 255: Machina Cteſibica # 145: Machina hydraulica # 254. Machinarepugnatoria # 260: Machina ſcanſoria # 228: Machina ſpiritalis # 228: Machina tractoria # 233. 228: Machinatio # 13: 224. 227: Macritas # 43: # Magnificentia # 34: Malus, pars nauis # 133. Malleolus # 262: 262: Manacus, qui est eirculus computi # lunarij # 222. Mancipio dare # 17: Manubiæ, arum. # 128. 261: Manubrium # 247. Manucla # 250: # Margarita # 185: 196: Margo # 140. Margoſeſquipedalis # 140. Mariana cella # 169. Marmor # 13. 49: 128. 172: 178. Marmoreum cementum # 178. Marmoreacruſta # 136: 176. Marmor excretum # 172: Marmoreum granum # 173. Marmor minutum # 173: Marmor præconeſium # 56: Marmor thaſium # 236. # Maſſa # 183. 208: 201. Maſſa aurea # 210. Mathematici # 8: Mathematicaratio # 6: 210. # Mataxa # 172. Materies et Materia # 19. 31. 32: 36: 37. # 38. 53: 60: 61: 62: 66. 81: 112: 137: 171. Materia trientalis # 235. Materiare # 140: Materiandum # 140: Materiatio # 102: Materiatura fabrilis # 103. Mauſoleum # 56: # Medianum # 90: 62: 106: 126. 129: Mediana acroteria # 90. Mediana capita leonina # 92. Medianæ columnæ # 82. 133: Medianum tetrachordum # 124: Mediana uox # 145. Medicamentoſa aqua # 192: Medulla # 61. 196: Megalographia # 175. 176. Melinum # 179. # Membrum # 153. Membratura # 199. Menianum # 116: Mentum # 106. 186: Menſæ extructæ # 203: <pb file="0041" n="41" rhead="INDEX."/> Menſura # 71. 224. 129: 135. 207: Menſis Lunaris # 212: Menſis uertens # 225: Menſtruæ dierum breuitates # 220: Menſtruæ dierum depalationes # 220: Menſtruæ dierum rationes # 216: Menſtrua ſpacia # 225. Menſtruæ finitiones # 225: # Meridianum # 135: 146. Merones # 140. Merula # 246. Meſaulæ # 161: Meſe & meſon. # 124: 125: 126. Meſolabi organicaratio # 210. Meta # 25. 36. 224: Metrum # 114: Metallum # 179. 180: Methodus # 3. 28: 207. Methopa & Opa quid # 103: 104: 105. # Mica # 178. 180. Miltus # 210. Minium # 177: 179: 180. Miniaceicunei # 175: 176. Miniacea expolitio # 180: Mixtio # 17. 44. 45. 170.: # Moderatio # 229: Modulus # 10. 82: 83: 89.: 93: 95. 105.: # 106.: 112. 133: 153. Modeolus # 243. 248. 254: Modulor # 124. Modulatio # 123. 124: 126: 133: Modulationum genera # 123: Mœnia # 17: 30: 57: 109: 121: Mœniana ædificia # 59: 131: Mola # 124. Molitio # 143. Molle cementum # 56. Mollitudo campeſtris # 235. Monas, dis. # 72: Monopteræ ædes # 112: 167: Monotriglyphon opus # 106. Montani fontes # 188. Monumentum # 47: 49: 95: 195: Monſtratio # 146. Moratio # 213: 214. Mortarium # 139: 170: 173. 204. Mortifera aqua # 195. Motio # 224: # Mulina ungula # 195: Municeps # 17: 65. Municipium # 17: 47: 66. 121: Munitiones # 16: 17: 19: 66. Murus teſtaceus # 193: Murus # 18. 19. 21: 56. 58: 140: Muſica # 2: 6. Muſica conuenientia # 128: Muſcus # 199. Muſcarius clauus # 174. Mutilus # 3: 94. 103: 104. 112: 146.: 162. Myrra # 194: </note> </div> <div xml:id="echoid-div50" type="section" level="1" n="49"> <head xml:id="echoid-head53" xml:space="preserve">N</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>NARRES # 147: 174: 175: 247. <lb/>Nares fiſtularum # 245: <lb/>Naſcentia, æ. pronatiuitate. # 220: <lb/>Natura, # 12. <lb/>Naturalis decor # 12: 13. <lb/>Naufragium # 141. <lb/>Naualia # 139. 140: <pb file="0042" n="42" rhead="INDEX."/> # Nemus # 113. <lb/>Neruus # 6. 192: 252. 254. <lb/>Neruus tortus # 249. <lb/>Neuricus # 192: <lb/>Neptunius fons # 195: <lb/>Nete diezeugmenon # 124: 125: 127: <lb/>Nete hyperboleon # 124: 125: 127: <lb/>Nete parameſon # 124: 125: 127: <lb/>Nete ſynemmenon # 124: 125: 127: <lb/># Nitrum # 182: <lb/>Nitroſa aqua # 192: <lb/># Nodus # 62. <lb/>Nodatio # 62. <lb/>Nominatio # 114: <lb/>Norma # 2: 71. 90: 105: 173. 199: <lb/>Notities # 142: <lb/># Nucleus ex teſta # 170. 171. <lb/>Numerus perfectus quis # 72. <lb/>Nummus # 73. <lb/>Nummus ſeſtertius # 17: <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div51" type="section" level="1" n="50"> <head xml:id="echoid-head54" xml:space="preserve">O.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>OBOLVS # 73. <lb/>Obſonium # 14: <lb/>Obſcuratus # 213: <lb/>Obſcuritas # 213: <lb/># Occidens # 135: <lb/>Octaſtylos # 77. 82. <lb/>Octogeſima # 56. <lb/>Octogonum # 24: 30: <lb/>Octochordum # 247. <lb/>Oculi centrum # 88. <lb/>Oculicæſij # 144. <lb/>Ochra # 178. <lb/>Octans # 244. <lb/># Odeum # 133. <lb/>Oeci # 153: 154. 161. <lb/>Oeci Corinthij ſeu Aegyptij # 154. <lb/>Oeci quadrati # 154. 161. <lb/># Offenſio # 6. 122: 177. <lb/>Offenſa # 114: <lb/>Officina # 47.: 157: 179: 182: <lb/>Officinator # 164: <lb/>Officina pictorum # 157: <lb/># Oleum in calce # 171. <lb/>Olea # 172. <lb/>Olearia cella # 159: <lb/>Opa quid # 103: 104. <lb/>Operculum # 192. <lb/>Oppugnatio # 255. <lb/>Oppugnatoriæres # 225. <lb/>Optice # 2: <lb/>Opus albarium # 137: 171. 172: <lb/>Opus antiquum # 48. <lb/>Opus cementicium # 164: <lb/>Opus coronarium # 178. <lb/>Opus figlinum # 137. <lb/>Opus incertum # 48. <lb/>Opus inteſtinum # 66: 108. 121: <lb/>Opus lateritium # 164. <lb/>Opus marmoreum # 168: <lb/>Opus reticulatum # 48. <lb/>Opus ſigninum # 143: 139. 204. <lb/>Opus tectorium # 56: 60. 137: 171. 172. <lb/>Opus topiarium # 131: <lb/>Operarum calcatura # 243. <lb/>Orbiculus # 211: 225: 226. 230. <lb/>Orcheſtra # 128: 129: 132. <lb/>Ordinatio # 9. 93. <pb file="0043" n="43" rhead="INDEX."/> # Ordinaria # 52. <lb/>Organum # 123. 124. 144: 228: <lb/>Organicæres # 8: <lb/>Oriens # 109. 113: <lb/>Ornatus # 131. <lb/>Ornatio # 131. <lb/>Ornithiæ uent. # 28: <lb/>Orizon # 144: 221: <lb/>Orthographia # 10. <lb/>Orthogonium tignum # 245. <lb/>Orthoſtata # 49: 256: <lb/># Oſtium # 109: 153: <lb/>Oſtiarij # 160: <lb/>Oſtrum # 177: 153. <lb/>Ouile # 159. <lb/>Ouum aceto maceratum # 196. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div52" type="section" level="1" n="51"> <head xml:id="echoid-head55" xml:space="preserve">P</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>PALEA # 39. 43: 170. 258. <lb/>Pagmentum # 111. <lb/>Palatio # 62: <lb/>Palæſtra # 139.: <lb/>Palmus # 12. 39: 72.: 73. 129. 175. <lb/>Palmeatabula # 257. <lb/>Palmas tribuere # 205: <lb/>Palmare foramen # 160. <lb/>Palmipedalis, e. # 257: <lb/>Palus, li. # 63. 84. 190. 230: <lb/>Palialnei # 84. 140: <lb/>Palioleaginei # 84. 140: <lb/>Palireſupinati # 230: <lb/>Palirobuſtei # 841: 40: <lb/>Paludes gallicæ, ponticæ # 17. <lb/>Paluſtris abundantia # 134. <lb/>Paluſtris regio # 121: <lb/>Paluſter locus # 61: 84. 193: <lb/>Pandare # 163. <lb/>Pandatio # 169: 170: <lb/>Pandus # 63: <lb/>Panſipedes # 71. <lb/>Panſæ manus # 71. <lb/># Parallelos linea # 128: 131: 132. 222. <lb/>Paralyſis # 192: <lb/>Parameſe # 124: 127: 126. <lb/>Paranete # 124: 127: 145. <lb/>Paranete hyperboleon # 124: 127: <lb/>Paraisete ſynemmenon # 124: 127: <lb/>Parapegmata # 220: <lb/>Paraſtata # 102: 119: 250. 253. <lb/>Paraſtaticon # 224: <lb/>Parergon # 224: <lb/>Parætonium # 179. <lb/>Paries # 19. 34: 37. 48: 49: 53: 54: 56. 59: <lb/># 60. 73: 77. 84. 88. 103. 108. 111: 112: <lb/># 113: 119: 121. 125: 134: <lb/>Paries cementitius # 59: <lb/>Paries cratitius # 60. <lb/>Paries euanidus # 49: <lb/>Paries luto inquinatus # 274. <lb/>Paries ſidens # 39: <lb/>Parhypate # 124: 127: <lb/>Parhypate hypaton # 124: 127: <lb/>Parhypate meſon # 124: 127: <lb/>Parma # 238. <lb/>Partitio # 113: <lb/>Particula # 93. <lb/># Paſſus # 28: <lb/>Pauimentũ # 60: 109: 137. 154. 169: 170: <lb/>Pauimentatus porticus # 158: <pb file="0044" n="44" rhead="INDEX."/> Pauimentum teſtaceum # 175: <lb/># Pectinatim diſponere # 19: <lb/>Peluis # 188. <lb/>Pelecinus # 233: <lb/>Pelles lanatæ # 246: <lb/># Pendentes # 163. <lb/>Pentadoron # 39: <lb/>Pentaſpaſtos # 230. <lb/>Penſiones # 237: 252: <lb/>Penus # 161: 238. <lb/>Penula # 245: <lb/>Pephaſmenos # 255. <lb/>Percolatio # 204: <lb/>Perductio # 199: <lb/>Percolationes # 204: <lb/>Perfectus # 12: 227. 131: <lb/>Perfectio # 27. 105. 107: <lb/>Perfricatus # 107: <lb/>Perflatus # 23: 112. <lb/>Periactus # 131. <lb/>Perimetros # 118: <lb/>Peripteros # 73: 75: 84: 112: <lb/>Peripteræ ædes # 112: <lb/>Perituton # 12. <lb/>Periſtylium # 77. 138: 153: <lb/>Periſtylon rhodiacum # 161. <lb/>Perlibratio # 199: <lb/>Perlibratum # 200. <lb/>Perpendiculum # 36. 56. 60. 88. 90.: <lb/># 103. 106.: 110. 129: 154. 163: <lb/>Perſpicibilis, e. # 213: <lb/>Perterebratus # 203. <lb/>Peruadere # 213: <lb/>Peruagare # 212: <lb/>Peruolitare # 213. <lb/>Peruolitantia, æ. # 220. <lb/>Pes # 12. 39: 72.: 73. 83.: 94: 119.: 129. <lb/>Pedalia arrectaria # 256. <lb/># Phalanga # 238.: <lb/>Phalangarius # 238: <lb/>Pharetra # 233. <lb/>Phellos # 225. 224. <lb/># Phigæos labra # 246: <lb/>Philologia # 165: 166: 198. <lb/>Philologus # 142. 162: <lb/>Philoſophia perfectrix architecti # 5: <lb/>Philotechnus # 142. <lb/>Phiſiologia # 6. <lb/>Phthiſis # 23: <lb/>Phthiſicus # 66: <lb/>Phthongus # 124. 125. <lb/># Pix # 193: 244: <lb/>Picare # 175. 239: <lb/>Pictor # 68: 71. <lb/>Picturæ # 56: 173. 176. 177. <lb/>Pila # 120: 137. 140. 162: 163. 175. <lb/>Pila plumbea # 224. <lb/>Pila lapidea # 59: <lb/>Pila ferrea # 178. 180. <lb/>Pilatim # 163. <lb/>Pinacotheca # 153: 154. 157: 158. <lb/>Pinacothecium # 13. <lb/>Pinus # 13. 63. 118. <lb/>Pinnæ # 243. 247. 249. <lb/>Pinſatio # 170. <lb/>Pinſare # 170. 174. <lb/>Pinſum # 170.: <lb/>Pinſcatus # 198: <pb file="0045" n="45" rhead="INDEX."/> Piſtrinum # 160. <lb/># Plaga # 251. 228: 251. 262. <lb/>Planetæ ſeptem # 212: <lb/>Planities # 29. 115. 140. 147. <lb/>Plana directio # 170. <lb/>Planus pes # 169: 174: 255: <lb/>Plaſtes # 7: <lb/>Plaſtica ratio # 7: <lb/>Platea # 22. 28. 29. 30. 56: 99: <lb/>Platæeum prælium # 4: <lb/>Platanones # 139. <lb/>Plauſus # 58: <lb/>Plauſtrum # 229: <lb/>Plenitas # 134. 189: <lb/>Pleuritis # 23: <lb/>Pleuritides # 247. <lb/>Plexacolligatio <lb/>Plinthus # 86.: 87. 105. 112. 134. 223: <lb/>Plinthides # 77: 250: <lb/>Plinthiogonatos # 253: <lb/># Plumbum # 196: 203: <lb/>Plumaria # 157: <lb/>Pneumatica # 123. <lb/># Podagricus # 193. <lb/>Polirc # 174: <lb/>Politus # 172. <lb/>Politio # 171: 173.: 174: <lb/>Politura # 170. <lb/>Polus # 211: 218: <lb/>Polygonia turris # 19: <lb/>Polyſpaſton # 233: 252. <lb/>Ponderatio # 238: <lb/>Populus arb. # 13. 61: 62: <lb/>Porrectapreßi@ # 237. <lb/>Porrectimotus # 237. <lb/>Porta # 66. 73: <lb/>Portus # 14. 30: 32. 56: 57: 58: 116. 139. <lb/># Porticus # 14. 75. 77. 116: 119.: 129. <lb/># 133.: 134. 138.: <lb/>Porticus Eumcnici # 133. <lb/>Porticus Pcrſica # 4: <lb/>Porticus Pompeiana # 133. <lb/>Porticus ſtadiata # 138. <lb/>Poſtes # 163. <lb/>Poſtes compactiles # 257: <lb/>Poſticum # 75: 77. 81: 82. 88. 105: <lb/>Potiones # 297. <lb/># Præcinctio # 56: 122. 132. <lb/>Præcingere # 121. 132. <lb/>Præcinctorius funis # 259: <lb/>Præciſio # 103. 129: <lb/>Præcluſio aquarum # 224: <lb/>Præfurnium # 137. 181. 190. <lb/>Prælum # 159: 228: 229: <lb/>Prælium # 4: <lb/>Præſepe # 159. <lb/>Præſeminatio # 61. <lb/>Preconeſium marmor # 56: <lb/>Preßio # 137: <lb/>Probatio operum qualis # 166. <lb/>Probatiæ aquæ # 186. <lb/>Proclinatio # 140. 163: 200. <lb/>Procumbere # 186. <lb/>Procumbere in dentes # 186. <lb/>Profuſio ſumptuum # 227. <lb/>Progreſſus # 139: 140. <lb/>Proiectura # 59: 60. 82. 84. 86. 87. 88: <lb/># 89.: 90. 103.: 104. 106. 110.: <pb file="0046" n="46" rhead="INDEX."/> Prolectare # 114: <lb/>Prominentia # 103. 167: 163: 167: <lb/>Promontorium # 139. 176. <lb/>Pronaos # 77. 88. 105: 107: 108. 109: 111: <lb/># 113. 119: 120: 121. <lb/>Proportio quid # 32: 67: 70. 71. 83: 93.: <lb/># 95. 69: 104: 105. 112: 113. 129: <lb/>Propnigeum # 138: <lb/>Proſcenium # 128: 132. <lb/>Proslambanomenos # 124: 126: 127: 145. <lb/>Proſtas # 161. <lb/>Proſtylos & proſtylon # 73: 75: 168: <lb/>Prothyrum # 162. <lb/>Prothyrides # 110: <lb/>Protrudere # 238. <lb/>Prouindemia # 217: <lb/>Pruina # 60. 46: 170: 171. <lb/>Proximitas # 62. <lb/>Pſeudodipteros # 73: 77. 82. 167: <lb/>Pſeudiſodomum # 52. <lb/>Pſeudoperipteros # 113: <lb/>Pſeudourbanaædificia # 158: <lb/>Pteronia # 82: 108. 13: <lb/>Pubhcaædificia # 13. <lb/>Publicani # 158. 201. <lb/>Pulpilum # 128. 129. 113. 132. <lb/>Puluis # 139: 140. <lb/>Puluis puteolanus # 44: 46. <lb/>Puluinus # 88: 137: 139: 140. 250: <lb/>Puluinatum capitulum # 102: <lb/>Pullus color # 195. <lb/>Pumex # 43. <lb/>Pumex Pompeianus # 45: <lb/>Pumicoſus # 43. <lb/>Punctum # 26: <lb/>Puræ & expolitæ cameræ # 175: <lb/>Purpura # 183: 84. <lb/>Purpureus color # 182: 183: 184. <lb/>Purpuratus ſubſtant. # 30. <lb/>Puſtula # 171: <lb/>Puteus # 135. 188: 193: 104. <lb/>Pycnoſtilos # 77: 82. 84: <lb/>Pyra # 66. 167. <lb/>Pyramis # 113. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div53" type="section" level="1" n="52"> <head xml:id="echoid-head56" xml:space="preserve">Q.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>QVADRA # 85. 86: 88: 230. <lb/>Quadratio # 107: <lb/>Quadratum # 8. 52. 107: <lb/># 115. 116: 131: 132. 132: 170: <lb/>Quadratus ager # 206. <lb/>Quadratus lapis # 49: <lb/>Quadratus locus # 206. <lb/>Quadrata deſoriptio # 107: <lb/>Quadrata deſignatio # 71. <lb/>Quadratum oppidum # 18. <lb/>Quadratum ſaxũ # 46: 49: 109. 140: <lb/># 164. <lb/>Quadratum tignum # 157: <lb/>Quadrati modioli # 241. <lb/>Quadrati œci # 161. <lb/>Quadrum tignorum # 230. <lb/>Quadrans # 73. 86. <lb/>Quadriforis # 111. <lb/>Quadrifluuius, a, am. # 62. <lb/>Qualitas # 124. <lb/>Quantitas # 9. 124. <lb/>Quercus # 62. 172. <lb/>Quintarium # 72: <pb file="0047" n="47" rhead="INDEX."/> Quoquouerſus # 96. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div54" type="section" level="1" n="53"> <head xml:id="echoid-head57" xml:space="preserve">R.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>RADIX for aminus # 251. <lb/>Radius oculi # 147. 167: <lb/>Radius æſtiuus, hybernus & æqui-<lb/>noctialis # 222. <lb/>Raritas # 44: 49: 60: 62: 67: 147. 173: <lb/>Rates abiegnæ # 65. <lb/>Ratiocinatio quid # 2. 113: 220. <lb/># Receptaculum # 200: <lb/>Receſſus # 112: <lb/>Receßio # 28: <lb/>Receßior comp. # 132. <lb/>Recbamus # 230. <lb/>Reditus # 247. <lb/>Reductio # 137: <lb/>Redundans fiſtula # 149: <lb/>Redundatio # 215. <lb/>Redundantia # 22. 23: <lb/>Reductio # 137: 256. <lb/>Refectio # 149: <lb/>Refrigerare # 189. <lb/>Refrigeratio # 144. 145: 189. <lb/>Refundere # 208: <lb/>Regiones cœli # 235: 215: <lb/>Regula # 26: 105: 146: 170. 173. <lb/>Regula ferrea # 137. <lb/>Regula ſalignea tenuis # 244: <lb/>Rheda # 248. <lb/>Relaxare # 215: <lb/>Relictio # 180. <lb/>Religio ſacra # 113: <lb/>Remus # 146: 147. <lb/>Remiges # 67: <lb/>Remißio uerſationis # 215. <lb/>Replum # 111. 253: <lb/>Repugnatoriæres # 261: <lb/>Reſidere & a ſedeo & ſido # 132. <lb/>Reſina # 181: <lb/>Reſonantesloci # 132: <lb/>Reſonantia # 122: <lb/>Reſponſus # 10: 12. 71. 73: 170. <lb/>Reſtagnare # 149: <lb/>Reſticula # 231: <lb/>Retardatio # 212: <lb/>Reticula ſtructura # 48. <lb/>Retinaculum # 233. 230: <lb/>Reticulatum cementum # 48. <lb/>Retractio # 48: <lb/>Retroſpiciens ſol # 215: <lb/>Reſina # 63: 66: <lb/>Rheda # 229: 248. <lb/># Rithmus # 8. <lb/>Rigiditas # 26: <lb/>Riuus # 200. <lb/># Robur arb. # 61: 172. <lb/>Robuſteipali # 84. <lb/>Robuſteiſtipites # 139: <lb/>Roſtrum de ferro # 259: <lb/>Rota # 140: 214: 215: 216. <lb/>Rotatio # 212. <lb/>Rotundare ad circinum # 244: <lb/>Rotundus, a, um. # 88. 249. <lb/>Rotunditas # 122. 249. <lb/>Redemptor # 178. 208. <lb/>Rotundatio # 19. 26: 28. 29: 71. 107: <lb/># 122: 128. 137: <lb/># Rubra, radix # 184. <pb file="0048" n="48" rhead="INDEX."/> Rudus # 60: 169: 171. 175: <lb/>Rudus nouum # 170. <lb/>Rudus rediuiuum # 170. <lb/>Ruderare # 169: 170. <lb/>Ruderatio # 140: 169: <lb/>Rudens # 230: 254. <lb/>Rutrum # 173. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div55" type="section" level="1" n="54"> <head xml:id="echoid-head58" xml:space="preserve">S.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>SABVLO # 134: 175: 187: <lb/>Sabulo maſculus # 39. 187: <lb/>Sabulo ſolutus # 187: <lb/>Sabuloſus, a, um. # 46. <lb/>Saburra # 203. <lb/>Sacoma # 208.: <lb/>Sacoma ſaburrale # 225. <lb/>Sagitta # 249: 250: <lb/>Sanguinis eiectio # 23: <lb/>Salix # 62: 188. <lb/>Salignearegula # 244: <lb/>Salina # 239: <lb/>Salifodinæ # 193: <lb/>Salinaria area # 194. <lb/>Saliens # 191: 198: 200: <lb/>Saliens, aqua martiæ # 191. <lb/>Salſitudo # 17. <lb/>Salſugo # 43: 47. 183: <lb/>Salubritas # 17. 199. <lb/># Sambuca # 261: <lb/>Sanies # 61: <lb/>Sandaraca # 179. 183: 194: <lb/>Sappinus # 13. <lb/>Sappinea # 62. 66: <lb/>Sarracum # 229: <lb/>Sarcina # 160: <lb/>Sarmenta # 182. 183. <lb/>Saxum # 44. 47: 65. <lb/>Saxum album # 44. <lb/>Saxum quadratum # 21: 49: <lb/>Saxum rubrum # 187: 203. <lb/>Saxum ſilicium # 196. <lb/># Scæa itinera # 18. <lb/>Scalæ # 128: 132. 207: 208. 260. <lb/>Scalaris forma # 246: <lb/>Scalaria # 129. <lb/>Scalmus # 238. <lb/>Scalptura # 89: 94. 102: 103.: 110. <lb/>Scamillus # 85: 134. <lb/>Scandula # 36. <lb/>Scanſio # 144: <lb/>Scanſorium, machinæ ſpecies # 228. <lb/>Scapula # 230: <lb/>Scapus # 83.: 88.: 89.: 93: 95. 108. 111. <lb/># 134. 208. 235. <lb/>Scapus cardinalis # 110: <lb/>Scaporum calces # 208. <lb/>Scapha # 223. <lb/>Scaphium # 188. 224. <lb/># Scena # 123. 125: 128.: 129. 131. 132. 133. <lb/>Scenarum tria gcnera # 131. <lb/>Scenareceßior # 132: <lb/>Scenici qui # 132: <lb/>Scenographia # 10. <lb/>Sceptrum # 218. <lb/>Schema # 71. 119: 141. 200. 206: <lb/>Schidia # 36. <lb/>Schola labri # 137: <lb/>Schola aluei # 137: <lb/>Sciatheras # 19: <lb/></note> <pb file="0049" n="49" rhead="INDEX."/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Scobs # 193: <lb/>Scorpio machina # 6. 19. 229. 249: <lb/>Scotia # 86: 106. <lb/>Scrupulus auri # 179: <lb/>Scutula # 170. 250: 253: <lb/>Sectilia # 170. <lb/>Sectio # 38: <lb/>Securicla, æ. # 112. 253: <lb/>Secernere # 193: <lb/>Securiclati cardines # 250. <lb/>Sedentia ſigilla # 176: <lb/>Sedes # 125: 129: 132. <lb/>Sedes ſpectaculorum # 127: <lb/>Sedes ſecretæ # 166. <lb/>Segmina # 174: <lb/>Selinuſia creta # 184. <lb/>Semis # 82. 110. <lb/>Semißis # 72: 73. 82. 83: 89. <lb/>Semidigitale # 261. <lb/>Semicanaliculus # 105: <lb/>Semilateres # 41: <lb/>Semimetopia # 106: <lb/>Semipes # 19: 125: <lb/>Semipedale # 255: 256. <lb/>Semifaſtigia # 177. <lb/>Semita # 138: <lb/>Sepire # 204. <lb/>Septio # 140: 263: <lb/>Septum # 194. <lb/>Septentrio uentus # 22. 24. 26: 28. <lb/>Septem ſpectacula orbis <lb/>Serrædentes # 20: <lb/>Serratim ſtruere # 163: <lb/>Serra dentata # 46: <lb/>Seſqui alterum # 72: <lb/>Sesqui digitus # 200. 252: <lb/>Seſquidigitale # 261. <lb/>Seſqui alterum # 72: <lb/>Sesquipes. # 257: <lb/>Sesquipedalis, le. # 59: 84: <lb/>Seßio # 161. <lb/>Seßimonium # 163: <lb/>Sestertius # 17: 73. <lb/>Seta inducere # 180: <lb/>Saxtans # 72: 248. <lb/>Sextantalis # 236. <lb/>Sextarius # 179: 208: <lb/>Silicus # 253. <lb/>Sidentes # 169: <lb/>Sigilla # 47: 89: 176: <lb/>Signa # 131. 146: <lb/>XII Signacœleſtia # 216. 217: <lb/>Signa marmorea # 180: <lb/>Significatus # 220: <lb/>Signafictilia # 81: <lb/>Signinum opus # 43: 139. 204. <lb/>Sil, uelſile # 182: <lb/>Silatticum # 184. <lb/>Silacei cunei # 175: 176. <lb/>Signa ærea # 81: <lb/>Silex # 21: 44. 52. 187: 204. <lb/>Silex ordinarius # 49: <lb/>Sima # 90. 92: 106. 110. <lb/>Similitudo figurata # 176. <lb/>Simulacrum # 63: 105: 106: 109: 113: <lb/>Similitas # 61: <lb/></note> <pb file="0050" n="50" rhead="INDEX."/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Sinus # 217. <lb/>Sinuare # 103: <lb/>Situla congialis # 242: <lb/>Situlus # 242: <lb/>Solanus uent. # 24. 26: 28: <lb/>Solum # 60: <lb/>Solum fuſticatum # 175: <lb/>Solium # 208. <lb/>Solidum # 17: 84.: 162: 169: <lb/>Solidare # 84. 169: 170. <lb/>Solidatio # 122. 169: <lb/>Solideſcere # 45. <lb/>Soliditas # 38: 43: 44: 54: 61. 169: <lb/>Solſtitium # 7. 39. 157: <lb/>Sonitus # 124: 125.: 126. <lb/>Spartum hiſpanicum # 172: <lb/># Species loci conſider anda # 146: <lb/>Specus # 178: 188: 262: <lb/>Speculum argenteum # 173: 174. <lb/>Spectationes # 121: <lb/>Spectator # 6: <lb/>Spectacula # 56: 116: 117. 122: 128: 129. <lb/>Spelunca # 34. 131. <lb/>Spheroides ſchema # 200. <lb/>Spicata teſtacea # 170: 171. <lb/>Spira # 77: 82. 84. 85. 86. 87. 88. 95. <lb/># 112.: 129: 134. <lb/>Spiramentum # 112. 174: 175. <lb/>Spiritus naturales # 6. <lb/>Spiritus animales # 204. <lb/>Spiritale, mach. ſpecies # 228. <lb/>Spcngia # 45: <lb/>Sputiſmata # 175: <lb/># Stabilitas # 23: 115. <lb/>Stabulum # 158. <lb/>Stabulare # 159: <lb/>Stadium # 133. 138.: 139. <lb/>Stadiata porticus # 138: <lb/>Stamen # 229. <lb/>Statio # 12. 139.: 212: <lb/>Statio graia # 59. <lb/>Statera # 237: <lb/>Statua ænea # 59. <lb/>Statuæ caryatides # 3: <lb/>Statua perſica # 5. <lb/>Statua ſtolata # 3: <lb/>Statuarius # 68: 71. <lb/>Statumen # 169: <lb/>Satuminatio # 170. <lb/>Statuminare # 170. <lb/>Statutio # 233: <lb/>Stoichia, id est elementa # 15: <lb/>Stereobatæ # 84. <lb/>Stigmata # 59. <lb/>Stilla # 60. 61: 172. 187: <lb/>Stillicidium # 6: 34: 103: 104. 112: 147: <lb/>Stola # 4. <lb/>Stolataſtatua # 3: <lb/>Stolarumrugæ # 95. <lb/>Stratum # 256. <lb/>Strategeum # 132. <lb/>Stamentum # 36: <lb/>Stria # 92: 95. 107: 108: <lb/>Striatura # 107: <lb/>Striare # 107: 176: <lb/>Strigium # 108. <lb/>Strix # 90: <lb/>Stropha # 238. <lb/></note> <pb file="0051" n="51" rhead="INDEX."/> </div> <div xml:id="echoid-div56" type="section" level="1" n="55"> <head xml:id="echoid-head59" xml:space="preserve">T.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Structurd # 13. 32: 39: 44.: 45: 52. 53: 56: <lb/># 59. 60. 62: 84: 128. 137. 139.: 140: <lb/>Sructur a autiqua # 48. <lb/>Sructur a in aquis # 139.: <lb/>Structur a cementitia # 43. 47: <lb/>Structilis cloaca # 134: <lb/>Struma # 192: <lb/>Stylus ſerreus # 245. <lb/>Stylus æreus # 250. <lb/>Stylobata # 84: 85. 89. 112: 134. <lb/># Subactio # 43: <lb/>Subcuneatus # 163. <lb/>Sub diuo uel dio # 12. <lb/>Suber # 62: <lb/>Subgrundia # 66: 258: <lb/>Subgrundatio # 103. <lb/>Subigere # 175. <lb/>Subiugia # 238: <lb/>Sublica # 84. <lb/>Subrotatus aries # 255: <lb/>Subſcus, udis. # 112. 235. 244. <lb/>Subſellium # 129. <lb/>Subſidere # 287: <lb/>Subſtruere # 202: <lb/>Subſtructio # 19. 21: 84. 122. 163: <lb/>Subtegmen # 229. <lb/>Subuectiones # 17: 32. <lb/>Subueſperus uent. # 28: <lb/>Sucula # 6. 229. 230. 232. 250. <lb/>Succus # 196. <lb/>Sudatio # 45 137: <lb/>Sudatio concamerata # 128: <lb/>Sudes # 66. <lb/>Suffoßio # 19: <lb/>Sulphur # 45: 191. 192: 203: <lb/>Supernas uent. # 23: <lb/>Superbia candoris # 172: <lb/>Supercilium # 87. 110.: 129: <lb/>Supplicatio # 79. <lb/>Supputatio # 72: <lb/>Suſpectus # 168: <lb/>Suſpenſio # 137. <lb/>Suſpenſura # 137. <lb/>Sutrina # 143. <lb/># Sylua # 54. 36. 139. 158. <lb/>Syluoſus, a, um. # 188: <lb/>Symmetria3. 9. 12. 14. 31. 32: 37. 67: 69: <lb/># 73. 82. 86. 87. 89.: 93: 94. 95.: 101. <lb/># 102: 194: 107: 108: 109: 112: 113. 109. <lb/># 129: 131. 133: <lb/>Sympathia # 8. <lb/>Synemmenon # 126. <lb/>Syſtylos # 77: 82: 84: 106. <lb/> TABERNA # 158. Taberna argentaria # 116: Tabula # 66: 140. 146: 245. Tabella # 103. Tabulæ laterariæ # 257: Tabulaplana # 146: Tabulatio # 128. Tablinum # 253. 158. Tænia # 105: Talea # 19. Talentum # 260 Tarmes # 62. Taxilli # 246 # Tectum # 34: 36. 59: 60. 77. 112: 113. <pb file="0052" n="52" rhead="INDEX."/> # 121. 129. Tectum, pro domo # 154. Tectorium # 39. 43: 44. 60: 171. 173: 174: Tectorium opus # 60. 137. Tectores # 174. 181: Tectum teſtudinatum # 36. Tedæ ſchidiæ # 182. Tegula # 36: 37. 58: 60. 92: 95: 103. 135. # 137. 164. 175. Tegulæ bipedales # 137. 171. Tegulæſeſquipedales # 137. Tegulæ hamatæ # 175. Tegulæ ſine marginibus # 177. Telamones # 162. Telum # 66. # Temperatio # 83: Temperatura # 6. 44. 47. 63. 67. 83: # 108: 137: 144: 146: 173: Templum # 84: 94. 103. 104. 109: 112: Tenor # 171: 172: Tenuitas # 189: Teneritas # 95.: Tentio # 6: Tepor # 188: Tepidarium # 135: 137: # Terræ circuitio quanta # 28: Terra albida, nigra # 187: Terroſus, a, um # 43: 46. Terræ genera # 39. 46. Terrenum # 34. 47. 61: 140: 163: 204: Terebra # 255. 256: 261. Terebratio # 247. 225: 247. Terebrare # 261. Teredo # 140: Terminatio # 32: 38. 114: Tertiarum # 72. 112: # Teſſara # 115. 170. 171. Teſta # 49: 60. 137. 170. 174: Teſta tuſa # 44. 170: Teſta pro lateribus coctis # 49. 35: Teſtæ concharum marinarum # 583: Teſta quæ ualeat ad ſtructur am # 60. Teſtaceum pauimentum # 175: Teſtacea ſtructura # 59: Teſtacea ſpicata # 170: 171. Teſtudo # 119: 121. 135: Teſtudo mediana # 119: Teſtudo arietaria # 255: Teſtudo ad fodiendum # 258: Teſtudinatum ædificium # 143: Teſtudinatum cauedium. # 147: # Tetrachordum # 247. 124.: 247. Tetradoron # 39: Tetrachordorum genera # 124: Tetrans # 88: 103: 104: 105.: 244. Tetraphorus # 238: Tetraſtylos # 82. 105. 106. Tetraſtylum # 149. Textrina # 157: # Thalamus # 161. Thaſium marmor # 236. Theatrum # 6: 14. 30: 56: 77: 121: 122: 123: # 125: 126.: 128. 129.: 131. 133. Theatrum minuſculum Theca # 248: Thimelici # 132. Thyromata # 109: 153: <pb file="0053" n="53" rhead="INDEX."/> Thraſcias uent. # 28: Tholus # 113. 177. Thuribulum # 219. Thurifera arbor # 194: # Tignũ # 102: 103. 120: 147: 164. 244. Tignum bipedale # 120: Tignum compactum # 120: Tignum quadratum # 157: Tignum tranſuer ſarium # 259. Tignum prominens # 103. Tignum cardinatum # 259. Tilia # 62: Tinca # 63: 65. 140: 157. # Tomex # 172. Tomice # 172: Tonus # 251. 124. 128. Tona # 224: Topiarium opus: # 131: Tophus # 45. 46: 201. Topia # 176. Topiorum uarietas # 176. Torcular # 159. 228: Tornus # 124: 211: 224: Torus # 86: 87. 112. 256. Torulus # 61. 62. Torus ſuperior # 76: Torus inferior # 76: # Trabs # 36. 66: 81: 102: 112. 119: 120: Trabicula # 259. Trabes euerganeæ # 121. Trabes cardinati # 257: Trabes compactiles # 112. Tractatio # 8: Tractabilitas # 63. Tractorium machinæ genus # 228: Tractoriaratio # 236: Traiectio # 66: Traiectura # 112: Tranſtra # 36. 103. 121. 259. Tranſtilla # 139: Tranſuerſa # 20: 125: Tranſuerſarius # 60. 174. Tranſuerſario frons # 253: Tranſuerſaria colligata # 238: Tranſuerſaria confixa # 245. Tranſuerſaria compacta # 199: Tranſuerſarij cardines # 250. Tributim, aduerb. # 135. Tribunal # 112: 119: 131. Trichalca # 73. Triclinium # 149: 154: 157. Triclinia uerna # 157. Triclinia hyberna # 157. Triclinia autumnalia # 157. Triclinia æſtiua # 157. Triclinia Cizicena # 154: 161. Triglyphus # 12. 12: 94. 103.: 104.: 105.: # 106. 153: Trigonum # 8. 128: 131: 144: 206. 213: Trigonus uerſatilis # 131. Triplinthius paries # 59: Triens # 72: Trientalis materia # 235. Triton # 25. Trite diezeugmenon # 124: 127: Trite hyperbolæon # 124: 127: Trite ſynemmenon # 124: 127: Triſpaſtos # 230: <pb file="0054" n="54" rhead="INDEX."/> Trigonus uerſatilis. # 131. Trigonum orthogonium. # 245. Trigonum # 133. 170: Trochilus # 87. Trochlea # 224. 230. 233. Trophæum # 59. Trudere # 189: Trulliſſare # 137. 172: 174: 175. Trulliſſatio # 172. 175. Truncus # 85. 95. Trutina # 229: 237: 255. # Tuba # 245. Tubulus # 134: 202: 203. 224. Tubuli fictiles # 200: Tubuli craßo corio # 202: Tubuli lingulati # 202: Tugurium # 36: Tumulus # 36: 170: Tumor # 192: Tumuli grumorum # 192. Turris # 18. 24: 25. 36. 66. 139. 140: Turricula # 256. 259: Turris ambulatoria # 255: Turris octogona # 24: Turris polygonia # 19: Turris quadrata # 19: Turris rotunda # 19: Turgidum guttur # 198: Tußis # 23: # Tympanum # 90.: 106. 110: 111. 112: Tympanum dentatum # 243: Tympanum in cultrum # 243: 248. Tympanum incluſum # 244. Tympanum planum # 248: Tympanum uerſatile # 248:</note> </div> <div xml:id="echoid-div57" type="section" level="1" n="56"> <head xml:id="echoid-head60" xml:space="preserve">V</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> VACINIVM # 184. Vacuitas # 115. Valuæ # 77. 79: 108. 110. 112: 128. 129. # 131. 154: Valuatæ feneſtræ # 154. Valles # 202: Vapor nebuloſu@ # 188: 189: Vara # 255: Vas æreum # 125: 262. Vas Corinthium # 199. Vas fictile # 180. Vaſaria # 135: # Vdum tectorium # 173: Vectis # 6. 159: 170. 229: 231. Vectis ferratus # 204. 262: Vectis ligneus # 174. 237: Vectigalia publica # 116: 179. 201. Vectiarius # 159: Vectura # 235: Velum # 227: 238. Vellus lanæ # 188: # Vena metalli # 178: 189. Vena arboris # 63. 67. Ventus quid # 22. Venti 4. principales. # 24. Ventis ſecundum alios # 24: Venti 24 ſecundum alios # 24: Venter. # 202: 203. Venuſtas # 14. 164.: # Vergiliæ # 162. 216: Vernum tempus # 39. Verſura # 75: 129. 131. 138: 130. 103: 253. <pb file="0055" n="55" rhead="INDEX."/> Verſatio # 159: 162. 212. 213: 215. Verſabundus # 219. Verſatilia carcheſia # 235. 260. Verſatile tympanum # 248. Vertex capitis # 218. Verticuli # 246: 247: # Veſperugo # 212: Veſtinæ pinnæ # 192: Veſtibulum # 12: 158, 168: Veſtigium # 94: Viatoria penſilia # 223: Viarum directiones # 106.: Viaticum # 141. Vicus # 28. 29. 69: Viduatus. a, um. # 131. Villa # 158: 160. Viola # 184. Vinum protyrum # 194: Vinum catacecaumenon # 194: Vinum meliton # 194: Vinum mamertinum # 194: Vinum falernum # 194: Vinum cecubum # 194: Vinaria cella # 56. Virgultum # 34: Virgula # 225. Virgulæ æneæ # 225. Viridia # 234. 154: Viridis creta # 179. Viſus # 146: Vitex # 62: 188. 244: Vitium # 19. 21: 22. 23: 49: 59: 154. # Vlmus # 13. 61: 63. Vlua # 36: 140. Vmbra gnomonis # 26: 29: Vmbilicus, hominis centrum # 71. # Vnciniſerrei # 137. Vnda # 129: # Voluta # 12: 88.: 89. 95.: 101. 176. Vorago # 261: Vox quid # 122: 123. 198. 128: Vocem impedientia # 132: 144: Vrceus # 182: Vſtæ temperatura # 182: Vſtulatus, a, um. # 84. Vtilitas # 14. # Vulturnus uentus # 28.</note> </div> <div xml:id="echoid-div58" type="section" level="1" n="57"> <head xml:id="echoid-head61" xml:space="preserve">X.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> XENIA unde dicta # 161: Xyſtus # 138: 139. 162.</note> </div> <div xml:id="echoid-div59" type="section" level="1" n="58"> <head xml:id="echoid-head62" xml:space="preserve">Z.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> ZOILVS Homeromaſtix # 166: Zona. XII. ſignorum # 212. 215. 217: # 218: Zodiacus circulus # 219. Zophorus # 89: 90.: 94. 112: 119. 121: # Finis Indicis. </note> </div> <div xml:id="echoid-div60" type="section" level="1" n="59"> <head xml:id="echoid-head63" xml:space="preserve">MENDAE QVAE OBITER <lb/>IRREPSERVNT: VNA <lb/>cum Coniecturis ſuper loca aliquot <lb/>deprauata.</head> <pb file="0056" n="56"/> </div> <div xml:id="echoid-div61" type="section" level="1" n="60"> <head xml:id="echoid-head64" xml:space="preserve">IN IVL. FRONTINO.</head> <note style="it" position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Pag. # lin. # legendum. <lb/>3 # 23 # mutulos & <lb/>6 # 15 # homotoniorũ Coniect. <lb/>3 # 8 # cum omnibus <lb/>12 # 4 # ſymmetria # Con. <lb/>ibid. # 6 # ϖερίτριτου <lb/>13 # 5 # partibus # Coniect. <lb/>12 # 19 # itemfœn. # Coniect. <lb/>17 # 19 # (delendum <lb/>19 # 3 # uſtulatæ <lb/>26 # 6 # inueniantur <lb/>30 # 3 # gnomon <lb/>ibid. # 17 # ciuitas uid. <lb/>36 # 21 # grumos <lb/>46 # 31 # in opere <lb/>53 # 11 # farcturæ <lb/>54 # 3 # & præter <lb/>59 # 12 # cx uectig. # Coniect. <lb/>60 # 21 # apparatione <lb/>ibid. # 26 # CAP. IX <lb/>61 # 2 # uænalitijs <lb/>63 # 12 # ζυγίαυ <lb/>ibid. # 21 # cedrium <lb/>66 # 16 # Itaque <lb/>67 # 6 # adriatici <lb/>68 # 24 # nobilitatem <lb/>69 # 30 # paritur <lb/>72 # 17 # decußim. <lb/>ibid. # 23 # adiecto aſſe <lb/>ibid. # 25 # ἡμιόλι@ <lb/>73 # 12 # æreos (legit Budæus <lb/>83 # 5 # itaproportionib. Con. <lb/>ibid. # 14 # hypotrochelijs. ſic alibi. <lb/>84 # 16 # uſtulatis <lb/>Pag. # lin. # legendum. <lb/>ibid. # 20 # colocandæ. # Coniect. <lb/>86 # ult. # τρόχιλον <lb/>94 # 4 # mutuli ſic alibi&c. <lb/>124 # 9 # habet interuallum <lb/>128 # 2 # errabitin <lb/>129 # 32 # magnitudinem. <lb/>134 # 1 # deædibus # Con. <lb/>139 # 12 # portubus # Con. <lb/>142 # 26 # quod prædæ <lb/>146 # 23 # temperaturas <lb/>152 # 2 # acfaucium <lb/>164 # 27 # cxpolitionibus <lb/>167 # 21 # Theodorus <lb/>168 # 9 # Suffitius. # Con. <lb/>171 # 11 # ſpicatateſt. # Con. <lb/>172 # 32 # albarium opus. # Con. <lb/>180 # 72 # moluntur <lb/>181 # 11 # metallicis # Con. <lb/>200 # 7 # ſummalabra. <lb/>207 # 11 # habet, arcæ <lb/>210 # 21 # expertus <lb/>218 # 24 # eſſe dicitur <lb/>222 # 12 # Manacus, alij legunt. <lb/>262 # 28 # eius non ſunt. <lb/> γ.1: # 9 # afficiantur pœna ex. ibid. # 30 # opere arcuato γ.2: # 30 # MDXXVIII. Reliq. γ.4. # 23 # 122. (delendum δ.2. # 4 # utri{qúe} rationi ibid. # 16 # uſu frequens २.1. # 23 # Quid fieriplaceret. </note> </div> <div xml:id="echoid-div62" type="section" level="1" n="61"> <head xml:id="echoid-head65" xml:space="preserve">FINISH.</head> <pb o="1" file="0057" n="57" rhead="M. VITR VVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div63" type="section" level="1" n="62"> <head xml:id="echoid-head66" xml:space="preserve">DE ARCHITECTVRA, <lb/>LIBER PRIMVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s155" xml:space="preserve">CVM DIVINA MENS TVA ET <lb/>numen, lmperator Cæſar, imperio potiretur <lb/>orbis terrarum, inuicta{qúe} uirtute cunctis ho <lb/>ſtibus ſtratis, triumpho uictoria{qúe} tua ciues <lb/>gloriarentur, & </s> <s xml:id="echoid-s156" xml:space="preserve">gentes omnes ſubactæ tuum <lb/>ſpectarent nutum, populus{qúe} Romanus & </s> <s xml:id="echoid-s157" xml:space="preserve">Se <lb/>natus liber atus timore, amplißimis tuis cogi-<lb/>tationibus conſilijs{qúe} gubernaretur, non au-<lb/>debam tantis occupationibusde Architectura ſcripta, & </s> <s xml:id="echoid-s158" xml:space="preserve">magnis cogit@ <lb/>tionibus explicata edere, metuens ne nõ apto tempore interpellans, ſub-<lb/>irem tui animi offenſionem. </s> <s xml:id="echoid-s159" xml:space="preserve">Cum uerò attenderem, te non ſolum de uita <lb/>communi omnium curam, publicæ{qúe} rei conſtitutionem habere, ſed etiam <lb/>de opportunitate publicorũ ædificiorum, ut ciuitas per te non ſolum pro <lb/>uincijs eſſet aucta, uerumetiam ut maieſtas Imperij publicorum ædificio-<lb/>rum egregias haberet autoritates, non putaui prætermittendũ, quin pri <lb/>mo quo tempore de his rebus ea tibiederem: </s> <s xml:id="echoid-s160" xml:space="preserve">ideo, quòd primum paren <lb/>ti tuo de eo fueram notus, & </s> <s xml:id="echoid-s161" xml:space="preserve">eius uirtutis ſtudioſus. </s> <s xml:id="echoid-s162" xml:space="preserve">Cum autem concili-<lb/>um cœleſtium in ſedibus immortalitatis eum dedicauiſſet, & </s> <s xml:id="echoid-s163" xml:space="preserve">Imperium <lb/>parentis in tuam poteſtatem tranſtuliſſet, idem ſtudium meum in eius me-<lb/>moria permanens, inte contulit fauorem. </s> <s xml:id="echoid-s164" xml:space="preserve">Ita cum. </s> <s xml:id="echoid-s165" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s166" xml:space="preserve">Aurelio, &</s> <s xml:id="echoid-s167" xml:space="preserve">. P. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s168" xml:space="preserve">Minidio, &</s> <s xml:id="echoid-s169" xml:space="preserve">. Cn. </s> <s xml:id="echoid-s170" xml:space="preserve">Cornelio, ad apparationem baliſtarũ & </s> <s xml:id="echoid-s171" xml:space="preserve">ſcorpionum, <lb/>reliquorum{qúe} tormentorum refectionem, fui preſto, & </s> <s xml:id="echoid-s172" xml:space="preserve">cum eis commo-<lb/>da accepi, quæ cum primo mihi tribuiſti, recognitionem per ſororis com-<lb/>mendationem ſeruaſti. </s> <s xml:id="echoid-s173" xml:space="preserve">Cum ergo eo beneficio eſſem obligatus, ut ad exi-<lb/>tum uitæ non haberem inopiæ timorem, hæc tibiſcribere cœpi, quòd <lb/>animaduerti multa te ædificauiſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s174" xml:space="preserve">nunc ædificare, reliquo quo tem-<lb/>pore, & </s> <s xml:id="echoid-s175" xml:space="preserve">publicorum, & </s> <s xml:id="echoid-s176" xml:space="preserve">priuatorum ædificiorum, pro amplitudine re-<lb/>rum geſtarum, ut poſteris memoriæ traderentur, curam habiturum: </s> <s xml:id="echoid-s177" xml:space="preserve">con <lb/>ſcripſi per ſcriptiones terminatas, uteas attendens, & </s> <s xml:id="echoid-s178" xml:space="preserve">ante facta, & </s> <s xml:id="echoid-s179" xml:space="preserve">fu-<lb/>tura qualia ſint opera, per te nota poſſes habere, nam his uoluminibus <lb/>aperui omnes diſciplinæ rationes.</s> <s xml:id="echoid-s180" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="2" file="0058" n="58" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div64" type="section" level="1" n="63"> <head xml:id="echoid-head67" xml:space="preserve">QVID SIT ARCHITECTVRA, ET <lb/>De architectis inſtituendis. <lb/>CAPVT. I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s181" xml:space="preserve">A<emph style="ul">Rchitectura,</emph> eſt ſcientia pluribus diſciplinis, & </s> <s xml:id="echoid-s182" xml:space="preserve">uarijs eruditioni-<lb/>bus ornata, cuius iudicio probantur omnia, quæ ab cæteris arti-<lb/>bus perficiuntur opera. </s> <s xml:id="echoid-s183" xml:space="preserve">Ea naſcitur ex fabrica, & </s> <s xml:id="echoid-s184" xml:space="preserve">ratiocinatione. </s> <s xml:id="echoid-s185" xml:space="preserve"><emph style="ul">Fabri</emph> <lb/><emph style="ul">ca,</emph> est continuata ac trita uſus meditatio, quæ manibus perficitur è mate <lb/>ria cuiuſcun generis opus est, ad propoſitum deformationis. </s> <s xml:id="echoid-s186" xml:space="preserve"><emph style="ul">Ratioci-</emph> <lb/><emph style="ul">natio</emph> autem est, quæres fabricat as ſolertia ac ratione proportionis de-<lb/>monſtrare at explicare poteſt. </s> <s xml:id="echoid-s187" xml:space="preserve">Ita architecti, qui ſine literis conten-<lb/>derunt, ut manibus eſſent exercitati, non potuerunt efficere, ut haberent <lb/>pro laboribus autoritatem. </s> <s xml:id="echoid-s188" xml:space="preserve"><emph style="ul">Qui autem ratiocinationibus & literis ſolis</emph> <lb/><emph style="ul">confiſi fuerunt, umbram, non rem perſecuti uidëtur</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s189" xml:space="preserve">At qui utrum per-<lb/>didicerunt, (uti omnibus armis ornati) citius cum autoritate quod fuit <lb/>propoſitum, ſunt aſſequuti. </s> <s xml:id="echoid-s190" xml:space="preserve">Cumin omnibus enim rebus, tum maxime <lb/>etiam in architectura hæc duo in ſunt, quod ſignificatur, & </s> <s xml:id="echoid-s191" xml:space="preserve">quod ſigni-<lb/>ficat. </s> <s xml:id="echoid-s192" xml:space="preserve">Significatur, propoſita res de qua dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s193" xml:space="preserve">Hanc autem ſignificat de <lb/>monſtratio rationibus doctrinarum explicata. </s> <s xml:id="echoid-s194" xml:space="preserve">Quaxe uidetur utraque <lb/>parte exercitatum eſſe debere, qui ſe arcbitectum profiteatur. </s> <s xml:id="echoid-s195" xml:space="preserve">Ita eum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s196" xml:space="preserve">ingenioſum eſſe oportct, & </s> <s xml:id="echoid-s197" xml:space="preserve">ad diſciplinam docilem. </s> <s xml:id="echoid-s198" xml:space="preserve"><emph style="ul">Ne enim</emph> inge-<lb/>nium ſine diſciplina, aut diſciplina ſine ingenio, perſectum artificem po-<lb/>test efficere, & </s> <s xml:id="echoid-s199" xml:space="preserve">ut literatus ſit, <emph style="ul">peritus graphidos</emph>, eruditus Geometria, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s200" xml:space="preserve"><emph style="ul">optices nõignarus</emph>, inſtructus Arithmetica, hiſtorias complures noue <lb/>rit, Philo ſophos diligenter audiuerit, Muſicam ſciuerit, Medicinæ non ſit <lb/>ignarus, reſpõſa Iuriſconſultorum nouerit, Aſtrologiam cœli{qúe} rationes <lb/>cognit as habeat. </s> <s xml:id="echoid-s201" xml:space="preserve">Quæ cur ita ſint, hæ ſunt cauſæ. </s> <s xml:id="echoid-s202" xml:space="preserve"><emph style="ul">Literas</emph> architectum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0058-01a" xlink:href="note-0058-01"/> ſcire oportet, uticommëtarijs memoriam firmiorem efficere poßit. </s> <s xml:id="echoid-s203" xml:space="preserve">De-<lb/>inde <emph style="ul">graphidos</emph> ſcientiam habere, quo facilius exemplaribus pictis, quam <lb/>uelit operis fpeciem, deformare ualeat. </s> <s xml:id="echoid-s204" xml:space="preserve"><emph style="ul">Geometria</emph> autem plura præſidia <lb/>præſtat architecturæ, & </s> <s xml:id="echoid-s205" xml:space="preserve">primũex <emph style="ul">euthygrammis</emph> circini tradit uſum, è <lb/>quo maxime facilius ædificiorum in areis expediuntur deſcriptiones, <lb/>normarum{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s206" xml:space="preserve">librationum & </s> <s xml:id="echoid-s207" xml:space="preserve">linearum directiones. </s> <s xml:id="echoid-s208" xml:space="preserve">Item per <emph style="ul">opticen,</emph> <lb/>in ædificijs, ab certis regionibus, cœli lumina recte ducũtur. </s> <s xml:id="echoid-s209" xml:space="preserve">Per <emph style="ul">arith-</emph> <pb o="3" file="0059" n="59" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> meticen, ſumptus ædi- <anchor type="figure" xlink:label="fig-0059-01a" xlink:href="fig-0059-01"/> <anchor type="note" xlink:label="note-0059-01a" xlink:href="note-0059-01"/> ficiorum conſumman tur, menſurarũr atio- @es explicantur, diffi- eiles{qúe} ſymmetriarum quæſtiones geometri- cis rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s210" xml:space="preserve">me- thodis inueniuntur.</s> <s xml:id="echoid-s211" xml:space="preserve"> <emph style="ul">Hiſtorias</emph> autem plu- res nouiſſe oportet, quod multa ornamen ta ſæpe in operibus ar chitecti deſignant, de quibus argumentis, ra tionë cur fecerint, quæ rentibus reddere de- bent. </s> <s xml:id="echoid-s212" xml:space="preserve">Quëadmo dum ſi quis ſtatuas marmo reas muliebres ſtola- tas, & </s> <s xml:id="echoid-s213" xml:space="preserve">quæ <emph style="ul">caryatides</emph> dicuntur, pro colum- nis in opere ſtatuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s214" xml:space="preserve">inſuper mutilos et coronas collocauerit, <anchor type="note" xlink:label="note-0059-02a" xlink:href="note-0059-02"/> percontãtibus ita red detrationem. </s> <s xml:id="echoid-s215" xml:space="preserve"><emph style="ul">Carya</emph> ciuit as Pelopõneſi, cũ Perſis hoſtibus cõtra Græciam conſenſit, poſtea græciper uicto riam glorioſe bello li- berati, communi con ſilio Caryatibus bel- <pb o="4" file="0060" n="60" rhead="M. VITRVVII"/> lum indixerunt. </s> <s xml:id="echoid-s216" xml:space="preserve">Ita oppi <anchor type="figure" xlink:label="fig-0060-01a" xlink:href="fig-0060-01"/> do capto, uiris interfectis, ciuitate deleta, matronas eorum in ſeruitutem abdu xerunt. </s> <s xml:id="echoid-s217" xml:space="preserve">Nec ſunt pa<emph style="ul">ßi ſto-</emph> <emph style="ul">las, ne</emph> ornatus matrona- les deponere, utinon uno triumpho ducerentur, ſed æterno ſeruitutis exemplo graui contumelia preſſæ, pœnas pendere uideren- tur pro ciuitate. </s> <s xml:id="echoid-s218" xml:space="preserve"><emph style="ul">Ideo qui</emph> tunc archite cti fuerũt, ædi ficijs publicis deſignaue- runt earum imagines <emph style="ul">one-</emph> <emph style="ul">ri ferundo collocatas</emph>, ut etiam poſteris nota pœna peccati Caryatiũ, memo- riætraderetur.</s> <s xml:id="echoid-s219" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div64" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0058-01" xlink:href="note-0058-01a" xml:space="preserve">Literæ. <lb/>Scientia <lb/>graphidos <lb/>Geome-<lb/>tria. <lb/>Opticen.</note> <figure xlink:label="fig-0059-01" xlink:href="fig-0059-01a"> <description xml:id="echoid-description1" xml:space="preserve">CARYATVM PORTICVS.<lb/>KAEO <lb/>ΓLAT <lb/>PA</description> </figure> <note position="right" xlink:label="note-0059-01" xlink:href="note-0059-01a" xml:space="preserve">Arithme-<lb/>tica.</note> <note position="right" xlink:label="note-0059-02" xlink:href="note-0059-02a" xml:space="preserve">Carya ci-<lb/>uitas.</note> <figure xlink:label="fig-0060-01" xlink:href="fig-0060-01a"> <image file="0060-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0060-01"/> </figure> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s220" xml:space="preserve">Non minus Lacones, Pau <lb/>ſania Agæſipolidos filio <lb/>duce Platæeo prælio, pau <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0060-01a" xlink:href="note-0060-01"/> camanu infinitum numerũ <lb/>exercitus Perſarũ cum ſu-<lb/>per auiſſent, acto cum glo-<lb/>ria triumpho, ſpoliorum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s221" xml:space="preserve">prædæ porticum Perſi <lb/>cam ex manubijs laudis, et <lb/>uirtutis ciuium, indicem ui <lb/>ctoriæ, poſteris pro tro-<lb/>phæo conſtituerunt, ibi{qúe} <lb/>captiuorũ ſimulachra bar <lb/>barico ueſtis ornatu, ſuper <pb o="5" file="0061" n="61" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> bia meritis cõtumelijs <anchor type="figure" xlink:label="fig-0061-01a" xlink:href="fig-0061-01"/> punita, ſuſtinentia te- ctum collocauerunt:</s> <s xml:id="echoid-s222" xml:space="preserve"> <emph style="ul">uti et</emph> hoſtes horreſce rẽttimore eorũ forti tudinis <anchor type="note" xlink:href="" symbol="♣"/> effectus <emph style="ul">&</emph> <anchor type="note" xlink:label="note-0061-01a" xlink:href="note-0061-01"/> <emph style="ul">ciues id</emph> exemplũ uir- tutis aſpicientes, glo ria erecti, ad defen- dendam libertatẽ eſ- ſent parati. </s> <s xml:id="echoid-s223" xml:space="preserve">Ita ex eo multi ſtatuas Perſi cas ſuſtinentes, epiſty lia & </s> <s xml:id="echoid-s224" xml:space="preserve">ornamenta eo- rũ collocauerunt, &</s> <s xml:id="echoid-s225" xml:space="preserve"> ita ex eo argumento, uar ietates egregias auxerũt operibus. </s> <s xml:id="echoid-s226" xml:space="preserve">Itẽ ſunt aliæ eiuſdem ge- neris hiſtoriæ, quarũ noticiam architectos tenere oportet. </s> <s xml:id="echoid-s227" xml:space="preserve"><emph style="ul">Phi-</emph> <anchor type="note" xlink:label="note-0061-02a" xlink:href="note-0061-02"/> <emph style="ul">loſophia uero</emph> perficit architectũ animo ma gno, & </s> <s xml:id="echoid-s228" xml:space="preserve">uti nõ ſit ar rogans, ſed potius fa- cilis, æquus, et fidelis ſine auaritia, quod eſt maximum. </s> <s xml:id="echoid-s229" xml:space="preserve">Nullum enim opus uere ſine <pb o="6" file="0062" n="62" rhead="M. VITRVVII"/> fide & </s> <s xml:id="echoid-s230" xml:space="preserve">caſtitate fieripoteſt. </s> <s xml:id="echoid-s231" xml:space="preserve">Ne ſit cupidus, ne in muner ibus accipi- endis habeat animum occupatum, ſed cum grauitate ſuam tueatur di- gnitatem bonam famam habendo. </s> <s xml:id="echoid-s232" xml:space="preserve">Hæc enim Philoſophia præſcribit.</s> <s xml:id="echoid-s233" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0062-01a" xlink:href="note-0062-01"/> Præterea dererum natura, quæ græce <emph style="ul">Φνσιολογία</emph> dicitur, philoſophia explicat: </s> <s xml:id="echoid-s234" xml:space="preserve">quam neceſſe est ſtudioſius nouiſſe, quòd habet multas & </s> <s xml:id="echoid-s235" xml:space="preserve">uari- as naturales quæſtiones, ut etiam in aquarũ ductionibus. </s> <s xml:id="echoid-s236" xml:space="preserve">In curſibus cnim & </s> <s xml:id="echoid-s237" xml:space="preserve">circuitionibus, et libr ata planicie, expreßionibus, ſpiritus naturales aliter at aliter fiunt, quorũ offenſionibus mederinemo poterit, niſi qui ex Philo ſophia principia rerũ naturæ nouerit. </s> <s xml:id="echoid-s238" xml:space="preserve">Item qui Thesbiæ aut Ar chimedis libros, & </s> <s xml:id="echoid-s239" xml:space="preserve">cæterorũ qui eiuſmodi generis præcepta conſcripſe runt leget, cum ijs ſentire non poterit, niſihis rebus à Philoſophis fuerit inſtitutus. </s> <s xml:id="echoid-s240" xml:space="preserve"><emph style="ul">Muſicen</emph> autem ſciat oportet, uti canonicam rationem, &</s> <s xml:id="echoid-s241" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0062-02a" xlink:href="note-0062-02"/> Mathematicam notam habeat, præterea baliſtarum, catapultarum, ſcor pionum temper atur as poßit recte facere. </s> <s xml:id="echoid-s242" xml:space="preserve">In capitulis enim dextra ac ſi- niſtra, ſunt for amina hemitoniorum, per quæ tenduntur ſuculis & </s> <s xml:id="echoid-s243" xml:space="preserve">uecti bus è neruo torti funes, qui non præcluduntur nec præligantur, niſi ſoni- tus ad artificis aures certos & </s> <s xml:id="echoid-s244" xml:space="preserve">æquales fecerint. </s> <s xml:id="echoid-s245" xml:space="preserve">Brachia enim quæ in ed@ tentiones includuntur, cum extenduntur, æqualiter, & </s> <s xml:id="echoid-s246" xml:space="preserve">pariter, utra plagam emittere debent. </s> <s xml:id="echoid-s247" xml:space="preserve">Quod ſinon homotonia fuerint, impedient di- rectam telorum mißionem. </s> <s xml:id="echoid-s248" xml:space="preserve">Item theatris uaſa ærea quæ in cellis ſub gra dibus mathematica ratione collocãtur, & </s> <s xml:id="echoid-s249" xml:space="preserve"><emph style="ul">ſonituum diſcrimina</emph> quæ græ <emph style="ul">ciἠχ{εῖ}ια</emph> uocant, ad ſymphonias muſicas, ſiue concentus, componuntur, diuiſa in circinatione diateſſaron & </s> <s xml:id="echoid-s250" xml:space="preserve">diapente & </s> <s xml:id="echoid-s251" xml:space="preserve">diapaſon, uti uox ſceni ci ſonitus conueniens in diſpoſitionibus, tactu cum offenderit, aucta cum incremento, clarior & </s> <s xml:id="echoid-s252" xml:space="preserve">ſuauior ad ſpectatorũ perueniat aures. </s> <s xml:id="echoid-s253" xml:space="preserve">Hydrau- <anchor type="note" xlink:label="note-0062-03a" xlink:href="note-0062-03"/> licas quo machinas, & </s> <s xml:id="echoid-s254" xml:space="preserve">cætera quæ ſunt ſimilia his organis, ſine muſi- cis rationibus efficerenemo poterit. </s> <s xml:id="echoid-s255" xml:space="preserve">Diſciplinam uero <emph style="ul">medicinæ</emph> nouiſſe oportet, propter inclinationes cœli, quæ græci κλίματα dicunt, &</s> <s xml:id="echoid-s256" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0062-04a" xlink:href="note-0062-04"/> aëres locorum, quiſunt ſalubres aut peſtilentes, aquarum{qúe} uſus. </s> <s xml:id="echoid-s257" xml:space="preserve">Sine his <anchor type="note" xlink:label="note-0062-05a" xlink:href="note-0062-05"/> enim rationibus nulla ſalubris habitatio fieri potest. </s> <s xml:id="echoid-s258" xml:space="preserve"><emph style="ul">Iura quo</emph> nota ha- <anchor type="note" xlink:label="note-0062-06a" xlink:href="note-0062-06"/> beat oportet ea, quæ neceſſaria ſunt ædificijs communibus parietum, ad ambitum ſtillicidiorum & </s> <s xml:id="echoid-s259" xml:space="preserve">cloacarum & </s> <s xml:id="echoid-s260" xml:space="preserve">luminũ. </s> <s xml:id="echoid-s261" xml:space="preserve">Item aquarum ductio- nes, & </s> <s xml:id="echoid-s262" xml:space="preserve">cætera quæ eiuſmodiſunt, nota oportet ſint architectis, uti ante caueant, quàm inſtituant ædificia, ne controuer ſiæ, factis operibus, patri- <pb o="7" file="0063" n="63" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> busfamiliarum relinquantur, & </s> <s xml:id="echoid-s263" xml:space="preserve">ut legibus ſcribendis prudentiacaueri poßit & </s> <s xml:id="echoid-s264" xml:space="preserve">locatori & </s> <s xml:id="echoid-s265" xml:space="preserve">conductori. </s> <s xml:id="echoid-s266" xml:space="preserve">Nam ſi lex perite fuerit ſcripta, erit ut ſine captione uter ab utro liberetur. </s> <s xml:id="echoid-s267" xml:space="preserve">Ex <emph style="ul">Aſtrologia</emph> autem cogno <anchor type="note" xlink:label="note-0063-01a" xlink:href="note-0063-01"/> ſcitur oriens, occidens, meridies, ſeptentrio, & </s> <s xml:id="echoid-s268" xml:space="preserve">cæliratio, æquínoctium, ſolſtitium, aſtrorum cur ſus, quorum notitiam ſi quis non habuerit, <emph style="ul">horo-</emph> <emph style="ul">logiorum</emph> rationem omnino ſcire non poterit. </s> <s xml:id="echoid-s269" xml:space="preserve">Cum ergo tanta hæc diſcia <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0063-01a" xlink:href="hd-0063-01"/> plina, ſit condecorata, et <emph style="ul">abundans eruditionibus uarijs, ac pluribus,</emph> non puto poſſe iuſte repente ſeprofiteri architectos, niſi qui ab ætate puerili his gradibus diſciplinarum ſcandendo, ſcientia plurium literarum, & </s> <s xml:id="echoid-s270" xml:space="preserve">a@ tium nutriti, peruenerint <emph style="ul">ad ſummum templum architecturæ.</emph> At fortaſſe<unsure/> mirum uidebitur imperitis hominibus, <emph style="ul">poſſe naturam tantum numerum</emph> doctrinarum perdiſcere, <emph style="ul">& memoria continere.</emph></s> <s xml:id="echoid-s271" xml:space="preserve"> Cum autem animaduer<unsure/> terint, <emph style="ul">omnes diſciplinas inter ſe coniunctionem</emph> rerum & </s> <s xml:id="echoid-s272" xml:space="preserve">communicatio nem habere, fieri poſſe faciliter credetur. </s> <s xml:id="echoid-s273" xml:space="preserve"><emph style="ul">Encyclios enim diſciplina, uti</emph> <emph style="ul">corpus unum ex his membris, est compoſita.</emph></s> <s xml:id="echoid-s274" xml:space="preserve">Ita qui à teneris ætatibus eruditionibus uarijs inſtruuntur, omnibus literis, agnoſcunt eaſdẽ not{as}, communicationem{qúe} omnium diſciplinarum, & </s> <s xml:id="echoid-s275" xml:space="preserve">ea re facili{us} omnia co- gnoſcunt. </s> <s xml:id="echoid-s276" xml:space="preserve">Ideo{qúe} de ueterib{us} architectis, <emph style="ul">Pythi{us},</emph> qui Prienæ ædem Mi- <anchor type="note" xlink:label="note-0063-02a" xlink:href="note-0063-02"/> neruæ nobiliter est architectat{us}, ait in ſuis commentarijs, architectum omnibis artib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s277" xml:space="preserve">doctrinis pl{us} oportere poſſe facere, quàm qui ſingu- <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0063-01a" xlink:href="hd-0063-01"/> las res ſuis induſtrijs & </s> <s xml:id="echoid-s278" xml:space="preserve">exer citationibus ad ſummam claritatem perdu- xerunt. </s> <s xml:id="echoid-s279" xml:space="preserve"><emph style="ul">Id autem re non expeditur.</emph></s> <s xml:id="echoid-s280" xml:space="preserve">Non enim debet nec poteſt eſſe archi <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0063-01a" xlink:href="hd-0063-01"/> tectus Grãmaticus, uti fuerit Ariſtarchus, ſed non <emph style="ul">agrammatos,</emph> nec Mu <anchor type="note" xlink:label="note-0063-03a" xlink:href="note-0063-03"/> ſicus, ut Ariſtoxenus, ſed non <emph style="ul">amuſos,</emph> nec pictor ut Apelles, ſed <emph style="ul">graphi-</emph> <emph style="ul">dos non imperitus,</emph> nec plaſtes quemadmodum Myron, ſeu Polycletus, ſed <anchor type="note" xlink:label="note-0063-04a" xlink:href="note-0063-04"/> <emph style="ul">rationis plaſticæ nõignarus,</emph> nec denuo medicus ut Hippocrates, ſed <emph style="ul">non</emph> <emph style="ul">aniatrologetos,</emph> nec in cæteris doctrinis ſingulariter excellens, ſed <emph style="ul">in his</emph> <anchor type="note" xlink:label="note-0063-05a" xlink:href="note-0063-05"/> <emph style="ul">non imperitus.</emph></s> <s xml:id="echoid-s281" xml:space="preserve">Non enim in tantis rerum uarietatibus, elegantias ſingula <anchor type="note" xlink:label="note-0063-06a" xlink:href="note-0063-06"/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0063-01a" xlink:href="hd-0063-01"/> res quiſquàm conſequi poteſt, quòd earum ratiocinationes cognoſcere <anchor type="note" xlink:label="note-0063-07a" xlink:href="note-0063-07"/> & </s> <s xml:id="echoid-s282" xml:space="preserve">percipere, <emph style="ul">uix cadit in poteſtatem.</emph></s> <s xml:id="echoid-s283" xml:space="preserve">Nec tamen nõ tantum architecti non poſſunt in omnibus rebus habere ſummum effectum, ſed etiam ipſi qui priuatim proprietates tenent artium, non efficiunt, ut habe ant om- nes <emph style="ul">ſummum laudis principatum.</emph></s> <s xml:id="echoid-s284" xml:space="preserve">Ergo ſi in ſingulis doctrinis ſinguli ar- tifices, ne omnes, <emph style="ul">ſed pauciæuo perpetuo nobilitatem uix ſunt conſecu-</emph> <pb o="8" file="0064" n="64" rhead="M. VITRVVII"/> ti, quemadmodum poteſt architectus, qui pluribus artibus debet eſſe pe- ritus, non idip ſum mirum & </s> <s xml:id="echoid-s285" xml:space="preserve">magnum facere, nequid ex his indigeat: </s> <s xml:id="echoid-s286" xml:space="preserve">ſed etiam ut omnes artifices ſuperet, qui ſingulis doctrinis aßiduit atem cum induſtria ſumma præſtiterunt? </s> <s xml:id="echoid-s287" xml:space="preserve">Igitur in hac re Pythius erraſſe uidetur, <anchor type="note" xlink:label="note-0064-01a" xlink:href="note-0064-01"/> quòd nõ animaduerterit ex duabus rebus ſingulas artes eſſe compoſitas, <emph style="ul">ex opere, & eius ratiocinatione.</emph></s> <s xml:id="echoid-s288" xml:space="preserve">Ex his autem unum proprium eſſe eo- rum, qui ſingulis rebus ſunt exercitati, id eſt, <emph style="ul">operis effectus:</emph></s> <s xml:id="echoid-s289" xml:space="preserve">alterũ com mune cõ omnibus doctis, id est, <emph style="ul">ratiocinatio:</emph></s> <s xml:id="echoid-s290" xml:space="preserve">uti Medicis & </s> <s xml:id="echoid-s291" xml:space="preserve">Muſicis, &</s> <s xml:id="echoid-s292" xml:space="preserve"> de uenarumrythmo, & </s> <s xml:id="echoid-s293" xml:space="preserve">de pedum motu. </s> <s xml:id="echoid-s294" xml:space="preserve">At ſi uulnus mederi, aut ægrum eripere de periculo oportuerit, non accedet Muſicus, ſed idopus propri um erit Medici. </s> <s xml:id="echoid-s295" xml:space="preserve">Itẽ in organo non Medicus, ſed Muſicus modulabitur, ut aures ſuam cantionibus recipiant iucunditatem. </s> <s xml:id="echoid-s296" xml:space="preserve">Similiter cum Aſtrologis & </s> <s xml:id="echoid-s297" xml:space="preserve">Muſicis est diſputatio communis de ſympathia ſtellarum et ſympho <anchor type="note" xlink:label="note-0064-02a" xlink:href="note-0064-02"/> niarum, in quadratis & </s> <s xml:id="echoid-s298" xml:space="preserve">trigonis, diateſſaron & </s> <s xml:id="echoid-s299" xml:space="preserve">diapente, cũ Geome- tris de uiſu, qui græce λόγ@ ὀπΤιηὸς appellatur, cæteris{qúe} omnibus doctrinis, multæres, uel omnes, cõmunes ſunt duntaxat ad diſputãdum.</s> <s xml:id="echoid-s300" xml:space="preserve"> Operum uero ingreſſus, qui manu ac tractationibus ad elegantiam per- ducuntur, ipſorum ſunt, qui proprie una arte ad faciendum ſunt inſtitu- ti. </s> <s xml:id="echoid-s301" xml:space="preserve">Ergoſatis abunde is uidetur feciſſe, <emph style="ul">qui ex ſingulis doctrinis partes</emph> <emph style="ul">& rationes earum mediocriter habetnotas, eas{qúe}</emph> quæ neceſſariæ ſunt ad architecturam, uti ſi quid de his rebus & </s> <s xml:id="echoid-s302" xml:space="preserve">artibus iudicare & </s> <s xml:id="echoid-s303" xml:space="preserve">proba- re opus fuerit, ne deficiatur. </s> <s xml:id="echoid-s304" xml:space="preserve">Quibus uerò natur a tantum tribuit ſoler- <emph style="ul">tiæ, acuminis, memoriæ,</emph> ut poßint Geometriam, Aſtrologiam, Muſicen, cæter as{qúe} diſciplinas penitus haberenot as, prætereunt officia architecto rum, & </s> <s xml:id="echoid-s305" xml:space="preserve">efficiuntur <emph style="ul">mathematici.</emph></s> <s xml:id="echoid-s306" xml:space="preserve">Ita faciliter contr a eas diſciplinas di- ſputare poſſunt, quòd pluribus telis diſciplinarum ſunt armati. </s> <s xml:id="echoid-s307" xml:space="preserve">Hi autem inueniũtur raro, ut aliquãdo fuerũt Ariſtar chus Samius, Philolaus et Ar <anchor type="note" xlink:label="note-0064-03a" xlink:href="note-0064-03"/> chitas Tarẽtini, Apollonius Pergeus, Eratoſthenes Cyreneus, Archime- des & </s> <s xml:id="echoid-s308" xml:space="preserve">Scopinas ab Syracuſis, qui multas res organicas & </s> <s xml:id="echoid-s309" xml:space="preserve">gnomonicas, <anchor type="note" xlink:label="note-0064-04a" xlink:href="note-0064-04"/> numero natur alibus{qúe} rationibus inuentas at explicatas, poſteris reli- <anchor type="note" xlink:label="note-0064-05a" xlink:href="note-0064-05"/> querunt. </s> <s xml:id="echoid-s310" xml:space="preserve">Cumergo talia ingenia à naturali ſolertia, non paßum cunctis <anchor type="note" xlink:label="note-0064-06a" xlink:href="note-0064-06"/> gentibus, ſed paucis uiris habere concedatur: </s> <s xml:id="echoid-s311" xml:space="preserve">officium uero architecti omnibus eruditionibus debeat eſſe exercitatum, & </s> <s xml:id="echoid-s312" xml:space="preserve">ratio propter ampli- tudinem rei permittat, non iuxta ncceßitatem ſummas, ſed etiam medio- <pb o="9" file="0065" n="65" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> cres ſcientias habere diſciplinarum, peto Cæſar, et à te, & </s> <s xml:id="echoid-s313" xml:space="preserve">ab his quimed uolumina ſuntlecturi, ut ſi quid parũ ad artis Grammaticæ regulam fue rit explicatum, ignoſcatur. </s> <s xml:id="echoid-s314" xml:space="preserve">Nam non uti ſummus Philo ſophus, nec Rhe tor diſertus, nec Grammaticus ſummis rationibus artis exercitatus, ſed ut architectus, his literis imbutus, hæcniſus ſum ſcribere. </s> <s xml:id="echoid-s315" xml:space="preserve"><emph style="ul">De artis uero</emph> <emph style="ul">poteſtate,</emph> quæ inſunt in earatiocinationes, polliceor (uti ſpero) his uo- luminibus, non modo ædificantibus, ſed etiam omnibus ſapientibus, cum maxima autoritate, me ſine dubio præſtaturum.</s> <s xml:id="echoid-s316" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div65" type="float" level="2" n="2"> <note position="left" xlink:label="note-0060-01" xlink:href="note-0060-01a" xml:space="preserve">Platæeum <lb/>prælium.</note> <figure xlink:label="fig-0061-01" xlink:href="fig-0061-01a"> <image file="0061-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0061-01"/> <description xml:id="echoid-description2" xml:space="preserve">PORTICVS PERSICA, INSIGNE VIRTVTIS <lb/>conſtituta, captiuorũ Platæenſtũ ſimulachra pro columnis <lb/>tecta ſuſtinentia, Pauſaniæ Laconũ ducis gloria.</description> </figure> <note symbol="♣" position="right" xlink:label="note-0061-01" xlink:href="note-0061-01a" xml:space="preserve">affecti.</note> <note position="right" xlink:label="note-0061-02" xlink:href="note-0061-02a" xml:space="preserve">Philoſo-<lb/>phia perſe <lb/>ctrix ar-<lb/>chite cti.</note> <note position="left" xlink:label="note-0062-01" xlink:href="note-0062-01a" xml:space="preserve">Phyſiolo-<lb/>gia.</note> <note position="left" xlink:label="note-0062-02" xlink:href="note-0062-02a" xml:space="preserve">@@uſica.</note> <note position="left" xlink:label="note-0062-03" xlink:href="note-0062-03a" xml:space="preserve">Hydrauli-<lb/>cæmachi-<lb/>næ.</note> <note position="left" xlink:label="note-0062-04" xlink:href="note-0062-04a" xml:space="preserve">Medicina.</note> <note position="left" xlink:label="note-0062-05" xlink:href="note-0062-05a" xml:space="preserve">Climata.</note> <note position="left" xlink:label="note-0062-06" xlink:href="note-0062-06a" xml:space="preserve">Iura.</note> <note position="right" xlink:label="note-0063-01" xlink:href="note-0063-01a" xml:space="preserve">Aſtrolo <lb/>gia.</note> <handwritten xlink:label="hd-0063-01" xlink:href="hd-0063-01a"/> <note position="right" xlink:label="note-0063-02" xlink:href="note-0063-02a" xml:space="preserve">Pythius.</note> <handwritten xlink:label="hd-0063-01" xlink:href="hd-0063-01a"/> <handwritten xlink:label="hd-0063-01" xlink:href="hd-0063-01a"/> <note position="right" xlink:label="note-0063-03" xlink:href="note-0063-03a" xml:space="preserve">Ariſtar-<lb/>chus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0063-04" xlink:href="note-0063-04a" xml:space="preserve">Ariſtox@-<lb/>nus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0063-05" xlink:href="note-0063-05a" xml:space="preserve">Apelles.</note> <note position="right" xlink:label="note-0063-06" xlink:href="note-0063-06a" xml:space="preserve">Myron.</note> <handwritten xlink:label="hd-0063-01" xlink:href="hd-0063-01a"/> <note position="right" xlink:label="note-0063-07" xlink:href="note-0063-07a" xml:space="preserve">Folycletus <lb/>Hippo-<lb/>crates.</note> <note position="left" xlink:label="note-0064-01" xlink:href="note-0064-01a" xml:space="preserve">Pythius.</note> <note position="left" xlink:label="note-0064-02" xlink:href="note-0064-02a" xml:space="preserve">Sympa-<lb/>thia ſtella <lb/>rum.</note> <note position="left" xlink:label="note-0064-03" xlink:href="note-0064-03a" xml:space="preserve">Ariſtar-<lb/>chus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0064-04" xlink:href="note-0064-04a" xml:space="preserve">Philolaus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0064-05" xlink:href="note-0064-05a" xml:space="preserve">Architas.</note> <note position="left" xlink:label="note-0064-06" xlink:href="note-0064-06a" xml:space="preserve">Apolloni-<lb/>us.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div67" type="section" level="1" n="64"> <head xml:id="echoid-head68" xml:space="preserve">EX QVIBVS REBVS ARCHITE-<lb/>ctur a conſtet. CAPVT. II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s317" xml:space="preserve">ARchitectura autẽ conſtat ex ordinatione, quæ græce <emph style="ul">τάξις</emph> dici-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0065-01a" xlink:href="note-0065-01"/> tur, & </s> <s xml:id="echoid-s318" xml:space="preserve">ex diſpoſitione, hanc autem græci <emph style="ul">διάθεσιυ</emph> uocant, eu-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0065-02a" xlink:href="note-0065-02"/> <emph style="ul">rythmia, et ſymmetria,</emph> & </s> <s xml:id="echoid-s319" xml:space="preserve"><emph style="ul">decore, et diſtributione,</emph> quæ græce <emph style="ul">οἲηονομία</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0065-03a" xlink:href="note-0065-03"/> dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s320" xml:space="preserve"><emph style="ul">Ordinatio,</emph> eſt modica membrorũ operis commoditas, ſeparatim, <lb/>uniuerſæ{qúe} proportionis, ad ſymmetriam comparatio. </s> <s xml:id="echoid-s321" xml:space="preserve">Hæc componitur <lb/>ex quantitate quæ græce <emph style="ul">ποσότης</emph> dicitur.</s> <s xml:id="echoid-s322" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div67" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0065-01" xlink:href="note-0065-01a" xml:space="preserve">τάξιο.</note> <note position="right" xlink:label="note-0065-02" xlink:href="note-0065-02a" xml:space="preserve">διάθεσιυ</note> <note position="right" xlink:label="note-0065-03" xlink:href="note-0065-03a" xml:space="preserve">οἲηονομία</note> </div> <note position="right" xml:space="preserve">ποσότης</note> <figure> <image file="0065-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0065-01"/> </figure> <pb o="10" file="0066" n="66" rhead="M. VITRVV II"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s323" xml:space="preserve"><emph style="ul">Quantitas a</emph>uem est modulorũ ex ipſius operis ſumptione, ſingulis{qúe} <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0066-01a" xlink:href="note-0066-01"/> membrorum partibus uniuer ſi operis conueniens effectus.</s> <s xml:id="echoid-s324" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div68" type="float" level="2" n="2"> <note position="left" xlink:label="note-0066-01" xlink:href="note-0066-01a" xml:space="preserve">Quãtitas.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s325" xml:space="preserve"><emph style="ul">Diſpoſitio au</emph>tem est rerum apta collocatio, elegans{qúe} in compoſiti-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0066-02a" xlink:href="note-0066-02"/> onibus effectus operis cum qualitate.</s> <s xml:id="echoid-s326" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div69" type="float" level="2" n="3"> <note position="left" xlink:label="note-0066-02" xlink:href="note-0066-02a" xml:space="preserve">Diſpoſitio</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s327" xml:space="preserve"><emph style="ul">Species diſp</emph>oſitionis, quæ græce dicuntur ἲδέαι, hæ ſunt, <emph style="ul">Ichnogra-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0066-03a" xlink:href="note-0066-03"/> <emph style="ul">phia, Orthographia, Scenographia.</emph></s> </p> <div xml:id="echoid-div70" type="float" level="2" n="4"> <note position="left" xlink:label="note-0066-03" xlink:href="note-0066-03a" xml:space="preserve">Species.</note> </div> <note position="left" xml:space="preserve">ἲδέαι.</note> <figure> <image file="0066-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0066-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s328" xml:space="preserve"><emph style="ul">Ichnographia</emph> est circini regulæ{qúe} modice continens uſus, ex qua ca <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0066-05a" xlink:href="note-0066-05"/> piuntur formarum <emph style="ul">in ſolis</emph> arearum deſcriptiones.</s> <s xml:id="echoid-s329" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div71" type="float" level="2" n="5"> <note position="left" xlink:label="note-0066-05" xlink:href="note-0066-05a" xml:space="preserve">Ichnogra <lb/>phia.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s330" xml:space="preserve"><emph style="ul">Orthographia autẽ</emph> est erecta frontis imago, modice{qúe} pict a rationi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0066-06a" xlink:href="note-0066-06"/> bus operis futuri figura.</s> <s xml:id="echoid-s331" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div72" type="float" level="2" n="6"> <note position="left" xlink:label="note-0066-06" xlink:href="note-0066-06a" xml:space="preserve">Orthogra <lb/>phia.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s332" xml:space="preserve">Item <emph style="ul">ſcenographia est</emph> frontis & </s> <s xml:id="echoid-s333" xml:space="preserve">laterum ab ſcedentium adumbratio, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0066-07a" xlink:href="note-0066-07"/> ad circini{qúe} centrum omnium linearum <emph style="ul">reſponſus.</emph></s> </p> <div xml:id="echoid-div73" type="float" level="2" n="7"> <note position="left" xlink:label="note-0066-07" xlink:href="note-0066-07a" xml:space="preserve">Scenogra <lb/>phia.</note> </div> <pb o="11" file="0067" n="67" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> <figure> <image file="0067-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0067-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s334" xml:space="preserve">Hænaſcuntur ex cogitatione, & </s> <s xml:id="echoid-s335" xml:space="preserve">inuentione. </s> <s xml:id="echoid-s336" xml:space="preserve"><emph style="ul">Cogitatio est cura ſtudij</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0067-01a" xlink:href="note-0067-01"/> <emph style="ul">plena, & induſtriæ uigilantiæ{qúe}</emph> effect us propoſiti cũ uoluptate. </s> <s xml:id="echoid-s337" xml:space="preserve"><emph style="ul">Inuen-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0067-02a" xlink:href="note-0067-02"/> <emph style="ul">tio autem</emph> est quæſtionum obſcur arum explicatio, ratio{qúe} nouæ rei, <emph style="ul">uigo</emph> <lb/><emph style="ul">re mobilireperta.</emph></s> <s xml:id="echoid-s338" xml:space="preserve">Hæ ſunt terminationes diſpoſitionum. </s> <s xml:id="echoid-s339" xml:space="preserve"><emph style="ul">Eurythmia</emph> est <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0067-03a" xlink:href="note-0067-03"/> <emph style="ul">uenuſta ſpecies,</emph> commodus{qúe} in compoſitionibus membrorum aſpectus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s340" xml:space="preserve"><emph style="ul">Hæc efficitur cum membra operis conuenientia ſunt: altitudinis ad latitu</emph> <lb/><emph style="ul">dinem: latitudinis ad longitudinem, & ad ſummam omnia reſpondeant</emph> <pb o="12" file="0068" n="68" rhead="M. VITRV VII"/> <emph style="ul">ſuæ ſymmetriæ.</emph></s> <s xml:id="echoid-s341" xml:space="preserve">Item <emph style="ul">ſymmetria est ex</emph> ipſius operis membris conueni-<lb/>ens conſenſus, ex partibus{qúe} ſepar atis, ad uniuer ſæ figuræ ſpeciem, <emph style="ul">rat-</emph> <lb/><emph style="ul">partis reſponſus,</emph> ut in hominis corpore è cubito, pede, palmo digito, cæ-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-01a" xlink:href="note-0068-01"/> teris{qúe} partibus, <emph style="ul">ſymmetros est, ſic est in</emph> operum perfectionibus. </s> <s xml:id="echoid-s342" xml:space="preserve">Et pri-<lb/>mum in ædibus ſacris, ut è columnarum craßitudinibus, aut è <emph style="ul">triglypho,</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-02a" xlink:href="note-0068-02"/> aut etiam <emph style="ul">embatere</emph> baliſtæ for amine, quod græci <emph style="ul">περίτρητου</emph> uocitant, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-03a" xlink:href="note-0068-03"/> nauibus <emph style="ul">interſcalmio</emph>, quod δ διπηχαιηἠ dicitur, item cæterorũoperum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-04a" xlink:href="note-0068-04"/> è membris, inuenitur ſymmetriarum ratiocinatio. </s> <s xml:id="echoid-s343" xml:space="preserve"><emph style="ul">Decor a</emph>utem est <lb/><emph style="ul">emendatus operis aſpectus,</emph> probatis rebus compoſiti cum autoritate. </s> <s xml:id="echoid-s344" xml:space="preserve">Is <lb/>perficitur ſtatione, qui græce <emph style="ul">θεματισμὸς</emph> dicitur, ſeu conſuetudine, aut <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-05a" xlink:href="note-0068-05"/> natura. </s> <s xml:id="echoid-s345" xml:space="preserve"><emph style="ul">Statione, cum</emph> Ioui, fulguri, & </s> <s xml:id="echoid-s346" xml:space="preserve">cœlo, & </s> <s xml:id="echoid-s347" xml:space="preserve">ſoli, & </s> <s xml:id="echoid-s348" xml:space="preserve">lunæ, ædificiæ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-06a" xlink:href="note-0068-06"/> ſub <emph style="ul">diuo, hypetra{qúe}</emph> conſtituuntur. </s> <s xml:id="echoid-s349" xml:space="preserve">Horum enim deorum & </s> <s xml:id="echoid-s350" xml:space="preserve">ſpecies & </s> <s xml:id="echoid-s351" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-07a" xlink:href="note-0068-07"/> effectus, in aperto mundo at lucenti, præſentes uidemus. </s> <s xml:id="echoid-s352" xml:space="preserve">Mineruæ, & </s> <s xml:id="echoid-s353" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-08a" xlink:href="note-0068-08"/> Marti, & </s> <s xml:id="echoid-s354" xml:space="preserve">Herculi, ædes <emph style="ul">doricæ</emph> fient. </s> <s xml:id="echoid-s355" xml:space="preserve">His enim Dijs <emph style="ul">propter uirtutem,</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-09a" xlink:href="note-0068-09"/> <emph style="ul">ſine delitijs ædificia conſtitui decet</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s356" xml:space="preserve">Veneri, Floræ, Proſerpinæ, fontium <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-10a" xlink:href="note-0068-10"/> Nymphis, <emph style="ul">Corinthio genere</emph> conſtitutæ, aptas uidebuntur habere proprie <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-11a" xlink:href="note-0068-11"/> tates, quòd his Dijs <emph style="ul">propter teneritatem, graciliora et florida,</emph> folijs{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s357" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-12a" xlink:href="note-0068-12"/> uolutis ornata opera facta, augere uidebuntur iuſtum decorem. </s> <s xml:id="echoid-s358" xml:space="preserve">Iunoni, <lb/>Dianæ, Libero patri, cæteris{qúe} Dijs qui eadem ſunt ſimilitudine, ſi ædes <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-13a" xlink:href="note-0068-13"/> <emph style="ul">Ionicæ</emph> conſtruerentur, habita erit ratio mediocritatis <emph style="ul">quòd & ab ſeue-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-14a" xlink:href="note-0068-14"/> ro more Doricorum, & </s> <s xml:id="echoid-s359" xml:space="preserve">àteneritate Corinthiorum, <emph style="ul">temper abitur ea-</emph> <lb/><emph style="ul">rum inſtitutio proprietatis.</emph></s> <s xml:id="echoid-s360" xml:space="preserve">Ad conſuetudinem autem decor ſic exprimi <lb/>tur, cum ædificijs interioribus magnificis, <emph style="ul">item ueſtibula con</emph>uenientia & </s> <s xml:id="echoid-s361" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-15a" xlink:href="note-0068-15"/> elegantia, erunt facta. </s> <s xml:id="echoid-s362" xml:space="preserve"><emph style="ul">Si enim in</emph>teriora perfectus habuerint elegantes, <lb/>aditus autem humiles & </s> <s xml:id="echoid-s363" xml:space="preserve">inhoneſtos, non <emph style="ul">erunt cum decore.</emph></s> <s xml:id="echoid-s364" xml:space="preserve">Item ſi Dori <lb/>cis epiſtylijs in coronis <emph style="ul">denticuli</emph> ſculpentur, aut in <emph style="ul">puluinatis capitulis,</emph> et <lb/>Ionicis epiſtylijs exprimentur triglyphi, <emph style="ul">translatis ex alia ratione pro-</emph> <lb/><emph style="ul">prietatibus in aliud genus operis, offendetur aſpectus,</emph> alijs ante ordinis <lb/>conſuetudinibus inſtitutis. </s> <s xml:id="echoid-s365" xml:space="preserve"><emph style="ul">Natur alis autemdecor ſic erit.</emph> </s> <s xml:id="echoid-s366" xml:space="preserve"><emph style="ul">Si primum</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-16a" xlink:href="note-0068-16"/> <emph style="ul">omnibus templis</emph> ſaluberrimæ regiones, aquarum{qúe} fontes in his locis ido <lb/>nei eligentur, in quibus fana conſtituantur, deinde maxime Eſculapio, Sa-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0068-17a" xlink:href="note-0068-17"/> luti, & </s> <s xml:id="echoid-s367" xml:space="preserve">eorum deorum, quorum plurimimedicinis ægricur ariuidentur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s368" xml:space="preserve"><emph style="ul">Cum enim ex peſtilenti in</emph> ſalubrem locum corpora ægra translata fue-<lb/>rint, & </s> <s xml:id="echoid-s369" xml:space="preserve">è fontibus ſalubribus aquarum uſus ſubminiſtr abuntur, celerius <pb o="13" file="0069" n="69" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> conualeſcent. </s> <s xml:id="echoid-s370" xml:space="preserve"><emph style="ul">Ita efficietur</emph> uti ex natura loci, maiores, auct as{qúe} cum di-<lb/>gnitate diuinitas excipiat opiniones. </s> <s xml:id="echoid-s371" xml:space="preserve">Item natur æ decor erit, <emph style="ul">ſi cubicu-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-01a" xlink:href="note-0069-01"/> <emph style="ul">lis & Bibliothecis, ab oriente lumina capientur,</emph> balneis & </s> <s xml:id="echoid-s372" xml:space="preserve">hybernacu-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-02a" xlink:href="note-0069-02"/> lis, ab occidente hyberno, <emph style="ul">pinacothecijs, &</emph> quibus certis luminibus opus <lb/>est paribus, à ſeptentrione, quòd ea cœli regio <emph style="ul">ne exclaratur, ne ob-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-03a" xlink:href="note-0069-03"/> <emph style="ul">ſcuratur ſolis curſu, ſed est certa & immutabilis, die perpetuo. </emph></s> <s xml:id="echoid-s373" xml:space="preserve">Di-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-04a" xlink:href="note-0069-04"/> <emph style="ul">ſtributio autem</emph> est copiarũ loci{qúe} commoda diſpenſatio, parca{qúe} in ope-<lb/>ribus ſumptus cum ratione temperatio. </s> <s xml:id="echoid-s374" xml:space="preserve">Hæc ita obſeruabitur, ſi <emph style="ul">pri-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-05a" xlink:href="note-0069-05"/> <emph style="ul">mum</emph> architectus ea non quæret, quæ non poterunt inueniri, aut parari, <lb/>niſimagno. </s> <s xml:id="echoid-s375" xml:space="preserve">Nam non omnibus locis <emph style="ul">arenæ foßitiæ,</emph> nec cementorum, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-06a" xlink:href="note-0069-06"/> nec abietis, nec ſappinorum, nec marmoris copia est, ſed aliud alio loco <lb/>naſcitur, quorum comparationes difficiles ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s376" xml:space="preserve">ſumptuoſæ. </s> <s xml:id="echoid-s377" xml:space="preserve">Vtendum <lb/>autem est, ubinon est arena foßitia, <emph style="ul">fluuiatica, aut marina lota.</emph></s> <s xml:id="echoid-s378" xml:space="preserve">Inopiæ <lb/>quo abietis aut ſappinorum uitabũtur, utendo cupreſſo, populo, ulmo, <lb/>pinu. </s> <s xml:id="echoid-s379" xml:space="preserve">Reliqua quo his ſimilia erunt explicanda. </s> <s xml:id="echoid-s380" xml:space="preserve"><emph style="ul">Alter gradus</emph> erit di-<lb/>ſtributionis, cum ad uſum patrumfamiliarum, aut ad pecuniæ copiam, <lb/>aut ad elegantiæ dignitatẽ, ædificia <emph style="ul">alte diſp</emph>onentur. </s> <s xml:id="echoid-s381" xml:space="preserve">Nam aliter urba-<lb/>nas domos oportere conſtitui uidetur, aliter quibus ex poſſeßionibus ru <lb/>ſticis influunt fructus, non idem fener atoribus, aliter <emph style="ul">beatis & delicatis,</emph> <lb/>potentibus uero, <emph style="ul">quorum cogitationibus Reſpu. gubernatur,</emph> aduſum col-<lb/>locabuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s382" xml:space="preserve">omnino faciendæ ſunt aptæ omnibus perſonis ædificio-<lb/>rum diſtributiones.</s> <s xml:id="echoid-s383" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div74" type="float" level="2" n="8"> <note position="right" xlink:label="note-0067-01" xlink:href="note-0067-01a" xml:space="preserve">Cogitatio.</note> <note position="right" xlink:label="note-0067-02" xlink:href="note-0067-02a" xml:space="preserve">Inuentio.</note> <note position="right" xlink:label="note-0067-03" xlink:href="note-0067-03a" xml:space="preserve">Euryth-<lb/>mia.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-01" xlink:href="note-0068-01a" xml:space="preserve">Trigly-<lb/>phum.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-02" xlink:href="note-0068-02a" xml:space="preserve">Embater.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-03" xlink:href="note-0068-03a" xml:space="preserve">περίτρητον</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-04" xlink:href="note-0068-04a" xml:space="preserve">διπηχαιηἠ</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-05" xlink:href="note-0068-05a" xml:space="preserve">εματισμὸσ</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-06" xlink:href="note-0068-06a" xml:space="preserve">Statio.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-07" xlink:href="note-0068-07a" xml:space="preserve">Minerua.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-08" xlink:href="note-0068-08a" xml:space="preserve">Mars.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-09" xlink:href="note-0068-09a" xml:space="preserve">Hercules.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-10" xlink:href="note-0068-10a" xml:space="preserve">Venus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-11" xlink:href="note-0068-11a" xml:space="preserve">Flora.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-12" xlink:href="note-0068-12a" xml:space="preserve">Proſerpi-<lb/>na.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-13" xlink:href="note-0068-13a" xml:space="preserve">Diana.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-14" xlink:href="note-0068-14a" xml:space="preserve">Liber pa-<lb/>ter.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-15" xlink:href="note-0068-15a" xml:space="preserve">Veſtibula.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-16" xlink:href="note-0068-16a" xml:space="preserve">Natur alis <lb/>decor.</note> <note position="left" xlink:label="note-0068-17" xlink:href="note-0068-17a" xml:space="preserve">Eſculapi-<lb/>us.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-01" xlink:href="note-0069-01a" xml:space="preserve">Cubicula.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-02" xlink:href="note-0069-02a" xml:space="preserve">Bibliothe-<lb/>cæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-03" xlink:href="note-0069-03a" xml:space="preserve">Balnea.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-04" xlink:href="note-0069-04a" xml:space="preserve">Hyberna-<lb/>cula.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-05" xlink:href="note-0069-05a" xml:space="preserve">Diſtribn-<lb/>tio.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-06" xlink:href="note-0069-06a" xml:space="preserve">Arenæ <lb/>foßitiæ.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div76" type="section" level="1" n="65"> <head xml:id="echoid-head69" xml:space="preserve">DE PARTIBVS ARCHITECTVRAE IN PRI-<lb/>uatorum & publicorum ædificiorum diſtributio-<lb/>nibus, & gnomonices & machinationis. <lb/>CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s384" xml:space="preserve">PArtes ipſius Architecturæ ſunt tres, Aedificatio, Gnomonice, Ma-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-07a" xlink:href="note-0069-07"/> chinatio. </s> <s xml:id="echoid-s385" xml:space="preserve">Aedificatio autem diuiſa est bipartito, è quibus una est <lb/>mœnium & </s> <s xml:id="echoid-s386" xml:space="preserve">communium operum in publicis locis collocatio. </s> <s xml:id="echoid-s387" xml:space="preserve">Altera est <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-08a" xlink:href="note-0069-08"/> priuatorum ædificiorum explicatio. </s> <s xml:id="echoid-s388" xml:space="preserve">Publicorum autem diſtributiones <lb/>ſunt tres, è quibus una est defenſionis, altera religionis, tertia oportuni-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0069-09a" xlink:href="note-0069-09"/> tatis. </s> <s xml:id="echoid-s389" xml:space="preserve">Defenſionis est murorum turrium{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s390" xml:space="preserve">portarum ratio, ad ho- <pb o="14" file="0070" n="70" rhead="M. VITRV VII"/> ſtium impetus perpetuo repellcndos excogitata. </s> <s xml:id="echoid-s391" xml:space="preserve">Religionis, Deorum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-01a" xlink:href="note-0070-01"/> immortalium fanorum, ædium{qúe} ſacrarum collocatio. </s> <s xml:id="echoid-s392" xml:space="preserve">Oportunitatis, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-02a" xlink:href="note-0070-02"/> omnium locorum ad uſum publicum diſpoſitio, uti portus, fora, porticus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s393" xml:space="preserve">balnea, theatra, inambulationes, cætera{qúe}, quæ ijſdem rationibus in pu-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-03a" xlink:href="note-0070-03"/> blicis deſignantur locis. </s> <s xml:id="echoid-s394" xml:space="preserve">Hæc autem it a fieri debent, ut habeatur ratio fir-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-04a" xlink:href="note-0070-04"/> mitatis, utilitatis, uenuſtatis. </s> <s xml:id="echoid-s395" xml:space="preserve">Firmitatis erit habita ratio, cum fuerit fun <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-05a" xlink:href="note-0070-05"/> damentorum ad ſolidum depreßio, & </s> <s xml:id="echoid-s396" xml:space="preserve">ex qua materia copiarum ſine <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-06a" xlink:href="note-0070-06"/> auaritia diligens electio. </s> <s xml:id="echoid-s397" xml:space="preserve">Vtilitatis autem, emendata & </s> <s xml:id="echoid-s398" xml:space="preserve">ſine impeditio-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-07a" xlink:href="note-0070-07"/> ne, uſu locorum, diſpoſitio, & </s> <s xml:id="echoid-s399" xml:space="preserve">adregiones ſui cuiusque generis apta & </s> <s xml:id="echoid-s400" xml:space="preserve"><lb/>commoda diſtributio. </s> <s xml:id="echoid-s401" xml:space="preserve">Venuſtatis uero, cum fuerit operis ſpecies grata <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-08a" xlink:href="note-0070-08"/> & </s> <s xml:id="echoid-s402" xml:space="preserve">elegans, membrorumque commenſus iuſtas habeat ſymmetriarum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-09a" xlink:href="note-0070-09"/> rationes.</s> <s xml:id="echoid-s403" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div76" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0069-07" xlink:href="note-0069-07a" xml:space="preserve">Aedifica-<lb/>tio.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-08" xlink:href="note-0069-08a" xml:space="preserve">Gnomoni <lb/>ce.</note> <note position="right" xlink:label="note-0069-09" xlink:href="note-0069-09a" xml:space="preserve">Machina-<lb/>tio.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-01" xlink:href="note-0070-01a" xml:space="preserve">Religio.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-02" xlink:href="note-0070-02a" xml:space="preserve">Oportuni <lb/>tas.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-03" xlink:href="note-0070-03a" xml:space="preserve">Fora.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-04" xlink:href="note-0070-04a" xml:space="preserve">Porticus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-05" xlink:href="note-0070-05a" xml:space="preserve">Balneæ.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-06" xlink:href="note-0070-06a" xml:space="preserve">Theatra.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-07" xlink:href="note-0070-07a" xml:space="preserve">Inambula <lb/>tiones.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-08" xlink:href="note-0070-08a" xml:space="preserve">Firmitas.</note> <note position="left" xlink:label="note-0070-09" xlink:href="note-0070-09a" xml:space="preserve">Vtilitas.</note> </div> <note position="left" xml:space="preserve">Venuſtas.</note> </div> <div xml:id="echoid-div78" type="section" level="1" n="66"> <head xml:id="echoid-head70" xml:space="preserve">DE ELECTIONE LOCORVM SALVBRI <lb/>um, & quæ obſint ſalubritati, & unde lumina <lb/>capiantur. CAP. IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s404" xml:space="preserve">IN ipſis uero mœnibus ea erunt principia. </s> <s xml:id="echoid-s405" xml:space="preserve">Primum electio loci ſaluber <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0070-11a" xlink:href="note-0070-11"/> rimi. </s> <s xml:id="echoid-s406" xml:space="preserve">Is autem erit excelſus & </s> <s xml:id="echoid-s407" xml:space="preserve">non nebuloſus, non pruinoſus, regio-<lb/>nes{qúe} cœli ſpectans, ne æſtuoſas, ne frigidas, ſed temperatas. </s> <s xml:id="echoid-s408" xml:space="preserve">Deinde <lb/>ſi euitabitur paluſtr is uicinitas. </s> <s xml:id="echoid-s409" xml:space="preserve">Cum enim auræ matutinæ cum ſole ori-<lb/>ente ad oppidum peruenient, & </s> <s xml:id="echoid-s410" xml:space="preserve">ijs ortæ nebulæ adiungentur, ſpiritus{qúe} <lb/>beſtiarum paluſtrium uenenatos cum nebulæ mixtos inhabit atorum cor-<lb/>pora flatus ſpargent, efficient locum peſtilentem. </s> <s xml:id="echoid-s411" xml:space="preserve">Item ſi ſecundum ma-<lb/>re erunt mœnia, ſpectabunt{qúe} ad meridiem, aut ad occidentem, non erunt <lb/>ſalubria, quia per æſtatem cœlum meridianum ſole exoriente caleſcit, me <lb/>ridie ardet. </s> <s xml:id="echoid-s412" xml:space="preserve">Item quod ſpect at ad occidentem, ſole exorto tepeſcit, me-<lb/>ridie calet, ueſpere feruet. </s> <s xml:id="echoid-s413" xml:space="preserve">Igitur mutationibus caloris & </s> <s xml:id="echoid-s414" xml:space="preserve">refrigeratio-<lb/>nis, corpora quæ in ijs locis ſunt, uitiantur. </s> <s xml:id="echoid-s415" xml:space="preserve">Hoc autem licet animaduer-<lb/>tere etiam ex ijs quæ non ſunt animalia. </s> <s xml:id="echoid-s416" xml:space="preserve">In cellis enim uinarijs tectis, lumi <lb/>na nemo capit à meridie, nec ab occidente, ſed à ſeptentrione, quòd eare-<lb/>gio nullo tempore mutationes recipit, ſed est firma perpetuo, & </s> <s xml:id="echoid-s417" xml:space="preserve">immuta <lb/>bilis. </s> <s xml:id="echoid-s418" xml:space="preserve">Ideo etiam & </s> <s xml:id="echoid-s419" xml:space="preserve">granaria, quæ ad ſolis curſum ſpectant, bonitatem ci <lb/>to mutant, obſonia{qúe}, & </s> <s xml:id="echoid-s420" xml:space="preserve">poma, quæ non in ea cœliparte ponuntur quæ <pb o="15" file="0071" n="71" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> est auerſa à ſolis curſu, non diu ſeruantur. </s> <s xml:id="echoid-s421" xml:space="preserve">Nam ſemper calor cum exco-<lb/>quit, aëribus firmitatem eripit, & </s> <s xml:id="echoid-s422" xml:space="preserve">uaporibus feruidis exugendo natur a-<lb/>les uirtutes, diſſoluit eas, & </s> <s xml:id="echoid-s423" xml:space="preserve">feruore molleſcentes efficit imbecillas, ut eti-<lb/>am in ferro animaduertimus, quod quamuis natura ſit durum, in fornaci <lb/>bus ab ignis uapore percalefactum ita molleſcit, uti in omne genus formæ <lb/>faciliter fabricetur, & </s> <s xml:id="echoid-s424" xml:space="preserve">idem cum molle & </s> <s xml:id="echoid-s425" xml:space="preserve">candens est, ſirefrigeretur tin <lb/>ctum ſrigida, redureſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s426" xml:space="preserve">reſtituitur in antiquam proprietatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s427" xml:space="preserve">Licet <lb/>etiam conſider are hæc ita eſſe, ex eo, quòd æſtate, non ſolum in peſtilen-<lb/>tibus locis, ſed etiam in ſalubribus, omnia corpora calore fiant imbecilla, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s428" xml:space="preserve">per hyemem, etiam quæ ſint peſtilentißimæ regiones, efficiantur ſalu-<lb/>bres, ideo quòd à refriger ationibus ſolidantur. </s> <s xml:id="echoid-s429" xml:space="preserve">Non minus etiam quod <lb/>quæ à frigidis regionibus corpora traducuntur in calidas, non poſſunt <lb/>dur are, ſed diſſoluuntur. </s> <s xml:id="echoid-s430" xml:space="preserve">Quæ autem ex calidis locis, ſub ſeptentrionum <lb/>regiones frigidas, non modo non laborant immutatione lociualetudini-<lb/>bus, ſed etiam confirmantur. </s> <s xml:id="echoid-s431" xml:space="preserve">Quare cauendum eſſe uidetur in mœnibus <lb/>collocandis ab ijs regionibus, quæ caloribus, flatus ad corpor a hominum <lb/>poſſunt ſpargere. </s> <s xml:id="echoid-s432" xml:space="preserve">Nam quia ex principijs, quæ græci ςοιχ{εῖ}ια appellant, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0071-01a" xlink:href="note-0071-01"/> omnia corpora ſunt compoſita, id est, ex calore, & </s> <s xml:id="echoid-s433" xml:space="preserve">humore, & </s> <s xml:id="echoid-s434" xml:space="preserve">terre-<lb/>no, & </s> <s xml:id="echoid-s435" xml:space="preserve">aëre, & </s> <s xml:id="echoid-s436" xml:space="preserve">his mixtionibus natur ali temper atur a figur antur omni-<lb/>um animalium in mundo gener atim qualitates. </s> <s xml:id="echoid-s437" xml:space="preserve">Ergo in quibus corpori <lb/>bus cum exuper at è principijs calor, tunc interficit, diſſoluit{qúe} cæteraſer<unsure/> <lb/>uore. </s> <s xml:id="echoid-s438" xml:space="preserve">Hæc autem uitia efficit feruidum ab certis partibus cœlum, cum inſi <lb/>dit in apertas uenas pluſquàm patitur, è mixtionibus natur alitemper atu <lb/>ra corpus. </s> <s xml:id="echoid-s439" xml:space="preserve">Item ſihumor occupauit corporum uenas, impares{qúe} eas fe-<lb/>cit, cætera principia ut à liquido corrupta, diluuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s440" xml:space="preserve">diſſoluuntur <lb/>compoſitionis uirtutes. </s> <s xml:id="echoid-s441" xml:space="preserve">Item è refriger ationibus humoris, uentorum, & </s> <s xml:id="echoid-s442" xml:space="preserve"><lb/>aurarum, infunduntur uitia corporibus. </s> <s xml:id="echoid-s443" xml:space="preserve">Non minus aẽr is, etiam{qúe} terre-<lb/>ni, in corpore naturalis compoſitio augẽdo aut minuendo, infirmat cæte <lb/>ra principia, terrena, cibi plenitate, aërea, grauitate cœli. </s> <s xml:id="echoid-s444" xml:space="preserve">Sed ſiquis uo-<lb/>luerit diligentius hæc ſenſu percipere, animaduertat, attendat{qúe} natur as <lb/>auium, & </s> <s xml:id="echoid-s445" xml:space="preserve">piſcium, & </s> <s xml:id="echoid-s446" xml:space="preserve">terreſtrium animalium, & </s> <s xml:id="echoid-s447" xml:space="preserve">ita conſider abit diſcri <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0071-02a" xlink:href="note-0071-02"/> mina temperaturæ. </s> <s xml:id="echoid-s448" xml:space="preserve">Aliam enim mixtionem habet genus auium, aliam pi-<lb/>ſcium, longe aliter terreſtrium natura. </s> <s xml:id="echoid-s449" xml:space="preserve">Volucres minus habẽt terreni, mi <lb/>@us humoris, caloris temperatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s450" xml:space="preserve">aëris multũ. </s> <s xml:id="echoid-s451" xml:space="preserve">Igitur leuioribus prin-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0071-03a" xlink:href="note-0071-03"/> <pb o="16" file="0072" n="72" rhead="M. VITRVVII"/> cipijs compoſitæ, facilius in aëris impetum nituntur. </s> <s xml:id="echoid-s452" xml:space="preserve">Aquatiles autem pi-<lb/>ſcium naturæ, quod temper atæ ſunt à calido, plurimum{qúe} ex aëris & </s> <s xml:id="echoid-s453" xml:space="preserve">ter <lb/>reni ſunt compoſitæ, ſed humoris habent oppidò quàm paulum, quo mi-<lb/>nus habent è principijs humoris in corpore. </s> <s xml:id="echoid-s454" xml:space="preserve">facilius in humore perdu-<lb/>rant. </s> <s xml:id="echoid-s455" xml:space="preserve">Ita cum ad terram perducuntur, animam cum aqua relinquunt. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s456" xml:space="preserve">Item terreſtria, quòdè principijs ab aëre caloreque ſunt temper ata, m<unsure/>i-<lb/>nus{qúe} habent terreni, plurimum{qúe} humoris, quòd abundant humidæ par-<lb/>tes, non diu poſſunt in aqua uitã <unsure/>tueri. </s> <s xml:id="echoid-s457" xml:space="preserve">Ergo ſihæcita uidentur quẽadmo <lb/>dum propoſuimus, & </s> <s xml:id="echoid-s458" xml:space="preserve">ex ijs principijs animalium corpor a compoſita ſen <lb/>ſu percipimus, & </s> <s xml:id="echoid-s459" xml:space="preserve">exuber ationibus aut defectionibus ea laborare, diſſol-<lb/>ui{qúe} indicauimus, non dubit amus quin diligentius quæri oporteat, uti tem <lb/>peratißimas cœli regiones eligamus, cum quærenda fuerit in mœnium <lb/>collocationibus ſalubritas. </s> <s xml:id="echoid-s460" xml:space="preserve">Ita etiam at etiam ueterum reuocandam <lb/>cenſeo rationem. </s> <s xml:id="echoid-s461" xml:space="preserve">Maiores enim è pecoribus immolatis, quæ paſcebantur <lb/>in ijs locis, quibus aut oppida aut caſtra ſtatiua conſtituebantur, in ſpicie-<lb/>bant iecinora, & </s> <s xml:id="echoid-s462" xml:space="preserve">ſierant liuida & </s> <s xml:id="echoid-s463" xml:space="preserve">uitio ſa prima, alia immolabant, du-<lb/>bitantes utrum morbo, an pabuli uitio læſa eſſent. </s> <s xml:id="echoid-s464" xml:space="preserve">Cum pluribus experti <lb/>erant, & </s> <s xml:id="echoid-s465" xml:space="preserve">probauer ant integram & </s> <s xml:id="echoid-s466" xml:space="preserve">ſolidam natur am iecinorum ex <lb/>aqua & </s> <s xml:id="echoid-s467" xml:space="preserve">pabulo, ibi conſtituebant munitiones. </s> <s xml:id="echoid-s468" xml:space="preserve">Si autem uitioſa inuenie <lb/>bant, inditio transferebant, idem in humanis corporibus peſtilentem futu <lb/>ram naſcentem in ijs locis aquæ, cibi{qúe} copiam, & </s> <s xml:id="echoid-s469" xml:space="preserve">ita tranſmigr abant, & </s> <s xml:id="echoid-s470" xml:space="preserve"><lb/>mutabant regiones, quærentes omnibus rebus ſalubritatem. </s> <s xml:id="echoid-s471" xml:space="preserve">Hoc autem <lb/>fieri, uti pabulo, ciboque ſalubres proprietates terræ uideantur, licet <lb/>animaduertere & </s> <s xml:id="echoid-s472" xml:space="preserve">cognoſcere ex agris Cretenſium, qui ſunt circa Po-<lb/>thereum flumen, quod est Cretæ inter duas ciuitates Gno ſon & </s> <s xml:id="echoid-s473" xml:space="preserve">Corty-<lb/>nam. </s> <s xml:id="echoid-s474" xml:space="preserve">Dextra enim & </s> <s xml:id="echoid-s475" xml:space="preserve">ſiniſtra eius fluminis, paſcuntur pecora, ſed ex ijs: </s> <s xml:id="echoid-s476" xml:space="preserve"><lb/>quæ paſcuntur proxime Gnoſon, ſplenem habent, quæ autem ex alter a <lb/>parte, proxime Cortynam, nõhabent apparentem ſplenem. </s> <s xml:id="echoid-s477" xml:space="preserve">Vnde etiam <lb/>Medici quærentes de eare, inuenerunt in ijs locis hærbam, quam pecora <lb/>rodendo, imminuerant lienes, ita eam hærbam colligendo, curant liene-<lb/>ſos hoc medicamento, quod etiam ἂ@@ληνου Cretenſes uocitant. </s> <s xml:id="echoid-s478" xml:space="preserve">Ex <lb/>eo licet ſcire, cibo at aqua, proprietates locorum natur aliter peſtilen-<lb/>tes aut ſalubres eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s479" xml:space="preserve">Item ſiin paludibus mœnia conſtituta erunt, quæ pa-<lb/>ludes ſecundum mare fuerint, ſpectabuntque ad ſeptentrionem, aut inter <pb o="17" file="0073" n="73" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> ſeptentrionẽ & </s> <s xml:id="echoid-s480" xml:space="preserve">orientem, eæ{qúe} paludes excelſiores fuerint quãlittus mæ <lb/>rinum, ratione uidebun<unsure/>tur eſſe conſtituta. </s> <s xml:id="echoid-s481" xml:space="preserve">Foßis enim ductis, fit aquæ exi <lb/>tus ad littus, & </s> <s xml:id="echoid-s482" xml:space="preserve">ex maritempeſtatibus aucto, in paludes redundantia mo-<lb/>tionibus concitatur, amaris{qúe} mixtionibus, non patitur beſtiarum palu-<lb/>ſtrium genera ibi naſci, quæ de ſuperioribus locis natando proxime lit-<lb/>tus perueniunt, inconſueta ſalſitudine necantur. </s> <s xml:id="echoid-s483" xml:space="preserve">Exemplar autem huius <lb/>rei, gallicæ paludes poſſunteſſe, quæ circũ Altinum, Rauennam, Aquile-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0073-01a" xlink:href="note-0073-01"/> giam, alia{qúe} quæ in eiuſmodi locis municipia ſunt proxima paludibus: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s484" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0073-02a" xlink:href="note-0073-02"/> quòd his rationibus habent incredibilem ſalubritatem. </s> <s xml:id="echoid-s485" xml:space="preserve">Quibus autem <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0073-03a" xlink:href="note-0073-03"/> inſidentes ſunt paludes, & </s> <s xml:id="echoid-s486" xml:space="preserve">non habent exitus profl<unsure/>uentes, ne per flumi <lb/>na, ne per foſſas, uti pontinæ, ſtando putreſcunt, & </s> <s xml:id="echoid-s487" xml:space="preserve">humores graues et <lb/>peſtilentes in his locis emittunt. </s> <s xml:id="echoid-s488" xml:space="preserve">Item in Apulia oppidum Salapia uetus, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0073-04a" xlink:href="note-0073-04"/> quod Diomedes ab Troia rediens conſtituit, ſiue (quemadmodum non-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0073-05a" xlink:href="note-0073-05"/> nulli ſcripſerunt) Elphias Rhodius, in eiuſmodi locis fuer at collocatum, <lb/>ex quo incolæ quotannis ægrotando laborantes, aliquando peruenerunt <lb/>ad. </s> <s xml:id="echoid-s489" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s490" xml:space="preserve">Hoſtilium, ab eo{qúe} publicè petẽtes impetr auerunt uti his idoneum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0073-06a" xlink:href="note-0073-06"/> locum ad mœnia transferenda conquireret, eligeret{qúe}. </s> <s xml:id="echoid-s491" xml:space="preserve">Tunc is moratus <lb/>non est, ſed ſtatim rationibus doctißime quæſitis, ſecundum mare merca <lb/>tus est poſſeßionem loco ſalubri, ab Senatu{qúe} populo{qúe} Romano petijt, <lb/>ut liceret transferre oppidum, conſtituit{qúe} mœnia, & </s> <s xml:id="echoid-s492" xml:space="preserve">areas diuiſit, num-<lb/>mo{qúe} ſextertio ſingulis municipibus mancipio dedit. </s> <s xml:id="echoid-s493" xml:space="preserve">His confectis lacum <lb/>aperuit in mare, & </s> <s xml:id="echoid-s494" xml:space="preserve">portum è lacu municipio perfecit. </s> <s xml:id="echoid-s495" xml:space="preserve">Ita nũc Salapini <lb/>quatuor milibus paßibus progreßi ab oppido uetere, habitant in ſalubri <lb/>loco.</s> <s xml:id="echoid-s496" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div78" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0070-11" xlink:href="note-0070-11a" xml:space="preserve">Loci ſalu-<lb/>berrimi.</note> <note position="right" xlink:label="note-0071-01" xlink:href="note-0071-01a" xml:space="preserve">ςοιχ{εῖ}ια</note> <note position="right" xlink:label="note-0071-02" xlink:href="note-0071-02a" xml:space="preserve">Diſcrimi-<lb/>natempe-<lb/>raturæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0071-03" xlink:href="note-0071-03a" xml:space="preserve">Volucres.</note> <note position="right" xlink:label="note-0073-01" xlink:href="note-0073-01a" xml:space="preserve">Altinum-<unsure/></note> <note position="right" xlink:label="note-0073-02" xlink:href="note-0073-02a" xml:space="preserve">Rauenna.</note> <note position="right" xlink:label="note-0073-03" xlink:href="note-0073-03a" xml:space="preserve">Aquilegia</note> <note position="right" xlink:label="note-0073-04" xlink:href="note-0073-04a" xml:space="preserve">Salapia.</note> <note position="right" xlink:label="note-0073-05" xlink:href="note-0073-05a" xml:space="preserve">Diomedes<unsure/></note> <note position="right" xlink:label="note-0073-06" xlink:href="note-0073-06a" xml:space="preserve">M. Hoſti-<lb/>lius.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div80" type="section" level="1" n="67"> <head xml:id="echoid-head71" xml:space="preserve">DE FVNDAMENTIS MVRORVM <lb/>& turrium. CAP. V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s497" xml:space="preserve">CVM ergo his rationibus erit ſalubritatis in mœnium collocando-<lb/>rum explicatio, regiones{qúe} electæ fuerint fructibus ad alendam ci-<lb/>uitatem copioſæ, & </s> <s xml:id="echoid-s498" xml:space="preserve">uiarum munitiones, aut oportunitates fluminum, ſeu <lb/>per portus marinæ ſubuectiones habuerint ad mœnia comportationes <lb/>expeditas, tunc turrium mur or um{qúe} fundamenta ſic ſunt facienda, uti fo-<lb/>diantur (ſi que ant inueniri) ad ſolidum, & </s> <s xml:id="echoid-s499" xml:space="preserve">in ſolido (quantum ex ampli <lb/>tudine operis pro ratione uideatur) craßitudine ampliore quàm parie- <pb o="18" file="0074" n="74" rhead="M. VITRVVII"/> tum qui ſupra terram ſunt futuri, & </s> <s xml:id="echoid-s500" xml:space="preserve">ea impleantur quàm ſolidißima ftru-<lb/>ctura. </s> <s xml:id="echoid-s501" xml:space="preserve">Item turres ſunt proijciendæ in exteriorem partem, uti cum ad <lb/>murũ hoſtis impetu uelit appropinquare, à turribus dextra ac ſiniſtra la <lb/>teribus apertis, telis uulneretur. </s> <s xml:id="echoid-s502" xml:space="preserve">Cur andum{qúe} maxime uidetur, ut non fa <lb/>cilis ſit aditus ad oppugnandum murum, ſedita circundandum adloca <lb/>præcipitia, & </s> <s xml:id="echoid-s503" xml:space="preserve">excogitandum, uti portar um itiner a non ſint directa, ſed <lb/>σηαιὰ Nam cum ita factum fuerit, tunc dextrum latus accedentibus, <lb/>quod ſcuto non erit tectum, proximum erit muro. </s> <s xml:id="echoid-s504" xml:space="preserve">Collocanda autem op <lb/>pida ſunt, non quadrata, nec procurrentibus angulis, ſed circuitionibus, <lb/>uti hoſtis ex pluribus locis conſpiciatur. </s> <s xml:id="echoid-s505" xml:space="preserve">In quibus enim anguli procur-<lb/>rũt, difficiliter defenditur, quòd angulus magis hoſtem tuetur quàm ciuẽ.</s> <s xml:id="echoid-s506" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div81" type="section" level="1" n="68"> <head xml:id="echoid-head72" xml:space="preserve">MOENIVM ATQVE TVRRIVM <lb/>murorum figura.</head> <figure> <image file="0074-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0074-01"/> </figure> <pb o="19" file="0075" n="75" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s507" xml:space="preserve">Craßitudinem autem muri ita faciendam cenſeo, uti armati homines, <lb/>ſupra obuiam uenientes alius alium, ſine impeditione præterire poßint, <lb/>dum in craßitudine perpetuæ taleæ oleagineæ uſtilatæ quàm creberrime <lb/>inſtruantur, uti utræ muri frontes inter ſe (quemadmodum fibulis) his <lb/>taleis colligatæ, æternamhabeant firmitatem. </s> <s xml:id="echoid-s508" xml:space="preserve">Nam eimateriæ, nectem <lb/>peſtas, nec caries, nec uetuſtas<unsure/> poteſt nocere, ſed ea et interra obruta, et <lb/>in aqua collocata, permanet ſine u<unsure/>itijs utilis ſempiterno. </s> <s xml:id="echoid-s509" xml:space="preserve">Ita nõ ſolum <lb/>in muro, ſed etiam in ſubſtructionibus, qui parietes murali craßitudine <lb/>erunt faciendi, hac ratione religati, non cito uitiabũtur. </s> <s xml:id="echoid-s510" xml:space="preserve">Interualla autem <lb/>turrium ita ſunt facienda: </s> <s xml:id="echoid-s511" xml:space="preserve">ut ne longius ſit alia ab alia, ſagittæ emißione, <lb/>uti ſi qua oppugnetur, tum à turribus quæ erunt dextra ac ſiniſtra, ſcor <lb/>pionibus, reliquis{qúe} telorum mißionibus, hoſtes reijciantur. </s> <s xml:id="echoid-s512" xml:space="preserve">Etiam{qúe} con-<lb/>tra, interior turrium diuidẽdus est murus, interuallis tam magnis, quàm <lb/>crunt turres, ut itinera ſint interioribus partibus turrium contignata, <lb/>ne ea ferro fixa. </s> <s xml:id="echoid-s513" xml:space="preserve">Hoſtis enim ſiquam partem muri occupauerit, quire-<lb/>pugnabunt, reſcindent, & </s> <s xml:id="echoid-s514" xml:space="preserve">ſiceleriter adminiſtr auerint, non patienturre <lb/>liquas partes turrium muri{qúe} hoſtem penetrare, niſi ſe uoluerit præcipi-<lb/>tare. </s> <s xml:id="echoid-s515" xml:space="preserve">Turres ita rotundæ, aut poligoniæ ſunt faciendæ, quadratas enim <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0075-01a" xlink:href="note-0075-01"/> machinæ celerius dißipant, quòd angulos arietes tundendo frangunt: </s> <s xml:id="echoid-s516" xml:space="preserve">in <lb/>rotundationibus autem (uti cuneos) ad centrum adigendo, lædere non <lb/>poſſunt. </s> <s xml:id="echoid-s517" xml:space="preserve">Item munitiones muriturrium{qúe} aggeribus coniunctæ, maxime <lb/>tutiores ſunt, quòd ne arietes, ne ſuffoßiones, ne machinæ cæteræ <lb/>eis ualent nocere. </s> <s xml:id="echoid-s518" xml:space="preserve">Sed non in omnibus locis est aggeris ratio facienda, ni <lb/>ſiquibus extra murum, ex alto loco, plano pede acceſſus fuerit ad mœnia <lb/>oppugnanda. </s> <s xml:id="echoid-s519" xml:space="preserve">Ita in eiuſmodilocis primum foſſæ ſunt faciendæ, latitu-<lb/>dinibus & </s> <s xml:id="echoid-s520" xml:space="preserve">altitudinibus quàm amplißimis, deinde fundamentum muri de <lb/>primendum est intra alueum foſſæ, & </s> <s xml:id="echoid-s521" xml:space="preserve">id extruendum est ea craßitudine, <lb/>ut opus terrenum facile ſuſtineatur. </s> <s xml:id="echoid-s522" xml:space="preserve">Item interiore parte ſubſtructionis, <lb/>fundamentum diſtans ab exteriore introrſus amplo ſpatio, conſtituẽdum <lb/>est, ita uti cohortes poßint, quemadmodũ in acie, inſtructæ, ad defenden <lb/>dum ſupra latitudinem aggeris conſiſtere.</s> <s xml:id="echoid-s523" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div81" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0075-01" xlink:href="note-0075-01a" xml:space="preserve">Turres ro <lb/>tundæ, aut <lb/>poligoniæ <lb/>faciendæ.</note> </div> <pb o="20" file="0076" n="76" rhead="M. VITRVVII"/> <figure> <image file="0076-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0076-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s524" xml:space="preserve">Cum autem fundamenta ita diſtantia inter ſe fuerint conſtituta, tune <lb/>inter ea alia tranſuerſa coniuncta exteriori & </s> <s xml:id="echoid-s525" xml:space="preserve">interiori fundamento, pe-<lb/>ctinatim diſpoſita, quemadmodum ſerræ dentes ſoluentes ſe collocentur.</s> <s xml:id="echoid-s526" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="21" file="0077" n="77" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> </div> <div xml:id="echoid-div83" type="section" level="1" n="69"> <head xml:id="echoid-head73" xml:space="preserve">FVNDAMENTI PECTINATIM FACTI <lb/>uelutiſerræ dentes eſſe ſolent.</head> <figure> <image file="0077-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0077-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s527" xml:space="preserve">Cum enim ſic erit factum, tunc ita oneris terreni magnitudo diſtribu-<lb/>ta in paruas partes, neq; </s> <s xml:id="echoid-s528" xml:space="preserve">uniuerſa pondere præmens, poterit ulla ratio-<lb/>ne extrudere muri ſubſtructiones. </s> <s xml:id="echoid-s529" xml:space="preserve">De ipſo autem muro è qua materia <lb/>ſtruatur aut perficiatur, ideo non est præfiniendum, quòd in omnibus lo <lb/>cis, quas optamus copias, eas non poſſumus habere Sed ubi ſunt ſaxa qua <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0077-01a" xlink:href="note-0077-01"/> drata, ſiue ſilex, ſiue cementũ, aut coctus later, ſiue crudus, his erit uten-<lb/>dum. </s> <s xml:id="echoid-s530" xml:space="preserve">Nõ enim uti Babylone abundantes liquido bitumine, pro calce & </s> <s xml:id="echoid-s531" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0077-02a" xlink:href="note-0077-02"/> arena & </s> <s xml:id="echoid-s532" xml:space="preserve">coct olatere fact um habent murum, ſic item poſſunt omnes re-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0077-03a" xlink:href="note-0077-03"/> giones, ſeu locorum proprietates, habere tantas eiuſdem generis utilita-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0077-04a" xlink:href="note-0077-04"/> tes, utiex his comparationibus, ad æternitatem, perfectus habeatur ſine <lb/>uitio murus.</s> <s xml:id="echoid-s533" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div83" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0077-01" xlink:href="note-0077-01a" xml:space="preserve">Saxa qua-<lb/>drata.</note> <note position="right" xlink:label="note-0077-02" xlink:href="note-0077-02a" xml:space="preserve">Silex.</note> <note position="right" xlink:label="note-0077-03" xlink:href="note-0077-03a" xml:space="preserve">Cementũ</note> <note position="right" xlink:label="note-0077-04" xlink:href="note-0077-04a" xml:space="preserve">Coctus la-<lb/>ter ſiue <lb/>crudus.</note> </div> <pb o="22" file="0078" n="78" rhead="M. VITR VVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div85" type="section" level="1" n="70"> <head xml:id="echoid-head74" xml:space="preserve">DE DIVISIONE OPERVM, QVAE INTRA <lb/>muros ſunt, & eorum diſpoſitione, ut uentorum noxij fla-<lb/>tus uitentur. CAPVT VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s534" xml:space="preserve">MOENIBVS circundatis, ſequuntur intra murum arearum di-<lb/>uiſiones, platearum{qúe}, & </s> <s xml:id="echoid-s535" xml:space="preserve">angiportuum, ad cœliregionem dire-<lb/>ctiones. </s> <s xml:id="echoid-s536" xml:space="preserve">Dirigẽtur hæc autem recte, ſi excluſi erunt ex angiportis uenti <lb/>prudenter, qui ſi frigidi ſunt, lædunt, ſi calidi, uitiant, ſihumidi, nocent. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s537" xml:space="preserve">Quare uitandum uidetur hoc uitium, & </s> <s xml:id="echoid-s538" xml:space="preserve">aduertendum ne fiat, quod in <lb/>multis ciuitatibus uſu ſolet euenire, quemadmodum in Inſula Lesbo op-<lb/>pidum Mytilene magnificẽter est ædificatum & </s> <s xml:id="echoid-s539" xml:space="preserve">eleganter, ſed poſitum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0078-01a" xlink:href="note-0078-01"/> non prudenter. </s> <s xml:id="echoid-s540" xml:space="preserve">In qua ciuitate Auſter cum flat, homines ægrotant, cum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0078-02a" xlink:href="note-0078-02"/> Corus, tußiunt, cum Septentrio, reſtituuntur in ſalubritatem: </s> <s xml:id="echoid-s541" xml:space="preserve">ſed in an-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0078-03a" xlink:href="note-0078-03"/> giportis & </s> <s xml:id="echoid-s542" xml:space="preserve">plateis non poſſunt conſiſtere, propter uehementiam frigo-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0078-04a" xlink:href="note-0078-04"/> ris. </s> <s xml:id="echoid-s543" xml:space="preserve">Ventus autem est aëris fluens unda, cum incerta motus redundan-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0078-05a" xlink:href="note-0078-05"/> tia. </s> <s xml:id="echoid-s544" xml:space="preserve">Naſcitur cum feruor offendit humorem, & </s> <s xml:id="echoid-s545" xml:space="preserve">impetus feruoris expri-<lb/>mit uim ſpiritus flantis. </s> <s xml:id="echoid-s546" xml:space="preserve">Id autem uerum eſſe, ex æolipilis æreis licet aſpi <lb/>cere, & </s> <s xml:id="echoid-s547" xml:space="preserve">de latentibus cælirationibus, artificioſis rerum inuentionibus, di <lb/>uinitatis exprimere ueritatem. </s> <s xml:id="echoid-s548" xml:space="preserve">Fiunt enim æolipilæ æreæ, cauæ, hæ ha-<lb/>bent punctum anguſtißimum, quo aquæ infunduntur, collocanturque, ad <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0078-06a" xlink:href="note-0078-06"/> ignem, & </s> <s xml:id="echoid-s549" xml:space="preserve">antequam caleſcant, non habent ullum fpiritum, ſimul ac autem <lb/>feruerec eperint, efficiunt ad ignem uehementem flatum.</s> <s xml:id="echoid-s550" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div85" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0078-01" xlink:href="note-0078-01a" xml:space="preserve">Mẽtylene</note> <note position="left" xlink:label="note-0078-02" xlink:href="note-0078-02a" xml:space="preserve">Auſter.</note> <note position="left" xlink:label="note-0078-03" xlink:href="note-0078-03a" xml:space="preserve">Corus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0078-04" xlink:href="note-0078-04a" xml:space="preserve">Septẽtrio.</note> <note position="left" xlink:label="note-0078-05" xlink:href="note-0078-05a" xml:space="preserve">Ventus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0078-06" xlink:href="note-0078-06a" xml:space="preserve">Aeolipilæ <lb/>@reæ</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div87" type="section" level="1" n="71"> <head xml:id="echoid-head75" xml:space="preserve">AEOLIPILARVM FIGVRA.</head> <figure> <image file="0078-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0078-01"/> </figure> <pb o="23" file="0079" n="79" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> <figure> <image file="0079-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0079-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s551" xml:space="preserve">Ita ſcire et iudicare licet, è paruulo breuiſſimo{qúe} fpectacule, de magnis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s552" xml:space="preserve">immanibus cœli uentorum{qúe} natur æ rationibus. </s> <s xml:id="echoid-s553" xml:space="preserve">Ventienim ſi excluſi <lb/>fuerint, non ſolum efficient corporibus ualentibus locum ſalubrem, ſed <lb/>etiam ſi qui morbiex alijs uitijs forte naſcentur, qui in cæteris ſalubri-<lb/>bus locis, habent curationes medicinæ contrariæ, in his propter tempe-<lb/>raturam excluſionis uentorum, expeditius cur abũtur. </s> <s xml:id="echoid-s554" xml:space="preserve">Vitia autem ſunt, <lb/>quæ difficulter curantur, in regionibus, quæ ſunt ſupra ſcriptæ, hæc, gra <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0079-01a" xlink:href="note-0079-01"/> uitudo, arthritis, tußis, pleuritis, phthiſis, ſanguinis eiectio, & </s> <s xml:id="echoid-s555" xml:space="preserve">cætera <lb/>quæ non detractionibus, ſed adiectionibus curantur. </s> <s xml:id="echoid-s556" xml:space="preserve">Hæcideo difficul <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0079-02a" xlink:href="note-0079-02"/> ter medicantur, primum quod ex frigoribus concipiuntur, deinde quòd <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0079-03a" xlink:href="note-0079-03"/> defectis morbo uiribus eorum, aër agitatus, ex uentorum agitationibus <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0079-04a" xlink:href="note-0079-04"/> extenuatur, una{qúe} à uitioſis corporibus detrahit ſuccum, & </s> <s xml:id="echoid-s557" xml:space="preserve">efficitea exi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0079-05a" xlink:href="note-0079-05"/> liora. </s> <s xml:id="echoid-s558" xml:space="preserve">Contra uero lenis & </s> <s xml:id="echoid-s559" xml:space="preserve">craſſus aẽr, qui perflatus non habet, neq; </s> <s xml:id="echoid-s560" xml:space="preserve">cre <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0079-06a" xlink:href="note-0079-06"/> bras redundantias, propter immotam ſtabilitatem adijciẽdo ad membra <lb/>corum, aliteos & </s> <s xml:id="echoid-s561" xml:space="preserve">reficit, qui in his ſunt impliciti morbis. </s> <s xml:id="echoid-s562" xml:space="preserve">Nonnullis pla-</s> </p> <div xml:id="echoid-div87" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0079-01" xlink:href="note-0079-01a" xml:space="preserve">Grauit@-<lb/>do.</note> <note position="right" xlink:label="note-0079-02" xlink:href="note-0079-02a" xml:space="preserve">Arthritis.</note> <note position="right" xlink:label="note-0079-03" xlink:href="note-0079-03a" xml:space="preserve">Tußis.</note> <note position="right" xlink:label="note-0079-04" xlink:href="note-0079-04a" xml:space="preserve">Pleuritis.</note> <note position="right" xlink:label="note-0079-05" xlink:href="note-0079-05a" xml:space="preserve">Phthiſis.</note> <note position="right" xlink:label="note-0079-06" xlink:href="note-0079-06a" xml:space="preserve">Sanguinis <lb/>eiectio.</note> </div> <pb o="24" file="0080" n="80"/> </div> <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="72"> <head xml:id="echoid-head76" xml:space="preserve">PALLADIA ATHENIENSIVM TVRRIS MARMO-<lb/>reaoctogena andronici Cyrreſtis perſtructa. C.C.C.M.O.</head> <figure> <image file="0080-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0080-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s563" xml:space="preserve">cuit eſſe uen <lb/>tosquatuor, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0080-01a" xlink:href="note-0080-01"/> aboriẽte æ-<lb/>quinoctiali <lb/>Solanum, à <lb/>meridie Au <lb/>ſtrum, ab oc <lb/>cidẽte æqui-<lb/>noctiali Fa-<lb/>uonium, à ſe <lb/>ptentrionali <lb/>Septentrio-<lb/>nem:</s> <s xml:id="echoid-s564" xml:space="preserve">ſed qui <lb/>diligentius <lb/>perquiſiue-<lb/>rũt, tradide <lb/>rũt eos eſſe <lb/>octo, maxi-<lb/>me quidem <lb/>Andronicus <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0080-02a" xlink:href="note-0080-02"/> cirrheſtes, <lb/>quietiam ex <lb/>emplum col <lb/>locauit Athe <lb/>nis turrim <lb/>marmoreã <lb/>octogonon, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s565" xml:space="preserve">in ſingu <lb/>lis lateribus <lb/>octogoni, <lb/>ſingulorum <lb/>uẽtorũ ima <lb/>gines exſcul <pb o="25" file="0081" n="81" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> pta<unsure/>s cõtra ſuos cuiuſ flatus deſignauit, ſupra{qúe} eam turrim metã mar-<lb/>moream perfecit, & </s> <s xml:id="echoid-s566" xml:space="preserve">inſuper tritonem æreum collocauit, dextra manu <lb/>uirgam porrigentem, & </s> <s xml:id="echoid-s567" xml:space="preserve">ita est machinatus, uti uento circumageretur, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s568" xml:space="preserve">ſemper contra flatum conſiſteret, ſupra{qúe} imaginem flantis uenti in-<lb/>dicem uirgam teneret.</s> <s xml:id="echoid-s569" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div89" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0080-01" xlink:href="note-0080-01a" xml:space="preserve">Numerus <lb/>uentorum</note> <note position="left" xlink:label="note-0080-02" xlink:href="note-0080-02a" xml:space="preserve">Androni-<lb/>cus cirrhe <lb/>ſtes.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div91" type="section" level="1" n="73"> <head xml:id="echoid-head77" xml:space="preserve">TRITONIS FIGVR A.</head> <figure> <image file="0081-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0081-01"/> </figure> <pb o="26" file="0082" n="82" rhead="M. VITRVVII"/> <figure> <image file="0082-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0082-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s570" xml:space="preserve">Ita ſunt collocati inter Solanum & </s> <s xml:id="echoid-s571" xml:space="preserve">Auſtrum ab oriente hyberno, Eu-<lb/>rus, Inter Auſtrum & </s> <s xml:id="echoid-s572" xml:space="preserve">Fauoniũ ab occidente hyberno, Aphricus. </s> <s xml:id="echoid-s573" xml:space="preserve">Inter <lb/>Fauonium & </s> <s xml:id="echoid-s574" xml:space="preserve">Septentrionem, Caurus, quem plures uocant Corum. </s> <s xml:id="echoid-s575" xml:space="preserve">Inter <lb/>Septentrionem & </s> <s xml:id="echoid-s576" xml:space="preserve">Solanum, Aquilo. </s> <s xml:id="echoid-s577" xml:space="preserve">Hoc modo uidetur eſſe expreſſum, <lb/>uticapiat numeros, & </s> <s xml:id="echoid-s578" xml:space="preserve">nomina, & </s> <s xml:id="echoid-s579" xml:space="preserve">partes, unde flatus uentorum certi ſpi <lb/>rent. </s> <s xml:id="echoid-s580" xml:space="preserve">Quod cum ita explor atum habeatur, ut inuenientur regiones & </s> <s xml:id="echoid-s581" xml:space="preserve">or <lb/>tus eorum, ſic erit ratiocinandum. </s> <s xml:id="echoid-s582" xml:space="preserve">Collocetur ad libellam marmoreum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0082-01a" xlink:href="note-0082-01"/> amuſium medijs mœnibus, aut locus ita expoliatur ad regulam & </s> <s xml:id="echoid-s583" xml:space="preserve">libel-<lb/>lam, ut amuſium non deſideretur, ſupra{qúe} eius loci centrum medium, col-<lb/>locetur æneus gnomon, indagator umbræ, quigræce σκιαθήρας dici-<lb/>tur, huius ante meridianam circiter horam quintam, ſumenda est extre-<lb/>ma gnomonis umbra, & </s> <s xml:id="echoid-s584" xml:space="preserve">puncto ſignãda, deinde circino diducto ad pun <lb/>ctum quod est gnomonis umbræ longitudinis ſignum, ex eo{qúe} à centro <lb/>circumagenda linea rotundationis. </s> <s xml:id="echoid-s585" xml:space="preserve">Item{qúe} obſeruanda poſtmeridiana <lb/>iſtius gnomonis creſcens umbra, & </s> <s xml:id="echoid-s586" xml:space="preserve">cum tetigerit circinationis lineam, et <lb/>fecerit parem antemeridianæ umbræ poſtmeredianam, ſignãda puncto. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s587" xml:space="preserve">Ex his duobus ſignis circino decuſſatim deſcribendum, & </s> <s xml:id="echoid-s588" xml:space="preserve">per decuſſati@ <lb/>nem & </s> <s xml:id="echoid-s589" xml:space="preserve">medium centrum linea perducenda ad extremum, ut habeatu@ <lb/>meridiana & </s> <s xml:id="echoid-s590" xml:space="preserve">ſeptentrionalis regio.</s> <s xml:id="echoid-s591" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div91" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0082-01" xlink:href="note-0082-01a" xml:space="preserve">Marmore <lb/>um amuſi-<lb/>um.</note> </div> <pb o="27" file="0083" n="83" rhead="MARMOREVM AMVSIVM."/> <figure> <description xml:id="echoid-description3" xml:space="preserve">A. Aen<gap/> <lb/>us gnomõ <lb/>indagator <lb/>umbræ.</description> <description xml:id="echoid-description4" xml:space="preserve">B. Septe@ <lb/>trio.</description> <description xml:id="echoid-description5" xml:space="preserve">F. Auſter.</description> <description xml:id="echoid-description6" xml:space="preserve">C. A quilo.</description> <description xml:id="echoid-description7" xml:space="preserve">H. Fauo-<lb/>nius.</description> <description xml:id="echoid-description8" xml:space="preserve">D. Sola-<lb/>nus.</description> <description xml:id="echoid-description9" xml:space="preserve">G. Aphris<unsure/> <lb/>cus.</description> <variables xml:id="echoid-variables1" xml:space="preserve">A B C D E F G H I</variables> </figure> <pb o="28" file="0084" n="84" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s592" xml:space="preserve">Tunc poſtea ſumenda est ſextadecima pars circinationis lineæ fotius ro-<lb/>tundationis, centrum{qúe} collocandum in meridiana linea, quæ tangit circi-<lb/>nationem, & </s> <s xml:id="echoid-s593" xml:space="preserve">ſignandum dextra ac ſiniſtra in circinatione, & </s> <s xml:id="echoid-s594" xml:space="preserve">meridia-<lb/>na, & </s> <s xml:id="echoid-s595" xml:space="preserve">ſeptentrionali parte, tunc ex ſignis his quatuor, per centrum me-<lb/>dium, decuſſatim lineæ ab extremis ad extremas circinationes perducen <lb/>dæ. </s> <s xml:id="echoid-s596" xml:space="preserve">Ita auſtri & </s> <s xml:id="echoid-s597" xml:space="preserve">ſeptentrionis habebitur octauæ partis deſignatio. </s> <s xml:id="echoid-s598" xml:space="preserve">Reli <lb/>quæ partes, dextratres, & </s> <s xml:id="echoid-s599" xml:space="preserve">ſiniſtra tres his æquales, diſtribuendæ ſunt <lb/>in tota rotundatione, ut æquales diuiſiones octo uentorum deſignatæ ſint <lb/>in deſcriptione: </s> <s xml:id="echoid-s600" xml:space="preserve">tum per angulos inter duas uentorum regiones, & </s> <s xml:id="echoid-s601" xml:space="preserve">pla-<lb/>tearum, & </s> <s xml:id="echoid-s602" xml:space="preserve">angiportorum, uidẽtur debere dirigideſcriptiones. </s> <s xml:id="echoid-s603" xml:space="preserve">His enim <lb/>rationibus, & </s> <s xml:id="echoid-s604" xml:space="preserve">ea diuiſione, excluſa erit ex habitationibus & </s> <s xml:id="echoid-s605" xml:space="preserve">uicis, uento <lb/>rum uis moleſta. </s> <s xml:id="echoid-s606" xml:space="preserve">Cum enim plateæ contra directos uentos erunt confor-<lb/>matæ, ex aperto cœli ſpatio impetus ac flatus frequens concluſus in fau-<lb/>cibus angiportorum, uehementioribus uiribus peruagabitur. </s> <s xml:id="echoid-s607" xml:space="preserve">Quas ob <lb/>res conuertendæ ſunt ab regionibus uentorum, directiones uicorum, uti <lb/>aduenientes ad angulos inſularum frangantur, repulſi{qúe} dißipentur.</s> <s xml:id="echoid-s608" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s609" xml:space="preserve">Fortaſſe mir abuntur ij, qui multa uentorum nomina nouerunt, quòd à <lb/>nobis expoſitum ſit tantummodo octo eſſe uentos. </s> <s xml:id="echoid-s610" xml:space="preserve">Si autem animaduerterint, <lb/>orbis terræ circuitionem per ſolis curſum & </s> <s xml:id="echoid-s611" xml:space="preserve">gnomonis æquinoctia <lb/>lis umbras, ex inclinatione cœli, ab Eratoſthene Cyreneo, rationibis ma-<lb/>thematicis & </s> <s xml:id="echoid-s612" xml:space="preserve">geometricis mel<unsure/>hodis, eſſe inuentam ducentorum quin-<lb/>quaginta duum milium ſtadiorum, quæ fiunt paſſus ſemel & </s> <s xml:id="echoid-s613" xml:space="preserve">tricieſmilli-<lb/>es mille & </s> <s xml:id="echoid-s614" xml:space="preserve">quingenties mille. </s> <s xml:id="echoid-s615" xml:space="preserve">Huius autem octaua pars, quam uentus te-<lb/>nere uidetur, eſt ter miliesmille, & </s> <s xml:id="echoid-s616" xml:space="preserve">noningentiestrigeſiesſepties mille, & </s> <s xml:id="echoid-s617" xml:space="preserve"><lb/>paſſus quingenti, non debebunt mir ari, ſi in tam magno ſpatio unus uen-<lb/>tus uagando, inclinationibus & </s> <s xml:id="echoid-s618" xml:space="preserve">receßionibus uarietates mutatione fla-<lb/>tus faciat. </s> <s xml:id="echoid-s619" xml:space="preserve">Ita d@xtra & </s> <s xml:id="echoid-s620" xml:space="preserve">ſiniſtra circa Auſtrum, Leuconotus & </s> <s xml:id="echoid-s621" xml:space="preserve">Alta-<lb/>nus flare ſolet. </s> <s xml:id="echoid-s622" xml:space="preserve">Circa Aphricum, Libonotus & </s> <s xml:id="echoid-s623" xml:space="preserve">Subueſperus. </s> <s xml:id="echoid-s624" xml:space="preserve">Circa Fauo <lb/>nium, Argeſtes & </s> <s xml:id="echoid-s625" xml:space="preserve">certis temporibus, Etheſiæ: </s> <s xml:id="echoid-s626" xml:space="preserve">ad latera Cauri, Circius et <lb/>Corus. </s> <s xml:id="echoid-s627" xml:space="preserve">Circa Septentrionem, Thraſcias & </s> <s xml:id="echoid-s628" xml:space="preserve">Gallicus. </s> <s xml:id="echoid-s629" xml:space="preserve">Dextra ac ſiniſtra <lb/>circa Aquilonem, Supernas & </s> <s xml:id="echoid-s630" xml:space="preserve">Boreas. </s> <s xml:id="echoid-s631" xml:space="preserve">Circa Solanum, Carbas & </s> <s xml:id="echoid-s632" xml:space="preserve">cert@ <lb/>tempore, Ornithiæ. </s> <s xml:id="echoid-s633" xml:space="preserve">Euriuero medias partes tenentis in extremis, Cæci-<lb/>as & </s> <s xml:id="echoid-s634" xml:space="preserve">Volturnus.</s> <s xml:id="echoid-s635" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s636" xml:space="preserve">Sunt autem & </s> <s xml:id="echoid-s637" xml:space="preserve">alia plura nomina flatus{qúe} uentorum, à locis, aut fiumi <pb o="29" file="0085" n="85" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> nibus, aut montium procellis tracta. </s> <s xml:id="echoid-s638" xml:space="preserve">Præterea auræ matutinæ, quas ſol <lb/>cum emergit de ſubterranea parte, uerſando pulſat aëris humorem, & </s> <s xml:id="echoid-s639" xml:space="preserve"><lb/>impetu ſcandendo trudens, exprimit aurarum antelucano ſpiritu flatus, <lb/>qui cum exorto ſole permanſerint, Euri uenti tenent partes. </s> <s xml:id="echoid-s640" xml:space="preserve">Etea re <lb/>ex auris procreatur, à Græcis ε***ρ@ uidetur eſſe appellatus. </s> <s xml:id="echoid-s641" xml:space="preserve">Craſti-<lb/>nus quo dies, propter aur as matutinas, ᾄνριου fertur eſſe uocitatus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s642" xml:space="preserve">Sunt autem nonnulli, quinegant Eratoſthenem ueram menſuram terræ <lb/>potuiſſe colligere, quæ ſiue est certa, ſiue non uera, non poteſt noſtra <lb/>ſcriptura non uer as habere terminationes regionum, unde uentorum ſpi <lb/>ritus oriuntur. </s> <s xml:id="echoid-s643" xml:space="preserve">Ergo ſi ita est, tantum erit uti non certã menſuræ ratio-<lb/>nem, ſed aut maiores impetus, aut minores, habeant ſinguli uenti. </s> <s xml:id="echoid-s644" xml:space="preserve">Quo-<lb/>niam hæc à nobis ſunt breuiter expoſita, ut facilius intelligantur, uiſum <lb/>est mihi in extremo uolumine formam, ſiue uti græci χήματα dicunt, <lb/>duo explicare, unum ita dr<unsure/>formatum, ut appareat unde certi uentorum <lb/>ſpiritus oriantur: </s> <s xml:id="echoid-s645" xml:space="preserve">alterum quemadmodum ab impetu eorum, aduerſis di-<lb/>rectionibus uicorum & </s> <s xml:id="echoid-s646" xml:space="preserve">platearum, euitentur nocëtes flatus. </s> <s xml:id="echoid-s647" xml:space="preserve">Erit autem <lb/>in exæquata planicie centrum, ubieſt litera A, gnomonis autem antemeri <lb/>diana umbra, ubi est B, & </s> <s xml:id="echoid-s648" xml:space="preserve">ab centro ubiest A, diducto circino ad id ſi-<lb/>gnum umbræ, ubi est B, circumagatur linea rotundationis, repoſito au-<lb/>tem gnomone ubi antea fuerat, expectanda est dum decreſcat, faciat{qúe} <lb/>iterum creſcendo parem antemeridianæ umbræ poſtmeridianam, tan-<lb/>gat{qúe} lineam rotundationis, ubierit litera C, Tune à ſigno ubi est B, & </s> <s xml:id="echoid-s649" xml:space="preserve"><lb/>ab ſigno ubiest C, circino decuſſatim deſcribatur, ubi erit D, deinde <lb/>per decuſſationë ubiest D, & </s> <s xml:id="echoid-s650" xml:space="preserve">centrũ, perducatur linea ad extremum, in <lb/>qua erunt literæ E, & </s> <s xml:id="echoid-s651" xml:space="preserve">F, Hæc linea erit index meridianæ, & </s> <s xml:id="echoid-s652" xml:space="preserve">ſeptentrio <lb/>nalis regionis. </s> <s xml:id="echoid-s653" xml:space="preserve">Tunc circino totius rotundationis ſumendæ est pars ſex-<lb/>tadecima, circini{qúe} centrum ponendum in meridiana linea, quæ tangit ro <lb/>tundationem ubiest litera E, & </s> <s xml:id="echoid-s654" xml:space="preserve">ſignãdum dextra ac ſiniſtra, ubi erunt <lb/>literæ GH. </s> <s xml:id="echoid-s655" xml:space="preserve">Item in ſeptentrionali parte cẽtrum circini ponendum in ro <lb/>tundationis ſeptentrionali linea, ubiest liter a F, & </s> <s xml:id="echoid-s656" xml:space="preserve">ſignãdum dextra ac <lb/>ſiniſtra, ubi ſunt literæ I & </s> <s xml:id="echoid-s657" xml:space="preserve">K, & </s> <s xml:id="echoid-s658" xml:space="preserve">ab G ad K, & </s> <s xml:id="echoid-s659" xml:space="preserve">ab H ad I, per cen-<lb/>trum lineæ perducendæ. </s> <s xml:id="echoid-s660" xml:space="preserve">Ita quod erit ſpatium ab G ad H, erit ſpatium <lb/>uenti Auſtri, & </s> <s xml:id="echoid-s661" xml:space="preserve">partis meridianæ. </s> <s xml:id="echoid-s662" xml:space="preserve">Item quod erit ſpatium ab I ad K, <lb/>erit Septentrionis. </s> <s xml:id="echoid-s663" xml:space="preserve">Reliquæ partes, dextratres, diuidendæ ſunt æquali- <pb o="30" file="0086" n="86" rhead="M. VITR VVII"/> ter, quæ ſunt ad orientem, in quibus literæ L & </s> <s xml:id="echoid-s664" xml:space="preserve">M, & </s> <s xml:id="echoid-s665" xml:space="preserve">ab occidẽte, in que <lb/>bus ſunt literæ N & </s> <s xml:id="echoid-s666" xml:space="preserve">O, ab M ad O, & </s> <s xml:id="echoid-s667" xml:space="preserve">ab L ad N, perducẽdæ ſunt lineæ <lb/>decuſſatim, & </s> <s xml:id="echoid-s668" xml:space="preserve">ita erũt æqualiter uentorum octo ſpatia in circuitionem.</s> <s xml:id="echoid-s669" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s670" xml:space="preserve">Quæ cum ita deſcripta erunt in ſingulis angulis octogoni cum à me-<lb/>ridie incipiemus, inter Eurum & </s> <s xml:id="echoid-s671" xml:space="preserve">Auſtrum in angulo, erit litera G, inter <lb/>Auſtrum & </s> <s xml:id="echoid-s672" xml:space="preserve">Aphricum H, inter Aphricum & </s> <s xml:id="echoid-s673" xml:space="preserve">Fauonium N, inter Fauo-<lb/>nium & </s> <s xml:id="echoid-s674" xml:space="preserve">Caurum O, inter Caurum & </s> <s xml:id="echoid-s675" xml:space="preserve">Septentrionem K, inter Septen-<lb/>trionem & </s> <s xml:id="echoid-s676" xml:space="preserve">Aquilonem I, inter Aquilonem et Solanum L, inter Solanum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s677" xml:space="preserve">Eurum M. </s> <s xml:id="echoid-s678" xml:space="preserve">Ita his confectis, inter angulos octogonignomũ ponatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s679" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s680" xml:space="preserve">ita dirigantur plateæ & </s> <s xml:id="echoid-s681" xml:space="preserve">angiportorum diuiſiones duodecim.</s> <s xml:id="echoid-s682" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div93" type="section" level="1" n="74"> <head xml:id="echoid-head78" xml:space="preserve"><emph style="sc">De electione locorvm ad</emph> <lb/>uſum communem ciuitatis. CAP. VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s683" xml:space="preserve">DIVISIS angiportis, & </s> <s xml:id="echoid-s684" xml:space="preserve">plateis conſtitutis, arearum electio, ad <lb/>opportunitatem & </s> <s xml:id="echoid-s685" xml:space="preserve">uſum communem ciuitatis, est explicanda, <lb/>ædibus ſacris, foro, reliquis{qúe} locis communibus. </s> <s xml:id="echoid-s686" xml:space="preserve">Et ſi erunt mœnia ſecun <lb/>dum mare, area ubi ſorum conſtituatur, eligenda proxime portum. </s> <s xml:id="echoid-s687" xml:space="preserve">Sin <lb/>autem mediterranea, in oppido medio. </s> <s xml:id="echoid-s688" xml:space="preserve">Aedibus uero ſacris, quorum de@ <lb/>rum maxime in tutela ciuitatis uidetur eſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s689" xml:space="preserve">Ioui, & </s> <s xml:id="echoid-s690" xml:space="preserve">Iunoni, & </s> <s xml:id="echoid-s691" xml:space="preserve">Mi-<lb/>neruæ, in excelſißimo loco, unde mœniũ maxima pars conſpiciatur, are æ <lb/>diſtribuuntur. </s> <s xml:id="echoid-s692" xml:space="preserve">Mercurio autem in foro, aut etiam uti Iſidi & </s> <s xml:id="echoid-s693" xml:space="preserve">Serapi, in <lb/>emporio. </s> <s xml:id="echoid-s694" xml:space="preserve">Apollini patri{qúe} Libero, ſecũdum theatrum. </s> <s xml:id="echoid-s695" xml:space="preserve">Herculi, in quibus <lb/>ciuitatibus non ſunt gymnaſia ne amphitheatra, ad circum. </s> <s xml:id="echoid-s696" xml:space="preserve">Marti, ex-<lb/>tra urbem, ſed ad campum. </s> <s xml:id="echoid-s697" xml:space="preserve">Item{qúe} Veneriad portam. </s> <s xml:id="echoid-s698" xml:space="preserve">Id autem etian@ <lb/>Hetruſcis aruſpicibus, diſciplinarum ſcriptis ita est dedicatum Extra mu <lb/>rum Veneris, Vulcani, Martis fana ideo collocari, uti non inſueſcat in ur <lb/>be adoleſcentibus ſeu matribusfamiliarum uenerea libido. </s> <s xml:id="echoid-s699" xml:space="preserve">Vulcani{qúe} uiè <lb/>mœnibus, religionibus & </s> <s xml:id="echoid-s700" xml:space="preserve">ſacrificijs euocata, ab timore incendiorum ædi <lb/>ficia uideantur liberari. </s> <s xml:id="echoid-s701" xml:space="preserve">Martis uero diuinitas, cum ſit extra mœnia dedi <lb/>cata, non erit inter ciues armigera diſſenſio, ſed ab hoſtibus ea defenſa, <lb/>à belli periculo conſeruabit. </s> <s xml:id="echoid-s702" xml:space="preserve">Item Cereri extra urbem loco, quo non <lb/>ſemper homines niſi per ſacrificium neceſſe habeant adire. </s> <s xml:id="echoid-s703" xml:space="preserve">Cum religio-<lb/>ne caſte ſanctis{qúe} moribus is locus debet tueri. </s> <s xml:id="echoid-s704" xml:space="preserve">Cæteris{qúe} dijs ad ſacrificio <pb o="31" file="0087" n="87" rhead="DE ACRHITEC. LIB. II."/> rum rationes aptæ templis areæ ſunt diſtribuendæ. </s> <s xml:id="echoid-s705" xml:space="preserve">Deipſis autem ædi-<lb/>bus ſacris faciendis, & </s> <s xml:id="echoid-s706" xml:space="preserve">de arearum ſymmetrijs, in tertio & </s> <s xml:id="echoid-s707" xml:space="preserve">quarto uolu <lb/>mine reddamrationes, quia in ſecũdo uiſum est mihi, primum de materiæ <lb/>copijs, quæ in æ diſicijs ſunt parandæ, quibus ſint uirtutibus, & </s> <s xml:id="echoid-s708" xml:space="preserve">quem ha <lb/>beant uſum, exponere, commenſus ædificiorum, & </s> <s xml:id="echoid-s709" xml:space="preserve">ordines, & </s> <s xml:id="echoid-s710" xml:space="preserve">genera <lb/>ſingula ſymmetriarum peragere, & </s> <s xml:id="echoid-s711" xml:space="preserve">in ſingulis uoluminibus explicare.</s> <s xml:id="echoid-s712" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div94" type="section" level="1" n="75"> <head xml:id="echoid-head79" xml:space="preserve">M@ VITRVVII <lb/>DE ARCHITECTVRA, <lb/>LIBER SECVNDVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s713" xml:space="preserve">DINOCRATES ARCHITECTVS COGI <lb/>tationibus & </s> <s xml:id="echoid-s714" xml:space="preserve">ſolertia fretus, cum Alexander reruns <lb/>potiretur, profectus est à Macedonia ad exercitum, <lb/>regiæ cupidus commendationis. </s> <s xml:id="echoid-s715" xml:space="preserve">Is è patria à propin-<lb/>quis & </s> <s xml:id="echoid-s716" xml:space="preserve">amicis tulit ad primos ordines & </s> <s xml:id="echoid-s717" xml:space="preserve">purpuratos <lb/>literas, ut aditus haberet faciliores, abeis{qúe} exceptus humane, petijt uti <lb/>quàm primum ad Alexãdrum perduceretur. </s> <s xml:id="echoid-s718" xml:space="preserve">Cum polliciti eſſent, tardio-<lb/>res fuerunt, idoneum tempus expectantes. </s> <s xml:id="echoid-s719" xml:space="preserve">Ita{qúe} Dinocrates ab ijs ſe exi-<lb/>ſtimans illudi, ab ſe petijt præſidium. </s> <s xml:id="echoid-s720" xml:space="preserve">Fuerat enim amplißima ſtatura, fa-<lb/>cie grata, forma, dignitate{qúe} ſumma. </s> <s xml:id="echoid-s721" xml:space="preserve">His igitur naturæ muneribus confi-<lb/>ſus, ueſtimenta poſuit in hoſpitio, & </s> <s xml:id="echoid-s722" xml:space="preserve">oleo corpus perunxit, caput{qúe} coro-<lb/>nauit populea fronde, leuum humerum pelle leonina texit, dextra{qúe} cla-<lb/>uam tenens inceßit contra tribunal regis ius dicentis. </s> <s xml:id="echoid-s723" xml:space="preserve">Nouitas populum <lb/>cum auertiſſet, conſpexit eum Alexander, & </s> <s xml:id="echoid-s724" xml:space="preserve">admirans, iußit ei locum <lb/>dari ut accederet, interrogauit{qúe} quis eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s725" xml:space="preserve">Atille Dinocrates inquit ar-<lb/>chitectus Macedo, qui adte cogitationes & </s> <s xml:id="echoid-s726" xml:space="preserve">formas affero dignas tua cla <lb/>ritate. </s> <s xml:id="echoid-s727" xml:space="preserve">Nam Athon montem formaui inſtatuæ uirilis figuram, cuius ma <lb/>nu leua deſignaui ciuitatis amplißimæ mœnia, dextra pateram, quæ exci <lb/>peret omnium fluminum quæ ſunt in eo monte, aquam, ut inde in mare <lb/>profunderetur. </s> <s xml:id="echoid-s728" xml:space="preserve">Delectatus Alexander ratione formæ, ſtatim quæ ſiuit ſi <pb o="32" file="0088" n="88" rhead="M. VITR VVII"/> eſſent agri circa, qui poſſent frumentaria ratione eam ciuitatem tueri. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s729" xml:space="preserve">Cum inueniſſet non poſſe niſi tranſmarinis ſubuectionibus, Dinocrates <lb/>inquit, attendo egregiã formæ compoſitionẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s730" xml:space="preserve">ea delector, ſed animad <lb/>uerto, ut ſi quis eduxerit eo loco coloniam, fore ut iudicium eius uitupe-<lb/>retur. </s> <s xml:id="echoid-s731" xml:space="preserve">Vt enim natus infans ſine nutricis lacte non poteſt ali, ne ad uitæ <lb/>creſcentis gradus perduci: </s> <s xml:id="echoid-s732" xml:space="preserve">ſic ciuitas ſine agris, & </s> <s xml:id="echoid-s733" xml:space="preserve">eorum fructibus in <lb/>mœnibus affluentibus, non poteſt creſcere, nec ſine abundantia cibi fre-<lb/>quentiamhabere, populum{qúe} ſine copia tueri. </s> <s xml:id="echoid-s734" xml:space="preserve">Ita quemadmodum for <lb/>mationem puto probandam, ſic iudico locum improbandum, te{qúe} uolo <lb/>eſſe mecum, quòd tua opera ſum uſurus. </s> <s xml:id="echoid-s735" xml:space="preserve">Ex eo Dinocrates ab rege non <lb/>diſceßit, & </s> <s xml:id="echoid-s736" xml:space="preserve">in Aegyptũ est eum proſecutus. </s> <s xml:id="echoid-s737" xml:space="preserve">Ibi Alexander cum animad <lb/>uertiſſet portum naturaliter tutum, emporium egregium, campos circa <lb/>totam Aegyptum frumentarios, immanis fluminis Nili magnas utilita-<lb/>tes, iußit eum ſuo nomine ciuitatem Alexandriam conſtituere. </s> <s xml:id="echoid-s738" xml:space="preserve">Ita{qúe} Diz <lb/>nocrates à facie dignitate{qúe} corporis commendatus, ad eam nobilitatem <lb/>peruenit. </s> <s xml:id="echoid-s739" xml:space="preserve">Mihi autem, Imperator, ſtaturam non tribuit natura, faciem de <lb/>formauit ætas, ualetudo detraxit uires. </s> <s xml:id="echoid-s740" xml:space="preserve">Ita{qúe} quoniam ab his præſidijs <lb/>ſum deſertus, per auxilia ſcientiæ, ſcripta{qúe} (ut ſpero) perueniã ad com-<lb/>mendationem. </s> <s xml:id="echoid-s741" xml:space="preserve">Cum autem in primo uolumine de officio architecturæ, ter <lb/>minationibus{qúe} artis perſcripſerim, itẽ de mœnibus, et intra mœnia area <lb/>rum diuiſionibus, inſequatur{qúe} ordo de ædibus ſacris & </s> <s xml:id="echoid-s742" xml:space="preserve">publicis ædifi-<lb/>cijs, item{qúe} priuatis, quibus proportionibus & </s> <s xml:id="echoid-s743" xml:space="preserve">ſymmetrijs debeanteſſe, <lb/>uti explicentur: </s> <s xml:id="echoid-s744" xml:space="preserve">non putaui anteponendum, niſi prius de materiæ copijs, <lb/>è quibus collatis, ædiſicia ſtructuris, & </s> <s xml:id="echoid-s745" xml:space="preserve">materiæ rationibus perficiuntur, <lb/>quas habeant in uſu uirtutes expoſuiſſem, quibus{qúe} rerum natura princi-<lb/>pijs eſſet temperata dixiſſem. </s> <s xml:id="echoid-s746" xml:space="preserve">Sed antequàm natur ales res incipiam expli <lb/>care, de ædificiorũ rationibus unde initia cœperint, & </s> <s xml:id="echoid-s747" xml:space="preserve">uticreuerint eorũ <lb/>inuentiones, anteponam, & </s> <s xml:id="echoid-s748" xml:space="preserve">inſequar ingreſſus antiquitatis rerũnaturæ, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s749" xml:space="preserve">eorum, qui initia humanitatis & </s> <s xml:id="echoid-s750" xml:space="preserve">inuentiones perquiſitas, ſcriptorum <lb/>præceptis dedicauerũt. </s> <s xml:id="echoid-s751" xml:space="preserve">Ita{qúe} quẽadmodũ ab his ſum inſtitutus, exponam.</s> <s xml:id="echoid-s752" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div95" type="section" level="1" n="76"> <head xml:id="echoid-head80" xml:space="preserve">DE PRISCORVM HOMINVM VITA, ET <lb/>de initijs humanitatis at tectorum, & incrementis <lb/>corum. CAPVT I.</head> <pb o="33" file="0089" n="89" rhead="DE ACRHITEC. LIB. II."/> </div> <div xml:id="echoid-div96" type="section" level="1" n="77"> <head xml:id="echoid-head81" xml:space="preserve">AVREA AETAS QVAE PRISCORVM HOMI-<lb/>num uita humanitatis{qúe} initium, & propter ignem ſermo-<lb/>num procreatio ac architecturæ principium fuiſſe <lb/>dicuntur.</head> <figure> <image file="0089-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0089-01"/> </figure> <pb o="34" file="0090" n="90" rhead="M. VITR VVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s753" xml:space="preserve">HOMINES ueteri more, ut feræ, in ſyluis & </s> <s xml:id="echoid-s754" xml:space="preserve">ſpeluncis & </s> <s xml:id="echoid-s755" xml:space="preserve">nemo-<lb/>ribus naſcebantur, cibo{qúe} agreſti ueſcendo, uitam exigebant. </s> <s xml:id="echoid-s756" xml:space="preserve">Inte <lb/>rea quodã in loco ab tempeſtatibus et uentis, denſæ crebritatibus arbores <lb/>agitatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s757" xml:space="preserve">inter ſeterentes ramos, ignem excitauerunt, ex eo flamma ue <lb/>hementi perterriti qui circa eum locum fuerũt, ſunt fugati: </s> <s xml:id="echoid-s758" xml:space="preserve">poſteare quie <lb/>ta propius accedentes, cum animaduertiſſent commoditatẽ eſſe magnam <lb/>corporibus ad ignis teporem, ligna adijcientcs, & </s> <s xml:id="echoid-s759" xml:space="preserve">eum conſeruantes, <lb/>alios adducebant, et nutu monſtrantes, oſtendebant quas haberent ex eo <lb/>utilitates. </s> <s xml:id="echoid-s760" xml:space="preserve">In eo hominum congreſſu, cum profundebantur aliter è ſpiritu <lb/>uoces, quotidiana conſuetudine uocabula, ut obtigerant, conſtituerunt: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s761" xml:space="preserve">deinde ſignificando res ſæpius in uſu, ex eucntu fari fortuito ceperunt, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s762" xml:space="preserve">ita ſermones inter ſe procreauerunt.</s> <s xml:id="echoid-s763" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s764" xml:space="preserve">Ergo cum propter ignis inuentionem, conuentus initio apud homines <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s765" xml:space="preserve">concilium & </s> <s xml:id="echoid-s766" xml:space="preserve">conuictus eſſet natus, & </s> <s xml:id="echoid-s767" xml:space="preserve">in unum locum plures conueni <lb/>rent, habentes ab natur a primum, præter reliqua animalia, ut non proni, <lb/>ſed erecti ambularent, mundi{qúe} et aſtrorum magnificentiam aſpicerent: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s768" xml:space="preserve">item manibus & </s> <s xml:id="echoid-s769" xml:space="preserve">articulis, quam uellent rem faciliter tractarent, cepe-<lb/>runt in eo cœtu alij de fronde facere tecta, alij ſpeluncas fodere ſub monti-<lb/>bus, nonnulli hirundinum nidos & </s> <s xml:id="echoid-s770" xml:space="preserve">ædificationes earum imitantes, de luto <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s771" xml:space="preserve">uirgultis facere loca, quæ ſubirent. </s> <s xml:id="echoid-s772" xml:space="preserve">Tunc obſeruantes aliena tecta, & </s> <s xml:id="echoid-s773" xml:space="preserve"><lb/>adijcientes ſuis cogitationibus res nouas, efficiebant indies meliora gene-<lb/>ra caſarum. </s> <s xml:id="echoid-s774" xml:space="preserve">Cum eſſent autem homines imitabilidocili{qúe} natura, quotidie <lb/>inuentionibus gloriantes, alijs alij oſtendebant ædificiorum effectus, & </s> <s xml:id="echoid-s775" xml:space="preserve"><lb/>ita exercentes ingenia ccrtationibus, indies melioribus iudicijs efficieban <lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s776" xml:space="preserve">Primum{qúe} furcis erectis, & </s> <s xml:id="echoid-s777" xml:space="preserve">uirgultis interpoſitis luto, parietes te-<lb/>xerunt. </s> <s xml:id="echoid-s778" xml:space="preserve">Alij luteas glebas arefacientes, ſtruebant parietes, materia eos <lb/>iugumentantes, uitando{qúe} hymbres & </s> <s xml:id="echoid-s779" xml:space="preserve">æſtus, tegebant harundinibus & </s> <s xml:id="echoid-s780" xml:space="preserve"><lb/>fronde: </s> <s xml:id="echoid-s781" xml:space="preserve">poſtea quoniã per hybernas tempeſtates tecta non poter ant hym <lb/>bres ſuſtinere, faſtigia facientes, luto inducto, prcclinatis tectis, ſtillicidia <lb/>deducebant.</s> <s xml:id="echoid-s782" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="35" file="0091" n="91" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> </div> <div xml:id="echoid-div97" type="section" level="1" n="78"> <head xml:id="echoid-head82" xml:space="preserve">EX PRIMA MVNDI HOMINVM AETATE <lb/>ædificatio, multi<unsure/>enim ab animalibus exempla uitæ <lb/>conſeruamen{qúe} imitati ſunt. & cet.</head> <figure> <image file="0091-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0091-01"/> </figure> <pb o="36" file="0092" n="92" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s783" xml:space="preserve">Hæc autem ex ijs quæ ſupr aſcripta ſunt, originibus inſtituta eſſe poſ-<lb/>ſumus ſic animaduertere, quòd ad hunc diem, nationibus exteris ex his re <lb/>bus ædificia conſtituuntur, ut in Gallia, Hiſpania, Luſitania, Aquitania, <lb/>ſcandulis robuſteis, aut ſtramentis. </s> <s xml:id="echoid-s784" xml:space="preserve">Apud nationem Colchorum in Ponto <lb/>propter ſyluarum abundantiam, arboribus perpetuis, planis dexlra ac ſi <lb/>niſtra in terra poſitis, ſpatio inter eas relicto, quanto arborum longitudi <lb/>nes patiuntur, collocantur. </s> <s xml:id="echoid-s785" xml:space="preserve">In extremis partibus earum ſupra, alteræ <lb/>tranſuerſæ, quæ circumcludunt medium ſpatium habitationis, tunc inſu-<lb/>per alternis trabibus ex quatuor partibus angulos iugumentantes, & </s> <s xml:id="echoid-s786" xml:space="preserve">ita <lb/>parietes ex arboribus ſtatuentes ad perpendiculum imarum, educunt ad <lb/>altitudinem turres, interualla{qúe} quæ relinquũtur propter craßitudinem <lb/>materiæ ſchidijs & </s> <s xml:id="echoid-s787" xml:space="preserve">luto obſtruunt. </s> <s xml:id="echoid-s788" xml:space="preserve">Item tect arecidentes ad extremos an <lb/>gulos tranſtratr aijciunt, gradatim contrahentes. </s> <s xml:id="echoid-s789" xml:space="preserve">Ita ex quatuor parti-<lb/>bus ad altitudine meducunt medio metas, quas & </s> <s xml:id="echoid-s790" xml:space="preserve">fronde & </s> <s xml:id="echoid-s791" xml:space="preserve">luto tegen-<lb/>tes, efficiunt barbarico moreteſtudinat a turrium tecta.</s> <s xml:id="echoid-s792" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s793" xml:space="preserve">Phryges uero qui campcſtribus locis ſunt habitãtes, propter inopiam <lb/>ſyluarum egentes materia, eligunt tumulos naturales, eos{qúe} medios foſſu <lb/>ra exinanientes, & </s> <s xml:id="echoid-s794" xml:space="preserve">itinera perſodientes, dilatant ſpatia, quantum natu-<lb/>ralocipatitur. </s> <s xml:id="echoid-s795" xml:space="preserve">Inſuper autem ſtipites inter ſereligantes, metas eſſiciunt, <lb/>quas harundinibus & </s> <s xml:id="echoid-s796" xml:space="preserve">ſtramentis tegentes, exaggerant ſupra habitatio-<lb/>nes maximos grummos è terra. </s> <s xml:id="echoid-s797" xml:space="preserve">Ita hyemes calidißimas, æſtates frigidißi <lb/>mas efficiunt tectorum ratione. </s> <s xml:id="echoid-s798" xml:space="preserve">Nonnulli ex ulua paluſtri componunt tu <lb/>guria tecta. </s> <s xml:id="echoid-s799" xml:space="preserve">Apud cæteras quo gentes, & </s> <s xml:id="echoid-s800" xml:space="preserve">nonnulla loca, pari, ſimili{qúe} <lb/>ratione, caſarum perficiuntur conſtitutiones. </s> <s xml:id="echoid-s801" xml:space="preserve">Non minus etiam Maßiliæ <lb/>animaduertere poſſumus ſine tegulis ſubacta cum palleis terra tecta, <lb/>Athenis areopagi antiquitatis exemplar ad hoc tempus luto tectũ. </s> <s xml:id="echoid-s802" xml:space="preserve">Item <lb/>in capitolio cõmonefacere poteſt & </s> <s xml:id="echoid-s803" xml:space="preserve">ſignificare mores uetuſtatis, Romu-<lb/>licaſain arce ſacrorum ſtramentis tecta. </s> <s xml:id="echoid-s804" xml:space="preserve">Ita his ſignis, de antiquis inuen <lb/>tionibus ædiſiciorum, ſic ea fuiſſe ratiocinantes poſſumus iudicare.</s> <s xml:id="echoid-s805" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s806" xml:space="preserve">Cum autem quotidie faciendo tritiores manus ad ædificandum perfe-<lb/>ciſſent, & </s> <s xml:id="echoid-s807" xml:space="preserve">ſolertia ingenia exercendo per conſuetudinem ad artes perue <lb/>niſſent, tum etiam induſtria in animis corum adiecta perfecit, ut qui fue-<lb/>runt in his ſtudioſiores, fabros eſſe ſe proſiterentur. </s> <s xml:id="echoid-s808" xml:space="preserve">Cum ergo hæc ita fue <lb/>nint primo conſtituta, & </s> <s xml:id="echoid-s809" xml:space="preserve">natura non ſolum ſenſibus ornauiſſet gentes,</s> </p> <pb o="37" file="0093" n="93" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> </div> <div xml:id="echoid-div98" type="section" level="1" n="79"> <head xml:id="echoid-head83" xml:space="preserve">PRISCORVM HOMINVM COLCHORVM <lb/>at Barbarorum materiata conſtructio.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s810" xml:space="preserve">quemadmodũ reliqua animalia: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s811" xml:space="preserve"> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0093-01a" xlink:href="fig-0093-01"/> ſed etiam cogitationibus & </s> <s xml:id="echoid-s812" xml:space="preserve">con <lb/>ſilijs armauiſſet mentes, & </s> <s xml:id="echoid-s813" xml:space="preserve">ſub <lb/>ie ciſſet cætera animalia ſub po-<lb/>teſtate, tunc uero & </s> <s xml:id="echoid-s814" xml:space="preserve">fabricatio-<lb/>nibus ædificiorũ gradatim pro-<lb/>greßi ad cæter as artes & </s> <s xml:id="echoid-s815" xml:space="preserve">diſci-<lb/>plinas, è fera agreſti{qúe} uita ad <lb/>manſuctam perduxerunt huma <lb/>nitatem. </s> <s xml:id="echoid-s816" xml:space="preserve">Tum autẽ inſtruentes <lb/>animoſe, et proſpicientes, maiori <lb/>bus cogtatiionibus ex uarietate <lb/>artium natis, non caſas, ſed etiã <lb/>domos fundatas ex lateritijs pa <lb/>rietibus, aut è lapide ſtruct as <lb/>materia{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s817" xml:space="preserve">tegula tectas perfi <lb/>cere ceperunt: </s> <s xml:id="echoid-s818" xml:space="preserve">deinde obſeruatio <lb/>nibus ſtudiorum euagantibus iu <lb/>dicijs, exincertis ad certas ſym <lb/>metriarũ rationes perduxerũt, <lb/>poſteaquã animaduerterunt per <lb/>ſuſos eſſe partus ab natur a mate <lb/>riæ, & </s> <s xml:id="echoid-s819" xml:space="preserve">abundantem copiam ad <lb/>ædiſicationes ab ea cõparatam, <lb/>tractando nutriuerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s820" xml:space="preserve">au-<lb/>ctam per artes ornauerunt uoluptatibus ad elegantiam uitæ. </s> <s xml:id="echoid-s821" xml:space="preserve">Igitur de <lb/>his rebus, quæ ſunt in ædificijs ad uſum idoneæ, quibus{qúe} ſint qualita-<lb/>tibus, & </s> <s xml:id="echoid-s822" xml:space="preserve">quas habeant uirtutes (ut potero) dicam. </s> <s xml:id="echoid-s823" xml:space="preserve">Sed ſi quis de or-<lb/>d ne huius libri diſputare uoluerit, quo putauerit eum primum inſtitui <lb/>oportuiſſe, ne putetme errauiſſe, ſicreddamrationem. </s> <s xml:id="echoid-s824" xml:space="preserve">Cum corpus ar-<lb/>chitecturæ ſcriberem primo uolumine, putaui quibus eruditionibus &</s> <s xml:id="echoid-s825" xml:space="preserve"> <pb o="38" file="0094" n="94" rhead="M. VITRVVII"/> diſciplinis eſſet ornata exponere, finiréque terminationibus eius ſpeci-<lb/>es, & </s> <s xml:id="echoid-s826" xml:space="preserve">è quibus rebus eſſet nata dicere. </s> <s xml:id="echoid-s827" xml:space="preserve">Ita{qúe} quid oporteat eſſe in archite<unsure/> <lb/>cto ibipronunciaui. </s> <s xml:id="echoid-s828" xml:space="preserve">Ergo in primo de artis officio: </s> <s xml:id="echoid-s829" xml:space="preserve">in hoc de natur alibus <lb/>materiæ rebus, quem habeant uſum diſputabo. </s> <s xml:id="echoid-s830" xml:space="preserve">Nam hoc liber non pro <lb/>ſitetur unde architectura naſcatur, ſed unde origines ædificiorum ſunt <lb/>inſtitutæ, & </s> <s xml:id="echoid-s831" xml:space="preserve">quibus rationibus enutritæ & </s> <s xml:id="echoid-s832" xml:space="preserve">progreſſæ ſint gradatim ad <lb/>hanc finitionem. </s> <s xml:id="echoid-s833" xml:space="preserve">Ergo ita ſuo ordine & </s> <s xml:id="echoid-s834" xml:space="preserve">loco huius erit uoluminis conſti-<lb/>tutio. </s> <s xml:id="echoid-s835" xml:space="preserve">Nunc reuertar ad propoſitum, & </s> <s xml:id="echoid-s836" xml:space="preserve">de copijs quæ aptæ ſunt ædiſicio <lb/>rum perſectionibus, quemadmodum uideantur eſſe ab natur a rerum pro <lb/>creatæ, quibus{qúe} mixtionibus principiorum congreſſus temperentur, ne <lb/>obſcura, ſed perſpicua legentibus ſint, ratiocinabor. </s> <s xml:id="echoid-s837" xml:space="preserve">Nam nulla mate-<lb/>riarum genera, ne corpora, ne res ſine principiorũ cœtunaſci, ne <lb/>ſubijci intellect ui poſſunt, ne aliter natura rerum præceptis Phyſico-<lb/>rum uer as patitur habere explicationes, niſicauſæ, quæ ſunt in his re-<lb/>bus, quemadmodum, ct quid ita ſint, ſubtilibus rationibus habeant demon<unsure/> <lb/>ſtrationes.</s> <s xml:id="echoid-s838" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div98" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0093-01" xlink:href="fig-0093-01a"> <image file="0093-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0093-01"/> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div100" type="section" level="1" n="80"> <head xml:id="echoid-head84" xml:space="preserve">DE PRINCIPIIS RERVM SECVNDVM <lb/>Philoſophorum opiniones. CAP. II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s839" xml:space="preserve">THALES quidem primum aquam putauit omnium rerum eſſe <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0094-01a" xlink:href="note-0094-01"/> principium. </s> <s xml:id="echoid-s840" xml:space="preserve">Heraclitus Epheſius, qui propter obſcuritatem ſcri-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0094-02a" xlink:href="note-0094-02"/> ptorum, à Græcis σκοτινὸς eſt appellatus, ignẽ: </s> <s xml:id="echoid-s841" xml:space="preserve">Democritus, qui{qúe} eum <lb/>ſecutus est Epicurus, atomos, quas noſtri inſecabilia corpora, nonnulli in <lb/>diuidua uocitauerunt: </s> <s xml:id="echoid-s842" xml:space="preserve">Pythagoreorum uero diſciplina adiecit ad aquam <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0094-03a" xlink:href="note-0094-03"/> & </s> <s xml:id="echoid-s843" xml:space="preserve">ignem, aëra & </s> <s xml:id="echoid-s844" xml:space="preserve">terrenum. </s> <s xml:id="echoid-s845" xml:space="preserve">Ergo Democritus & </s> <s xml:id="echoid-s846" xml:space="preserve">ſi non proprie res <lb/>nominauit, ſed tantum indiuidua corpora propoſuit, ideo ea ipſa dixiſſe <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0094-04a" xlink:href="note-0094-04"/> uidetur. </s> <s xml:id="echoid-s847" xml:space="preserve">quòdea cum ſint diſiuncta, nec leguntur, nec internitionem reci-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0094-05a" xlink:href="note-0094-05"/> piunt, nec ſectionibus diuiduntur, ſed ſempiterno æuo perpetuo infini-<lb/>tã retinent in ſe ſoliditatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s848" xml:space="preserve">Ex his ergo congruentibus, cũres omnes coire <lb/>naſci{qúe} uideantur, & </s> <s xml:id="echoid-s849" xml:space="preserve">eæ in infinitis generibus rerum natur a eſſent diſpa<unsure/> <lb/>ratæ, putaui oportere de uarietatibus & </s> <s xml:id="echoid-s850" xml:space="preserve">diſcriminibus uſus earũ quas{qúe} <lb/>haberent in ædificijs qualit ates exponere, uticum fuerint notæ, non habe <lb/>ant qui ædificare cogitant, errorem, ſed aptas ad uſum copias ædificijs <lb/>comparent.</s> <s xml:id="echoid-s851" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div100" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0094-01" xlink:href="note-0094-01a" xml:space="preserve">Thales.</note> <note position="left" xlink:label="note-0094-02" xlink:href="note-0094-02a" xml:space="preserve">Heracli-<lb/>tus Ephc-<lb/>ſius.</note> <note position="left" xlink:label="note-0094-03" xlink:href="note-0094-03a" xml:space="preserve">Democri <lb/>tus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0094-04" xlink:href="note-0094-04a" xml:space="preserve">Epicurus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0094-05" xlink:href="note-0094-05a" xml:space="preserve">Pythago-<lb/>ræi.</note> </div> <pb o="39" file="0095" n="95" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> </div> <div xml:id="echoid-div102" type="section" level="1" n="81"> <head xml:id="echoid-head85" xml:space="preserve">DE LATERIBVS. CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s852" xml:space="preserve">ITAQVAE primum de lateribus, qua de terra duci eos oporteat <lb/>dicam. </s> <s xml:id="echoid-s853" xml:space="preserve">Non enim de arenoſo, ne calculoſo, ne ſabuloſo luto ſunt <lb/>ducendi, quòd ex his generibus cum ſint ducti, primum fiunt graues, dein <lb/>de cum ab hymbribus in parietibus aſperguntur, dilabuntur & </s> <s xml:id="echoid-s854" xml:space="preserve">diſſol-<lb/>uuntur, paleæ{qúe} quæ in his ponuntur non cohære ſcunt propter aſperita-<lb/>tem. </s> <s xml:id="echoid-s855" xml:space="preserve">Faciendi autẽ ſunt ex terra albida creto ſa, ſiue de rubrica, aut etiam <lb/>maſculo ſabulone. </s> <s xml:id="echoid-s856" xml:space="preserve">Hæc enim genera propter leuitatem habent firmita-<lb/>tem, & </s> <s xml:id="echoid-s857" xml:space="preserve">non ſunt in opere ponder oſa, & </s> <s xml:id="echoid-s858" xml:space="preserve">faciliter aggerantur. </s> <s xml:id="echoid-s859" xml:space="preserve">Ducendi <lb/>autem ſunt per uernum tempus & </s> <s xml:id="echoid-s860" xml:space="preserve">autumnale, ut uno tenore ſicceſcant. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s861" xml:space="preserve">Quienim per ſolſtitiũ par antur, ideo uitioſiſunt, quòd ſummũ corium, <lb/>ſolacriter cum percoquit, efficit ut uideantur aridi, interius autem ſint <lb/>non ſicci, & </s> <s xml:id="echoid-s862" xml:space="preserve">cum poſtea ſicceſſendo ſe contrabunt, perrumpunt ea, quæ <lb/>erant arida, itarimoſi facti efficiuntur imbecilli: </s> <s xml:id="echoid-s863" xml:space="preserve">maxime autem utiliores <lb/>erunt, ſi ante biennium ſuerint ducti, nam non ante poſſunt penitus ſic-<lb/>ceſſere, ita cumrecentes & </s> <s xml:id="echoid-s864" xml:space="preserve">non aridi ſunt ſtructi, tectorio inducto ri-<lb/>gide{qúe} obſolidato permanente, ipſiſidentes non poſſunt eandem altitudi-<lb/>nem, qua est tectorium, tenere, contr actione{qúe} motinon hærent cum eo, <lb/>ſed à coniunctione eius diſparantur. </s> <s xml:id="echoid-s865" xml:space="preserve">Igitur tectoria ab ſtructura ſeiun-<lb/>cta, propter tenuitatem per ſe ſtare non poſſunt, ſed franguntur, ipſi{qúe} <lb/>parietes fortuito ſidentes uitiantur, Ideo{qúe} etiam Vticenſes latere, ſi ſit <lb/>aridus, et ante quinquennium ductus, cum arbitrio magiſtr atus fuerit ita <lb/>probatus, tunc utuntur in parietum ſtructuris. </s> <s xml:id="echoid-s866" xml:space="preserve">Fiunt autem laterum ge <lb/>neratria, unum quod græce διδῶρου adpellatur, id est, quo noſtriutun <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0095-01a" xlink:href="note-0095-01"/> tur, longum pede, latum ſemipede, cæteris duobus græcorũ ædiſicia ſtru-<lb/>untur. </s> <s xml:id="echoid-s867" xml:space="preserve">Ex his unum pentadoron, alterum tetr adoron dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s868" xml:space="preserve">Doron au-<lb/>tem græei appellant palmum, quod munerum datio græce δῶρου appel-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0095-02a" xlink:href="note-0095-02"/> latur: </s> <s xml:id="echoid-s869" xml:space="preserve">id autem ſemper geritur per manus palmum. </s> <s xml:id="echoid-s870" xml:space="preserve">Ita quod est quoquo <lb/>uer ſus quin palmorum, pentadorõ, quod quatuor, tetradoron dicitur: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s871" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s872" xml:space="preserve">quæ ſunt publica opera, pẽtadoro, quæ priuata, tetradoro ſtruũtur.</s> <s xml:id="echoid-s873" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div102" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0095-01" xlink:href="note-0095-01a" xml:space="preserve">διδῶρον</note> <note position="right" xlink:label="note-0095-02" xlink:href="note-0095-02a" xml:space="preserve">δῶρον</note> </div> <pb o="40" file="0096" n="96" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div104" type="section" level="1" n="82"> <head xml:id="echoid-head86" xml:space="preserve">GRAECORVM LATERVM EX TRIBVS GE<unsure/> <lb/>neribus conformatis & eorum ſectionum, ac com-<lb/>poſitionum figura.</head> <figure> <description xml:id="echoid-description10" xml:space="preserve">A.B.C. <lb/>Digitorũ <lb/>palmi ac <lb/>doronis in <lb/>dicatio.</description> <description xml:id="echoid-description11" xml:space="preserve">D. Dido-<lb/>ronis later <lb/>ex doris.</description> <description xml:id="echoid-description12" xml:space="preserve">24. <lb/>E. Penta-<lb/>dorilater <lb/>ex doris.</description> <description xml:id="echoid-description13" xml:space="preserve">1<unsure/>25. <lb/>F. Semi-<lb/>pentadori <lb/>later.</description> <variables xml:id="echoid-variables2" xml:space="preserve">A B C D E F</variables> </figure> <pb o="41" file="0097" n="97"/> <figure> <description xml:id="echoid-description14" xml:space="preserve">G. Tetra-<lb/>dori later <lb/>ex doris <lb/>LXIIII.</description> <description xml:id="echoid-description15" xml:space="preserve">H. Semite <lb/>tradori <lb/>later.</description> <description xml:id="echoid-description16" xml:space="preserve">I. Semidi-<lb/>doronis. <lb/>K. Dido-<lb/>ronis me-<lb/>d us medij.</description> <description xml:id="echoid-description17" xml:space="preserve">L. Melius <lb/>ſemipenta <lb/>dori.</description> <description xml:id="echoid-description18" xml:space="preserve">M. Medius <lb/>ſemitetra <lb/>dori.</description> <variables xml:id="echoid-variables3" xml:space="preserve">G H I K M L</variables> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s874" xml:space="preserve">Fiunt autem cum his lateribus ſemilateres, qui cum ſtruuntur, una par <lb/>te lateribus ordines, altera ſemilateres ponuntur: </s> <s xml:id="echoid-s875" xml:space="preserve">ergo ex utra parte ad <lb/>lineam cum ſtruuntur, alternis corijs parietes allig antur, & </s> <s xml:id="echoid-s876" xml:space="preserve">medij late-<lb/>res ſupra coagmenta collocati, & </s> <s xml:id="echoid-s877" xml:space="preserve">firmitatem & </s> <s xml:id="echoid-s878" xml:space="preserve">ſpeciem faciunt utra <lb/>parte non inuenuſtam.</s> <s xml:id="echoid-s879" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="42" file="0098" n="98"/> <figure> <caption xml:id="echoid-caption1" xml:space="preserve">PENTADORI STRVCTVRA.</caption> </figure> <figure> <caption xml:id="echoid-caption2" xml:space="preserve">TETRADORI STRVCTVRA.</caption> </figure> <pb o="43" file="0099" n="99" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s880" xml:space="preserve">Est autem in Hiſpania ulteriore Calentum, & </s> <s xml:id="echoid-s881" xml:space="preserve">in Gallijs Maßilia, & </s> <s xml:id="echoid-s882" xml:space="preserve"><lb/>in Aſia Pitana, ubilateres cum ſunt ducti & </s> <s xml:id="echoid-s883" xml:space="preserve">arefacti, proiectinatant in <lb/>aqua. </s> <s xml:id="echoid-s884" xml:space="preserve">Natare autem eos poſſe ideo uidetur, quòd terra est de qua ducun-<lb/>@ur, pumicoſa, ita cum est leuis, aëre ſolidata, nonrecipit in ſe nec combi <lb/>bit liquorem. </s> <s xml:id="echoid-s885" xml:space="preserve">Igitur leuir ara{qúe} cum ſit proprietate, nec patiatur pene-<lb/>trare in corpus humidam poteſtatem, quocun pondere fuerit, cogitur <lb/>ab rerum natura (quemadmodum pumex) utiab aqua ſuſtineatur. </s> <s xml:id="echoid-s886" xml:space="preserve">Sic <lb/>autem magnas habentutilitates, quòd ne in ædificationibus ſunt onere<unsure/> <lb/>ſi, & </s> <s xml:id="echoid-s887" xml:space="preserve">cum ducuntur, à tempeſtatibus non diſſoluuntur.</s> <s xml:id="echoid-s888" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div105" type="section" level="1" n="83"> <head xml:id="echoid-head87" xml:space="preserve">DE ARENA. CAPVT. IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s889" xml:space="preserve">IN cementitijs autem ſtructturis, primum est de arena quærendum, us<unsure/> <lb/>ea ſit idonea ad materiam miſcendam, ne habeat terr am commix-<lb/>tam. </s> <s xml:id="echoid-s890" xml:space="preserve">Genera autem arenæ foßitiæ ſunt hæc, nigra, cana, rubra, carbuncu <lb/>lus. </s> <s xml:id="echoid-s891" xml:space="preserve">Ex his quæ in manu confricata fecerit ſtridorem, erit optima: </s> <s xml:id="echoid-s892" xml:space="preserve">quæ au <lb/>tem terroſa fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s893" xml:space="preserve">non habebit aſperitatem, item ſi in ueſtimentũ can-<lb/>didum ea coniecta fuerit, poſtea excuſſa uelicta, id non inquinauerit, ne <lb/>ibi terra ſubſiderit, erit idonea. </s> <s xml:id="echoid-s894" xml:space="preserve">Si autem non erunt arenaria, unde fodia-<lb/>tur, tum de fluminibus aut è glarea erit excernenda. </s> <s xml:id="echoid-s895" xml:space="preserve">Non minus etiam de <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0099-01a" xlink:href="note-0099-01"/> littore marino, ſed ea in ſtructuris hæc habet uitia, quod difficulter ſic-<lb/>ceſcit, ne ubi ſit, onerariſe continenter paries patitur, niſi intermißioni <lb/>bus requieſcat, ne concamer ationes recipit. </s> <s xml:id="echoid-s896" xml:space="preserve">Marina autem hoc ampli-<lb/>us, quòd etiam parietes cum in his tectoria facta fuerint, remittentes ſalſu <lb/>ginẽ, ea diſſoluũt. </s> <s xml:id="echoid-s897" xml:space="preserve">Foßitiæ uero celeriter in ſtructuris ſicceſcunt, ettecto <lb/>ria permanent, et concamer ationes patiuntur, ſed hæ, quæ ſunt de arena-<lb/>rijs recentes. </s> <s xml:id="echoid-s898" xml:space="preserve">Si enim exemptæ diutius iaceant, ab ſole & </s> <s xml:id="echoid-s899" xml:space="preserve">luna & </s> <s xml:id="echoid-s900" xml:space="preserve">pruina <lb/>concoctæ reſoluuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s901" xml:space="preserve">fiunt terroſæ. </s> <s xml:id="echoid-s902" xml:space="preserve">Ita cum in ſtructur am conijciun <lb/>tur, non poſſunt continere cementa, ſed earuunt et labuntur, onera{qúe} pa-<lb/>rietes non poſſunt ſuſtinere. </s> <s xml:id="echoid-s903" xml:space="preserve">Recentes autem foßitiæ cum in ſtructuris <lb/>tantas habeant uirtutes, eæ in tectorijs ideo non ſunt utiles, quòd pingui-<lb/>tudini eius calx palea commixta, propter uehementiam non poteſt ſine ri <lb/>mis inareſcere: </s> <s xml:id="echoid-s904" xml:space="preserve">fluuiatica uero propter macritatem (uti Signinum) ba-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0099-02a" xlink:href="note-0099-02"/> cillorum ſubactionibus in tectorio recipit ſoliditatem.</s> <s xml:id="echoid-s905" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div105" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0099-01" xlink:href="note-0099-01a" xml:space="preserve">Glarea.</note> <note position="right" xlink:label="note-0099-02" xlink:href="note-0099-02a" xml:space="preserve">Signinum<unsure/>.</note> </div> <pb o="44" file="0100" n="100" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div107" type="section" level="1" n="84"> <head xml:id="echoid-head88" xml:space="preserve">DE CALCE. CAPVT. V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s906" xml:space="preserve">DE arenæ copijs cum habeatur explicatum, tum etiam de calce di-<lb/>ligentia est adhibenda, uti de albo ſaxo, aut ſilice coquatur, & </s> <s xml:id="echoid-s907" xml:space="preserve"><lb/>quæ erit ex ſpiſſo & </s> <s xml:id="echoid-s908" xml:space="preserve">duriore, erit utilior in ſtructura, quæ aut em ex fiſtu <lb/>loſo in tectorijs. </s> <s xml:id="echoid-s909" xml:space="preserve">Cum ea erit extincta, tunc materiæ ita miſceatur, ut ſi <lb/>erit ſoßitia, tres arenæ & </s> <s xml:id="echoid-s910" xml:space="preserve">una calcis confundantur. </s> <s xml:id="echoid-s911" xml:space="preserve">Si autem fluuiatica <lb/>aut marina, duæ arenæ in unam calcis conijciantur: </s> <s xml:id="echoid-s912" xml:space="preserve">ita enim erit iuſtar a <lb/>tio mixtionis temper aturæ. </s> <s xml:id="echoid-s913" xml:space="preserve">Etiam in fluuiatica aut marina, ſi quis teſtam <lb/>tuſam & </s> <s xml:id="echoid-s914" xml:space="preserve">ſuccretam ex tertia parte adiecerit, efficiet materiæ tempera-<lb/>turam ad uſum meliorem. </s> <s xml:id="echoid-s915" xml:space="preserve">Quare autem cum recipit aquam & </s> <s xml:id="echoid-s916" xml:space="preserve">arenam <lb/>calx, tunc confirmat ſtructur am: </s> <s xml:id="echoid-s917" xml:space="preserve">hæc eſſe cauſa uidetur, quòd è princi-<lb/>pijs uti cætera corpora, ita & </s> <s xml:id="echoid-s918" xml:space="preserve">ſaxa ſunt temper ata, & </s> <s xml:id="echoid-s919" xml:space="preserve">quæ plus habent <lb/>aëris, ſunt tenera, quæ aquæ, lenta ſunt ab humore, quæ terræ, dura, quæ <lb/>ignis, fragiliora. </s> <s xml:id="echoid-s920" xml:space="preserve">Ita ex his ſaxa ſi antequam coquantur, contuſa minu-<lb/>te mixta{qúe} arenæ conijciantur in ſtructuram, nec ſolideſcunt, nec eam po <lb/>terunt continere: </s> <s xml:id="echoid-s921" xml:space="preserve">cum uero coniecta in ſornacem ignis uehementi feruore <lb/>correpta, amiſerint priſtinæ ſolidit atis uirtutem, tunc exuſtis at exhau <lb/>ſtis eorum uiribus relinquuntur patentibus for aminibus & </s> <s xml:id="echoid-s922" xml:space="preserve">inanibus. </s> <s xml:id="echoid-s923" xml:space="preserve">Er-<lb/>go liquor, qui est in eius lapidis corpore, & </s> <s xml:id="echoid-s924" xml:space="preserve">aër cum exhauſtus & </s> <s xml:id="echoid-s925" xml:space="preserve">ere-<lb/>ptus fuerit, habuerit{qúe} in ſere ſiduum calorem latentem, intinctus in aqua <lb/>priuſquàm exeatignis, uimrecipit, & </s> <s xml:id="echoid-s926" xml:space="preserve">humore penetrante in foraminum <lb/>raritates conferueſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s927" xml:space="preserve">ita refriger atus reijcit ex calcis corpore fer uo-<lb/>rem. </s> <s xml:id="echoid-s928" xml:space="preserve">Ideo autem quo pondere ſaxa conijciuntur in fornacë, cum eximun <lb/>tur, non poſſunt ad id reſpondere: </s> <s xml:id="echoid-s929" xml:space="preserve">ſed cum expenduntur, eadem magni-<lb/>tudine permanente, excocto liquore cir citer tertia parte ponderis immi-<lb/>nuta eſſe inueniuntur Igitur cum patent foramina eorum & </s> <s xml:id="echoid-s930" xml:space="preserve">rarit ates, <lb/>arenæ mixtionem in ſe corripiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s931" xml:space="preserve">ita cohæreſcunt, ſicceſcẽdo{qúe} cum <lb/>cementis co@unt, & </s> <s xml:id="echoid-s932" xml:space="preserve">efficiunt ſtructur arum ſoliditatem.</s> <s xml:id="echoid-s933" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div108" type="section" level="1" n="85"> <head xml:id="echoid-head89" xml:space="preserve">DE PVLVERE PVTEOLANO. CAP. VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s934" xml:space="preserve">EST etiam genus pulueris, quod efficit natur aliter res admir andas. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s935" xml:space="preserve">Naſcitur inregionibus Baianis et in agris municipiorum, quæ ſunt <pb o="45" file="0101" n="101" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> circa Veſuuium montem, quod commixtum cum calce & </s> <s xml:id="echoid-s936" xml:space="preserve">cemento, non <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0101-01a" xlink:href="note-0101-01"/> modo cæteris ædificijs præſtat firmitates, ſedetiam moles quæ conſtruun <lb/>tur in mari, ſub aqua ſolideſcunt. </s> <s xml:id="echoid-s937" xml:space="preserve">Hoc autem fieri bac ratione uidetur, <lb/>quòd ſub his montibus & </s> <s xml:id="echoid-s938" xml:space="preserve">terra, feruentes ſunt fontes crebri, qui non eſ-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0101-02a" xlink:href="note-0101-02"/> ſent, ſi non in imo haberent aut de ſulphure, aut alumine, aut bitumine ar <lb/>dentes maximos ignes. </s> <s xml:id="echoid-s939" xml:space="preserve">Igitur penitus ignis & </s> <s xml:id="echoid-s940" xml:space="preserve">flammæ uapor per interue <lb/>niapermanans & </s> <s xml:id="echoid-s941" xml:space="preserve">ardens, efficit leuem eam terram, & </s> <s xml:id="echoid-s942" xml:space="preserve">ibi qui naſcitur <lb/>tophus exuggens est, & </s> <s xml:id="echoid-s943" xml:space="preserve">ſine liquore. </s> <s xml:id="echoid-s944" xml:space="preserve">Ergo cum tres res conſimili ratio-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0101-03a" xlink:href="note-0101-03"/> ne, ignis uehementia formatæ, in unam peruenerint mixtionem, repente <lb/>recepto liquore unà cohæreſcũt, et celeriter humore duratæ ſolidantur, <lb/>ne eas fluctus, ne uis aquæ poteſt diſſoluere. </s> <s xml:id="echoid-s945" xml:space="preserve">Ardores autem eſſe in <lb/>his locis etiam hæc res poteſt indicare, quòd in mõtibus Cumanorum & </s> <s xml:id="echoid-s946" xml:space="preserve"><lb/>Baianis ſunt loca ſudationibus excauata, in quibus uapor feruidus ab imo <lb/>naſcens, ignis uehementia perforat eam terram, per eam{qúe} manando in <lb/>his locis oritur, & </s> <s xml:id="echoid-s947" xml:space="preserve">ita ſudationum egregias efficit utilitates. </s> <s xml:id="echoid-s948" xml:space="preserve">Non minus <lb/>etiam memoratur antiquitus creuiſſe ardores & </s> <s xml:id="echoid-s949" xml:space="preserve">abundauiſſe ſub Veſu-<lb/>uio monte: </s> <s xml:id="echoid-s950" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s951" xml:space="preserve">inde euomuiſſe circa agros flammã. </s> <s xml:id="echoid-s952" xml:space="preserve">Ideo{qúe} nũc qui ſpõgia <lb/>ſiue pumex pompeianus uocatur, excoctus ex alio genere lapidis, in hanc <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0101-04a" xlink:href="note-0101-04"/> redactus eſſe uidetur generis qualitatem. </s> <s xml:id="echoid-s953" xml:space="preserve">Id autem genus ſpongiæ, quod <lb/>inde eximitur, nõ in omnibus locis naſcitur, niſi circum Aetnam & </s> <s xml:id="echoid-s954" xml:space="preserve">colli-<lb/>bus Myſiæ, qui à græcis ηαταηεηανμένοι nominãtur, et ſiquæ eiuſcemo <lb/>diſunt locorum proprietates. </s> <s xml:id="echoid-s955" xml:space="preserve">Siergo in his locis aquarum feruentes in-<lb/>ueniuntur fontes, & </s> <s xml:id="echoid-s956" xml:space="preserve">in montibus excauatis calidi uapores, ipſa{qúe} loca ab <lb/>antiquis memor antur peruagantes in agris habuiſſe ardores, uidetur eſ-<lb/>ſe certum ab ignis uehementia ex topho terra{qúe} (quemadmodum in for-<lb/>nacibus & </s> <s xml:id="echoid-s957" xml:space="preserve">à calce) ita ex his ereptum eſſe liquorem. </s> <s xml:id="echoid-s958" xml:space="preserve">Igitur dißimilibus <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s959" xml:space="preserve">diſparibus rebus correptis & </s> <s xml:id="echoid-s960" xml:space="preserve">in unam poteſtatem collatis, calida hu <lb/>moris ieiunit as aqua repente ſatiata communibus corporibus latenti ca-<lb/>lore conferue ſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s961" xml:space="preserve">uehementer efficit ea coire, celeriter{qúe} unà ſolidita-<lb/>tis percipere uirtutem. </s> <s xml:id="echoid-s962" xml:space="preserve">Relinquetur deſideratio, quoniã it a ſunt in Hetru <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0101-05a" xlink:href="note-0101-05"/> ria ex aqua calida crebri fontes: </s> <s xml:id="echoid-s963" xml:space="preserve">quid ita, non etiam ibinaſcitur puluis, è <lb/>quo eadẽratione ſub aqua ſtructura ſolideſcat? </s> <s xml:id="echoid-s964" xml:space="preserve">Ita uiſum est antequàm <lb/>deſider aretur de his rebus quemadmodum eſſe uideantur exponere. </s> <s xml:id="echoid-s965" xml:space="preserve">Om <lb/>nibus locis & </s> <s xml:id="echoid-s966" xml:space="preserve">regionibus non eadem gener aterræ, neclapides naſcun- <pb o="46" file="0102" n="102" rhead="M. VITRVVII"/> tur, ſed nonnulla ſunt terroſa, alia ſabuloſa, item{qúe} glareoſa, alijs locis <lb/>arenoſa: </s> <s xml:id="echoid-s967" xml:space="preserve">nec minus alijs diuerſa et omnino dißimili diſpari{qúe} genere, ut in <lb/>regionũ uarietatibus qualitates inſunt in terra. </s> <s xml:id="echoid-s968" xml:space="preserve">Maxime autem id licet <lb/>conſiderare, quòd qua mons Apẽninus regiones Italiæ Hetruriæ{qúe} circun <lb/>cingit, prope omnibus locis non deſunt foßitia arenaria: </s> <s xml:id="echoid-s969" xml:space="preserve">trans Apenni-<lb/>num uero, quæ pars est ad Adriaticum mare, nulla inueniuntur, itẽ Acha-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0102-01a" xlink:href="note-0102-01"/> ia, Aſia & </s> <s xml:id="echoid-s970" xml:space="preserve">omnino trans mare, ne nominantur quidem. </s> <s xml:id="echoid-s971" xml:space="preserve">Igitur non in om <lb/>nibus locis quibus efferuent aquæ calidæ crebri fontes, eædem oportuni-<lb/>tates poſſunt ſimiliter concurrere. </s> <s xml:id="echoid-s972" xml:space="preserve">Sed omnia uti natura rerum conſtitu-<lb/>it, non ad uoluntatem hominum, ſed fortuito diſparata procreantur. </s> <s xml:id="echoid-s973" xml:space="preserve">Er-<lb/>go quibus locis non ſunt terroſi montes, ſed diſpoſitæ materiæ qualita-<lb/>tem habentes, ignis uis per eius uenas egrediẽs adurit eam, & </s> <s xml:id="echoid-s974" xml:space="preserve">quod mol-<lb/>le est & </s> <s xml:id="echoid-s975" xml:space="preserve">tenerum, exurit, quod autem aſperũ, relinquit, ita utiin Cam-<lb/>pania exuſta terra puluis, ſic in Hetruria excocta materia efficitur Carbũ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0102-02a" xlink:href="note-0102-02"/> culus. </s> <s xml:id="echoid-s976" xml:space="preserve">Vtra autem ſunt egregia in ſtructur is, ſed alia in terrenis ædifi-<lb/>cijs, alia etiam in maritimis molibus habent uirtutem. </s> <s xml:id="echoid-s977" xml:space="preserve">Est autem ibi mate <lb/>riæ poteſtas mollior quàm tophus, ſolidior quàm terra, quo penitus ab <lb/>imo uehementia uaporis aduſto nonnullis locis, procreatur id genus are-<lb/>næ, quod dicitur Carbunculus.</s> <s xml:id="echoid-s978" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div108" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0101-01" xlink:href="note-0101-01a" xml:space="preserve">Veſuuius <lb/>mons.</note> <note position="right" xlink:label="note-0101-02" xlink:href="note-0101-02a" xml:space="preserve">Feruentes <lb/>fontes.</note> <note position="right" xlink:label="note-0101-03" xlink:href="note-0101-03a" xml:space="preserve">Tophus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0101-04" xlink:href="note-0101-04a" xml:space="preserve">Pumex <lb/>pompeia-<lb/>nus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0101-05" xlink:href="note-0101-05a" xml:space="preserve">Hetruria.</note> <note position="left" xlink:label="note-0102-01" xlink:href="note-0102-01a" xml:space="preserve">Mons A-<lb/>penninus. <lb/>Achaia. <lb/>Aſia.</note> <note position="left" xlink:label="note-0102-02" xlink:href="note-0102-02a" xml:space="preserve">Carbuncu <lb/>lus.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div110" type="section" level="1" n="86"> <head xml:id="echoid-head90" xml:space="preserve">DE LAPICIDINIS. CAP. VII.</head> <note position="left" xml:space="preserve">Pallienſes. <lb/>Fidenates. <lb/>Albanæ. <lb/>Tyburti-<lb/>næ.</note> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s979" xml:space="preserve">DE calce & </s> <s xml:id="echoid-s980" xml:space="preserve">arena quibus uarietatibus ſint, & </s> <s xml:id="echoid-s981" xml:space="preserve">quas habeant uirtu <lb/>tes dixi, ſequitur ordo de lapicidinis explicare, de quibus & </s> <s xml:id="echoid-s982" xml:space="preserve">qua-<lb/>drata ſaxa, & </s> <s xml:id="echoid-s983" xml:space="preserve">cementorum ad ædificia eximuntur copiæ & </s> <s xml:id="echoid-s984" xml:space="preserve">comparan <lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s985" xml:space="preserve">Hæ autem inueniuntur eſſe diſparibus et dißimilibus uirtutibus. </s> <s xml:id="echoid-s986" xml:space="preserve">Sunt <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0102-04a" xlink:href="note-0102-04"/> enim aliæ molles, uti ſunt circa urbem rubræ, Pallienſes, Fidenates, Alba-<lb/>næ: </s> <s xml:id="echoid-s987" xml:space="preserve">aliæ temperatæ, uti Tyburtinæ, Amiterninæ, Soractinæ, & </s> <s xml:id="echoid-s988" xml:space="preserve">quæ ſunt <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0102-05a" xlink:href="note-0102-05"/> his generibus: </s> <s xml:id="echoid-s989" xml:space="preserve">nonnullæ duræ, uti Sciliceæ. </s> <s xml:id="echoid-s990" xml:space="preserve">Sunt etiam alia genera plura, <lb/>uti in Campania ruber & </s> <s xml:id="echoid-s991" xml:space="preserve">niger tophus, in Vmbria & </s> <s xml:id="echoid-s992" xml:space="preserve">Piceno & </s> <s xml:id="echoid-s993" xml:space="preserve">Venetia <lb/>albus, qui etiam ſerra dentata uti lignum, ſecatur. </s> <s xml:id="echoid-s994" xml:space="preserve">Sed hæc omnia quæ <lb/>mollia ſunt, hanc habent utilitatem, quòd ex his ſaxa cum ſunt exempta, <lb/>non opere facillime tractantur, et ſi ſint in locis tectis, ſuſtinent laborem, <lb/>ſin autem in apertis & </s> <s xml:id="echoid-s995" xml:space="preserve">patentibus, gelicidijs & </s> <s xml:id="echoid-s996" xml:space="preserve">pruinis congeſta, frian- <pb o="47" file="0103" n="103" rhead="DE ARCHITEC. LIB. I."/> tur & </s> <s xml:id="echoid-s997" xml:space="preserve">diſſoluuntur: </s> <s xml:id="echoid-s998" xml:space="preserve">item ſecundum or as maritimas ab ſalſugine exeſa <lb/>diffluunt, ne perferunt æſtus. </s> <s xml:id="echoid-s999" xml:space="preserve">Tyburtina uero & </s> <s xml:id="echoid-s1000" xml:space="preserve">quæ eodem genere <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0103-01a" xlink:href="note-0103-01"/> ſunt, omnia ſufferunt & </s> <s xml:id="echoid-s1001" xml:space="preserve">ab oneribus et à tempeſtatibus iniurias, ſed ab <lb/>igni non poſſunt eſſe tuta, ſimul{qúe} ut ſunt ab eo tacta dißiliunt & </s> <s xml:id="echoid-s1002" xml:space="preserve">dißipan <lb/>tur, ideo quòd temperatura naturali paruo ſunt humore: </s> <s xml:id="echoid-s1003" xml:space="preserve">item quòd non <lb/>multum habent terreni, ſed aëris plurimum & </s> <s xml:id="echoid-s1004" xml:space="preserve">ignis. </s> <s xml:id="echoid-s1005" xml:space="preserve">Igitur cum & </s> <s xml:id="echoid-s1006" xml:space="preserve">hu-<lb/>mor & </s> <s xml:id="echoid-s1007" xml:space="preserve">terrenum in his minus inest, tum etiam ignis tactu & </s> <s xml:id="echoid-s1008" xml:space="preserve">ui uaporis <lb/>ex his aëre fugato penitus in ſequens & </s> <s xml:id="echoid-s1009" xml:space="preserve">interueniorum uacuitates occu-<lb/>pans ferueſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s1010" xml:space="preserve">efficit ea ſuis ardentia corporibus ſimilia. </s> <s xml:id="echoid-s1011" xml:space="preserve">Suntuero <lb/>item lapidicinæ complures in finibus T ar quinienſium, quæ dicuntur Ani <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0103-02a" xlink:href="note-0103-02"/> tianæ, colore quidem, quemadmodum Albanæ, quarum officinæ maximæ <lb/>ſunt circa lacum Vulſinienſem, item præfectur a Statonienſi. </s> <s xml:id="echoid-s1012" xml:space="preserve">Eæ autem ha <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0103-03a" xlink:href="note-0103-03"/> bent infinitas uirtutes, ne enim his gclicidiorum tempeſtas, ne tactus <lb/>ignis poteſt nocere, ſed ſunt firmæ & </s> <s xml:id="echoid-s1013" xml:space="preserve">ad uetuſtatem ideo permanentes, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0103-04a" xlink:href="note-0103-04"/> quòd parum habent è naturæ mixtione aëris & </s> <s xml:id="echoid-s1014" xml:space="preserve">ignis, humoris autem <lb/>temper atæ plurimum{qúe} terreni, ita ſpißis comparationibus ſolidatæ ne <lb/>ab tempeſtatibus, ne ab ignis uehementia nocentur. </s> <s xml:id="echoid-s1015" xml:space="preserve">Id autem maxime <lb/>iudicare licet è monumentis, quæ ſunt circa municipium ferentis ex his fa <lb/>cta lapicidinis: </s> <s xml:id="echoid-s1016" xml:space="preserve">nam habent & </s> <s xml:id="echoid-s1017" xml:space="preserve">ſtatuas amplas factas egregiè, & </s> <s xml:id="echoid-s1018" xml:space="preserve">mino <lb/>ra ſigilla, flores{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s1019" xml:space="preserve">achanatos eleganter ſcalptos, quæ cum ſint uetuſta, <lb/>ſic apparent recentia, uti ſi ſint modo facta. </s> <s xml:id="echoid-s1020" xml:space="preserve">Non minus etiam fabri æra <lb/>rij de his lapicidinis in ær is flatura formas habent comparatas, & </s> <s xml:id="echoid-s1021" xml:space="preserve">ex his <lb/>ad æs fundendum maximas utilitates, quæ ſi prope urbem eſſent, dignum <lb/>eſſet, ut ex his officinis omnia opera perficerentur. </s> <s xml:id="echoid-s1022" xml:space="preserve">Cumergo propter <lb/>propinquitatem neceßitas cogat exrubris lapicidinis & </s> <s xml:id="echoid-s1023" xml:space="preserve">Pallienſibus & </s> <s xml:id="echoid-s1024" xml:space="preserve"><lb/>quæ ſunt urbi proximæ, copijs, uti ſiqui uoluerint ſine uitijs perficere, ita <lb/>erit præparandum. </s> <s xml:id="echoid-s1025" xml:space="preserve">Cum ædificandum fuerit, ante bienniumea ſaxa non <lb/>hyeme ſed æſtate eximantur, et iacentia permaneant in locis patentibus, <lb/>quæ autem à tempeſtatibus eo biennio tacta læſa fuerint, ea in fundamen-<lb/>ta conijciantur, cæter a quæ non erunt uitiata, ab natur a rerum probata, <lb/>durare poterunt ſupra terram ædificata: </s> <s xml:id="echoid-s1026" xml:space="preserve">nec ſolum ea in quadratis lapi-<lb/>dibus ſunt obſeruanda, ſed etiam in cementitijs ſtructuris.</s> <s xml:id="echoid-s1027" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div110" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0102-04" xlink:href="note-0102-04a" xml:space="preserve">Amiterni-<lb/>næ</note> <note position="left" xlink:label="note-0102-05" xlink:href="note-0102-05a" xml:space="preserve">Soractinæ <lb/>Sciliceæ. <lb/>Vmbria. <lb/>Picenum. <lb/>Venetia.</note> <note position="right" xlink:label="note-0103-01" xlink:href="note-0103-01a" xml:space="preserve">Tyburti-<lb/>na.</note> <note position="right" xlink:label="note-0103-02" xlink:href="note-0103-02a" xml:space="preserve">Anitianæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0103-03" xlink:href="note-0103-03a" xml:space="preserve">Lacus Vul <lb/>ſinienſis.</note> <note position="right" xlink:label="note-0103-04" xlink:href="note-0103-04a" xml:space="preserve">Præfectu-<lb/>ra Stato-<lb/>nienſis.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div112" type="section" level="1" n="87"> <head xml:id="echoid-head91" xml:space="preserve">DE GENERIBVS STRVCTVRAE, ETEA <lb/>rum qualitatibus modis ac locis. CAP. VIII.</head> <pb o="48" file="0104" n="104" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1028" xml:space="preserve">STRVCTVRARVM generaſunt hæc, reticulatum quo nunc om <lb/>nes utuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s1029" xml:space="preserve">antiquũ, quod incertũ dicitur, ex his uenuſtius est re <lb/>ticulatum, ſed ad rimas faciendas ideo paratum, quod in omnes par tes <lb/>diſſoluta habet cubicula & </s> <s xml:id="echoid-s1030" xml:space="preserve">coagmenta.</s> <s xml:id="echoid-s1031" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div113" type="section" level="1" n="88"> <head xml:id="echoid-head92" xml:space="preserve">MVRI RETICVLATI AFFIGV-<lb/>ratiindicatio.</head> <figure> <image file="0104-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0104-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1032" xml:space="preserve">Incerta uero cementa alia ſuper alia iacentia, interſe{qúe} imbricata non <lb/>ſpecioſam, ſed firmiorem quàm reticulata, præſtant ſtructuram.</s> <s xml:id="echoid-s1033" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1034" xml:space="preserve">Vtra autẽ ex minutißimis ſunt inſtruẽda, uti materia ex calce et are <lb/>na crebriter parietes ſatiati diutius contineantur. </s> <s xml:id="echoid-s1035" xml:space="preserve">Molli enim & </s> <s xml:id="echoid-s1036" xml:space="preserve">rara po <lb/>teſtate cum ſint exſic cant ſugendo è materia ſuccum: </s> <s xml:id="echoid-s1037" xml:space="preserve">cum autem ſup era</s> </p> </div> <div xml:id="echoid-div114" type="section" level="1" n="89"> <head xml:id="echoid-head93" xml:space="preserve">ANTIQV AE STRVCTVR AE IMBRI-<lb/>catæ figura, quæ incerti muridicitur.</head> <pb o="49" file="0105" n="105" rhead="DE ACRHITEC. LIB. II."/> <figure> <image file="0105-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0105-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1038" xml:space="preserve">rit & </s> <s xml:id="echoid-s1039" xml:space="preserve">abundarit copia calcis & </s> <s xml:id="echoid-s1040" xml:space="preserve">arenæ, paries plus habens humoris non <lb/>cito fiet euanidus, ſed ab his continebitur. </s> <s xml:id="echoid-s1041" xml:space="preserve">Simul autem humida poteſtas <lb/>è materia per cementorum raritatem fuerit exucta, tum calx ab arena <lb/>diſcedens diſſoluitur, item{qúe} cementa non poſſunt cum his cohæreſcere, <lb/>ſed in uetuſt at em parietes efficiunt ruinoſos. </s> <s xml:id="echoid-s1042" xml:space="preserve">Id autem licet animaduerte <lb/>re etiam de nonnullis monumentis, quæ circa urbem facta ſunt è marmo-<lb/>re ſeu lapidibus quadratis, intrinſecus{qúe} medio calcata ſracturis uetuſta-<lb/>te euanida ſacta materia, cementorum{qúe} exucta raritate proruunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1043" xml:space="preserve"><lb/>coagmentorũ ab ruina diſſolutis iunctur is dißipantur. </s> <s xml:id="echoid-s1044" xml:space="preserve">Quòd ſi quis no-<lb/>luerit in id uitium incidere, medio cauo ſeruato ſecundum orthoſtatas in-<lb/>trinſecus ex rubro ſaxo quadrato, aut ex teſta aut ſilicibus ordinarijs <lb/>ſtruat bipedales parietes, & </s> <s xml:id="echoid-s1045" xml:space="preserve">cum anſis ferreis & </s> <s xml:id="echoid-s1046" xml:space="preserve">plumbo frontes uinctæ <lb/>ſint. </s> <s xml:id="echoid-s1047" xml:space="preserve">Ita enim non aceruatim ſed ordine ſtructum opus poterit eſſe ſine <lb/>uitio ſempiternum, quòd cubilia & </s> <s xml:id="echoid-s1048" xml:space="preserve">coagmenta eorum inter ſe ſedentia <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1049" xml:space="preserve">iuncturis alligata non protrudent opus, ne orthoſtatas inter ſe reli-<lb/>gatos labi patientur.</s> <s xml:id="echoid-s1050" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="50" file="0106" n="106" rhead="M. VITRVVII"/> <figure> <image file="0106-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0106-01"/> </figure> <pb o="51" file="0107" n="107" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> </div> <div xml:id="echoid-div115" type="section" level="1" n="90"> <head xml:id="echoid-head94" xml:space="preserve">MONVMENTORVM IN ORTHOSTATIS <lb/>contentorum parietum figura.</head> <figure> <image file="0107-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0107-01"/> </figure> <pb o="52" file="0108" n="108" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1051" xml:space="preserve">Ita non est contemnenda Græcorum ſtructura. </s> <s xml:id="echoid-s1052" xml:space="preserve">Non enim utunt@@ <lb/>è molli cemento polita, ſed cum diſceſſerunt à quadrato, ponunt de ſilice <lb/>ſeu de lapide duro ordinariam, & </s> <s xml:id="echoid-s1053" xml:space="preserve">ita (utilateritia ſtruentes) alligant <lb/>eorum alternis corijs coagmenta, & </s> <s xml:id="echoid-s1054" xml:space="preserve">ſic maxime ad æternit atem firmas <lb/>perficiunt uirtutes. </s> <s xml:id="echoid-s1055" xml:space="preserve">Hæc autem duobus generibus ſtruuntur, ex his unum <lb/>iſodomum, alterum pſeudiſodomum appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s1056" xml:space="preserve">Iſodomum dicitur, cum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0108-01a" xlink:href="note-0108-01"/> omnia coria æqua craßitudine fuerint ſtructa. </s> <s xml:id="echoid-s1057" xml:space="preserve">Pſeudiſodomum, cum im-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0108-02a" xlink:href="note-0108-02"/> pares & </s> <s xml:id="echoid-s1058" xml:space="preserve">inæquales or dines coriorum diriguntur.</s> <s xml:id="echoid-s1059" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div115" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0108-01" xlink:href="note-0108-01a" xml:space="preserve">Iſodomũ.</note> <note position="left" xlink:label="note-0108-02" xlink:href="note-0108-02a" xml:space="preserve">Pſeudiſo-<lb/>domum.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div117" type="section" level="1" n="91"> <head xml:id="echoid-head95" xml:space="preserve">ISODOMI STRVCTVRA.</head> <figure> <image file="0108-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0108-01"/> </figure> <pb o="53" file="0109" n="109" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> </div> <div xml:id="echoid-div118" type="section" level="1" n="92"> <head xml:id="echoid-head96" xml:space="preserve">PSEVDISODOMI STRVCTVRA.</head> <figure> <image file="0109-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0109-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1060" xml:space="preserve">Ea utra ſunt ideo firma, primum, quòd ipſa cementa ſunt ſpiſſa & </s> <s xml:id="echoid-s1061" xml:space="preserve">ſo-<lb/>lida proprietate, ne de materia poſſunt exugere liquorem, ſed conſer-<lb/>uant ea in ſuo humore ad ſummam uetuſtatem, ipſa{qúe} eorum cubilia pri-<lb/>mum plana & </s> <s xml:id="echoid-s1062" xml:space="preserve">librata poſita, non patiuntur ruere materiam, ſed perpe-<lb/>tua parietum craßitudine religata continent ad ſummam uetuſtatem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1063" xml:space="preserve">Altera est, quàm ἐμπλεητὸυ appellant, qua etiam noſtriruſtici utun-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s1064" xml:space="preserve">Quorum frontes poliuntur, reliqua ita uti ſunt nata, cum materia <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0109-01a" xlink:href="note-0109-01"/> collocata alternis alligant coagmentis. </s> <s xml:id="echoid-s1065" xml:space="preserve">Sed noſtriceleritati ſtudentes, ere <lb/>cta coria locantes, frontibus ſeruiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1066" xml:space="preserve">in medio farciunt fractis ſepa-<lb/>ratim cum materia cementis, it a tres ſuſcitantur in ea ſtructura cruſtæ, <lb/>duæ frontium, & </s> <s xml:id="echoid-s1067" xml:space="preserve">una media fracturæ.</s> <s xml:id="echoid-s1068" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div118" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0109-01" xlink:href="note-0109-01a" xml:space="preserve">ὲμπλεητὸυ.</note> </div> <pb o="54" file="0110" n="110"/> <figure> <image file="0110-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0110-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1069" xml:space="preserve">Græci uero nõ ita, ſed plana collocantes, et longitudines coriorũ alter <lb/>nis coagmẽtis in craßitudinẽ inſtruẽtes nõ media faciũt, ſed è ſuis fronta <lb/>tis perpetuum et in unam craßitudinẽ parietẽ conſolidãt, præter cæteræ <lb/>interponunt ſingulos perpetua craßitudine utra parte frõtatos, quos <lb/>διατόνονς appellãt, quimaxime religando cõfirmant parietũ ſoliditatẽ.</s> <s xml:id="echoid-s1070" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="55" file="0111" n="111" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> </div> <div xml:id="echoid-div120" type="section" level="1" n="93"> <head xml:id="echoid-head97" xml:space="preserve">GR AE CORVM STRVCTVRA EX DI-<lb/>uerſis lateribus ac ornamentis inter Diato-<lb/>nos perpetuas continentes parietes.</head> <figure> <image file="0111-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0111-01"/> </figure> <pb o="56" file="0112" n="112" rhead="M. VITR VVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1071" xml:space="preserve">Ita ſi quis uoluerit ex his commentarijs animaduertere & </s> <s xml:id="echoid-s1072" xml:space="preserve">eligere <lb/>genus ſtructuræ, perpetuitatis poterit rationem habere. </s> <s xml:id="echoid-s1073" xml:space="preserve">Non enim quæ <lb/>ſunt è molli cemento ſubtili facie uenuſtatis, non eæ poſſunt eſſe in uetuſta <lb/>te non ruinoſæ. </s> <s xml:id="echoid-s1074" xml:space="preserve">Ita cum arbitria communium parietum ſumunntur, non <lb/>æſtimant eos quanti facti fuerint, ſed cum ex tabulis inueniunt eorum loca <lb/>tionis precia, præteritorum annorum ſingulorum deducũt octogeſimas, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1075" xml:space="preserve">ita ex reliqua ſumma, partem reddi iubent pro his parietibus, ſenten <lb/>tiam{qúe} pronunciãt eos non poſſe pluſquàm annos octuaginta dur are. </s> <s xml:id="echoid-s1076" xml:space="preserve">De <lb/>lateritijs uero dummodo ad per dendiculum ſint ſtantes, nibil deducitur, <lb/>ſed quanti fuer int olim facti, tanti eſſe ſemper æſtimantur. </s> <s xml:id="echoid-s1077" xml:space="preserve">Ita nonnullis <lb/>ciuitatibus & </s> <s xml:id="echoid-s1078" xml:space="preserve">publica opera & </s> <s xml:id="echoid-s1079" xml:space="preserve">priuatas domos, etiã regias è latere ſtru-<lb/>ctas licet uidere. </s> <s xml:id="echoid-s1080" xml:space="preserve">Et primum Athenis murum, qui ſpe ct at ad Hymett um <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0112-01a" xlink:href="note-0112-01"/> montem & </s> <s xml:id="echoid-s1081" xml:space="preserve">Pentelenſem. </s> <s xml:id="echoid-s1082" xml:space="preserve">Item parietes in æde Iouis & </s> <s xml:id="echoid-s1083" xml:space="preserve">Herculis lateri-<lb/>tias cellas, cum circa lapidea in æde epyſtilia ſint & </s> <s xml:id="echoid-s1084" xml:space="preserve">columnæ. </s> <s xml:id="echoid-s1085" xml:space="preserve">In Italia <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0112-02a" xlink:href="note-0112-02"/> Aretij uetuſtum egregie factum murum. </s> <s xml:id="echoid-s1086" xml:space="preserve">Trallibus domum regibus Atta <lb/>licis factam, quæ ad habitandum ſemper datur ei, qui ciuitatis gerit ſacer-<lb/>dotium. </s> <s xml:id="echoid-s1087" xml:space="preserve">Item Lacedæmone è quibuſdam parietibus etiam pictur æ exciſæ <lb/>interſect is lateribus incluſæ ſunt in ligneis formis, & </s> <s xml:id="echoid-s1088" xml:space="preserve">in comitium, ad or-<lb/>natum ædilitatis Varronis et Murenæ, fuerũt allatæ. </s> <s xml:id="echoid-s1089" xml:space="preserve">Crœſi domus, quam <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0112-03a" xlink:href="note-0112-03"/> Sardiani ciuibus ad requieſcendum ætatis ocio, ſeniorum collegio <lb/>Geruſiam dedicauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1090" xml:space="preserve">Item Halicarnaßi potentißimi regis Mau-<lb/>ſolidomus cum præcõneſio marmore omnia haberet ornata, parietesha-<lb/>bet latere ſtructos, qui ad hoc tempus egregiam præſtant firmitatem, ita <lb/>tectorijs operibus expoliti, ut uitri per luciditatem uide ãtur habere. </s> <s xml:id="echoid-s1091" xml:space="preserve">Ne{qúe} <lb/>is rex ab inopia id ſecit: </s> <s xml:id="echoid-s1092" xml:space="preserve">infinitis enim ue ctigalibus erat far ctus, quòd <lb/>imperabat Cariæ toti acumen autem eius et ſolertiam ad ædificia paran <lb/>da ſic licet conſiderare. </s> <s xml:id="echoid-s1093" xml:space="preserve">Cum eſſet enim natus Mylaſis, & </s> <s xml:id="echoid-s1094" xml:space="preserve">animaduertiſ-<lb/>ſet Halicarnaßi locum natur aliter munitum, emporium{qúe} idoneum, por-<lb/>tum utilem, ibi ſibi domum conſtituit. </s> <s xml:id="echoid-s1095" xml:space="preserve">is autem locus est the atri curuatu-<lb/>ræ ſimilis. </s> <s xml:id="echoid-s1096" xml:space="preserve">Ita in imo ſecundum portum, forum est conſtitutum, per me <lb/>diam autem altitudinis curuatur am pr æcinctionem platea ampla latitu <lb/>dine facta, in qua media Mauſoleum ita egregijs operibus est factum, ut <lb/>in ſeptem ſpectaculis numeretur. </s> <s xml:id="echoid-s1097" xml:space="preserve">In ſumma arce media, Martis fanum ha <lb/>bens ſtatuam coloßi quam ᾀηρόλιθου dicunt, nobilimanu Telocharis fa <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0112-04a" xlink:href="note-0112-04"/> <pb o="57" file="0113" n="113" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> cta. </s> <s xml:id="echoid-s1098" xml:space="preserve">Hanc autem ſtatuam alij Telocaris, alij Timothei putant eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s1099" xml:space="preserve">Incor <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0113-01a" xlink:href="note-0113-01"/> nu autem ſummo dextro, Veneris & </s> <s xml:id="echoid-s1100" xml:space="preserve">Mercurij fanum ad ipſum Salmaci-<lb/>dis ſontë. </s> <s xml:id="echoid-s1101" xml:space="preserve">Is autem falſa opinione putatur Venereo morbo implicare eos, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0113-02a" xlink:href="note-0113-02"/> qui ex eo biberint. </s> <s xml:id="echoid-s1102" xml:space="preserve">Sed hæc opinio quare per orbem terr arum falſo ru-<lb/>more ſit peruagata, non pigebit exponere. </s> <s xml:id="echoid-s1103" xml:space="preserve">Non enim, quod dicitur mol-<lb/>les & </s> <s xml:id="echoid-s1104" xml:space="preserve">impudicos ex ea aqua fieri, id poteſt eſſe, ſedest eius ſontis pote-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0113-03a" xlink:href="note-0113-03"/> ſtas perlucida, ſapor{qúe} egregius. </s> <s xml:id="echoid-s1105" xml:space="preserve">Cum autem Melas & </s> <s xml:id="echoid-s1106" xml:space="preserve">Areuanias ab Ar <lb/>gis & </s> <s xml:id="echoid-s1107" xml:space="preserve">Trœzene coloniam communem eo loci deduxerunt, barbaros Ca <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0113-04a" xlink:href="note-0113-04"/> ras & </s> <s xml:id="echoid-s1108" xml:space="preserve">Lelegas eiecerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1109" xml:space="preserve">Hi autem ad montes fugati ſe congregantes <lb/>diſcurrebant, & </s> <s xml:id="echoid-s1110" xml:space="preserve">ibilatrocinia facientes crudeliter eos uaſtabant, poſtea <lb/>de colonis unus ad eum fontem propter bonitatem aquæ quæſtus cauſa ta <lb/>bernam omnibus copijs inſtruxit, eam{qúe} exercendo eos barbaros allecta <lb/>bat: </s> <s xml:id="echoid-s1111" xml:space="preserve">ita ſingulatim decurrentes & </s> <s xml:id="echoid-s1112" xml:space="preserve">ad cœtus conuenientes, è duro fero{qúe} <lb/>more commutati in Græcorum conſuetudinem & </s> <s xml:id="echoid-s1113" xml:space="preserve">ſuduit atem ſua uolun-<lb/>tate reducebantur. </s> <s xml:id="echoid-s1114" xml:space="preserve">Ergo ea aqua non impudico morbi uitio, ſed humani-<lb/>tatis dulcedine mollitis animis barbarorum eam famam est adepta. </s> <s xml:id="echoid-s1115" xml:space="preserve">Re-<lb/>linquitur nunc quoniam ad explicationem mœnium eorum ſum inuectus, <lb/>tota, uti ſunt, definiam. </s> <s xml:id="echoid-s1116" xml:space="preserve">Quemadmodum enim in dextra parte fanum est <lb/>Veneris & </s> <s xml:id="echoid-s1117" xml:space="preserve">fons ſupraſcriptus, ita in ſiniſtro cornure gia domus, quam <lb/>rex Mauſolus ad ſuam rationem collocauit. </s> <s xml:id="echoid-s1118" xml:space="preserve">Conſpicitur enim ex ea ad <lb/>dextram partem forum & </s> <s xml:id="echoid-s1119" xml:space="preserve">portus, mœnium{qúe} tota finitio ſub ſiniſtra ſe-<lb/>cretus ſub montibus latens portus, ita ut nemo poßit quid in eo geratur <lb/>aſpicere nec ſcire, ut rex ipſe de ſua domo remigibus & </s> <s xml:id="echoid-s1120" xml:space="preserve">militibus ſine ul-<lb/>lo ſciente quæ opus eſſent imperaret.</s> <s xml:id="echoid-s1121" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div120" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0112-01" xlink:href="note-0112-01a" xml:space="preserve">Hymet-<lb/>tus mons.</note> <note position="left" xlink:label="note-0112-02" xlink:href="note-0112-02a" xml:space="preserve">Pentelen-<lb/>ſis.</note> <note position="left" xlink:label="note-0112-03" xlink:href="note-0112-03a" xml:space="preserve">Crœſi do-<lb/>mus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0112-04" xlink:href="note-0112-04a" xml:space="preserve">ᾀηρόλιθου</note> <note position="right" xlink:label="note-0113-01" xlink:href="note-0113-01a" xml:space="preserve">Timothe-<lb/>us.</note> <note position="right" xlink:label="note-0113-02" xlink:href="note-0113-02a" xml:space="preserve">Veneris <lb/>& Mercu <lb/>rij fanum.</note> <note position="right" xlink:label="note-0113-03" xlink:href="note-0113-03a" xml:space="preserve">Salmacis <lb/>ſons.</note> <note position="right" xlink:label="note-0113-04" xlink:href="note-0113-04a" xml:space="preserve">Melas & <lb/>Areua-<lb/>nias.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div122" type="section" level="1" n="94"> <head xml:id="echoid-head98" xml:space="preserve">QVAE A MAVSOLO REGE IN HALICAR. <lb/>naſſo ſitu egregijs operibus perſtructa fuerunt: nam in <lb/>ſeptem ſpectaculis mundi dinumerabantur, <lb/>affiguratio hic extat.</head> <pb o="58" file="0114" n="114" rhead="M. VITR VVII"/> <figure> <image file="0114-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0114-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1122" xml:space="preserve">Ita poſt mortem Mauſoli, Artemiſia uxore eius regnante, Rhodij <lb/>indignantes mulierem imper are ciuitatibus Cariæ totius, armata claſſe <lb/>profe ctiſunt, ut id regnum occuparent. </s> <s xml:id="echoid-s1123" xml:space="preserve">Tum Artemiſiæ cum eſſet id re-<lb/>nunciatum, in eo portu abſtruſam claſſem celatis remigibus & </s> <s xml:id="echoid-s1124" xml:space="preserve">epibatis <lb/>comparatis, reliquos autem ciues in muro eſſe iußit. </s> <s xml:id="echoid-s1125" xml:space="preserve">Cum autem Rhodij <lb/>ornatam claſſem in portum maiorem expo ſuiſſent, plauſum iußit ab mu-<lb/>ro his darent, polliceri{qúe} ſe oppidum tradituros, qui cum penetraſſent <lb/>intra murum, relictis nauibus inanibus, Artemiſia repente foſſa facta, <lb/>in pelagus eduxit claſſem ex portu minore, & </s> <s xml:id="echoid-s1126" xml:space="preserve">ita inuecta est in maiorem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1127" xml:space="preserve">Expoſit is autem militibus & </s> <s xml:id="echoid-s1128" xml:space="preserve">remigibus, claſſem Rhodiorum inanem ab-<lb/>duxit in altum. </s> <s xml:id="echoid-s1129" xml:space="preserve">Ita Rhodij non habentes quo ſereciperent, in medio con- <pb o="59" file="0115" n="115" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> cluſi, in ipſo foro ſunt trucidati: </s> <s xml:id="echoid-s1130" xml:space="preserve">ita Artemiſia in nauibus Rhodiorum ſu-<lb/>is militibus & </s> <s xml:id="echoid-s1131" xml:space="preserve">remigibus impoſitis Rhodum est proſecta. </s> <s xml:id="echoid-s1132" xml:space="preserve">Rhodij autem <lb/>cum proſpexiſſent ſuas naues laureatas uenire, opinantes ciues uictores <lb/>reuerti, hoſtes receperunt. </s> <s xml:id="echoid-s1133" xml:space="preserve">Tunc Artemiſia Rhodo capta, principibus <lb/>occiſis, trophæũ in urbe Rhodo ſuæ uict oriæ conſtituit, æneas{qúe} duas ſta-<lb/>tuas ſecit, unam Rhodiorum ciuitatis, alteram ſuæ imaginis, & </s> <s xml:id="echoid-s1134" xml:space="preserve">iſtam figu <lb/>rauit Rhodiorum ciuitati ſtig mata imponentem, poſtea autem Rhodij re <lb/>ligione impediti (quòd nefas est trophea dedicata remoueri) cir ca eum <lb/>locum ædiſicium ſtruxerunt, et id erecta graia ſtatione texerunt, ne quis <lb/>poſſet aſpicere, & </s> <s xml:id="echoid-s1135" xml:space="preserve">id ᾄβατου uocitari iuſſerunt, Cum ergo tam magna <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0115-01a" xlink:href="note-0115-01"/> potentia reges non contempſerint lateritiorum parietum ſtructuras, qui <lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s1136" xml:space="preserve">uectigalibus & </s> <s xml:id="echoid-s1137" xml:space="preserve">præda ſæpius licitum fuer at non modo cementitio <lb/>aut quadrato ſaxo, ſed etiam marmoreo habere, non puto oportere im-<lb/>probare, quæ è lateritia ſunt ſtructura facta ædificia, dũmodo recte ſint <lb/>perfecta Sed id genus quid ita à populo Romano in urbe fieri non opor-<lb/>teat exponam, quæ{qúe} ſunt eius rei cauſæ & </s> <s xml:id="echoid-s1138" xml:space="preserve">rationes non prætermittam. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1139" xml:space="preserve">Leges publicæ non patiuntur maiores craßitudines quàm ſeſquipedales <lb/>conſtitui loco communi, cæteriautem parietes, ne ſpatia anguſtior a fie-<lb/>rent, eadem craßitudine collocantur: </s> <s xml:id="echoid-s1140" xml:space="preserve">lateritij uero (niſi diplinthij aut <lb/>triplinthij fuerint) ſeſquipedali craßitudine non poſſunt pluſquàm unam <lb/>ſuſtinere contignationem. </s> <s xml:id="echoid-s1141" xml:space="preserve">In ea autem maieſtate urbis & </s> <s xml:id="echoid-s1142" xml:space="preserve">ciuium infinita <lb/>frequentia, innumer abiles habitationes opus fuit explicare. </s> <s xml:id="echoid-s1143" xml:space="preserve">Ergo cum re <lb/>cipere non poſſet area plana tantam multitudinem ad habitandum in ur-<lb/>be, ad auxilium altitudinis ædificiorum res ipſa coëgit deuenire. </s> <s xml:id="echoid-s1144" xml:space="preserve">Ita pi-<lb/>lis lapideis, ſtructuris teſtaceis, parietibus cementitijs altitudines extru-<lb/>ctæ contignationibus crebris coaxatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1145" xml:space="preserve">cœnaculorum ad ſummas uti-<lb/>litates perſiciunt & </s> <s xml:id="echoid-s1146" xml:space="preserve">deſpe ct ationes. </s> <s xml:id="echoid-s1147" xml:space="preserve">Ergo mœnianis et contignationibus <lb/>uarijs alto ſpatio multiplicatis, populus Romanus egregias habet ſine im <lb/>peditione habitationes. </s> <s xml:id="echoid-s1148" xml:space="preserve">Quoniam ergo explicata ratio est, quid ita in ur <lb/>be propter neceßitatem anguſtiarum non patiuntur eſſe lateritios parie-<lb/>tes, cum extra urbem opus erit his uti ſine uitijs ad uetuſtatem, ſic erit fa-<lb/>ciendum. </s> <s xml:id="echoid-s1149" xml:space="preserve">Summis parietibus ſtructura teſtacea ſub tegula ſubijciatur al-<lb/>titudine circiter ſeſquipedali, habeat{qúe} proiectur as cor onarum, ita uitar@ <lb/>poterunt quæ ſolent in his fieri uitia. </s> <s xml:id="echoid-s1150" xml:space="preserve">Cum enim in te cto tegulæ fuerint <pb o="60" file="0116" n="116" rhead="M. VITRVVII"/> fractæ aut à uentis deiectæ, qua poßit ex hymbribus aqua perpluere, non <lb/>patietur lorica teſtacea lædilaterem, ſed proiectura coronarum reijciet <lb/>extra per pendiculum ſtillas, & </s> <s xml:id="echoid-s1151" xml:space="preserve">ea ratione ſeruauerit integras lateritio-<lb/>rum parietum ſtructuras. </s> <s xml:id="echoid-s1152" xml:space="preserve">De ipſa autem teſta, ſi ſit optima ſeu uitioſa ad <lb/>ſtructuram, ſtatim nemo poteſt iudicare, quodin tempeſtatibus & </s> <s xml:id="echoid-s1153" xml:space="preserve">æſta-<lb/>te in tecto cum est collocata, tunc ſi ſirma est, probatur. </s> <s xml:id="echoid-s1154" xml:space="preserve">Nam quæ non <lb/>ſuerit ex creta bona, aut parum erit cocta, ibiſe oſtendet eſſe uitioſam <lb/>gelicidijs & </s> <s xml:id="echoid-s1155" xml:space="preserve">pruina tacta ergo quæ non in tectis poterit patilaborẽ, ea <lb/>non poteſt in ſtructura oneri ferendo eſſe firma. </s> <s xml:id="echoid-s1156" xml:space="preserve">Quare maxime ex uete <lb/>ribus tegulis tecti ſtructi parietes firmitatem poterunt habere, Cratitij <lb/>uerò uelim quidem ne inuenti eſſent. </s> <s xml:id="echoid-s1157" xml:space="preserve">Quantum enim celeritate & </s> <s xml:id="echoid-s1158" xml:space="preserve">loci la <lb/>xamento proſunt, tanto maiori & </s> <s xml:id="echoid-s1159" xml:space="preserve">communiſunt calamitati: </s> <s xml:id="echoid-s1160" xml:space="preserve">quòd ad in-<lb/>cendia (uti faces) ſunt parati. </s> <s xml:id="echoid-s1161" xml:space="preserve">Ita ſatius eſſe uidetur impenſa teſtaceo-<lb/>rum in ſumptu, quàm compendio cr atitiorum eſſe in periculo. </s> <s xml:id="echoid-s1162" xml:space="preserve">Etiam qui <lb/>ſunt in tectorijs operibus, rimas in ijs faciunt arectariorum & </s> <s xml:id="echoid-s1163" xml:space="preserve">trauer ſa-<lb/>riorum diſpoſitione. </s> <s xml:id="echoid-s1164" xml:space="preserve">Cumenim linuntur, recipiẽtes humorem turgeſcũt, <lb/>deinde ſicceſcendo contr ahuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s1165" xml:space="preserve">ita extenuati diſrumpunt tect orio-<lb/>rum ſoliditatem. </s> <s xml:id="echoid-s1166" xml:space="preserve">Sed quoniam nonnullos celeritas, aut inopia, aut impen <lb/>dentis loci deſceptio cogit, ſic erit faciendum. </s> <s xml:id="echoid-s1167" xml:space="preserve">ſolum ſubſtruatur alte, ut <lb/>ſint intacti ab rudere & </s> <s xml:id="echoid-s1168" xml:space="preserve">pauimento. </s> <s xml:id="echoid-s1169" xml:space="preserve">Obruti enim in his cum ſunt, uctu-<lb/>ſtate marcidi fiunt, deinde ſubſidentes proclinantur & </s> <s xml:id="echoid-s1170" xml:space="preserve">diſrumpunt ſpe-<lb/>ciem tectoriorum. </s> <s xml:id="echoid-s1171" xml:space="preserve">De parietibus & </s> <s xml:id="echoid-s1172" xml:space="preserve">apparitione gener atim materiæ <lb/>eorum, quibus ſint uirtutibus & </s> <s xml:id="echoid-s1173" xml:space="preserve">uitijs, quemadmodum potui, expoſui. </s> <s xml:id="echoid-s1174" xml:space="preserve">De <lb/>contignationibus autem & </s> <s xml:id="echoid-s1175" xml:space="preserve">copijs earum, quibus comparentur rationi-<lb/>bus, & </s> <s xml:id="echoid-s1176" xml:space="preserve">ad uetuſtatem non ſint inſirmæ, utinatur a rerum monſtrat, ex-<lb/>plicabo.</s> <s xml:id="echoid-s1177" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div122" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0115-01" xlink:href="note-0115-01a" xml:space="preserve">ᾄβατον</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div124" type="section" level="1" n="95"> <head xml:id="echoid-head99" xml:space="preserve">DE MATERIE CAEDENDA. CAP. XI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1178" xml:space="preserve">MATERIES cædenda est à primo autumno ad id tempus, quod <lb/>erit antequã flare incipiat Fauonius. </s> <s xml:id="echoid-s1179" xml:space="preserve">Vere enim omnes arbores fi <lb/>unt prægnantes, & </s> <s xml:id="echoid-s1180" xml:space="preserve">omnes ſuæ proprietatis uirtutem efferũt in frondes <lb/>anniuer ſarios{qúe} fructus. </s> <s xml:id="echoid-s1181" xml:space="preserve">Cum ergo inanes & </s> <s xml:id="echoid-s1182" xml:space="preserve">humidæ temporum neceßi <lb/>tate fuerint, uanæ fiunt & </s> <s xml:id="echoid-s1183" xml:space="preserve">raritatibus imbecillæ: </s> <s xml:id="echoid-s1184" xml:space="preserve">utietiam corpor a mu- <pb o="61" file="0117" n="117" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> liebria cum conceperint, à fœtu ad partum non iudicantur integra, ne <lb/>in uenalibus ea cum ſunt prægnantia, præſtantur ſana, ideo quod in cor-<lb/>pore præſeminatio creſcẽs, ex omnibus cibi poteſtatibus detrahit alimen <lb/>tum in ſe, & </s> <s xml:id="echoid-s1185" xml:space="preserve">quo firmior efficitur ad maturitatem partus, eò minus pati-<lb/>tur eſſe ſolidum idipſum, ex quo procreatur. </s> <s xml:id="echoid-s1186" xml:space="preserve">Ita edito fœtu, quod prius <lb/>in aliud genus incrementi detrahebatur, cum ad diſpar ationem procrea <lb/>tionis est liberatum, inanibus et patentibus uenis in ſerecipit, & </s> <s xml:id="echoid-s1187" xml:space="preserve">lamben <lb/>do ſuccum etiam ſolideſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s1188" xml:space="preserve">redit in priſtinam naturæ firmitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1189" xml:space="preserve">Ea-<lb/>dem ratione autumna litempore maturitate fructuum flacceſcẽte fronde, <lb/>ex terra recipientes radices arborum in ſeſuccum, recuper antur & </s> <s xml:id="echoid-s1190" xml:space="preserve">re-<lb/>ſtituuntur in antiquam ſoliditatem. </s> <s xml:id="echoid-s1191" xml:space="preserve">At uero aëris hyberni uis comprimit <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1192" xml:space="preserve">conſolidat eas per id (ut ſupra ſcriptum est) tempus. </s> <s xml:id="echoid-s1193" xml:space="preserve">Ergo ſi ea ra-<lb/>tione & </s> <s xml:id="echoid-s1194" xml:space="preserve">eo tempore, quod ſupra ſcriptum est, cæditur, materies erit tem <lb/>peſtiua. </s> <s xml:id="echoid-s1195" xml:space="preserve">Cædi autem it a oportet, ut incidatur arboris craßitudo ad medi-<lb/>am medullam, & </s> <s xml:id="echoid-s1196" xml:space="preserve">relinquatur, utiper eam exſicceſcat ſtillando ſuccus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1197" xml:space="preserve">Ita qui inest in his inutilis liquor effluens per torulum, non patietur emo-<lb/>ri in eo ſaniem, nec corrumpi materiæ qualitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1198" xml:space="preserve">Tum autem cum ſic-<lb/>ca & </s> <s xml:id="echoid-s1199" xml:space="preserve">ſine ſtillis erit arbor deijciatur, & </s> <s xml:id="echoid-s1200" xml:space="preserve">ita erit optima in uſu. </s> <s xml:id="echoid-s1201" xml:space="preserve">Hoc au-<lb/>tem ita eſſe, licet animaduertere etiã de arbuſtis. </s> <s xml:id="echoid-s1202" xml:space="preserve">Ed enim cum ſuo quæ <lb/>tempore ad imum per for ata caſtrantur, profundunt è medullis quem ha <lb/>bent in ſe ſuper antem & </s> <s xml:id="echoid-s1203" xml:space="preserve">uitioſum per foramina liquorem, & </s> <s xml:id="echoid-s1204" xml:space="preserve">ita ſicceſ-<lb/>cendo recipiunt in ſe diuturnitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1205" xml:space="preserve">Qui autem non habent ex arbori-<lb/>bus exitus, humores intra concreſcentes putreſcunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1206" xml:space="preserve">efficiunt inanes <lb/>eas & </s> <s xml:id="echoid-s1207" xml:space="preserve">uitioſas. </s> <s xml:id="echoid-s1208" xml:space="preserve">Ergo ſi ſtantes & </s> <s xml:id="echoid-s1209" xml:space="preserve">uiuæ ſicceſcendo non ſeneſcunt, ſine <lb/>dubio cum eædem ad materiam deijciuntur, cum ea ratione curatæ fue-<lb/>rint, habere poterunt magnas in ædificijs ad uetuſtatem utilitates. </s> <s xml:id="echoid-s1210" xml:space="preserve">Eæ au <lb/>tem inter ſe diſcrepantes, & </s> <s xml:id="echoid-s1211" xml:space="preserve">dißimiles habent uirtutes, utirobur, ulmus, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0117-01a" xlink:href="note-0117-01"/> populus, cupreſſus, abies, & </s> <s xml:id="echoid-s1212" xml:space="preserve">cæteræ, quæ maxime in ædificijs ſunt ido-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0117-02a" xlink:href="note-0117-02"/> neæ. </s> <s xml:id="echoid-s1213" xml:space="preserve">Namq; </s> <s xml:id="echoid-s1214" xml:space="preserve">non poteſt id robur, quod abies, nec cupreſſus, quod ulmus, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0117-03a" xlink:href="note-0117-03"/> nec cæter æ eaſdem habent inter ſe natur a rerum ſimilitates, ſed ſingula <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0117-04a" xlink:href="note-0117-04"/> genera, principiorum proprietatibus compar ata, alios alij generis præ-<lb/>ſtant in operibus effectus. </s> <s xml:id="echoid-s1215" xml:space="preserve">Et primum abies aër is habens plurimum & </s> <s xml:id="echoid-s1216" xml:space="preserve"><lb/>ignis, minimum{qúe} humoris & </s> <s xml:id="echoid-s1217" xml:space="preserve">terreni, leuioribus rerum naturæ poteſta-<lb/>tibus compar ata, non est ponderoſa. </s> <s xml:id="echoid-s1218" xml:space="preserve">Ita rigore natur ali contenta, non <pb o="62" file="0118" n="118" rhead="M. VITRVVII"/> cito flectitur ab onere, ſed directa permanet in cõtignatione. </s> <s xml:id="echoid-s1219" xml:space="preserve">Sed ed quòd <lb/>habet in ſe plus caloris, procreat & </s> <s xml:id="echoid-s1220" xml:space="preserve">alit tarmitem, ab eo{qúe} uitiatur. </s> <s xml:id="echoid-s1221" xml:space="preserve">Eti-<lb/>am{qúe} ideo celeriter accẽditur, quòd quæ inest in eo corpore raritas aëris <lb/>patens accipit ignem, & </s> <s xml:id="echoid-s1222" xml:space="preserve">ita uehementem ex ſe mittit flammam. </s> <s xml:id="echoid-s1223" xml:space="preserve">Ex ea au <lb/>tem antequàm est exciſa, quæ pars est proxima terræ, per radices exci-<lb/>piens ex proximitate humorem, enodis & </s> <s xml:id="echoid-s1224" xml:space="preserve">liquida efficitur: </s> <s xml:id="echoid-s1225" xml:space="preserve">quæ uero est <lb/>ſuperior, uehementia caloris eductis in aëraper nodos ramis, præciſa al <lb/>te circiter pedes. </s> <s xml:id="echoid-s1226" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1227" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1228" xml:space="preserve">perdolata, propter nodationis duritiem dicitur <lb/>eſſe fuſterna. </s> <s xml:id="echoid-s1229" xml:space="preserve">Ima autem cum exciſa quadrifluuijs diſpar atur, eiecto toru <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-01a" xlink:href="note-0118-01"/> lo ex eadem arbore ad inteſtina oper a compar atur, et ſappinea uocatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1230" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-02a" xlink:href="note-0118-02"/> Contra uero quercus terrenis principiorum ſatietatibus abundans, pa-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-03a" xlink:href="note-0118-03"/> rum{qúe} habens humoris & </s> <s xml:id="echoid-s1231" xml:space="preserve">aëris & </s> <s xml:id="echoid-s1232" xml:space="preserve">ignis, cum in terrenis operibus ob-<lb/>ruitur, infinitam habet æternitatem, ex eo, quòd cum tangitur humore, nõ <lb/>habens for aminum raritates, propter ſpißitatem non poteſt in corpore <lb/>recipere liquorem, ſed fugiens ab humore reſiſtit, & </s> <s xml:id="echoid-s1233" xml:space="preserve">torquetur & </s> <s xml:id="echoid-s1234" xml:space="preserve">efficit <lb/>in quibus est operibus, ea rimoſa. </s> <s xml:id="echoid-s1235" xml:space="preserve">Eſculus uero quòd est omnibus prin <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-04a" xlink:href="note-0118-04"/> cipijs temperata, habet in ædificijs magnas utilitates, ſed ea cum in hu-<lb/>more collocatur, recipiens penitus per foramina liquorem, eiecto aëre <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1236" xml:space="preserve">igni, operatione humidæ poteſtatis uitiatur. </s> <s xml:id="echoid-s1237" xml:space="preserve">Cerrus, ſuber, fagus, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-05a" xlink:href="note-0118-05"/> quòd pariter habent mixtionem humoris & </s> <s xml:id="echoid-s1238" xml:space="preserve">ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1239" xml:space="preserve">terreni, aëris plu-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-06a" xlink:href="note-0118-06"/> rimum, peruia raritate humores penitus recipiẽdo celeriter marceſcũt. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1240" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-07a" xlink:href="note-0118-07"/> Populus alba & </s> <s xml:id="echoid-s1241" xml:space="preserve">nigra, item ſalix, tilia, uitex ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1242" xml:space="preserve">aëris ſatiatæ at <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-08a" xlink:href="note-0118-08"/> humoris temperatæ, parum terrenihabentes leuiori temper atura compa <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-09a" xlink:href="note-0118-09"/> ratæ, egregiam habere uidentur in uſu rigiditatem. </s> <s xml:id="echoid-s1243" xml:space="preserve">Ergo cum non ſint <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-10a" xlink:href="note-0118-10"/> duræ terreni mixtione propter raritatem ſunt candidæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1244" xml:space="preserve">in ſculpturis <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-11a" xlink:href="note-0118-11"/> commodam præſtant tract abilitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1245" xml:space="preserve">Alnus autem quæ proxima flumi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0118-12a" xlink:href="note-0118-12"/> num ripis procreatur, & </s> <s xml:id="echoid-s1246" xml:space="preserve">minime materies utilis uidetur, habet in ſe egre <lb/>gias rationes, etenim aëre est & </s> <s xml:id="echoid-s1247" xml:space="preserve">igni plurimo temperata, non multum <lb/>terreno, humore paulo. </s> <s xml:id="echoid-s1248" xml:space="preserve">Ita quia non nimis habet in corpore humoris, <lb/>in paluſtribus locis infra fundamenta ædificiorum palationibus crebre fi <lb/>xa recipiens in ſe quod minus habet in corpore liquoris, permanet immor <lb/>talis ad æternitatem, & </s> <s xml:id="echoid-s1249" xml:space="preserve">ſuſtinet immania pondera ſtructuræ, & </s> <s xml:id="echoid-s1250" xml:space="preserve">ſine ui-<lb/>tijs conſeruat. </s> <s xml:id="echoid-s1251" xml:space="preserve">Ita quæ non poteſt extra terram paulum tempus durare, <lb/>eain humorε obruta permanet ad diuturnitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1252" xml:space="preserve">Est autem maxime id <pb o="63" file="0119" n="119" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> conſiderare Rauennæ, quòd ibi omnia opera, & </s> <s xml:id="echoid-s1253" xml:space="preserve">publica & </s> <s xml:id="echoid-s1254" xml:space="preserve">priuata, ſub <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-01a" xlink:href="note-0119-01"/> fundamẽtis eius generis habeãt palos. </s> <s xml:id="echoid-s1255" xml:space="preserve">Vlmus uero & </s> <s xml:id="echoid-s1256" xml:space="preserve">fraxinus maximos <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-02a" xlink:href="note-0119-02"/> habent humores, minimum{qúe} aëris & </s> <s xml:id="echoid-s1257" xml:space="preserve">ignis, terreni temper ata mixtione <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-03a" xlink:href="note-0119-03"/> comparatæ: </s> <s xml:id="echoid-s1258" xml:space="preserve">ſunt in operibus cum fabricantur lentæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1259" xml:space="preserve">ſub pondere pro <lb/>pter humoris abundantiam non habent rigorem, ſed celeriter pandant, <lb/>ſimul autem uetuſtate ſunt aridæ factæ aut in agro perfectæ, qui inest eis <lb/>liquor ſtantibus, emoritur, fiunt{qúe} duriores, & </s> <s xml:id="echoid-s1260" xml:space="preserve">in commiſſuris & </s> <s xml:id="echoid-s1261" xml:space="preserve">in cc-<lb/>agmentationibus ab lentitudine firmas recipiunt catenationes. </s> <s xml:id="echoid-s1262" xml:space="preserve">Item Car <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-04a" xlink:href="note-0119-04"/> pinus, quòd est minima ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1263" xml:space="preserve">terrenimixtione, aëris autem & </s> <s xml:id="echoid-s1264" xml:space="preserve">humo-<lb/>ris ſumma continetur temper atura, non est fragilis, ſedhabet utilißimam <lb/>tract abilitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1265" xml:space="preserve">Ita græci quòd ex ea materia iuga iumentis compa-<lb/>rant, quod apud eos iuga, ζνγὰ uocitantur, item & </s> <s xml:id="echoid-s1266" xml:space="preserve">eam ζντείαυ ap-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-05a" xlink:href="note-0119-05"/> pell int. </s> <s xml:id="echoid-s1267" xml:space="preserve">Non minus est admir andum de cupreſſu & </s> <s xml:id="echoid-s1268" xml:space="preserve">pinu, quòd eæ haben <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-06a" xlink:href="note-0119-06"/> tes humoris abundantiam æquam{qúe} cæterorum mixtionem, propter hu-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-07a" xlink:href="note-0119-07"/> moris ſatietatem in operibus ſolent eſſe pandæ: </s> <s xml:id="echoid-s1269" xml:space="preserve">ſed in uetuſtatem ſine ui-<lb/>tijs conſeruantur, quòd is liquor, qui inest penitus in corporibus earum <lb/>habet amarum ſaporem, quipropter acritudinem non patitur penetra-<lb/>re cariem, ne eas beſtiolas, quæ ſunt nocentes. </s> <s xml:id="echoid-s1270" xml:space="preserve">Ideo{qúe} quæ ex his gene-<lb/>ribus oper a conſtituuntur, permanent ad æternam diuturnitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1271" xml:space="preserve">Item <lb/>cedrus & </s> <s xml:id="echoid-s1272" xml:space="preserve">iuniperus eaſdem habent uirtutes & </s> <s xml:id="echoid-s1273" xml:space="preserve">utilitates, ſed quemadmo <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-08a" xlink:href="note-0119-08"/> dum ex cupreſſu & </s> <s xml:id="echoid-s1274" xml:space="preserve">pinu reſina, ſic ex cedro oleum quod cedreum dici-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-09a" xlink:href="note-0119-09"/> tur, naſcitur, quo reliquæ res cum ſunt unctæ, (uti etiam libri) à tineis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1275" xml:space="preserve">à carie non læduntur. </s> <s xml:id="echoid-s1276" xml:space="preserve">Arbores autem eius ſunt ſimiles cupreſſeæ fo-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-10a" xlink:href="note-0119-10"/> liaturæ, materies uena directa. </s> <s xml:id="echoid-s1277" xml:space="preserve">Epheſi in æde, ſimulachrum Dianæ & </s> <s xml:id="echoid-s1278" xml:space="preserve"><lb/>etiam lacunaria ex ea, & </s> <s xml:id="echoid-s1279" xml:space="preserve">ibi & </s> <s xml:id="echoid-s1280" xml:space="preserve">in cæteris nobilibus phanis propter æter <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0119-11a" xlink:href="note-0119-11"/> nitatem ſunt facta. </s> <s xml:id="echoid-s1281" xml:space="preserve">Naſcuntur autem hæ arbores maximæ Cretæ & </s> <s xml:id="echoid-s1282" xml:space="preserve">A-<lb/>phricæ & </s> <s xml:id="echoid-s1283" xml:space="preserve">nonnullis Syriæ regionibus.</s> <s xml:id="echoid-s1284" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div124" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0117-01" xlink:href="note-0117-01a" xml:space="preserve">Robur.</note> <note position="right" xlink:label="note-0117-02" xlink:href="note-0117-02a" xml:space="preserve">Vlmus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0117-03" xlink:href="note-0117-03a" xml:space="preserve">Populus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0117-04" xlink:href="note-0117-04a" xml:space="preserve">Cupreſſus <lb/>Abies.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-01" xlink:href="note-0118-01a" xml:space="preserve">Fuſterna.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-02" xlink:href="note-0118-02a" xml:space="preserve">Sapinea.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-03" xlink:href="note-0118-03a" xml:space="preserve">Quercus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-04" xlink:href="note-0118-04a" xml:space="preserve">Eſculus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-05" xlink:href="note-0118-05a" xml:space="preserve">Cerrus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-06" xlink:href="note-0118-06a" xml:space="preserve">Suber.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-07" xlink:href="note-0118-07a" xml:space="preserve">Fagus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-08" xlink:href="note-0118-08a" xml:space="preserve">gra.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-09" xlink:href="note-0118-09a" xml:space="preserve">Salix.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-10" xlink:href="note-0118-10a" xml:space="preserve">Tilia.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-11" xlink:href="note-0118-11a" xml:space="preserve">Vitex.</note> <note position="left" xlink:label="note-0118-12" xlink:href="note-0118-12a" xml:space="preserve">Alnus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-01" xlink:href="note-0119-01a" xml:space="preserve">Raitenna.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-02" xlink:href="note-0119-02a" xml:space="preserve">Vlmus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-03" xlink:href="note-0119-03a" xml:space="preserve">Fraxinus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-04" xlink:href="note-0119-04a" xml:space="preserve">Carpinus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-05" xlink:href="note-0119-05a" xml:space="preserve">ζνγὰ</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-06" xlink:href="note-0119-06a" xml:space="preserve">ζνγεία</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-07" xlink:href="note-0119-07a" xml:space="preserve">Cupreſſus <lb/>Pinus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-08" xlink:href="note-0119-08a" xml:space="preserve">Cedrus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-09" xlink:href="note-0119-09a" xml:space="preserve">Iuniperus <lb/>Reſina.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-10" xlink:href="note-0119-10a" xml:space="preserve">Oleum ce <lb/>dreum.</note> <note position="right" xlink:label="note-0119-11" xlink:href="note-0119-11a" xml:space="preserve">Simula-<lb/>chrũ Dia-<lb/>næ.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div126" type="section" level="1" n="96"> <head xml:id="echoid-head100" xml:space="preserve">LACVNARIIVTI <lb/>communis generis figura.</head> <pb o="64" file="0120" n="120" rhead="M. VITRVVII"/> <figure> <image file="0120-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0120-01"/> </figure> <pb o="65" file="0121" n="121" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1285" xml:space="preserve">Larix uero, quinon est notus niſi his municipibus, qui ſunt circa ri-<lb/>pam fluminis Padi, & </s> <s xml:id="echoid-s1286" xml:space="preserve">littor a maris Adriatici, non ſolum ob ſucci uehe-<lb/>menti amaritate ab carie aut à tinea non nocetur, ſed etiam flammam ex <lb/>igni non recipit, nec ipſe poteſt per ſe ardere, niſi (utiſaxum in fornace <lb/>ad calcem coquendam) alijs lignis uratur, nec tamen tunc flammam re-<lb/>cipit, nec carbonem remittit, ſed longo ſpatio tarde comburitur, quòd est <lb/>minima ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1287" xml:space="preserve">aẽris è principijs temperatura. </s> <s xml:id="echoid-s1288" xml:space="preserve">Humore autem & </s> <s xml:id="echoid-s1289" xml:space="preserve">ter-<lb/>reno materia ſpiſſe ſolidata non habẽs ſpatia foraminum, qua poßitignis <lb/>penetr are, reijcit{qúe} eius uim, nec patitur abeo ſibicito noceri, propter{qúe} <lb/>pondus ab aqua non ſuſtinetur, ſed cum portatur, aut in nauibus, aut ſu-<lb/>pra abiegnas rates collocatur.</s> <s xml:id="echoid-s1290" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div127" type="section" level="1" n="97"> <head xml:id="echoid-head101" xml:space="preserve">AQVATILIVM RATVM <lb/>AFFIGVRATIO.</head> <figure> <image file="0121-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0121-01"/> </figure> <pb o="66" file="0122" n="122" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1291" xml:space="preserve">Ea autem materies quemadmodum ſit inuenta, est cauſa cognoſcere. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1292" xml:space="preserve">Diuus Cæſar cum exercitum habuiſſet circa alpes, imper auiſſet{qúe} muni-<lb/>cipijs præſtare commeatus, ibi{qúe} eſſet caſtellum munitum, quod uocare-<lb/>tur Larignũ, tunc qui in eo fuerunt, natur ali munitione confiſi, noluerunt <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0122-01a" xlink:href="note-0122-01"/> imperio parere. </s> <s xml:id="echoid-s1293" xml:space="preserve">Ita Imperator copias iußit admoueri. </s> <s xml:id="echoid-s1294" xml:space="preserve">Erat autem an-<lb/>te eius caſtelli portam turris ex hac materia, alternis trabibus tranſuer-<lb/>ſis (utipyra) inter ſe compoſita alte, ut poſſet de ſummo ſudibus & </s> <s xml:id="echoid-s1295" xml:space="preserve">la-<lb/>pidibus accedentes repellere: </s> <s xml:id="echoid-s1296" xml:space="preserve">tunc uero cum animaduer ſum est alia eos <lb/>tela, præter ſudes, nõhabere, ne poſſe longius à muro propter pondus <lb/>iaculari, imperatum est faſciculos ex uirgis alligatos & </s> <s xml:id="echoid-s1297" xml:space="preserve">faces ar dentes <lb/>ad eam munitionem accedentes mittere. </s> <s xml:id="echoid-s1298" xml:space="preserve">Ita celeriter milites congeſſe-<lb/>runt. </s> <s xml:id="echoid-s1299" xml:space="preserve">Poſtquàm flamma circa illam materiam uirgas comprehendiſſet, <lb/>ad cœlum ſublata effecit opinionem, uti uideretur iam tota moles conci-<lb/>diſſe. </s> <s xml:id="echoid-s1300" xml:space="preserve">Cum autem ea per ſe extincta eſſet & </s> <s xml:id="echoid-s1301" xml:space="preserve">requieta, turris{qúe} intacta ap <lb/>paruiſſet, admirans. </s> <s xml:id="echoid-s1302" xml:space="preserve">Cæſar iußit extra telorum mißionem eos circũualla <lb/>ri. </s> <s xml:id="echoid-s1303" xml:space="preserve">Ia timore coacti oppidani cum ſe dedidiſſent, quæſitum unde eſſent <lb/>ealigna, quæ ab igni non læderentur, tunc ei demonſtr auerunt eas arbo-<lb/>res, quarum in his locis maximæ ſunt copiæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1304" xml:space="preserve">ideo id caſtellũ Larignũ, <lb/>item materies larigna est appellata. </s> <s xml:id="echoid-s1305" xml:space="preserve">Hæc autem per Padum Rauennam <lb/>deportatur, in colonia Faneſtri, Piſauri, Anconæ, reliquis{qúe} quæ ſunt in <lb/>ea regione, municipijs præbetur, cuius materiei ſi eſſet facultas apporta-<lb/>tionibus ad urbem, maximæ haberẽtur in ædificijs utilitates, & </s> <s xml:id="echoid-s1306" xml:space="preserve">ſi non in <lb/>omnibus, certe tabulæ in ſubgrundijs circũ inſulas ſi eſſent ex ea colloca <lb/>tæ, ab traie ctionibus incendiorum ædificia periculo liberarẽtur, quòd eæ <lb/>nec flammam nec carbonem poſſunt recipere, nec facere per ſe. </s> <s xml:id="echoid-s1307" xml:space="preserve">Sunt au-<lb/>tem cæ arbores folijs ſimilibus pini, materies earum prolixa, tract abilis <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0122-02a" xlink:href="note-0122-02"/> ad inteſtinum opus, non minus quàm ſappinea: </s> <s xml:id="echoid-s1308" xml:space="preserve">habet{qúe} reſinam liqui-<lb/>dam mellis attici colore, quæ etiam medetur phthiſicis. </s> <s xml:id="echoid-s1309" xml:space="preserve">De ſingulis gene <lb/>ribus, quibus proprietatibus, è natura rerum uideantur eſſe comparatæ, <lb/>quibus{qúe} procreãtur rationibus, expoſui. </s> <s xml:id="echoid-s1310" xml:space="preserve">Inſequitur animaduer ſio quid <lb/>ita, quod quæ in urbe ſupernas dicitur abies deterior est, quàm quæ in-<lb/>fernas quæ ægregios in ædificijs ad diuturnitatem præſtat uſus, & </s> <s xml:id="echoid-s1311" xml:space="preserve">de his <lb/>rebus, quemadmodum uideantur è locorum proprietatibus habere uitia <lb/>aut uirtutes, uti ſint conſider antibus apertiora, exponam.</s> <s xml:id="echoid-s1312" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div127" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0122-01" xlink:href="note-0122-01a" xml:space="preserve">Caſtellum <lb/>Larignũ.</note> <note position="left" xlink:label="note-0122-02" xlink:href="note-0122-02a" xml:space="preserve">Laricis de <lb/>ſcriptio.</note> </div> <pb o="67" file="0123" n="123" rhead="DE ARCHITEC. LIB. II."/> </div> <div xml:id="echoid-div129" type="section" level="1" n="98"> <head xml:id="echoid-head102" xml:space="preserve">DE ABIETE SVPERNATE ET INFER-<lb/>nate, cum Apennini deſcriptione. CAP. X.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1313" xml:space="preserve">MONTIS Apennini primæ radices ab Tyrrheno mari in Alpes <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0123-01a" xlink:href="note-0123-01"/> & </s> <s xml:id="echoid-s1314" xml:space="preserve">in extremas Hetruriæ regiones oriuntur. </s> <s xml:id="echoid-s1315" xml:space="preserve">Eius uero montis <lb/>iugum ſe circumagens, & </s> <s xml:id="echoid-s1316" xml:space="preserve">media curuatura prope tangens oras maris <lb/>adriaci, pertingit circuitionibus contra fretũ. </s> <s xml:id="echoid-s1317" xml:space="preserve">Ita citerior eius curuatu <lb/>ra, quæ uergit ad Hetruriæ Cãpaniæ{qúe} regiones, apricis eſt poteſtatibus, <lb/>nam impetus habet perpetuos à ſolis curſu. </s> <s xml:id="echoid-s1318" xml:space="preserve">Vlterior autẽ, quæ est pro <lb/>clinata ad ſuperum mare ſep@en rionali regioni ſubiecta, continetur um-<lb/>broſis & </s> <s xml:id="echoid-s1319" xml:space="preserve">opacis perpetuitatibus. </s> <s xml:id="echoid-s1320" xml:space="preserve">Ita quæ in ea parte naſcuntur arbo-<lb/>res, humida poteſtate nutritæ non ſolum ipſæ augentur amplißimis magni <lb/>tudinibus, ſed earum quo uenæ humoris copia repletæ turgentes liquo-<lb/>ris abundantia ſaturantur. </s> <s xml:id="echoid-s1321" xml:space="preserve">Cum autem exciſæ & </s> <s xml:id="echoid-s1322" xml:space="preserve">dolatæ uitalem pote-<lb/>ſtatem amiſerint, uenarum rigorem permut antes ſicceſcendo, propter ra <lb/>ritatẽ fiunt inanes & </s> <s xml:id="echoid-s1323" xml:space="preserve">euanidæ, ideo{qúe} in ædificijs non poſſunt habere diu-<lb/>turnitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1324" xml:space="preserve">Quæ autem ad ſolis curſum ſpect antibus locis procreantur, <lb/>non habentes interueniorum raritates, ſiccitatibus exuctæ ſolidantur, <lb/>quia ſol non modo ex terr a lambendo, ſed etiam ex arboribus educit bu-<lb/>mores. </s> <s xml:id="echoid-s1325" xml:space="preserve">Ita quæ ſunt in apricis regionibus ſpißis uendrum crebritatibus <lb/>ſolidatæ, non habentes ex humore raritatem, cum in materiam perdolan <lb/>tur, reddũt magnas utilitates ad uetuſtatem. </s> <s xml:id="echoid-s1326" xml:space="preserve">Ideo infernates, quæ ex apri <lb/>cis locis apportantur meliores ſunt, quàm quæ ab opacis de ſupernatibus <lb/>aduehuntur. </s> <s xml:id="echoid-s1327" xml:space="preserve">Quantum animo conſider are potui de copijs, quæ ſunt ne-<lb/>ceſſariæ in æ dificiorum comparationibus, & </s> <s xml:id="echoid-s1328" xml:space="preserve">quibus temper aturis è re-<lb/>rum natura principiorũ habere uideãtur mixtionem, quæ{qúe} inſunt in ſin-<lb/>gulis generibus uirtutes & </s> <s xml:id="echoid-s1329" xml:space="preserve">uitia, uti non ſint ignota ædificantibus, expo <lb/>ſui. </s> <s xml:id="echoid-s1330" xml:space="preserve">Ita qui potuerint eorum præceptorum ſequi præſcriptiones, erunt <lb/>prudentiores, ſingulorum{qúe} generum uſum eligere poterunt in operibus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1331" xml:space="preserve">Ergo quoniam de apparationibus est explicatum, in cæteris uoluminibus <lb/>de ipſis ædificijs exponetur, & </s> <s xml:id="echoid-s1332" xml:space="preserve">primum de deorum immortalium ædibus <lb/>ſacris, & </s> <s xml:id="echoid-s1333" xml:space="preserve">de earum ſymmetrijs & </s> <s xml:id="echoid-s1334" xml:space="preserve">proportionibus (uti or do poſtulat) <lb/>in ſequenti per ſcribam.</s> <s xml:id="echoid-s1335" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div129" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0123-01" xlink:href="note-0123-01a" xml:space="preserve">Apenni-<lb/>nus mons.</note> </div> <pb o="68" file="0124" n="124" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div131" type="section" level="1" n="99"> <head xml:id="echoid-head103" xml:space="preserve">DE ARCHITECTVRA, <lb/>LIBER TERTIVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1336" xml:space="preserve">DELPHICVS APOLLO SOCRATEM <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0124-01a" xlink:href="note-0124-01"/> omnium ſapientißimũ Pythiæ reſponſis est profeſſus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1337" xml:space="preserve">Is autem memoratur prudenter doctißime{qúe} dixiſſe, <lb/>oportuiſſe hominum pectora fencſtrata & </s> <s xml:id="echoid-s1338" xml:space="preserve">aperta eſ-<lb/>ſe, uti non occultos haberent ſenſus ſed patentes ad <lb/>conſiderandum. </s> <s xml:id="echoid-s1339" xml:space="preserve">Vtinam uero rerum natura ſententiam eius ſecuta, ex-<lb/>plicata & </s> <s xml:id="echoid-s1340" xml:space="preserve">apparentia ea conſtituiſſet. </s> <s xml:id="echoid-s1341" xml:space="preserve">Sienim ita fuiſſet, non ſolum lau-<lb/>des aut uitia animorum ad manum aſpicerentur, ſed etiam diſciplinarum <lb/>ſcientiæ ſub oculorum conſideratione ſubiectæ, non incertis iudicijs <lb/>probarentur, ſed & </s> <s xml:id="echoid-s1342" xml:space="preserve">doctis & </s> <s xml:id="echoid-s1343" xml:space="preserve">ſcientibus authoritas egregia & </s> <s xml:id="echoid-s1344" xml:space="preserve">ſtabilis <lb/>adderetur. </s> <s xml:id="echoid-s1345" xml:space="preserve">Igitur quoniam hæc non ita, ſed uti natura rerum uoluit, <lb/>ſunt conſtituta, non efficitur ut poßint homines obſcur at is ſub pect ori-<lb/>bus ingenijs, ſcientias artificiorum penitus latentes, quemadmodum ſint <lb/>iudicare. </s> <s xml:id="echoid-s1346" xml:space="preserve">Ipſi autem artifices, etiam ſi polliceantur ſuam prudentiam, ſi <lb/>non pecunia ſint copioſi, ſeu uetu@ate officinarum habuerint noticiam, <lb/>aut etiam gratia & </s> <s xml:id="echoid-s1347" xml:space="preserve">forenſi cloquentia nõ fuerint præditi, pro induſtria <lb/>ſtudiorum authoritates non poſſunt habere, ut eis, quod profitentur, ſci <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0124-02a" xlink:href="note-0124-02"/> re, id credatur Maxime autẽ id animaduertere poſſumus ab antiquis ſta-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0124-03a" xlink:href="note-0124-03"/> tuarijs & </s> <s xml:id="echoid-s1348" xml:space="preserve">pictoribus, quòd ex his qui dignit atis notas & </s> <s xml:id="echoid-s1349" xml:space="preserve">commendatio-<lb/>nis gratiam habuerunt, æterna memoria ad poſteritatem ſunt permanen <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0124-04a" xlink:href="note-0124-04"/> tes, uti Myr on, Polycletus, Phidias, Lyſippus, cæteri{qúe} qui nobilitẽ ex <lb/>arte ſunt conſecuti. </s> <s xml:id="echoid-s1350" xml:space="preserve">Nam ut ciuitatibus magnis aut regibus aut ciuibus <lb/>nobilibus opera fecerunt: </s> <s xml:id="echoid-s1351" xml:space="preserve">ita id ſunt adepti. </s> <s xml:id="echoid-s1352" xml:space="preserve">At qui non minore ſtudio & </s> <s xml:id="echoid-s1353" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0124-05a" xlink:href="note-0124-05"/> ingenio ſolertia{qúe} fuerunt, ignobilibus ct humili fortuna ciuibus nõ minus <lb/>egregie perfecta fecerunt opera, nullam memoriam ſunt aſſecuti, quòd hi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0124-06a" xlink:href="note-0124-06"/> non ab inàuſtria ne artis ſolertia, ſed à felicitate fuerunt deſerti, ut Hel <lb/>las Atheniẽſis, Chiõ Corinthius. </s> <s xml:id="echoid-s1354" xml:space="preserve">Myagrus Phoceus, Pharax Epheſius, Be <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0124-07a" xlink:href="note-0124-07"/> das Bizantius, etiam{qúe} alij plures. </s> <s xml:id="echoid-s1355" xml:space="preserve">Nõminus item pictores, uti Ariſtome- <pb o="69" file="0125" n="125" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> nes Thaſius, Polycles, Atramitenus, Nicomachus, cæteri{qúe}, quosne <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0125-01a" xlink:href="note-0125-01"/> induſtria, ne artis ſtudiũ, ne ſolertia defecit, ſed aut rei familiaris exi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0125-02a" xlink:href="note-0125-02"/> guitas, aut imbecillitas fortunæ, ſeu in ambitione certationis contrario-<lb/>rum ſuperatio, obſtitit eorum dignitati. </s> <s xml:id="echoid-s1356" xml:space="preserve">Nec tamen est admirandum, ſi <lb/>propter ignorantiam artis uirtutes obſcur antur, ſed maxime indignan-<lb/>dum, cum etiam ſæpe blandiatur gratia conuiuiorum à uer is iudicijs ad <lb/>falſam probationem, ergo (uti Socr ati placuit) ſi ita ſenſus & </s> <s xml:id="echoid-s1357" xml:space="preserve">ſententiæ <lb/>ſcientiæ{qúe} diſciplinis auctæ, perfpicuæ & </s> <s xml:id="echoid-s1358" xml:space="preserve">perlucidæ fuiſſent, non gratia <lb/>ne ambitio ualeret, ſed ſiqui ueris certis{qúe} laboribus doctrinarum, per <lb/>ueniſſent ad ſcientiam ſummam, eis ultro opera traderentur. </s> <s xml:id="echoid-s1359" xml:space="preserve">Quoniam <lb/>autem ea non ſunt illuſtria ne apparentia in aſpectu, ut putamus opor <lb/>tuiſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s1360" xml:space="preserve">animaduerto potius indoctos quàm doctos gratia ſuperare, <lb/>non eſſe certandum iudicãs cum indoctis, ambitione potius his præceptis <lb/>editis oſtendam noſtræ ſcientiæ uirtutem. </s> <s xml:id="echoid-s1361" xml:space="preserve">Ita Imperator in primo uo-<lb/>lumine tibi de arte, & </s> <s xml:id="echoid-s1362" xml:space="preserve">quas habeat ea uir tutes, quibus{qúe} diſciplinis opor <lb/>teat eſſe auctum architectum expoſui, & </s> <s xml:id="echoid-s1363" xml:space="preserve">ſubieci cauſas, quidita earum <lb/>oporteat eum eſſe peritum, rationes{qúe} ſummæ architecturæ partitione <lb/>diſtribui, finitionibus{qúe} terminaui. </s> <s xml:id="echoid-s1364" xml:space="preserve">Deinde, quod er at primũ & </s> <s xml:id="echoid-s1365" xml:space="preserve">neceſſa-<lb/>rium, de mœnibus, quemadmodum eligantur loci ſalubres ratiocinationi <lb/>bus explicui, uenti{qúe} qui ſint & </s> <s xml:id="echoid-s1366" xml:space="preserve">è quibus regionibus ſinguli fpirent, defor <lb/>mationibus grammicis oſtendi, plate arum{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s1367" xml:space="preserve">uicorum, utiemendatæ fi <lb/>ant, diſtributiones in mœnibus docui, & </s> <s xml:id="echoid-s1368" xml:space="preserve">ita finitionem primo uolumine <lb/>conſtitui. </s> <s xml:id="echoid-s1369" xml:space="preserve">Item in ſecundo de materia quas habeat in operibus utilitates, et <lb/>quibus uirtutibus è natura rerum eſt cõpar ata, peregi. </s> <s xml:id="echoid-s1370" xml:space="preserve">Nunc in tertio de <lb/>deorum immortalium ædibus ſacris dicam, & </s> <s xml:id="echoid-s1371" xml:space="preserve">uti oporteat perſcriptas; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1372" xml:space="preserve">eſſe exponam.</s> <s xml:id="echoid-s1373" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div131" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0124-01" xlink:href="note-0124-01a" xml:space="preserve">Socrates <lb/>ſapientiß.</note> <note position="left" xlink:label="note-0124-02" xlink:href="note-0124-02a" xml:space="preserve">Myron.</note> <note position="left" xlink:label="note-0124-03" xlink:href="note-0124-03a" xml:space="preserve">Polycletus <lb/>Phidias.</note> <note position="left" xlink:label="note-0124-04" xlink:href="note-0124-04a" xml:space="preserve">Lyſippus <lb/>Hellas <lb/>Chion.</note> <note position="left" xlink:label="note-0124-05" xlink:href="note-0124-05a" xml:space="preserve">Myagrus <lb/>Phoceus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0124-06" xlink:href="note-0124-06a" xml:space="preserve">Pharax <lb/>Bedas.</note> <note position="left" xlink:label="note-0124-07" xlink:href="note-0124-07a" xml:space="preserve">Ariſtome <lb/>nes.</note> <note position="right" xlink:label="note-0125-01" xlink:href="note-0125-01a" xml:space="preserve">Polycles.</note> <note position="right" xlink:label="note-0125-02" xlink:href="note-0125-02a" xml:space="preserve">Nicoma-<lb/>chus.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div133" type="section" level="1" n="100"> <head xml:id="echoid-head104" xml:space="preserve">DE SACRARVM AEDIVM COMPOSITIONE <lb/>& ſymmetrijs et corporis humani menſura. ACP. I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1374" xml:space="preserve">AEDIVM compoſitio conſtat ex ſymmetria, cuius rationem di-<lb/>ligentißime architecti tenere debent. </s> <s xml:id="echoid-s1375" xml:space="preserve">Ea autem pariter à propor-<lb/>tione, quæ græce <emph style="ul">ᾀναλογία</emph> dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s1376" xml:space="preserve"><emph style="ul">Proportio est ratæ partis mem-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0125-03a" xlink:href="note-0125-03"/> <emph style="ul">br orum in omniopere totius{qúe} commodulatio,</emph> ex qua ratio efficitur ſym <pb o="70" file="0126" n="126" rhead="M. VITRV VII"/> metridrum. </s> <s xml:id="echoid-s1377" xml:space="preserve">Nam non poteſt ædes ulla ſine ſymmetria at proportio-<lb/>nerationem babere compoſitionis, niſi uti ad hominis bene figurati mem <lb/>brorum habuerit exactam rationem. </s> <s xml:id="echoid-s1378" xml:space="preserve">Corpus enim hominis ita natur a <lb/>compoſuit, uti os capitis à mento ad frontem ſummam, & </s> <s xml:id="echoid-s1379" xml:space="preserve">radices imas <lb/>capilli, eſſet decimæ partis. </s> <s xml:id="echoid-s1380" xml:space="preserve">Item manus palma ab articulo ad extremum <lb/>medium digitum, tantundem. </s> <s xml:id="echoid-s1381" xml:space="preserve">Caput à mento ad ſummum uerticem, octa-<lb/>uæ. </s> <s xml:id="echoid-s1382" xml:space="preserve">Tantundem ab ceruicibus imis. </s> <s xml:id="echoid-s1383" xml:space="preserve">Ab ſummo pectore ad imas radices <lb/>capillorum, ſextæ: </s> <s xml:id="echoid-s1384" xml:space="preserve">ad ſummum uerticem, quartæ. </s> <s xml:id="echoid-s1385" xml:space="preserve">Ipſius autem oris altitu <lb/>dinis tertia pars est ab imo mento ad imas nares: </s> <s xml:id="echoid-s1386" xml:space="preserve">naſus ab imis naribus <lb/>ad finem medium ſuperciliorum, tantundem: </s> <s xml:id="echoid-s1387" xml:space="preserve">ab ea fine ad imas radices ca <lb/>pilli ubi frons efficitur, item tertiæ partis. </s> <s xml:id="echoid-s1388" xml:space="preserve">Pes uero altitudinis corporis <lb/>ſextæ, Cubitus quartæ, Pectus item quartæ.</s> <s xml:id="echoid-s1389" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div133" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0125-03" xlink:href="note-0125-03a" xml:space="preserve">ᾀναλογία.</note> </div> <figure> <image file="0126-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0126-01"/> </figure> <pb o="71" file="0127" n="127" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1390" xml:space="preserve">Reliqua quo membra ſuos habent commenſus proportionis, qui-<lb/>bus etiã antiqui pictores & </s> <s xml:id="echoid-s1391" xml:space="preserve">ſtatuarij nobiles uſi, magnas & </s> <s xml:id="echoid-s1392" xml:space="preserve">infinitas lau <lb/>des ſunt aſſecuti. </s> <s xml:id="echoid-s1393" xml:space="preserve">Similiter uero ſacrarum ædium membra, ad uniuerſam <lb/>totius magnitudinis ſummam, ex partibus ſingulis conuenientißimum de <lb/>bent habere commenſuum reſponſum. </s> <s xml:id="echoid-s1394" xml:space="preserve">Item corporis centrũ medium na <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0127-01a" xlink:href="note-0127-01"/> tur aliter est umbilicus. </s> <s xml:id="echoid-s1395" xml:space="preserve">Nam ſihomo colloc atus fuerit ſupinus mani-<lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s1396" xml:space="preserve">pedibus panſis, cir cini{qúe} collocatũ centrũ in umbilico eius, circum <lb/>agendo rotundationẽ utrarum{qúe} manuũ et pedũ digitilinea tangentur.</s> <s xml:id="echoid-s1397" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div134" type="float" level="2" n="2"> <note position="right" xlink:label="note-0127-01" xlink:href="note-0127-01a" xml:space="preserve">Centrum <lb/>corporis.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1398" xml:space="preserve">Non minus, quemadmodũ ſchemarotundationis in corpore efficitur, <lb/>item quadrata deſignatio in eo inuenitur. </s> <s xml:id="echoid-s1399" xml:space="preserve">Nam ſi à pedibus imis ad ſum-<lb/>mum caput menſum erit, ea{qúe} menſurarelata fuerit ad manus panſas, <lb/>inuenietur eadem latitudo, uti altitudo, quemadmodum areæ, quæ ad nor <lb/>mam ſunt quadratæ.</s> <s xml:id="echoid-s1400" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0127-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0127-01"/> </figure> <pb o="72" file="0128" n="128" rhead="M. VITRV VII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1401" xml:space="preserve">Ergo ſi ita natura compoſuit corpushominis, uti proportionibus mem <lb/>bra ad ſummam figurationem eius reſpondeant, cum cauſa conſtituiſſe <lb/>uidentur antiqui, ut etiamin operum perfectionibus ſingulorũmembro-<lb/>rum, ad uniuerſam figuræ ſpeciem habeant commenſus exactionem. </s> <s xml:id="echoid-s1402" xml:space="preserve">Igi <lb/>tur cum in omnibus operibus ordines traderent, id maxime in ædibus deo <lb/>rum, in quibus operum laudes & </s> <s xml:id="echoid-s1403" xml:space="preserve">culpæ æternæ ſolent permanere. </s> <s xml:id="echoid-s1404" xml:space="preserve">Nec <lb/>minus menſur arumrationes, quæ in omnibus operibus uidentur neceſſa-<lb/>riæ eſſe, ex corporis membris collegerunt, utidigitum, palmum, pedem, <lb/>cubitum, et eas diſtribuerũt in perfectum numerum, quem græci τέλειου <lb/>dicunt. </s> <s xml:id="echoid-s1405" xml:space="preserve">Perfectum autem antiqui inſtituerunt numerum, quidecem dici-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0128-01a" xlink:href="note-0128-01"/> tur, nam ex manibus denarius digitorum numerus, ex digitis uero pal-<lb/>mus, & </s> <s xml:id="echoid-s1406" xml:space="preserve">ab palmo pes est inuentus. </s> <s xml:id="echoid-s1407" xml:space="preserve">Sicut autem in utris palmis ex arti <lb/>culis ab natura decem ſunt perfecti, it a etiam Platoniplacuit eſſe eum nu-<lb/>merum ea re perfectũ, quod ex ſingularibus rebus, quæ μόναδες apud <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0128-02a" xlink:href="note-0128-02"/> græcos dicunttr, perficitur decußis, quæ ſimul ac undecim aut duodecim <lb/>ſunt factæ, quòd ſuper auerint, non poſſunt eſſe perfectæ, donec ad alterũ <lb/>decuſſum peruenerint. </s> <s xml:id="echoid-s1408" xml:space="preserve">Singulares enim res, particulæ ſunt eius numeri, <lb/>Mathematiciuero contra diſputantes, eare perfectumeſſe dixerunt nu-<lb/>merum, qui ſex dicitur, quòd is numerus habet partitiones eorum rationi <lb/>bus ſex numero conuenientes, ſic ſextantem unum, trientem duo, ſemiſ-<lb/>ſem tria, beſſem, quem δίμοιρου dicunt, quatuor, quintarium, quem <lb/>ϖεντάμοιρου dicunt, quin, perfectum ſex. </s> <s xml:id="echoid-s1409" xml:space="preserve">Cum ad ſupputationem <lb/>creſcatſupra ſex adiecto, eſſe ἔΦεκτου, cum facta ſunt octo, quod est ter <lb/>tia adiecta, tertiarium, qui ἐϖίςιτ@ dicitur, dimidia adiecta cum facta <lb/>ſunt nouem, ſeſquialterum qui ὑμόλιος appellatur, duabus partibus <lb/>additis & </s> <s xml:id="echoid-s1410" xml:space="preserve">decußifacto, beſalterum, quem ὲπιδίμοιρου uocitant, in un-<lb/>decim numero, quod adiecti ſunt quin, quintariũ, quod ἐϖιπεντάμοι-<lb/>ρου. </s> <s xml:id="echoid-s1411" xml:space="preserve">Duodecim autem quòd ex duobus ſimplicibus numerus est effectus, <lb/>@ιπλασίωνα. </s> <s xml:id="echoid-s1412" xml:space="preserve">Non minus etiam, quod pes hominis altitudinis ſextam <lb/>habet partem, ita etiam ex eo quod perficitur pedum numero, corpus <lb/>his ſex altitudinis terminando, eum perfectum conſtituerunt, cubitum{qúe} <lb/>animaduerterunt ex ſex palmis conſtare, digitis uiginti quatuor. </s> <s xml:id="echoid-s1413" xml:space="preserve">Ex eo <lb/>ctiam uidẽtur ciuitates Græcorum feciſſe, uti quemadmodum cubitus est <lb/>ſex palmorũ, ita in drachma quo eo numero uterentur. </s> <s xml:id="echoid-s1414" xml:space="preserve">Illæ enim æreos <pb o="73" file="0129" n="129" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> ſtgnatos (utiaſſes) ex æquo, ſex quos obolos appellant, quadrantes{qúe} <lb/>obolorum, quæ alij dichalca, nonnulli trichalca dicunt, pro digitis uiginti <lb/>quatuor in drachma conſtituerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1415" xml:space="preserve">Noſtriautem primo decem fecerunt <lb/>antiquum numerum, & </s> <s xml:id="echoid-s1416" xml:space="preserve">in denario denos æreos aſſes conſtituerũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1417" xml:space="preserve">ea <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0129-01a" xlink:href="note-0129-01"/> re compoſitio nummi ad hodiernum diem denarij nomen retinet, etiam{qúe} <lb/>quartam eius partem, quod efficiebatur ex duobus aßibus & </s> <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve">tertio ſe-<lb/>miiſſe, ſeſtertium uocitauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve">Poſtea quoniam animaduerterunt utros{qúe} <lb/>numeros eſſe perfectos, & </s> <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve">ſex & </s> <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve">decem, utros{qúe} in unum coniecerunt et <lb/>ſecerunt perfectißimum decußiſſexis. </s> <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">Huius autem reiauthorem inuene-<lb/>runt pedem. </s> <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve">E cubito enim cum dempti ſunt palmi duo, relinquitur pes <lb/>quatuor palmorum. </s> <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve">Palmus autem habet quatuor digitos, ita efficitur uti <lb/>habeat pes ſexdecim digitos, & </s> <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve">totidem aſſes æratius denarius. </s> <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve">Ergo ſi <lb/>conuenit ex articulis hominis numerum inuentum eſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve">ex membris <lb/>ſeparatis ad uniuerſam corporis ſpeciem ratæ partis commenſus fieri <lb/>reſponſum, relinquitur ut ſuſcipiamus eos, quietiam ædes deorũ immor-<lb/>talium conſtituentes, ita membra operum ordinauerunt, ut proportioni-<lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">ſymmetrijs ſeparatæ at uniuerſæ, conuenientes efficerentur eo-<lb/>rum diſtributiones. </s> <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve">Aedium autem principia ſunt, è quibus conſtat figu-<lb/>rarum aſpectus, & </s> <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve">primum in antis, quod græce ναώς ἐυπθάςασισ, di <lb/>citur, deinde proſtylos, amphiproſtylos, peripteros, pſeudodipteros, di-<lb/>pteros, hypethros. </s> <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve">Horum exprimuntur formationes, his rationibus. </s> <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve">In <lb/>antis erit ædes, cum habebit in fronte antas parietum, qui cellam circum-<lb/>cludunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve">inter antas in medio columnas duas, ſupra{qúe} faſtigium ſym-<lb/>metria ea collocatũ, quæ inhoc libro fuerit perſcripta. </s> <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve">Huius autẽ exem <lb/>plar erit ad tres Fortunas, ex tribus, quod est proxime portã Collinam.</s> <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div135" type="float" level="2" n="3"> <note position="left" xlink:label="note-0128-01" xlink:href="note-0128-01a" xml:space="preserve">Numerus <lb/>perfectus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0128-02" xlink:href="note-0128-02a" xml:space="preserve">μόναδ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0129-01" xlink:href="note-0129-01a" xml:space="preserve">Denarius. <lb/>Siftertiũ.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div137" type="section" level="1" n="101"> <head xml:id="echoid-head105" xml:space="preserve">EX AEDIVM SACRARVM PRINCIPIIS, <lb/>ex quibus conſtat figurarum aſpectus, & <lb/>primum in antis ναώσ ἐν πρ@ά <lb/>ςασις dicitur.</head> <pb o="74" file="0130" n="130" rhead="M. VITRV VII"/> <figure> <image file="0130-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0130-01"/> </figure> <pb o="75" file="0131" n="131"/> <figure> <image file="0131-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0131-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve">Proſtylos omnia habet, quemadmodum in antis, columnas autem co@ <lb/>tra antas angulares duas, ſupra{qúe} epiſtylia, quemadmodũ & </s> <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve">in antis, & </s> <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve"><lb/>dextra ac ſiniſtr a in uerſuris ſingula. </s> <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve">Huius exemplar est in inſula Tibe <lb/>rina, in æde Iouis & </s> <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve">Fauni.</s> <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve">Amphiproſtylos omnia habet ea, quæ proſtylos, præterea{qúe} habet in <lb/>poſtico ad eundem modum columnas & </s> <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve">faſtigium.</s> <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve">Peripteros autem erit, quæ habebit in fronte & </s> <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve">poſtico ſenas colum-<lb/>nas, inlateribus cũ angularibus undenas, ita ut ſint hæ columnæ colloca-<lb/>tæ, ut intercolumnij latitudinis interuallum ſit à parietibus circum ad ex <lb/>tremos ordines columnarum, habeat{qúe} ambulationem circa cellam ædis, <lb/>quemadmodum est in porticu Metelli, Iouis ſtatoris, Hermodi, & </s> <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve">ad Ma <lb/>riana Honoris & </s> <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve">Virtutis ſine poſtico à Mutio facta.</s> <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div138" type="section" level="1" n="102"> <head xml:id="echoid-head106" xml:space="preserve">PERIPTERI FVND AMENTI ICHNOGR APHIA, <lb/>ex qua ad totius ædis orthographiam facillime periti <lb/>architecti peruenire poſſunt.</head> <pb o="76" file="0132" n="132" rhead="M. VITRVVII"/> <figure> <image file="0132-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0132-01"/> </figure> <pb o="77" file="0133" n="133" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve">Pſeudodipteros autem ſic collocatur, ut in fronte & </s> <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve">poſtico ſint co-<lb/>lumnæ octonæ, in lateribus cum angularibus quindenæ. </s> <s xml:id="echoid-s1452" xml:space="preserve">Sunt autem pa-<lb/>rietes cellæ contra quaternas columnas medianas in fronte & </s> <s xml:id="echoid-s1453" xml:space="preserve">poſtico. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1454" xml:space="preserve">Ita duorum intercolumniorum & </s> <s xml:id="echoid-s1455" xml:space="preserve">imæ craßitudinis columnæ ſpatium, <lb/>erit à parietibus circa ad extremos ordines columnarum. </s> <s xml:id="echoid-s1456" xml:space="preserve">Huius exem-<lb/>plum Romæ nõ est, ſed Magneſiæ Dianæ Hermogenis alabandi et Apol-<lb/>linis amneſtæ facta.</s> <s xml:id="echoid-s1457" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1458" xml:space="preserve">Dipteros autem oct aſtylos & </s> <s xml:id="echoid-s1459" xml:space="preserve">pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1460" xml:space="preserve">poſtico, ſed circaædem du <lb/>plices habet ordines columnarum, uti est ædes Quirini dorica, & </s> <s xml:id="echoid-s1461" xml:space="preserve">Ephe <lb/>ſiæ Dianæ ionica, à Cteſiphonte conſtituta.</s> <s xml:id="echoid-s1462" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1463" xml:space="preserve">Hypethros uero decaſtylos est in pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1464" xml:space="preserve">poſtico. </s> <s xml:id="echoid-s1465" xml:space="preserve">Reliqua omnia <lb/>eadem habet, quæ dipteros, ſed interiore parte columnas in altitudine du <lb/>plices remotas à parietibus ad circuitionem (ut porticus) periſtyliorum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1466" xml:space="preserve">Medium autem ſub diuo est ſine tecto, aditus{qúe} ualuarum ex utra par-<lb/>te in pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1467" xml:space="preserve">poſtico. </s> <s xml:id="echoid-s1468" xml:space="preserve">Huius autem exemplar Romæ non est, ſed Athe <lb/>nis octaſtylos &</s> <s xml:id="echoid-s1469" xml:space="preserve">, in templo Iouis olimpij.</s> <s xml:id="echoid-s1470" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div139" type="section" level="1" n="103"> <head xml:id="echoid-head107" xml:space="preserve">DE QVINQVE AEDIVM SPE. <lb/>ciebus. CAPVT. II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1471" xml:space="preserve">SPECIES autem ædium ſunt quin, quarum ea ſunt uocabula, Pyc <lb/>noſtylos, id est crebris columnis, Syſtylos, paulò remißioribus, Dia-<lb/>ſtylos, amplius patẽtibus: </s> <s xml:id="echoid-s1472" xml:space="preserve">rarius quàm oportet inter ſe diductis, Areoſty <lb/>los, Euſtylos interuallorum iuſta diſtributione. </s> <s xml:id="echoid-s1473" xml:space="preserve">Ergo pycnoſtylos est, cu-<lb/>ius inter columnio unius & </s> <s xml:id="echoid-s1474" xml:space="preserve">dimidiatæ columnæ craßitudo interponi po-<lb/>test, quemadmodum est diui Iulij, & </s> <s xml:id="echoid-s1475" xml:space="preserve">in Cæſaris foro Veneris, & </s> <s xml:id="echoid-s1476" xml:space="preserve">ſiquæ <lb/>aliæ ſic ſunt compoſitæ.</s> <s xml:id="echoid-s1477" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1478" xml:space="preserve">Item Syſtylos est, in quo duarum columnarum craßitudo in interco-<lb/>lumnio poterit collocari, & </s> <s xml:id="echoid-s1479" xml:space="preserve">ſpirarũ plinthides æquæ magnæ ſint eo ſpa-<lb/>tio, quod fuerit inter duas plinthides, quemadmodum est Fortunæ eque-<lb/>ſtris ad theatrum lapideum, & </s> <s xml:id="echoid-s1480" xml:space="preserve">reliquæ, quæ eiſdem rationibus ſuntcom-<lb/>poſitæ.</s> <s xml:id="echoid-s1481" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="78" file="0134" n="134" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div140" type="section" level="1" n="104"> <head xml:id="echoid-head108" xml:space="preserve">PYCNOSTYLI INTERCOLVMNIVM <lb/>ſyſtyli{qúe} perſiguratio.</head> <figure> <image file="0134-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0134-01"/> </figure> <pb o="79" file="0135" n="135" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> <figure> <image file="0135-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0135-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1482" xml:space="preserve">Hæc ulra genera uitio ſum habent uſum. </s> <s xml:id="echoid-s1483" xml:space="preserve">Matres enim familiarum, <lb/>cum ad ſupplic ationem gradibus aſcendunt, non poſſunt per intercolum <lb/>nia amplexæ adire, niſi ordines fecerint. </s> <s xml:id="echoid-s1484" xml:space="preserve">Item ualuarum aſpect us obſtru <lb/>itur columnarum crebrit ate, ipſa{qúe} ſigna obſcurantur. </s> <s xml:id="echoid-s1485" xml:space="preserve">Item circa ædem <lb/>propter anguſtias impediuntur ambulationes. </s> <s xml:id="echoid-s1486" xml:space="preserve">Diaſtyli autem hæc erit <lb/>compoſitio, cum trium columnarum craßitud nem intercolumnio inter-<lb/>ponere poſſumus, tanquàm est Apollinis & </s> <s xml:id="echoid-s1487" xml:space="preserve">Dianæ ædis. </s> <s xml:id="echoid-s1488" xml:space="preserve">Hæc diſpoſitio <lb/>hanc habet difficultatem, qu<unsure/>òd epiſtylia propter interuallorum magnitu-<lb/>tudinem franguntur.</s> <s xml:id="echoid-s1489" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="80" file="0136" n="136" rhead="M. VITRV VII"/> </div> <div xml:id="echoid-div141" type="section" level="1" n="105"> <head xml:id="echoid-head109" xml:space="preserve">DIASTYLI INTERCOLVMNII AC <lb/>areoſtyli figura, cuius auteminter colum. certaliber <lb/>tate à quatuor modulis uſ quantum cius <lb/>columnæ longitudo ampliatur diſtan-<lb/>tia collocare decet.</head> <figure> <image file="0136-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0136-01"/> </figure> <pb o="81" file="0137" n="137" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> <figure> <image file="0137-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0137-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1490" xml:space="preserve">In aræoſtylis autem neclapideis nec marmoreis, epiſtylijs utidatur, <lb/>ſed imponendæ de materia trabes perpetuæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1491" xml:space="preserve">ipſarum ædium ſpecies <lb/>ſunt barycæ, baricephalæ, humiles, latæ, ornant{qúe} ſignis fictilibus aut aë-<lb/>reis inaur atis earum faſtigia tuſcanico more, uti est ad circũ maximum <lb/>Cereris & </s> <s xml:id="echoid-s1492" xml:space="preserve">Herculis, Pompeiani item capitolij.</s> <s xml:id="echoid-s1493" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1494" xml:space="preserve">Reddenda nunc est euſtyliratio, quæ maxime probabilis, & </s> <s xml:id="echoid-s1495" xml:space="preserve">ad uſum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1496" xml:space="preserve">ad ſpeciem & </s> <s xml:id="echoid-s1497" xml:space="preserve">ad firmitatem rationes habet explicatas: </s> <s xml:id="echoid-s1498" xml:space="preserve">nam facien-<lb/>da ſunt in interuallis ſpatia duarum columnarum, & </s> <s xml:id="echoid-s1499" xml:space="preserve">quartæ partis co-<lb/>lumnæ craßitudinis, medium{qúe} intercolumnium, unum, quod erit in fron-<lb/>ce, alterum, quod erit in poſtico, trium columnarum craßitudine. </s> <s xml:id="echoid-s1500" xml:space="preserve">Sic enim <lb/>habebit & </s> <s xml:id="echoid-s1501" xml:space="preserve">figur ationis aſpectum uenuſtum, & </s> <s xml:id="echoid-s1502" xml:space="preserve">aditus uſum ſine impe-<lb/>ditionibus, & </s> <s xml:id="echoid-s1503" xml:space="preserve">circa cellam ambulatio auctoritatem.</s> <s xml:id="echoid-s1504" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="82" file="0138" n="138" rhead="M. VITRV VII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1505" xml:space="preserve">Huius autem reiratio explicabitur ſic. </s> <s xml:id="echoid-s1506" xml:space="preserve">Frons loci, quæ in æde conſtitis <lb/>ta fuerit, ſitetraſtylos facienda fuerit, diuidatur in partes undecim ſemis <lb/>præter crepidines & </s> <s xml:id="echoid-s1507" xml:space="preserve">proiectur as ſpir arũ. </s> <s xml:id="echoid-s1508" xml:space="preserve">Siſex erit columnarũ, in par-<lb/>tes decem et octo. </s> <s xml:id="echoid-s1509" xml:space="preserve">Sioctaſtylos conſtituetur, diuidatur in. </s> <s xml:id="echoid-s1510" xml:space="preserve">xxiiij. </s> <s xml:id="echoid-s1511" xml:space="preserve">et ſemiſ-<lb/>ſem. </s> <s xml:id="echoid-s1512" xml:space="preserve">Item ex his partibus, ſiue tctraſtyli, ſiue hexaſtyli, ſiue octaſtyli, una <lb/>pars ſumatur, ea{qúe} erit modulus, cuius moduli unius erit craßitudo colum <lb/>narũ. </s> <s xml:id="echoid-s1513" xml:space="preserve">Intercolũnia ſingula, præter mediana, modulorũ duorũ & </s> <s xml:id="echoid-s1514" xml:space="preserve">moduli <lb/>quartæ partis, mediana in frõte & </s> <s xml:id="echoid-s1515" xml:space="preserve">poſtico, ſingula ternũ modulorũ. </s> <s xml:id="echoid-s1516" xml:space="preserve">Ip-<lb/>ſarũ columnarũ altitudo erit modulorũocto et dimidiæ moduli partis. </s> <s xml:id="echoid-s1517" xml:space="preserve">Ita <lb/>ex ea diuiſione intercolumnia altitudines{qúe} columnarum habebũt iuſtam <lb/>rationem. </s> <s xml:id="echoid-s1518" xml:space="preserve">Huius exemplar Romæ nullũ habemus, ſed in A ſia Teo octa-<lb/>ſtylon liberi patris. </s> <s xml:id="echoid-s1519" xml:space="preserve">Eas autem ſymmetrias conſtituit Hermogenes, qui <lb/>etiam primus oct aſtylum pſeudodipteriue rationem inuenit. </s> <s xml:id="echoid-s1520" xml:space="preserve">Ex dipteri <lb/>enim ædis ſymmetria ſuſtulit interiores ordines columnarum. </s> <s xml:id="echoid-s1521" xml:space="preserve">xxxviij. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1522" xml:space="preserve">ea{qúe} ratione ſumptus operis{qúe} compendia fecit. </s> <s xml:id="echoid-s1523" xml:space="preserve">Is in medio ambulationi <lb/>laxamentum egregie circa cellam fecit, de aſpectu{qúe} nihil imminuit, ſed ſi <lb/>ne deſiderio ſuperuacuorum conſeruauit authoritatem totius operis di-<lb/>ſtributione. </s> <s xml:id="echoid-s1524" xml:space="preserve">Pteromatos enim ratio, & </s> <s xml:id="echoid-s1525" xml:space="preserve">columnar um cir cum ædem di <lb/>ſpoſitio ideo est inuenta, ut aſpectus propter aſperitatem intercolumnio <lb/>rum haberet authoritatem. </s> <s xml:id="echoid-s1526" xml:space="preserve">Præterea ſiex imbrium aquæ uis occupaue <lb/>rit, & </s> <s xml:id="echoid-s1527" xml:space="preserve">intercluſerit hominum multitudinem, ut habeat in æde circa{qúe} cel <lb/>lam cum laxamento liberam moram. </s> <s xml:id="echoid-s1528" xml:space="preserve">Hæc autem ita explicantur in pſeu <lb/>dodipteris ædium diſpoſitionibus, quare uidetur acuta magna{qúe} ſolertia <lb/>effectus operum Hermogenes feciſſe, reliquiſſe{qúe} fontes, unde poſteri poſ <lb/>ſent haurire diſciplinarum rationes.</s> <s xml:id="echoid-s1529" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1530" xml:space="preserve">Aedibus areoſtylis colũnæ ſic ſunt faciẽdæ, uticraßitudines earũ ſint <lb/>partis octauæ ad altitudines. </s> <s xml:id="echoid-s1531" xml:space="preserve">Item in diaſtylo demctienda est altitude <lb/>columnæ in partes octo & </s> <s xml:id="echoid-s1532" xml:space="preserve">dimidiam, & </s> <s xml:id="echoid-s1533" xml:space="preserve">unius partis columnæ craßitu-<lb/>do collocetur. </s> <s xml:id="echoid-s1534" xml:space="preserve">In ſiſtylo altitudo diuidatur in nouem & </s> <s xml:id="echoid-s1535" xml:space="preserve">dimidiãpartem, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1536" xml:space="preserve">ex eis una ad craßitudinẽ columnæ detur. </s> <s xml:id="echoid-s1537" xml:space="preserve">Item in picnoſtylo diuiden-<lb/>da est altitudo in partes decem, & </s> <s xml:id="echoid-s1538" xml:space="preserve">eius una pars facienda est columnæ <lb/>craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s1539" xml:space="preserve">Euſtyli autem ædis columnæ (ut diaſtyli) in octo partes alti- <pb o="83" file="0139" n="139" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> tudo diuidatur & </s> <s xml:id="echoid-s1540" xml:space="preserve">dimidiam, & </s> <s xml:id="echoid-s1541" xml:space="preserve">eius und pars conſtituatur in craßi-<lb/>tudine imi ſcapi, ita habebitur pro rata parte intercolumniorum ra-<lb/>tio. </s> <s xml:id="echoid-s1542" xml:space="preserve">Quemadmodum enim creſcunt ſpatia inter columnas, propor <lb/>tionibus adaugendæ ſunt craßitudines ſcaporum. </s> <s xml:id="echoid-s1543" xml:space="preserve">Namque ſi in aræo-<lb/>ſtylo nona aut decima pars craßitudinis fuerit, tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s1544" xml:space="preserve">exilis appare-<lb/>bit, ideo quòd per latitudinem inter columniorum aër conſumit, & </s> <s xml:id="echoid-s1545" xml:space="preserve">immi <lb/>nuit aſpectus ſcaporum craßitudinem. </s> <s xml:id="echoid-s1546" xml:space="preserve">Contrauero picnoſtylis ſi octaua <lb/>pars craßitudinis fuerit, propter crebritatem, & </s> <s xml:id="echoid-s1547" xml:space="preserve">anguſtias intercolum-<lb/>niorum, tumidam & </s> <s xml:id="echoid-s1548" xml:space="preserve">inuenuſtam efficiet ſpeciem. </s> <s xml:id="echoid-s1549" xml:space="preserve">Ita generis operis <lb/>oportet perſequi ſymmetrias. </s> <s xml:id="echoid-s1550" xml:space="preserve">Etiam{qúe} angulares columnæ craßiores fa-<lb/>clendæ ſunt ex ſua diametro quinquageſima parte, quod eæ ab aëre cir-<lb/>cunciduntur, & </s> <s xml:id="echoid-s1551" xml:space="preserve">graciliores eſſe uidentur aſpicientibus. </s> <s xml:id="echoid-s1552" xml:space="preserve">Ergo quod ocu-<lb/>los fallit, ratiocinatione est exequendum. </s> <s xml:id="echoid-s1553" xml:space="preserve">Contracturæ autem in ſummis <lb/>columnarum hypotrachelijs ita fæciendæ uidentur, utiſi columna ſit ab <lb/>minimo ad pedes quinoſdenos, ima craßitudo diuidatur in partes ſex, & </s> <s xml:id="echoid-s1554" xml:space="preserve"><lb/>earum partium quin ſumma conſtituatur. </s> <s xml:id="echoid-s1555" xml:space="preserve">Item quæ erit ab quindecim <lb/>pedibus ad pedes uiginti, ſcapus imus in partes ſex & </s> <s xml:id="echoid-s1556" xml:space="preserve">ſemiſſem diuida-<lb/>tur, ex earum{qúe} partium quin{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s1557" xml:space="preserve">ſemiſſe ſuperior cr aßuudo columnæ <lb/>fiat. </s> <s xml:id="echoid-s1558" xml:space="preserve">Item quæ erunt à pedibus uiginti ad pedes triginta, ſcapus imus diui-<lb/>datur in partes ſeptem, earum{qúe} ſex ſumma contractura perficiatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1559" xml:space="preserve">Quæ autem ab triginta pedibus ad quadraginta alta erit, imacraßitudo <lb/>diuidatur in partes ſeptem & </s> <s xml:id="echoid-s1560" xml:space="preserve">dimidiam, ex his ſex & </s> <s xml:id="echoid-s1561" xml:space="preserve">dimidiam in ſum-<lb/>mohabeat contracturæ ratione. </s> <s xml:id="echoid-s1562" xml:space="preserve">Quæ erunt à quadraginta pedibus ad <lb/>quinquaginta, item diuidendæ ſunt in octo partes, & </s> <s xml:id="echoid-s1563" xml:space="preserve">earum ſeptem in <lb/>ſummo ſcapihypotrachelio contrahantur. </s> <s xml:id="echoid-s1564" xml:space="preserve">Item ſiquæ altiores erunt his, <lb/>eademratione pro rata conſtituantur contracturæ. </s> <s xml:id="echoid-s1565" xml:space="preserve">Hæ autem propter <lb/>altitudinis interuallum ſcandentis oculi <anchor type="note" xlink:href="" symbol="*"/> ſeptiem fallunt, quamobrẽ ad- <anchor type="note" xlink:label="note-0139-01a" xlink:href="note-0139-01"/> ijciuntur cr aßitudinibus temper aturæ. </s> <s xml:id="echoid-s1566" xml:space="preserve">Venuſtatem enim perſequitur ui-<lb/>ſus, cuius ſi non blandimur uoluptati proportione & </s> <s xml:id="echoid-s1567" xml:space="preserve">modulorum adie-<lb/>ctionibus, utiid in quo fallitur, temper atione adaugeatur, uaſtus & </s> <s xml:id="echoid-s1568" xml:space="preserve">inue <lb/>nuſtus conſpicientibus remittetur aſpectus. </s> <s xml:id="echoid-s1569" xml:space="preserve">De adiectione quæ adijcitur <lb/>in medijs columnis, quæ apud græcos ἔντασις appellatur, in extremo <pb o="84" file="0140" n="140" rhead="M. VITRV VII"/> libro erit formataratio eius, quemadmodum mollis & </s> <s xml:id="echoid-s1570" xml:space="preserve">conueniens effi-<lb/>ciatur.</s> <s xml:id="echoid-s1571" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div141" type="float" level="2" n="1"> <note symbol="*" position="right" xlink:label="note-0139-01" xlink:href="note-0139-01a" xml:space="preserve">ſpeciem</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div143" type="section" level="1" n="106"> <head xml:id="echoid-head110" xml:space="preserve">DE FVND ATIONIBVS ET COLVMNIS, <lb/>at earum ornatu & epiſtylijs, tam in locis ſolidis, <lb/>quàm in congeſtitijs. CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1572" xml:space="preserve">SVBSTRVCTIONIS fundationes cerum operum fodiantur (@@ <lb/>queant inueniri) ab ſolido, & </s> <s xml:id="echoid-s1573" xml:space="preserve">in ſolidum, quantũ ex amplitudine, <lb/>operis pro ratione uidebitur extruãtur: </s> <s xml:id="echoid-s1574" xml:space="preserve">quæ ſtructura per totum ſolum <lb/>quàm ſolidißima fiat, ſupra{qúe} terram parietes extruantur ſub columnis <lb/>dimidio craßiores, quàm columnæ ſunt futuræ, utifirmiora ſint inferiora <lb/>ſuperioribus, quæſtereobatæ appellantur, nam excipiunt onera. </s> <s xml:id="echoid-s1575" xml:space="preserve">Spira-<lb/>rum{qúe} proiectur æ non procedant extra ſolidum. </s> <s xml:id="echoid-s1576" xml:space="preserve">Item ſupra, parietis ad <lb/>cundem modum craßitudo ſeruanda est, interualla autem concamer an-<lb/>da aut ſolidanda fiſtucationibus, uti diſtineantur. </s> <s xml:id="echoid-s1577" xml:space="preserve">Sin autẽ ſolidũ nõ inue <lb/>nietur, ſed locus erit congeſtitius ad imũ, aut paluſter, tunc is locus fodia <lb/>tur, exinaniatur{qúe}, & </s> <s xml:id="echoid-s1578" xml:space="preserve">palis alneis, aut oleagineis, aut robuſteis uſtilatis <lb/>configatur, ſublicæ{qúe} machinis adigãtur quã creberrimæ, carbonibus{qúe} <lb/>expleantur interualla palorum, & </s> <s xml:id="echoid-s1579" xml:space="preserve">tunc ſtructuris ſolidißimis fundamë-<lb/>taimpleantur. </s> <s xml:id="echoid-s1580" xml:space="preserve">Extructis autem fundamentis, ad libramentum ſtylobatæ <lb/>ſunt collocandi. </s> <s xml:id="echoid-s1581" xml:space="preserve">Supra ſtylobatas columnæ diſponendæ, quemadmodum <lb/>ſupra ſcpiptum est, ſiue in pycnoſtylo quemadmodum pycnoſtyla, ſiue ſi <lb/>ſtylo, aut diaſtylo, aut euſtylo, quemadmodum ſupra ſcripta ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s1582" xml:space="preserve">con <lb/>ſtituta. </s> <s xml:id="echoid-s1583" xml:space="preserve">In ar æoſtylis enim libertas est quantum cui libet, conſtituendi, <lb/>ſed ita columnæ in peripteris collocentur, uti quot intercolumnia ſunt in <lb/>ſronte, totidem bis intercolumnia fiant in lateribus. </s> <s xml:id="echoid-s1584" xml:space="preserve">Ita enim erit duplex <lb/>longitudo operis ad latitudinem. </s> <s xml:id="echoid-s1585" xml:space="preserve">Nam qui columnarwm duplicationes <lb/>ſecerunt, errauiſſe uidentur, quòd unum intercolumnium in longitudine <lb/>pluſquàm oporteat, procurrere uideatur. </s> <s xml:id="echoid-s1586" xml:space="preserve">Gradus in fronte ita conſtituen<unsure/> <lb/>di ſunt, utiſint ſemper impares. </s> <s xml:id="echoid-s1587" xml:space="preserve">Nam cum dextro pede primus gradus <lb/>aſcendatur, item in ſummo templo primus erit ponendus. </s> <s xml:id="echoid-s1588" xml:space="preserve">Craßitudines <lb/>autem eorum graduum ita finiendas cenſeo, ut ne craßiores dextante, <lb/>ne tenuiores dodr ante ſint collocatæ, ſic enim durus non erit aſcenſus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1589" xml:space="preserve">Reiractiones autem graduum, nec minus quàm ſeſquipedales, nec plus <pb o="85" file="0141" n="141" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> quàm bipedales faciendæ uidëtur. </s> <s xml:id="echoid-s1590" xml:space="preserve">Item ſi circa ædem gradus futuriſunt, <lb/>ad eundem modum fieri debent. </s> <s xml:id="echoid-s1591" xml:space="preserve">Sin autem circa ædem extribus lateri-<lb/>bus podium faciendum erit, adid conſtituatur, uti quadræ, fpiræ, trunci. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1592" xml:space="preserve">coronæ, liſis, ad ipſum ſtylobatam qui erit ſub columnæ fpiris, conueni-<lb/>ant. </s> <s xml:id="echoid-s1593" xml:space="preserve">Stylobatam ita oportet exæquari, uti habeat per medium adiectio-<lb/>nem per ſcamillos impares. </s> <s xml:id="echoid-s1594" xml:space="preserve">Sienim ad libellam dirigetur, alueolatus ocu <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0141-01a" xlink:href="note-0141-01"/> lo uidebitur. </s> <s xml:id="echoid-s1595" xml:space="preserve">Hoc autem uti ſcamilli adid conuenientes fiant, item in ex-<lb/>tremo libro forma & </s> <s xml:id="echoid-s1596" xml:space="preserve">demonſtratio erit deſcripta.</s> <s xml:id="echoid-s1597" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div143" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0141-01" xlink:href="note-0141-01a" xml:space="preserve">Scamilli.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div145" type="section" level="1" n="107"> <head xml:id="echoid-head111" xml:space="preserve">FVNDATIONES IN CONGESTITIIS LOCIS, <lb/>ut ſubſtructiones in ſolido detineantur, cũ ſubliqua{qúe} ma-<lb/>china palificatio complanata, ſuper quam areoſtyli <lb/>euſtili{qúe} intercolũnia pro ſtylobatis alueolata <lb/>podia eſſe uideatur.</head> <figure> <image file="0141-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0141-01"/> </figure> <pb o="86" file="0142" n="142" rhead="M. VITR VVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div146" type="section" level="1" n="108"> <head xml:id="echoid-head112" xml:space="preserve">SPIR AE SEV BASIS PERSERVIENTIS VA-<lb/>rijs generibus quadratis uel atticurgis perfiguratio.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1598" xml:space="preserve">His perfe-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0142-01a" xlink:href="fig-0142-01"/> ctis in ſuis locis <lb/>ſpiræ collocen-<lb/>tur, eæque ad <lb/>ſymmetriam ſic <lb/>perficiãtur, uti <lb/>craßitudo cum <lb/>plintho ſit co-<lb/>lummæ ex dimi <lb/>dia craßitudi-<lb/>ne, proiectu-<lb/>ram{qúe} quã græ <lb/>ci ἐΗΦορὰυ uo <lb/>citant, habeant <lb/>quadrantẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1599" xml:space="preserve">Ita <lb/>tum lata & </s> <s xml:id="echoid-s1600" xml:space="preserve">lon <lb/>ga erit colũnæ <lb/>craßitudinis u-<lb/>nius et dimidiæ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1601" xml:space="preserve">Altitudo eius ſi <lb/>atticurges erit, <lb/>ita diuidatur, <lb/>ut ſuperior <lb/>pars tertia par <lb/>teſit craßitudi <lb/>nis columnæ, re <lb/>liquum plintho <lb/>relinquatur. </s> <s xml:id="echoid-s1602" xml:space="preserve"><lb/>Dempta plin-<lb/>tho, reliquũ diuidatur in partes quatuor, fiat{qúe} ſuperior torus quartæ, re <lb/>liquæ tres æqualiter diuidãtur, & </s> <s xml:id="echoid-s1603" xml:space="preserve">una ſit inferior torus, altera pars cune <lb/>ſuis quadris ſcotia, quam Græci ςόχιλου dicunt.</s> <s xml:id="echoid-s1604" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div146" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0142-01" xlink:href="fig-0142-01a"> <image file="0142-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0142-01"/> </figure> </div> <pb o="87" file="0143" n="143" rhead="DE ACRHITEC. LIB. III."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1605" xml:space="preserve">Sin autem ionicæ erunt faciendæ, ſymmetriæ earum ſic erunt conſtitu <lb/>endæ, utilatitudo ſpiræ quoquo uerſus ſit columnæ craßitudinis, adiecta <lb/>craßitudine quarta & </s> <s xml:id="echoid-s1606" xml:space="preserve">octaua, altitudo uti atticurgis, ita et eius plinthos, <lb/>reliquum{qúe} præter plinthon quod erit tertia pars craßitudinis columnæ, <lb/>diuidatur in partes ſeptem, inde trium partium torus qui est in ſummo, <lb/>reliquæ quatuor partes diuidendæ ſunt æqualiter, et una pars fiat cum ſu <lb/>is aſtragalis & </s> <s xml:id="echoid-s1607" xml:space="preserve">ſupercilio ſuperior trochilus, altera pars interiori tro-<lb/>chilo relinquatur, ſed inferior maior apparebitideo, quodhahebit ad ex-<lb/>tremam plinthum proiecturam. </s> <s xml:id="echoid-s1608" xml:space="preserve">Aſtragali faciendi ſunt octauæ partis <lb/>trochili, proiectura erit ſpiræ pars octaua, & </s> <s xml:id="echoid-s1609" xml:space="preserve">ſextadecima craßitudinis <lb/>columnæ.</s> <s xml:id="echoid-s1610" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div148" type="section" level="1" n="109"> <head xml:id="echoid-head113" xml:space="preserve">IONICARVM SPIRARVM EX DIVERSIS <lb/>membris ſymmetriatis, permutatis{qúe} teris acſuper-<lb/>cilijs figura.</head> <figure> <image file="0143-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0143-01"/> </figure> <pb o="88" file="0144" n="144" rhead="M. VITRV VII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1611" xml:space="preserve">Spiris perfectis & </s> <s xml:id="echoid-s1612" xml:space="preserve">collocatis, columnæ ſunt medianæ in pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1613" xml:space="preserve"><lb/>poſtico ad perpendiculum medij centri collocandæ. </s> <s xml:id="echoid-s1614" xml:space="preserve">Angulares autem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1615" xml:space="preserve">quæ{qúe} è regione earum futuræ ſunt in lateribus ædis dextra ac ſiniſtra. </s> <s xml:id="echoid-s1616" xml:space="preserve"><lb/>utipartes interiores, quæ ad parietes cellæ ſpectant, ad perpendiculum <lb/>latus habeant collocatum. </s> <s xml:id="echoid-s1617" xml:space="preserve">Exteriores autem partes utidicant ſe earum <lb/>contractura. </s> <s xml:id="echoid-s1618" xml:space="preserve">Sicenim erunt figuræ compoſitionis ædium contracturæ iu <lb/>ſtaratione exactæ. </s> <s xml:id="echoid-s1619" xml:space="preserve">Scapis columnarum ſtatutis, capitulorum ratio ſi <lb/>puluinata erunt, his ſymmetrijs conformabuntur, uti quàm craſſus imus <lb/>ſcapus fuerit, addita octauadecima parte ſcapi, abacus habeat longitudi-<lb/>nem & </s> <s xml:id="echoid-s1620" xml:space="preserve">latitudinem, craßitudinem cum uolutis eius dimidiam. </s> <s xml:id="echoid-s1621" xml:space="preserve">Rece-<lb/>dendum autem est ab extremo abaco in interiorem partem frontibus uo-<lb/>lutarũ parte duodeuigeſima, & </s> <s xml:id="echoid-s1622" xml:space="preserve">eius dimidia, & </s> <s xml:id="echoid-s1623" xml:space="preserve">ſecundũ abacum in qua <lb/>tuor partibus uolutarũ ſecundũ extremi abaci quadrã lineæ demittendæ, <lb/>quæ Catheti dicũtur. </s> <s xml:id="echoid-s1624" xml:space="preserve">Tũc craßitudo diuidẽda est in partes nouë etdimi-<lb/>diã, ex nouë partibus et dimidia, una pars & </s> <s xml:id="echoid-s1625" xml:space="preserve">dimidia abaci craßitudini <lb/>relinquatur, & </s> <s xml:id="echoid-s1626" xml:space="preserve">ex reliquis octo uolutæ conſtituantur. </s> <s xml:id="echoid-s1627" xml:space="preserve">Tunc ab linea, quæ <lb/>ſecundũ abaciextremã partë demiſſa erit, in interiorë partë alia recedat <lb/>unius et dimidiatæ partis latitudine. </s> <s xml:id="echoid-s1628" xml:space="preserve">Deinde eæ lineæ diuidãtur ita, ut qua <lb/>tuor partes et dimidia ſub abaco relinquãtur. </s> <s xml:id="echoid-s1629" xml:space="preserve">Tunc in eo loco quilocus di <lb/>uidit quatuor: </s> <s xml:id="echoid-s1630" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1631" xml:space="preserve">dimidiã, & </s> <s xml:id="echoid-s1632" xml:space="preserve">tres & </s> <s xml:id="echoid-s1633" xml:space="preserve">dimidiam partë, centrũ oculi ſigne <lb/>tur, ducatur{qúe} ex eo centro rotunda circinatio, tam magna in diametro, <lb/>quàm una pars ex octo partibus est, ea erit oculi magnitudine, & </s> <s xml:id="echoid-s1634" xml:space="preserve">in ea cæ <lb/>theto reſpõdens diametros agatur. </s> <s xml:id="echoid-s1635" xml:space="preserve">Tunc ab ſummo ſub abaco inceptum. </s> <s xml:id="echoid-s1636" xml:space="preserve"><lb/>in ſingulis tetrantorum actionibus dimidiatum oculiſpatium minuatur, <lb/> <anchor type="note" xlink:href="" symbol="*"/>donicũ in eundem tetrantem, quiest ſub abaco, ueniat. </s> <s xml:id="echoid-s1637" xml:space="preserve">Capituli autem <anchor type="note" xlink:label="note-0144-01a" xlink:href="note-0144-01"/> craßitudo ſic est facienda, ut ex nouem partibus & </s> <s xml:id="echoid-s1638" xml:space="preserve">dimidia, tres partes <lb/>præpendeant infra aſtragalum ſummi ſcapi. </s> <s xml:id="echoid-s1639" xml:space="preserve">Cymatio adempto abaco & </s> <s xml:id="echoid-s1640" xml:space="preserve"><lb/>cãnalireliqua ſit pars. </s> <s xml:id="echoid-s1641" xml:space="preserve">Proiectura autem cymatij habeat extra abaci qua <lb/>dram oculi magnitudinem. </s> <s xml:id="echoid-s1642" xml:space="preserve">Puluinorum balthei ab abaco hanc habeant <lb/>proiecturam, uti circini centrum unum cum ſit poſitũ in capituli tetr an-<lb/>te, & </s> <s xml:id="echoid-s1643" xml:space="preserve">alterum diducatur ad extremum cymatium, circumactum bal-<lb/>theorum extremas partes tangat. </s> <s xml:id="echoid-s1644" xml:space="preserve">Axes uolutarum ne craßiores ſint, quã <lb/>oculi magnitudo, uolutæ{qúe} ipſæ ſic cedantur, uti altitudines habeant lati-<lb/>tudinis ſuæ duodecimam partem.</s> <s xml:id="echoid-s1645" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div148" type="float" level="2" n="1"> <note symbol="*" position="left" xlink:label="note-0144-01" xlink:href="note-0144-01a" xml:space="preserve">donec</note> </div> <pb o="89" file="0145" n="145" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1646" xml:space="preserve">Hæ erunt ſymmetriæ capitulorum, quæ columnæ futuræ ſunt ab mini <lb/>eno ad pedes. </s> <s xml:id="echoid-s1647" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s1648" xml:space="preserve">Quæ ſupra eruntreliqua, habebunt ad eundem modum <lb/>ſymmetrias. </s> <s xml:id="echoid-s1649" xml:space="preserve">Abacus autem erit longus & </s> <s xml:id="echoid-s1650" xml:space="preserve">latus, quàm craſſa columna <lb/>estima, adiecta parte nona, uti quo minus habuerit altior columna con-<lb/>tractum, eò ne minus habeat capitulum ſuæ ſymmetriæ proiccturam, & </s> <s xml:id="echoid-s1651" xml:space="preserve"><lb/>in altitudine ratæ partis adiectionem. </s> <s xml:id="echoid-s1652" xml:space="preserve">De uolutarum deſcriptionibus uti <lb/>ad circinum ſint recte inuolutæ, quemadmodum deſcribantur, in extre-<lb/>mo libro forma & </s> <s xml:id="echoid-s1653" xml:space="preserve">ratio earum erit ſubſcripta.</s> <s xml:id="echoid-s1654" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1655" xml:space="preserve">Capitulis perfectis, dein{qúe} in ſummis columnarum ſcapis, non ad libel <lb/>lam, ſed ad æqualem modulum collocatis, uti quæ adiectio in ſtylobatis <lb/>facta fuerit, in ſuperioribus membris reſpõdeat ſymmetria epiſtyliorum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1656" xml:space="preserve">Epiſtyliorum ratio ſic est habenda, ut ſi columnæ fuerint à minimo. </s> <s xml:id="echoid-s1657" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s1658" xml:space="preserve"><lb/>pedũ ad. </s> <s xml:id="echoid-s1659" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s1660" xml:space="preserve">pedes, epiſtylij ſit altitudo dimidia craßitudinis imæ colũnæ. </s> <s xml:id="echoid-s1661" xml:space="preserve"><lb/>Item ab. </s> <s xml:id="echoid-s1662" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s1663" xml:space="preserve">pedibus ad uiginti, columnæ altitudo dimetiatur in partes <lb/>xiij. </s> <s xml:id="echoid-s1664" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1665" xml:space="preserve">unius partis altitudo epiſtylij fiat. </s> <s xml:id="echoid-s1666" xml:space="preserve">Item ſià. </s> <s xml:id="echoid-s1667" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1668" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s1669" xml:space="preserve">xxv. </s> <s xml:id="echoid-s1670" xml:space="preserve">pedes, <lb/>diuidatur altitudo in partes duodecim & </s> <s xml:id="echoid-s1671" xml:space="preserve">ſemiſſem, & </s> <s xml:id="echoid-s1672" xml:space="preserve">eius una pars epi-<lb/>ſtylium in altitudine fiat. </s> <s xml:id="echoid-s1673" xml:space="preserve">Item ſià. </s> <s xml:id="echoid-s1674" xml:space="preserve">xxv. </s> <s xml:id="echoid-s1675" xml:space="preserve">pedibus ad. </s> <s xml:id="echoid-s1676" xml:space="preserve">xxx. </s> <s xml:id="echoid-s1677" xml:space="preserve">diuidatur in <lb/>partes duodecim, & </s> <s xml:id="echoid-s1678" xml:space="preserve">eius una pars altitudo fiat. </s> <s xml:id="echoid-s1679" xml:space="preserve">Item ſecundum ratam <lb/>partem, ad eundem modum, ex altitudine columnarum expediendæ ſunt <lb/>altitudines epiſtyliorum. </s> <s xml:id="echoid-s1680" xml:space="preserve">Quo enim altius oculi ſcandit acies, non facile <lb/>perſecat aëris crebritatem: </s> <s xml:id="echoid-s1681" xml:space="preserve">dilapſa ita altitudinis ſpatio, & </s> <s xml:id="echoid-s1682" xml:space="preserve">uiribus ex <lb/>trita, incertam modulor um renunciat ſenſibus quantitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1683" xml:space="preserve">quare ſem-<lb/>per adijciendum est rationis ſupplemẽtum in ſymmetriarum membris, <lb/>ut cum fuerint in altioribus locis opera, aut etiam ipſa coloßicotera cer-<lb/>tam habeant magnitudinum rationem. </s> <s xml:id="echoid-s1684" xml:space="preserve">Epiſtylij latitudo in imo, quæ ſu-<lb/>pra capitulũ erit, quãta craßitudo ſummæ colũnæ ſub capitulo erit, tanta <lb/>fiat ſummũ, quantũ imus ſcapus. </s> <s xml:id="echoid-s1685" xml:space="preserve">Cymatiũ epiſtylij ſeptima parte ſuæ alti <lb/>tudinis est faciendũ, & </s> <s xml:id="echoid-s1686" xml:space="preserve">in proiectura tantundẽ, reliqua pars præter cy-<lb/>matiũ, diuidenda est in partes. </s> <s xml:id="echoid-s1687" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s1688" xml:space="preserve">et earũ triũ prima faſcia est faciẽda, ſe <lb/>cunda quator, ſumma quin. </s> <s xml:id="echoid-s1689" xml:space="preserve">Item zophorus ſupra epiſtyliũ quarta par-<lb/>te minus, quàm epiſtyliũ. </s> <s xml:id="echoid-s1690" xml:space="preserve">Sin autem ſigilla deſignari oportuerit, quarta <lb/>parte altiorem, quàm epiſtylium, uti auctoritatem habeant ſcalpturæ. </s> <s xml:id="echoid-s1691" xml:space="preserve"><lb/>Cymatium ſuæ altitidinis partis ſeptimæ, proiectura cymatij, quanta <lb/>eius craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s1692" xml:space="preserve">Supra zophorũ denticulus est faciendus tam altus, quàm <pb o="90" file="0146" n="146" rhead="M. VITRV VII"/> epiſtylij media faſcia, proie ctur a eius, quantum altitudo. </s> <s xml:id="echoid-s1693" xml:space="preserve">Interſectio, quæ <lb/>græce μετοχὴ dicitur, ſic est diuidenda, uti denticulus altitudinis ſuæ<unsure/> <lb/>dimidiam partem habeat in frõte. </s> <s xml:id="echoid-s1694" xml:space="preserve">Cauus autem inter ſectionis huius, fron <lb/>tis è tribus duas latitudinis partes habeat, huius cymatiũ, altitudinis eius <lb/>ſextam partem. </s> <s xml:id="echoid-s1695" xml:space="preserve">Corona cum ſuo cymatio præter ſimã, quantum media <lb/>faſcia epiſtylij. </s> <s xml:id="echoid-s1696" xml:space="preserve">Proiectur a coronæ cum denticulo facienda est, quantum <lb/>erit altitudo à zophoro ad ſummum coronæ cymatium, & </s> <s xml:id="echoid-s1697" xml:space="preserve">omnino omnes <lb/>ecphoræ uenuſtiorem habent ſpeciem, quæ quantum altitudinis, tantun-<lb/>dem habeant proiecturæ. </s> <s xml:id="echoid-s1698" xml:space="preserve">Tympani autem, quod est in faſtigio, altitudo <lb/>ſic est facienda, ut frons coronæ ab extremis cymatijs tota dimetiatur in <lb/>partes nouem, & </s> <s xml:id="echoid-s1699" xml:space="preserve">ex eis una pars in medio cacumine tympani conſtitua-<lb/>tur, dum contra epiſtylia columnarum{qúe} hypotr achelia ad perpendicu-<lb/>lum reſpondeant. </s> <s xml:id="echoid-s1700" xml:space="preserve">Coronæ quæ ſupra tympanum fiunt, æqualiter imis <lb/>præter ſimas ſunt collocandæ, inſuper coronas ſimæ quas græci ἐϖιτίθι <lb/>δας dicunt, faciendæ ſunt altiores octaua parte coronar um altitudinis. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1701" xml:space="preserve">Acroteria angularia tam alta, quantum est tympanũ medium. </s> <s xml:id="echoid-s1702" xml:space="preserve">Mediana <lb/>altiora octaua parte, quàm angularia.</s> <s xml:id="echoid-s1703" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1704" xml:space="preserve">Membra omnia quæ ſupra capitula columnarum ſunt futura, id est, <lb/>epiſtylia, zophori, coronæ, tympana, faſtigia, acroteria, inclinanda ſunt <lb/>in frontis ſuæ cuius{qúe} altitudinis parte. </s> <s xml:id="echoid-s1705" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s1706" xml:space="preserve">ideo quòd, cum ſteterimus <lb/>contra frontes, ab oculo lineæ duæ ſi extenſæ fuerint, & </s> <s xml:id="echoid-s1707" xml:space="preserve">unatetigerit <lb/>imam operis partem, altera ſummam, quæ ſummam tetigerit, longior fi-<lb/>e<unsure/>t. </s> <s xml:id="echoid-s1708" xml:space="preserve">Ita quo longior uiſus lineæ in ſuperiorem partem procedit, reſupina-<lb/>tam facit eius ſpeciem. </s> <s xml:id="echoid-s1709" xml:space="preserve">Cum autem (uti ſupra ſcriptum est) in fronte in <lb/>clinata fuerint, tunc in aſpectu uidebuntur eſſe ad perpendiculum & </s> <s xml:id="echoid-s1710" xml:space="preserve">nor <lb/>mam. </s> <s xml:id="echoid-s1711" xml:space="preserve">Columnarum ſtriges faciendæ ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s1712" xml:space="preserve">xxiiij. </s> <s xml:id="echoid-s1713" xml:space="preserve">Ita excauatæ, uti norma <lb/>in cauo ſtrigis cum fuerit coniecta, circumacta, ita anconibus ſtriarum <lb/>dextra ac ſiniſtra angulos tangat, ut acumen normæ cir cumrotundatio-<lb/>ne tangendo peruagari poßit.</s> <s xml:id="echoid-s1714" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="91" file="0147" n="147" rhead="DE ARCHITEC. LIB. III."/> <figure> <description xml:id="echoid-description19" xml:space="preserve">K. Acro<unsure/>-<lb/>tetia.</description> <description xml:id="echoid-description20" xml:space="preserve">I. Tympa <lb/>num.</description> <description xml:id="echoid-description21" xml:space="preserve">A. Sima.</description> <description xml:id="echoid-description22" xml:space="preserve">B. Coro-<lb/>na.</description> <description xml:id="echoid-description23" xml:space="preserve">C. Denti-<lb/>culus.</description> <description xml:id="echoid-description24" xml:space="preserve">D. Zopho <lb/>rus.</description> <description xml:id="echoid-description25" xml:space="preserve">E. Cymati <lb/>um.</description> <description xml:id="echoid-description26" xml:space="preserve">F. Tertia <lb/>faſcia.</description> <description xml:id="echoid-description27" xml:space="preserve">G. Secun-<lb/>da faſcia.</description> <description xml:id="echoid-description28" xml:space="preserve">H. prima <lb/>faſcia.</description> <variables xml:id="echoid-variables4" xml:space="preserve">A B C D E F G H I K</variables> </figure> <pb o="92" file="0148" n="148" rhead="M. VITRV VII"/> </div> <div xml:id="echoid-div150" type="section" level="1" n="110"> <head xml:id="echoid-head114" xml:space="preserve">VARIARVM COLVMNARVM DORICA-<lb/>c arum ſtriatarum figuræ.</head> <figure> <image file="0148-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0148-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1715" xml:space="preserve">Craßitudines ſtriarum faciendæ ſunt, quantum adiectio in media co-<lb/>lumna ex deſcriptione inuenietur. </s> <s xml:id="echoid-s1716" xml:space="preserve">In ſimis quæ ſupra coronam in lateri-<lb/>bus ſunt ædium, capita leonina ſunt ſculpenda it a poſita, uti contra co-<lb/>lumnas ſingulas ea primum ſint deſignata, cæterauero æquali modo di-<lb/>ſpoſita, uti ſingula ſingulis medijs tegulis reſpondeant. </s> <s xml:id="echoid-s1717" xml:space="preserve">Hæc autem quæ <lb/>erunt contra columnas, perterebrata ſint ad canalem, qui excipit è tegu-<lb/>lis aquam cœleſtem. </s> <s xml:id="echoid-s1718" xml:space="preserve">Mediana autem ſint ſolida, uti qua cadit uis aquæ <lb/>per tegulas in canalem, ne deijciatur per intercolumnia, ne tranſeuntes <lb/>perfundant. </s> <s xml:id="echoid-s1719" xml:space="preserve">Sed quæ ſunt contra columnas, uideantur emittere uomentia <pb o="93" file="0149" n="149" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII."/> ructus aquarum ex ore. </s> <s xml:id="echoid-s1720" xml:space="preserve">Aedium Ionicarum, quàm aptißime potui, diſpo <lb/>ſitiones hoc uolumine deſcripſi. </s> <s xml:id="echoid-s1721" xml:space="preserve">Doricarum autem & </s> <s xml:id="echoid-s1722" xml:space="preserve">Corinthiarum, <lb/>quæ ſint proportiones in ſequenti libro explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s1723" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div151" type="section" level="1" n="111"> <head xml:id="echoid-head115" xml:space="preserve">M. VITRVVII <lb/>DE ARCHITECT VRA, <lb/>LIBER QVARTVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1724" xml:space="preserve">CVM ANIMADVERTISSEM, IMPERA <lb/>tor, plures de architectur a præcepta uolumina{qúe} com <lb/>mentariorum non ordinata, ſed incepta, uti particu-<lb/>las errabundas reliquiſſe, dignam & </s> <s xml:id="echoid-s1725" xml:space="preserve">utilißimam rem <lb/>putaui, antea diſciplinæ corpus ad perſectam ordina<unsure/> <lb/>tionem perducere, & </s> <s xml:id="echoid-s1726" xml:space="preserve">præſcriptas in ſingulis uolu-<lb/>minibus ſingulorum generum qualitates explicare. </s> <s xml:id="echoid-s1727" xml:space="preserve">Ita Cæſar primo <lb/>uolumine tibi de officio eius, & </s> <s xml:id="echoid-s1728" xml:space="preserve">quibus eruditum eſſe rebus architectum <lb/>oporteat, expoſui. </s> <s xml:id="echoid-s1729" xml:space="preserve">Secundo de copijs materiæ è quibus ædificia conſtitu-<lb/>untur, difputaui. </s> <s xml:id="echoid-s1730" xml:space="preserve">Tertio autem de ædium ſacrarum diſpo ſitionibus, et de <lb/>earum generum uarietate, quas{qúe}, et quot habeant ſpe<unsure/>cies, earum{qúe} quæ <lb/>ſunt in ſingulis generibus, distributiones, ex tribus{qúe} generibus quæ ſub-<lb/>tilißimas haberẽt proportionibus modulorum qualitates, Ionici generis <lb/>mores docui. </s> <s xml:id="echoid-s1731" xml:space="preserve">Nunc in hoc uolumine de Doricis Corinthijs{qúe} inſtitutis et <lb/>omnibus dicam, eorum{qúe} diſcrimina & </s> <s xml:id="echoid-s1732" xml:space="preserve">proprietates explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s1733" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div152" type="section" level="1" n="112"> <head xml:id="echoid-head116" xml:space="preserve">DE TRIBVS GENERIBVS COLVMNARVM, <lb/>origines & inuentiones. CAPVT I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1734" xml:space="preserve">COLVMNAE Corinthiæ, præter capitula, omnes ſymmetri as ha <lb/>bent, uti Ionicæ, ſed capitulorum altitudines efficiũt eas prorata <lb/>excelſiores & </s> <s xml:id="echoid-s1735" xml:space="preserve">graciliores, quòd Ionici capituli altitudo tertia pars est <lb/>craßitudinis colmmnæ, Corinthij tota craßitudo ſcapi. </s> <s xml:id="echoid-s1736" xml:space="preserve">Igitur quòd duæ <lb/>partes è craßitudine columnarum capitulis Corinthiorum adijciuntur, <lb/>effic<unsure/>ũt excelſitate ſpeciẽ earũ graciliorem. </s> <s xml:id="echoid-s1737" xml:space="preserve">Cætera membra, quæ ſupra <pb o="94" file="0150" n="150" rhead="M. VITRV VII"/> columnas imponũtur, aut è Doricis ſymmetrijs, aut Ionicis moribus, is<unsure/> <lb/>Corinthijs columnis collocãtur, quod ipſum Corinihiũ genus propriam <lb/>coronarum reliquorum{qúe} ornamentorum nõ habuerit inſtitutionem, ſed <lb/>aut è triglyphorum rationibus mutili in coronis, et in epiſtylijs guttæ Do <lb/>rico more diſponuntur, aut ex lonicis inſtitutis zophori ſcalpturis orna <lb/>ti cum denticulis & </s> <s xml:id="echoid-s1738" xml:space="preserve">coronis diſtribuuntur. </s> <s xml:id="echoid-s1739" xml:space="preserve">Ita è generibus duobus capi-<lb/>tulo interpoſito, tertium genus in operibus est procreatum. </s> <s xml:id="echoid-s1740" xml:space="preserve">E columna-<lb/>rum enim formationibus triũ generum factæ ſunt nominationes, Dorica, <lb/>Ionica, Corinthia, è quibus prima & </s> <s xml:id="echoid-s1741" xml:space="preserve">antiquitus Dorica eſt nata. </s> <s xml:id="echoid-s1742" xml:space="preserve">Nam{qúe} <lb/>Achaia Peloponeſſo{qúe} tota, Dorus Hellenis et Opticos Nymphæ filius re <lb/>gnauit, is{qúe} Argis uetuſta ciuitate Iunonis templum ædificauit eius gene-<lb/>ris fortuito formæ phanum, deinde ijſdem generibus in cæteris Achaiæ <lb/>ciuitatibus, cum etiamnum non eſſet ſymmetriarum ratio nata. </s> <s xml:id="echoid-s1743" xml:space="preserve">Poſtea au <lb/>tem quàm Athenienſes ex reſponſis Apollonis Delphici, communi conſi-<lb/>lio totius Hellados, tredecim colonias uno tempore in Aſiam de duxerunt, <lb/>duces{qúe} in ſingulis colonijs conſtituerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1744" xml:space="preserve">ſummam imperij partem<unsure/> <lb/>Ioni Xuthi et Creuſæ filio dederunt, quem etiam Apollo Delphis ſuum fi <lb/>lium in reſponſis est proſeſſus, ijs{qúe} eas colonias in Aſiam deduxit, & </s> <s xml:id="echoid-s1745" xml:space="preserve">Ca-<lb/>riæ fines occupauit, ibi{qúe} ciuitates amplißimas conſtituit, Epheſum, Mile-<lb/>tum, Myunta (quæ olim ab aqua est deuorata, cuius ſacra & </s> <s xml:id="echoid-s1746" xml:space="preserve">ſuffragium <lb/>Mileſijs, Iones attribuerunt) Prienem, Samum, Teon, Colophona, Chi-<lb/>um, Erythras, Phoceam, Clazomenas, Lebedũ, Meliten. </s> <s xml:id="echoid-s1747" xml:space="preserve">Hæc Melite pro-<lb/>pter ciuium arrogantiam, ab his ciuitatibus bello indicto communiconſi <lb/>lio est ſublata, cuius loco poſtearegis Attali & </s> <s xml:id="echoid-s1748" xml:space="preserve">Arſinoês beneficio, Smyr <lb/>neorum ciuit as inter Ionas est recepta. </s> <s xml:id="echoid-s1749" xml:space="preserve">Hæ ciuitates cum Car as & </s> <s xml:id="echoid-s1750" xml:space="preserve">Le-<lb/>legas eieciſſent, eam terræ regionem à duce ſuo Ione appellauerunt Ioni-<lb/>am. </s> <s xml:id="echoid-s1751" xml:space="preserve">Ibi{qúe} templa deorum immortalium conſtituentes, cœperunt phana <lb/>ædificare, & </s> <s xml:id="echoid-s1752" xml:space="preserve">primum Apollini Panionio ædem, uti uider ant in Achaia, <lb/>conſtituerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1753" xml:space="preserve">eam Doricam appellauerunt, quòd in Dorieon ciuitati <lb/>bus primum factam eo genere uiderunt. </s> <s xml:id="echoid-s1754" xml:space="preserve">In ea æde cum uoluiſſent colum-<lb/>nas collocare, non habentes ſymmetrias earum, & </s> <s xml:id="echoid-s1755" xml:space="preserve">quærentes quibus ra-<lb/>tionibus efficere poſſent, uti & </s> <s xml:id="echoid-s1756" xml:space="preserve">ad onus ferendum eſſent idoneæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1757" xml:space="preserve">in <lb/><emph style="ul">aſpectu probatam haberent uenuſtatem</emph>, dimenſi ſunt uirilis pedis ueſtigi <lb/>um, & </s> <s xml:id="echoid-s1758" xml:space="preserve">cum inueniſſent <emph style="ul">pedem ſextam partem eſſe altitudinis in homine,</emph> <pb o="95" file="0151" n="151" rhead="DE ACRHITEC. LIB. IIII."/> ita in columnam tranſtulerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1759" xml:space="preserve">qua craßitudine fecerunt baſim ſcapi. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1760" xml:space="preserve">tantum eam ſexies cum capitulo in altitudinem extulerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1761" xml:space="preserve">Ita Dorica co <lb/>lumna uirilis corporis proportionem, & </s> <s xml:id="echoid-s1762" xml:space="preserve">firmitatem, & </s> <s xml:id="echoid-s1763" xml:space="preserve">uenuſtatem in <lb/>ædificijs præſtare cepit. </s> <s xml:id="echoid-s1764" xml:space="preserve">Item poſtea Dianæ conſtituere ædem quæren-<lb/>tes noui generis ſpeciem, ijſdem ueſtigijs ad muliebrem tranſtulerunt <emph style="ul">gra</emph> <lb/><emph style="ul">cilitatem</emph>: </s> <s xml:id="echoid-s1765" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1766" xml:space="preserve">ſecerunt primum columnæ craßitudinem altitudinis octaua <lb/>parte, ut haberent ſpeciem excelſiorem, baſi ſpir am ſuppoſuerunt pro <lb/>calceo, capitulo uolutas, uti <emph style="ul">capillamento concriſpatos cincinnos præpen</emph> <lb/><emph style="ul">dentes</emph> dextra ac ſiniſtra collocauerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1767" xml:space="preserve"><emph style="ul">cymatijs & encarpis</emph> pro cri <lb/>nibus diſpoſit is frontes ornauerunt, trunco{qúe} toto ſtrias, uti ſtolarum ru <lb/>gas matronali more demiſerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1768" xml:space="preserve">Ita duobus diſcriminibus columnarum <lb/>inuentionem, unam uirili ſine ornatu nudam ſpecie, alter am muliebri ſub <lb/>tilitate, & </s> <s xml:id="echoid-s1769" xml:space="preserve">ornatu ſymmetria{qúe} ſunt imitati. </s> <s xml:id="echoid-s1770" xml:space="preserve">Poſteri uero <emph style="ul">elegantia ſubti</emph> <lb/><emph style="ul">litate{qúe} iudiciorum progreßi</emph>, & </s> <s xml:id="echoid-s1771" xml:space="preserve">gracilioribus modulis delectati, ſeptem <lb/>craßitudinis diametros in altitudinẽ columnæ Doricæ, Ionicæ <emph style="ul">octoſemis</emph> <lb/>conſtituerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1772" xml:space="preserve">Id autem quòd Iones feccrunt, primo Ionicum est nomina-<lb/>tum. </s> <s xml:id="echoid-s1773" xml:space="preserve">Tertium uero quod Corinthium dicitur, <emph style="ul">uirginalis</emph> habet gracilita-<lb/>tis imitationem, quòd uirgines propter ætatis teneritatem gracilioribus <lb/>membris figuratæ, <emph style="ul">effect us recipiunt</emph> in ornatu uenuſtiores. </s> <s xml:id="echoid-s1774" xml:space="preserve">Eius autem <lb/>capituli prima inuentio ſic memoratur eſſe facta. </s> <s xml:id="echoid-s1775" xml:space="preserve">Virgo ciuis Corinthia <lb/>iam matur anuptijs, <emph style="ul">implicita morbo deceßit</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s1776" xml:space="preserve">Poſt ſepultur am eius, quibus <lb/>ea uiua poculis delectabatur, nutrix collecta & </s> <s xml:id="echoid-s1777" xml:space="preserve">cõpoſita in <emph style="ul">calatho</emph> per-<lb/>tulit ad monumentum, et in ſummo collocauit, & </s> <s xml:id="echoid-s1778" xml:space="preserve">uti ea permanerent diu <lb/>tius ſub diuo, tegula texit. </s> <s xml:id="echoid-s1779" xml:space="preserve">Is calathus fortuito ſupra achantir adicem fue-<lb/>rat collocatus. </s> <s xml:id="echoid-s1780" xml:space="preserve">Interim pondere preſſa radix achantimedia, <emph style="ul">folia</emph> & </s> <s xml:id="echoid-s1781" xml:space="preserve">cau <lb/>liculos circa uernum tempus profudit, cuius cauliculi <emph style="ul">ſecundum</emph> calathi <lb/>latera creſcentes, & </s> <s xml:id="echoid-s1782" xml:space="preserve">ab angulis tegulæ ponderis neceßitate expreßi fle-<lb/>xur as in extremas partes uolutarum facere ſunt coacti. </s> <s xml:id="echoid-s1783" xml:space="preserve">Tunc Callima-<lb/>chus, qui propter elegantiam & </s> <s xml:id="echoid-s1784" xml:space="preserve">ſubtilitatem artis marmoreæ ab Athe-<lb/>nienſibus <emph style="ul">catatechnos</emph> fuer at nominatus, præteriens hoc monumentum <lb/>animaduertit eum calathum, & </s> <s xml:id="echoid-s1785" xml:space="preserve">circa foliorum naſcentem teneritatem, <lb/>delectatus{qúe} genere & </s> <s xml:id="echoid-s1786" xml:space="preserve">formæ nouitate, adid exemplar columnas apud <lb/>Corinthios ſecit, ſymmetrias{qúe} conſtituit, ex eo{qúe} in operum perſectioni-<lb/>bus Corinthij generis diſtribuit rationes, Eius autem capituli ſymme- <pb o="96" file="0152" n="152" rhead="M. VITRV VII"/> tria ſic est facienda, uti quanta fuerit craßitudo imæ columnæ, tanta <unsure/>ſit <lb/>altitudo capituli cum abaco. </s> <s xml:id="echoid-s1787" xml:space="preserve">Abaci latitudo ita habeat rationem, ut quan <lb/>ta fuerit altitudo, bis tanta ſit diagonios ab angulo adangulum. </s> <s xml:id="echoid-s1788" xml:space="preserve">Spatia <lb/>e<unsure/>nim ita iuſtas habebunt ſrontes quoquouerſus.</s> <s xml:id="echoid-s1789" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description29" xml:space="preserve">Covír@@@</description> <description xml:id="echoid-description30" xml:space="preserve">Jo@@@@</description> </figure> <pb o="99" file="0153" n="153" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII"/> <figure> <description xml:id="echoid-description31" xml:space="preserve">Do@@ca</description> <description xml:id="echoid-description32" xml:space="preserve">@@@fana</description> </figure> <pb o="100" file="0154" n="154" rhead="M. VITRV VII"/> <figure> <description xml:id="echoid-description33" xml:space="preserve">Copofied</description> </figure> <pb o="101" file="0155" n="155" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII."/> <figure> <description xml:id="echoid-description34" xml:space="preserve">A. Abacus</description> <description xml:id="echoid-description35" xml:space="preserve">B. Craßi-<lb/>tudo imi <lb/>ſcapi colũ <lb/>næ.</description> <description xml:id="echoid-description36" xml:space="preserve">C. Craßi-<lb/>tudo hypo <lb/>trachelij.</description> <description xml:id="echoid-description37" xml:space="preserve">D. Contra <lb/>ctura frõ-<lb/>tis abaci.</description> <variables xml:id="echoid-variables5" xml:space="preserve">A B C D</variables> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1790" xml:space="preserve">Latitudinis frontes ſinuẽtur introrſus ab extremis angulis abaci, ſuæ <lb/>frontis latitudinis nona. </s> <s xml:id="echoid-s1791" xml:space="preserve">Ad imum capituli tantam habeãt craßitudinem, <lb/>quantam habet ſumma columna, præter apotheſim & </s> <s xml:id="echoid-s1792" xml:space="preserve">aſtragalum. </s> <s xml:id="echoid-s1793" xml:space="preserve">Aba-<lb/>cicraßitudo ſeptima capituli altitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s1794" xml:space="preserve">Dempta abaci craßitudine, diui <lb/>datur reliqua pars in partes tres, ex quibus una imo folio detur, ſecũdum <lb/>folium mediam altitudinem teneat, cauliculi eandem habeant altitudinem, <lb/>è quibus folia naſcuntur proiecta, uti abacum excipiant, quæ ex caulico-<lb/>rum folijs natæ procurrunt ad extremos angulos uolutæ, minores{qúe} he-<lb/>lices intra ſuum medium, qui ſunt in abaco, floribus ſubiecti ſcalpantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1795" xml:space="preserve">Flores in quatuor partibus quãta erit abaci craßitudo, tam magni formen <lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s1796" xml:space="preserve">Ita his ſymmetrijs Corinthia capitula ſuas habebunt exactiones.</s> <s xml:id="echoid-s1797" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="102" file="0156" n="156" rhead="M. VITRV VII"/> <figure> <description xml:id="echoid-description38" xml:space="preserve">A. Modu-<lb/>lus ex imi <lb/>ſcapicolũ <lb/>næ ſum-<lb/>ptus.</description> <description xml:id="echoid-description39" xml:space="preserve">B. Voluta.</description> <description xml:id="echoid-description40" xml:space="preserve">C. Folium.</description> <description xml:id="echoid-description41" xml:space="preserve">D. Flos.</description> <description xml:id="echoid-description42" xml:space="preserve">E. Caulicu <lb/>li.</description> <description xml:id="echoid-description43" xml:space="preserve">F. Abacus</description> <variables xml:id="echoid-variables6" xml:space="preserve">F D F B E E B C C C C A A</variables> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1798" xml:space="preserve">Sunt autem, quæ ijſdem columnis imponũtur, capitulorum genera ua-<lb/>rijs uocabulis nominata, quorum nec proprietates ſymmetriarũ, nec co-<lb/>lumnarum genus aliud nominare poſſumus, ſed ipſorum uocabula tra-<lb/>ducta & </s> <s xml:id="echoid-s1799" xml:space="preserve">commutata ex Corinthijs, & </s> <s xml:id="echoid-s1800" xml:space="preserve">puluinatis, & </s> <s xml:id="echoid-s1801" xml:space="preserve">Doricis uidemus, <lb/>quorum ſymmctriæ ſunt in nouarũ ſcalpturarũtranslatæ ſubtilitatem.</s> <s xml:id="echoid-s1802" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div153" type="section" level="1" n="113"> <head xml:id="echoid-head117" xml:space="preserve">DE ORNAMENTIS COLVMNARVM. <lb/>CAPVT II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1803" xml:space="preserve">QVONIAM autem de generibus columnarum origines & </s> <s xml:id="echoid-s1804" xml:space="preserve">in-<lb/>uentiones ſupra ſunt ſcriptæ, non alienum mihi uidetur ijſdem ra <lb/>tionibus de ornamentis corum, quemadmodum ſunt progna <lb/>ta, & </s> <s xml:id="echoid-s1805" xml:space="preserve">quibus principijs & </s> <s xml:id="echoid-s1806" xml:space="preserve">originibus inuenta dicere. </s> <s xml:id="echoid-s1807" xml:space="preserve">In ædificijs omni-<lb/>bus inſuper collocatur materiatio uarijs uocabulis nominata. </s> <s xml:id="echoid-s1808" xml:space="preserve">Ea autem <lb/>uti in nominationibus, ita in re uarias habet utilitates. </s> <s xml:id="echoid-s1809" xml:space="preserve">Trabes enim ſupra <lb/>columnas, & </s> <s xml:id="echoid-s1810" xml:space="preserve">paraſtatas, & </s> <s xml:id="echoid-s1811" xml:space="preserve">antas ponuntur, in cõtignationibus tigna et <lb/>axes, ſub tectis ſi maiora ſpatia ſunt, columẽ in ſummo faſtigio culminis, <pb o="103" file="0157" n="157" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII."/> unde & </s> <s xml:id="echoid-s1812" xml:space="preserve">columnæ dicuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s1813" xml:space="preserve">tranſtra, & </s> <s xml:id="echoid-s1814" xml:space="preserve">capreoli, ſi commoda, colu-<lb/>men & </s> <s xml:id="echoid-s1815" xml:space="preserve">canterij prominentes ad extremam ſubgrundationem.</s> <s xml:id="echoid-s1816" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1817" xml:space="preserve">Supra canterios, templa, deinde inſuper ſub tegulas aſſeres ita pro-<lb/>minentes, uti parietes proiecturis eorum tegantur. </s> <s xml:id="echoid-s1818" xml:space="preserve">Ita una quæ{qúe} res & </s> <s xml:id="echoid-s1819" xml:space="preserve"><lb/>locum, & </s> <s xml:id="echoid-s1820" xml:space="preserve">genus, & </s> <s xml:id="echoid-s1821" xml:space="preserve">ordinem proprium tuetur, è quibus rebus, & </s> <s xml:id="echoid-s1822" xml:space="preserve">àma-<lb/>teriatura fabrili, in lapideis & </s> <s xml:id="echoid-s1823" xml:space="preserve">marmoreis ædium ſacrarum ædificationi <lb/>bus artifices diſpoſitiones eorum ſcalpturis ſunt imitati, & </s> <s xml:id="echoid-s1824" xml:space="preserve">eas inuentio-<lb/>nes perſequendas put auerunt, ideo quòd antiqui ſabri quodam in loco ædi <lb/>ficantes, cum ita ab interioribus parietibus adextremas partes tigna pro <lb/>minentia habuiſſent collocata, intertignia ſtruxerunt, ſupra{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s1825" xml:space="preserve">coronas <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1826" xml:space="preserve">faſtigia uenuſtiore ſpecie fabrilibus operibus ornauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1827" xml:space="preserve">Tum pro-<lb/>iectur as tignorum quantum eminebant, ad line am & </s> <s xml:id="echoid-s1828" xml:space="preserve">perpendiculum pa <lb/>rietum perſecuerunt: </s> <s xml:id="echoid-s1829" xml:space="preserve">quæ ſpecies cum inuenuſta ijs uiſa eſſet, tabellas ita <lb/>formatas, uti nunc fiunt triglyphi, contra tignorum præciſiones in fron-<lb/>te fixerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1830" xml:space="preserve">eas cera cerulea depinxerunt, ut præciſiones tignorum te <lb/>ctæ non offenderent uiſum. </s> <s xml:id="echoid-s1831" xml:space="preserve">Ita diuiſiones tignorum tect æ triglyphorum <lb/>diſpoſitione intertigniũ, et opam habere in Doricis operibus cœperunt. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1832" xml:space="preserve">Poſtea alij in alijs operibus ad perpendiculum triglyphorum canterios <lb/>prominentes proiecerunt, eorum{qúe} proiectur as ſinuauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1833" xml:space="preserve">Ex eo uti è <lb/>tignorum diſpoſitionibus triglyphi, it a è canteriorum protectur is mutilo <lb/>rum ſub coronis ratio est inuenta. </s> <s xml:id="echoid-s1834" xml:space="preserve">Ita ſerè in operibus lapideis & </s> <s xml:id="echoid-s1835" xml:space="preserve">mar-<lb/>moreis, mutili inclinati ſcalpturis deſormãtur, quòd imitatio est canterio <lb/>rum. </s> <s xml:id="echoid-s1836" xml:space="preserve">Etenim neceſſario propter ſtillicidia proclinati collocantur. </s> <s xml:id="echoid-s1837" xml:space="preserve">Ergo <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1838" xml:space="preserve">triglyphorum & </s> <s xml:id="echoid-s1839" xml:space="preserve">mutilorum, in Doricis operibus ratio ex ea imi-<lb/>tatione inuenta est. </s> <s xml:id="echoid-s1840" xml:space="preserve">Non enim, quemadmodum nonnulli err antes dixerũt <lb/>ſeneſtrarum imagines eſſe triglyphos, ita poteſt eſſe, quòd in angulis con-<lb/>tra{qúe} tetrantes columnarum triglyphi conſtituuntur, quibus in locis om-<lb/>nino non patiuntur res ſeneſtras fieri. </s> <s xml:id="echoid-s1841" xml:space="preserve">Diſſoluuntur enim angulorum in <lb/>ædificijs iunctur æ, ſi in his fuerint feneſtrarum lumina relicta, etiam{qúe} ubi <lb/>nunc triglyphi conſtituuntur, ſi ibi luminum ſpatia fuiſſe iudicabuntur, <lb/>ijſdem rationibus denticuli in Ionicis ſeneſtrarum occupauiſſe loca uide-<lb/>buntur. </s> <s xml:id="echoid-s1842" xml:space="preserve">Vtraq; </s> <s xml:id="echoid-s1843" xml:space="preserve">enim & </s> <s xml:id="echoid-s1844" xml:space="preserve">inter denticulos, & </s> <s xml:id="echoid-s1845" xml:space="preserve">inter triglyphos, quæ ſunt <lb/>interualla, Methopæ nominantur, ὄϖασ enim Græci tignorum cubilia <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1846" xml:space="preserve">aſſerum appellãt, uti noſtriea caua, columbaria. </s> <s xml:id="echoid-s1847" xml:space="preserve">Ita quod inter duas <pb o="104" file="0158" n="158" rhead="M. VITRVVII"/> opas est intertignium, id methopa est apud eos nominatum. </s> <s xml:id="echoid-s1848" xml:space="preserve">Ita uti ante <lb/>in Doricis triglyphorum & </s> <s xml:id="echoid-s1849" xml:space="preserve">mutilorum est inuenta ratio, item in Ionicis <lb/>denticulorũ conſtitutio propriam in operibus habet rationem, & </s> <s xml:id="echoid-s1850" xml:space="preserve">quem-<lb/>admodum mutili canteriorum proiectur æ ſerunt imaginem, ſic in Ioni-<lb/>cis denticuli ex proiecturis, aſſerum habent imit ationem. </s> <s xml:id="echoid-s1851" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s1852" xml:space="preserve">in græcis <lb/>operibus, nemo ſub mutilo denticulos conſtituit. </s> <s xml:id="echoid-s1853" xml:space="preserve">Non enim poſſunt ſubtus <lb/>canterios aſſeres eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s1854" xml:space="preserve">Quod ergo ſupra canterios, & </s> <s xml:id="echoid-s1855" xml:space="preserve">templa in ueritate <lb/>debet eſſe collocatum, id in imaginibus ſi infra conſtitutum fuerit, mendo-<lb/>ſam habebit operis rationem. </s> <s xml:id="echoid-s1856" xml:space="preserve">Etiamq́; </s> <s xml:id="echoid-s1857" xml:space="preserve">antiqui non probauerunt, neq; </s> <s xml:id="echoid-s1858" xml:space="preserve">in <lb/>ſtituerũt in ſaſtigijs denticulos fieri, ſed pur as coronas, ideo quòd nec can <lb/>terij, nec aſſeres contra faſtigiorum frontes diſtribuuntur, nec poſſunt <lb/>prominere, ſed ad ſtillicidia proclinati collocantur. </s> <s xml:id="echoid-s1859" xml:space="preserve">Ita quod non poteſt <lb/>in ueritate fieri, id non putauerunt in imaginibus factum, poſſe certam ra <lb/>tionem habere. </s> <s xml:id="echoid-s1860" xml:space="preserve">Omnia enim certa proprietate & </s> <s xml:id="echoid-s1861" xml:space="preserve">à ueris natur æ dedu-<lb/>ctis moribus, traduxerunt in operum perſectiones, & </s> <s xml:id="echoid-s1862" xml:space="preserve">ea probauerunt, <lb/>quorum explicationes in diſputationibus rationem poſſunt habere ueri-<lb/>tatis. </s> <s xml:id="echoid-s1863" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s1864" xml:space="preserve">ex eis originibus ſymmetrias & </s> <s xml:id="echoid-s1865" xml:space="preserve">proportiones uniuſcuius{qúe} ge <lb/>neris conſtitutas reliquerũt, quorum ingreſſus perſecutus, de Ionicis & </s> <s xml:id="echoid-s1866" xml:space="preserve"><lb/>Corinthijs inſtitutionibus ſupra dixi, nunc uero Doricam rationem ſum-<lb/>mam{qúe} eius ſpeciem breuiter exponam.</s> <s xml:id="echoid-s1867" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div154" type="section" level="1" n="114"> <head xml:id="echoid-head118" xml:space="preserve">DE RATIONE DORICA. CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1868" xml:space="preserve">NONNVLLI antiqui architecti negauerunt Dorico genere <lb/>ædes ſacras oportere fieri, quòd mendoſæ & </s> <s xml:id="echoid-s1869" xml:space="preserve">inconuenientes in <lb/>his ſymmetriæ conficiebantur. </s> <s xml:id="echoid-s1870" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s1871" xml:space="preserve">negauit Tarcheſius, item Pytheus, <lb/>non minus Hermogenes. </s> <s xml:id="echoid-s1872" xml:space="preserve">Nam is, cum paratam habuiſſet marmoris copi <lb/>am, in Doricæ ædis perſectionem commutauit, et ex eadem copia eam Io <lb/>nicam Libero patri fecit. </s> <s xml:id="echoid-s1873" xml:space="preserve">Sed tamen non quòd inuenuſta est ſpecies, aut <lb/>genus, aut ſormæ dignitas, ſed quòd impedita est diſtributio, & </s> <s xml:id="echoid-s1874" xml:space="preserve">incom-<lb/>moda in opere triglyphorum & </s> <s xml:id="echoid-s1875" xml:space="preserve">lacunariorum diſtributione. </s> <s xml:id="echoid-s1876" xml:space="preserve">Namq; </s> <s xml:id="echoid-s1877" xml:space="preserve">ne-<lb/>ceſſe est triglyphos conſtitui contra medios tetrantes columnarum, me-<lb/>thopas{qúe}, quæ inter triglyphos fient, æque longas eſſe, quã altas, contra{qúe} <lb/>in angulares columnas triglyphi in extremis partibus conſtituuntur, &</s> <s xml:id="echoid-s1878" xml:space="preserve"> <pb o="105" file="0159" n="159" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII."/> non contra medios tetrantes. </s> <s xml:id="echoid-s1879" xml:space="preserve">Ita methopæ quæ proxime ad angulares tri <lb/>glyphos fiunt, non exeunt quadratæ, ſed oblongiores triglyphis dimidia <lb/>altitudine. </s> <s xml:id="echoid-s1880" xml:space="preserve">At qui methopas æquales uolunt facere, intercolumnia extre-<lb/>ma contrahunt trigly phidimidia altitudine. </s> <s xml:id="echoid-s1881" xml:space="preserve">Hoc autem ſiue in methopa-<lb/>rum longitudinibus, ſiue in inter columniorum cõtractionibus efficiatur, <lb/>est mendoſum Quapropter antiqui euitare uiſi ſunt in ædibus ſacris, Do <lb/>ricæ ſymmetriæ rationem. </s> <s xml:id="echoid-s1882" xml:space="preserve">Nos autẽ exponimus, uti ordo poſtulat, quem-<lb/>admodum à præceptoribus accepimus, uti ſi quis uoluerit his rationibus <lb/>ættendens ita ingredi, habeat proportiones explicatas, quibus emenda-<lb/>tas & </s> <s xml:id="echoid-s1883" xml:space="preserve">ſine uitijs eſſicere poßit æ dium ſacrarum Dorico more perſectio-<lb/>nes. </s> <s xml:id="echoid-s1884" xml:space="preserve">Frons ædis Doricæ in loco, quo columnæ conſtituuntur, diuidatur, ſi <lb/>tetr aſtylos erit, in partes. </s> <s xml:id="echoid-s1885" xml:space="preserve">xxviij. </s> <s xml:id="echoid-s1886" xml:space="preserve">ſi hexaſtylos. </s> <s xml:id="echoid-s1887" xml:space="preserve">xliiij. </s> <s xml:id="echoid-s1888" xml:space="preserve">ex his pars una <lb/>erit modulus, qui græce ἐμβάτης dicitur, cuius moduli conſtitutione <lb/>ratiocinationibus eſſiciuntur omnis operis diſtributiones. </s> <s xml:id="echoid-s1889" xml:space="preserve">Craßitudo co-<lb/>lumnarum erit duorum modulorum, altitudo cum capitulo. </s> <s xml:id="echoid-s1890" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s1891" xml:space="preserve">Capitu-<lb/>li craßitudo unius moduli, latitudo duorũ & </s> <s xml:id="echoid-s1892" xml:space="preserve">moduli ſex<unsure/>tio partis. </s> <s xml:id="echoid-s1893" xml:space="preserve">Craßi <lb/>tudo capituli diuidatur in partes tres, è quibus una plinthus cum cymatio <lb/>fiat, altera echinus cum anulis, tertia hypotr achelio contr ahatur colum-<lb/>næ, ita uti in tertio libro de Ionicis est ſcriptum.</s> <s xml:id="echoid-s1894" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1895" xml:space="preserve">Epiſtylij altitudo unius moduli cum tenia & </s> <s xml:id="echoid-s1896" xml:space="preserve">guttis, tenia moduli ſep-<lb/>tima, guttarum longitudo ſub tenia contra triglyphos, alta cum regula <lb/>parte ſexta moduli præpendeat. </s> <s xml:id="echoid-s1897" xml:space="preserve">Item epiſtylij latitudo ima reſpondeat <lb/>hypotrachelio ſummæ columnæ. </s> <s xml:id="echoid-s1898" xml:space="preserve">Supra epiſtylium collocandi ſunt trigly <lb/>phi cum ſuis methopis alti unius & </s> <s xml:id="echoid-s1899" xml:space="preserve">dimidiati moduli, lati in fronte unius <lb/>moduli, it a diuiſi, ut in angularibus columnis, & </s> <s xml:id="echoid-s1900" xml:space="preserve">in medijs contra tetran-<lb/>tes medios ſint collocati, & </s> <s xml:id="echoid-s1901" xml:space="preserve">intercolumnijs reliquis bini, in medijs pronao <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1902" xml:space="preserve">poſtico cerni, ita relaxatis medijs interuallis ſine impeditionibus adi-<lb/>tus accedẽtibus erit ad deorum ſimulachra. </s> <s xml:id="echoid-s1903" xml:space="preserve">Triglyphorũ latitudo diuida <lb/>tur in partes ſex, ex quibus quinq; </s> <s xml:id="echoid-s1904" xml:space="preserve">partes in medio, duæ dimidiæ dextra <lb/>ac ſiniſtra deſignentur, regula una in medio deformetur femur, quod græ <lb/>ce μηρὼς dicitur, ſecundum eam canaliculi ad normæ cacumẽ impriman <lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s1905" xml:space="preserve">Ex ordine eorum dextra ac ſiniſtra altera ſemora conſtituantur, in <lb/>extremis partibus ſemicanaliculi interuertantur.</s> <s xml:id="echoid-s1906" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1907" xml:space="preserve">Triglyphis ita collocatis, methopæ, quæ ſunt inter triglyphos, æque <pb o="106" file="0160" n="160" rhead="M. VITRVVII"/> altæ ſint, quàm longæ. </s> <s xml:id="echoid-s1908" xml:space="preserve">Item in extremis angulis ſemimethopia ſint im-<lb/>preſſa dimidia moduli latitudine. </s> <s xml:id="echoid-s1909" xml:space="preserve">Ita enim erit, ut omnia uitia, et methopa <lb/>rum, & </s> <s xml:id="echoid-s1910" xml:space="preserve">intercolumniorũ, & </s> <s xml:id="echoid-s1911" xml:space="preserve">lacunariorũ, quòd æquales diuiſiones fact æ <lb/>erunt, emendentur. </s> <s xml:id="echoid-s1912" xml:space="preserve">Triglyphi capitula ſexta parte moduli ſunt faciẽda. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1913" xml:space="preserve">Supra triglyphorum capitula corona est collocanda in proiectura dimi-<lb/>dia, & </s> <s xml:id="echoid-s1914" xml:space="preserve">ſexta parte, habẽs cymatium Doricum in imo, alterum in ſummo, <lb/>item cum cymatijs corona craſſaex dimidia moduli. </s> <s xml:id="echoid-s1915" xml:space="preserve">Diuidendæ autem <lb/>ſunt in corona ima ad perpendiculum. </s> <s xml:id="echoid-s1916" xml:space="preserve">Triglyphorum & </s> <s xml:id="echoid-s1917" xml:space="preserve">ad medias me-<lb/>thopas uiarum directiones, & </s> <s xml:id="echoid-s1918" xml:space="preserve">guttarum diſtributiones, ita uti guttæ ſex <lb/>in longitudinem, tres in latitudinem pate ant, reliqua ſpatia, quod latiores <lb/>ſunt methopæ, quàm triglyphi, pur a relinquantur, aut ſulmina ſcalpan-<lb/>tur, ad ipſum{qúe} mentum coronæ incidatur linea, quæ ſcotia dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s1919" xml:space="preserve">Reli-<lb/>qua omnia tympana, ſimæ, coronæ, quemadmodum ſcriptum est in Ioni-<lb/>cis, ita perſiciantur. </s> <s xml:id="echoid-s1920" xml:space="preserve">Hæcratio in operibus diaſtylis erit conſtituta.</s> <s xml:id="echoid-s1921" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1922" xml:space="preserve">Siuero ſyſtylon & </s> <s xml:id="echoid-s1923" xml:space="preserve">monotriglyphon opus erit faciendum, frons ædis <lb/>ſitetraſtylos erit, diuidatur in partes. </s> <s xml:id="echoid-s1924" xml:space="preserve">xxiij. </s> <s xml:id="echoid-s1925" xml:space="preserve">ſi hexaſtylos erit, diuidatur <lb/>in partes. </s> <s xml:id="echoid-s1926" xml:space="preserve">xxxv. </s> <s xml:id="echoid-s1927" xml:space="preserve">ex his pars una erit modulus, ad quem (uti ſupra ſcri-<lb/>ptum est) opera diſtribuentur. </s> <s xml:id="echoid-s1928" xml:space="preserve">Ita ſupra ſingula epiſtylia, & </s> <s xml:id="echoid-s1929" xml:space="preserve">methopæ <lb/>duæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1930" xml:space="preserve">triglyphibini erunt collocandi. </s> <s xml:id="echoid-s1931" xml:space="preserve">In angularibus hoc amplius, dimi <lb/>diatum quantum est ſpatium hemitriglyphi.</s> <s xml:id="echoid-s1932" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1933" xml:space="preserve">Accedetid in mediano contra faſtigium trium triglyphorum et trium <lb/>methoparum ſpatium, ut latius medium intercolumnium accedentibus ad <lb/>ædem habeat laxamentum, & </s> <s xml:id="echoid-s1934" xml:space="preserve">aduerſus ſimulacra deorum aſpectus di-<lb/>gnitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1935" xml:space="preserve">Inſuper triglyphorum capitula corona est collocanda habens <lb/>(uti ſupra ſcriptum est) cymatium Doricum in imo, alterum in ſummo. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1936" xml:space="preserve">Item cum cymatijs corona craſſa ex dimidia. </s> <s xml:id="echoid-s1937" xml:space="preserve">Diuidendæ autem ſunt in co <lb/>rona ima ad perpendiculum triglyphorum, & </s> <s xml:id="echoid-s1938" xml:space="preserve">ad medias methopas, uia-<lb/>rum directiones & </s> <s xml:id="echoid-s1939" xml:space="preserve">guttarum diſtributiones, & </s> <s xml:id="echoid-s1940" xml:space="preserve">reliqua quo, quemad-<lb/>modum dictum eſt in diaſtylis.</s> <s xml:id="echoid-s1941" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div155" type="section" level="1" n="115"> <head xml:id="echoid-head119" xml:space="preserve">VARIARVM COLVMNARVM DORICA <lb/>rum ſtriatarum figuræ.</head> <pb o="107" file="0161" n="161" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII."/> <figure> <image file="0161-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0161-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1942" xml:space="preserve">Columnas autem ſtriari. </s> <s xml:id="echoid-s1943" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1944" xml:space="preserve">ſtrijs oportet, quæ ſiplanæ erunt, angu-<lb/>loshabeant. </s> <s xml:id="echoid-s1945" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1946" xml:space="preserve">deſignatos: </s> <s xml:id="echoid-s1947" xml:space="preserve">ſin autem excauabuntur, ſic est forma faci-<lb/>enda, ita uti quàm magnum est interuallum ſtriæ, tam magnis ſtriaturæ <lb/>paribus lateribus quadratum deſcribatur: </s> <s xml:id="echoid-s1948" xml:space="preserve">in medio autem quadrato cir-<lb/>cini centrum collocetur, & </s> <s xml:id="echoid-s1949" xml:space="preserve">agatur linea rotundationis, quæ quadratio-<lb/>nis angulos tangat, & </s> <s xml:id="echoid-s1950" xml:space="preserve">quantum erit curuatur æ inter rotundationem & </s> <s xml:id="echoid-s1951" xml:space="preserve"><lb/>quadr atam deſcriptionem, tantum ad formam excauentur. </s> <s xml:id="echoid-s1952" xml:space="preserve">ita dorica co <lb/>lumna ſui gener is ſtriaturæ habebit perfectionẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1953" xml:space="preserve">De adie ctione eius quæ <lb/>media adaugetur (uti in in tertio uolumine de Ionic is est perſcripta) ita <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1954" xml:space="preserve">in his transferatur. </s> <s xml:id="echoid-s1955" xml:space="preserve">Quoniam exterior ſpecies ſymmetriarum, & </s> <s xml:id="echoid-s1956" xml:space="preserve">Co <lb/>rinthiorum, & </s> <s xml:id="echoid-s1957" xml:space="preserve">Doricorũ, & </s> <s xml:id="echoid-s1958" xml:space="preserve">Ionicorum est perſcripta, neceſſe est eti-<lb/>am interiores cellarum pronai{qúe} diſtributiones explicare.</s> <s xml:id="echoid-s1959" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="108" file="0162" n="162" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div156" type="section" level="1" n="116"> <head xml:id="echoid-head120" xml:space="preserve">DE INTERIORE CELLARVM ET PRO <lb/>nai diſtributione. CAP. IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1960" xml:space="preserve">DISTRIBVITVR autem longitudo ædis, utilatitudo ſit longi-<lb/>tudinis dimidiæ partis, ipſa{qúe} cella parte quarta longior ſit, quàn@ <lb/>est latitudo cum pariete, qui paries ualuarum habuerit collocationem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1961" xml:space="preserve">Reliquæ tres partes pronai ad antas parietum procurrant, quæ antæ co-<lb/>lumnarum craßittudinem habere debent. </s> <s xml:id="echoid-s1962" xml:space="preserve">Et ſi ædes erit latitudine maior <lb/>quàm pedes. </s> <s xml:id="echoid-s1963" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1964" xml:space="preserve">duæ columnæ inter duas antas interponantur, quæ diſ-<lb/>iungant pteromatos, & </s> <s xml:id="echoid-s1965" xml:space="preserve">pronai ſpatium. </s> <s xml:id="echoid-s1966" xml:space="preserve">Item intercolumnia tria, quæ <lb/>erunt inter antas & </s> <s xml:id="echoid-s1967" xml:space="preserve">columnas, pluteis marmoreis ſiue ex inteſtino ope-<lb/>re factis inter cludantur, ita uti fores habeãt, per quas itiner a pronao fiãt.</s> <s xml:id="echoid-s1968" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1969" xml:space="preserve">Item ſimaior erit latitudo quàm pedes. </s> <s xml:id="echoid-s1970" xml:space="preserve">xl. </s> <s xml:id="echoid-s1971" xml:space="preserve">columnæ contr a regiones <lb/>columnarum, quæ inter antas ſunt, introrſus collocentur, & </s> <s xml:id="echoid-s1972" xml:space="preserve">eæ altitudi-<lb/>nem habeant æque, quàm quæ ſunt in fronte. </s> <s xml:id="echoid-s1973" xml:space="preserve">Craßitudines autem earum <lb/>extenuentur his rationibus, uti ſi octaua parte erunt, quæ ſunt in fronte, <lb/>hæ fiant nouem partes. </s> <s xml:id="echoid-s1974" xml:space="preserve">Sin autem nona, aut decima pro rata parte fiant. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1975" xml:space="preserve">In concluſo enim aëre ſi quæ extenuatæ erunt, non diſcernentur, ſin au-<lb/>tem uidebuntur graciliores, cum exterioribus fuerint ſtriæ uigintiquatu-<lb/>or, in his faciendæ erunt. </s> <s xml:id="echoid-s1976" xml:space="preserve">xxviij. </s> <s xml:id="echoid-s1977" xml:space="preserve">aut. </s> <s xml:id="echoid-s1978" xml:space="preserve">xxxij. </s> <s xml:id="echoid-s1979" xml:space="preserve">Ita quòd detr ahitur de cor-<lb/>pore ſcapi, ſtriarum numero adiecto adaugebitur ratione quo minus ui-<lb/>debitur, & </s> <s xml:id="echoid-s1980" xml:space="preserve">ita exæquabitur diſpariratione columnarum craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s1981" xml:space="preserve">Hoe <lb/>autem efficit ea ratio, quòd oculus plura & </s> <s xml:id="echoid-s1982" xml:space="preserve">crebriora ſigna tangendo. </s> <s xml:id="echoid-s1983" xml:space="preserve"><lb/>maiore uiſus circuitione peruagatur. </s> <s xml:id="echoid-s1984" xml:space="preserve">Nam ſiduæ colũnæ, æque craſſæ <lb/>lineis circummetientur, è quibus una ſit non ſtriata, & </s> <s xml:id="echoid-s1985" xml:space="preserve">altera ſtriata, & </s> <s xml:id="echoid-s1986" xml:space="preserve"><lb/>circa ſtrigium caua, & </s> <s xml:id="echoid-s1987" xml:space="preserve">angulos ſtriarum linea corpora tangat, tamet ſico <lb/>lumnæ æque craſſæ fuerint, lineæ quæ circundatæ erunt, non erunt æqua-<lb/>les, quòd ſtriarum & </s> <s xml:id="echoid-s1988" xml:space="preserve">ſtrigium circuitus maiorem efficiet line æ longitudi-<lb/>nem. </s> <s xml:id="echoid-s1989" xml:space="preserve">Sin autem hoc ita uidebitur, non est alienum in anguſtis locis, & </s> <s xml:id="echoid-s1990" xml:space="preserve">in <lb/>concluſo ſpatio graciliores columnarum ſymmetrias in opere conſtitue-<lb/>re, cum habeamus adiutricem ſtriarum temperaturam. </s> <s xml:id="echoid-s1991" xml:space="preserve">Ipſius autem cel-<lb/>læ parietum craßitudinem pro rata parte magnitudinis fieri oportet, <lb/>dum antæ eorum craßitudinibus columnarum ſint æquales, & </s> <s xml:id="echoid-s1992" xml:space="preserve">ſi extru-<lb/>sti futuri ſint, quàm minutißimis cemẽtis recte ſtruantur. </s> <s xml:id="echoid-s1993" xml:space="preserve">Sin autem qua <pb o="109" file="0163" n="163" rhead="DE ACRHITEC. LIB. IIII."/> drato ſaxo aut marmore maxime modicis paribus{qúe} uidetur eſſe facien-<lb/>dum, quod media coagmenta medij lapides continentes firmiorem facient <lb/>omnis operis perſectionem. </s> <s xml:id="echoid-s1994" xml:space="preserve">Item circum coagmenta & </s> <s xml:id="echoid-s1995" xml:space="preserve">cubilia eminen-<lb/>@es expreßiones, graphicoteram eſſicient in aſpectu delectationem.</s> <s xml:id="echoid-s1996" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div157" type="section" level="1" n="117"> <head xml:id="echoid-head121" xml:space="preserve">DE AEDIBVS CONSTITVENDIS SE. <lb/>cundumregiones. CAPVT. V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s1997" xml:space="preserve">AEDES autem ſacr æ deorum immortalium, ad regiones quas ſpe <lb/>ctare debent, ſic erunt conſtituendæ, utiſi nulla ratio impedierit, <lb/>libera{qúe} fuerit poteſtas ædis, ſignum quod erit in cella collocatum, ſpectet <lb/>ad ueſpertinam cœliregionem, uti qui adierint ad aram immolantes, aut <lb/>ſacrificia facientes, ſpectent ad partem cœli oriẽtis, & </s> <s xml:id="echoid-s1998" xml:space="preserve">ſimulacrum, quod <lb/>erit in æde, & </s> <s xml:id="echoid-s1999" xml:space="preserve">ita uota ſuſcipientes contueantur ædem & </s> <s xml:id="echoid-s2000" xml:space="preserve">orientem cœ-<lb/>li, ipſa{qúe} ſimulacra uideantur exorientia contueri ſupplicantes, & </s> <s xml:id="echoid-s2001" xml:space="preserve">ſacri-<lb/>ſicantes, quòd ar as omnes deorum neceſſe eſſe uideatur ad orientem ſpe <lb/>ctare. </s> <s xml:id="echoid-s2002" xml:space="preserve">Sin autẽ loci natura interpellauerit, tunc conuer tendæ ſunt earum <lb/>ædium conſtitutiones, uti quàmplurima pars mœnium è templis deorum <lb/>conſpiciatur. </s> <s xml:id="echoid-s2003" xml:space="preserve">Item ſi ſecundum flumina ædes ſacr æ fient, ita uti Aegypto <lb/>circa Nilum, ad fluminis ripas uidentur ſpectare debere. </s> <s xml:id="echoid-s2004" xml:space="preserve">Similiter ſicir-<lb/>cum uias publicas erunt ædificia deorum, ita conſtituantur, uti prætereu@ <lb/>@es poßint reſpicere, & </s> <s xml:id="echoid-s2005" xml:space="preserve">in conſpectu ſalutationes facere.</s> <s xml:id="echoid-s2006" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div158" type="section" level="1" n="118"> <head xml:id="echoid-head122" xml:space="preserve">DE HOSTIORVM, ET ANTEPAGMEN-<lb/>torum ſacrarum ædium rationibus. <lb/>CAPVT VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2007" xml:space="preserve">HOSTIORVM autem & </s> <s xml:id="echoid-s2008" xml:space="preserve">corum antepagmentorũ in ædibus hæ <lb/>ſunt rationes, uti primum conſtituantur, quo genere ſunt futuræ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2009" xml:space="preserve">Genera ſunt enim thyromaton hæc, Doricum, lonicum, atticurges. </s> <s xml:id="echoid-s2010" xml:space="preserve">Ho-<lb/>rum ſymmetriæ Dorici generis conſpiciuntur his rationibus, uticorona <lb/>ſumma, quæ ſupra antepagmentum ſuperius imponitur, æque librata ſit <lb/>capitulis ſummis columnarum, quæ in pronao ſuerint. </s> <s xml:id="echoid-s2011" xml:space="preserve">Lumen autem hy-<lb/>pothyriconſtituatur ſic, uti quæ altitudo ædis à pauimento ad lacunaria <pb o="110" file="0164" n="164" rhead="M. VITRVVII"/> fuerit, diuidatur in partes tres ſemis, & </s> <s xml:id="echoid-s2012" xml:space="preserve">ex eis duæ partes lumini ualua-<lb/>rum altitudine conſtituantur. </s> <s xml:id="echoid-s2013" xml:space="preserve">Hæc autem diuidatur in partes duodecim, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2014" xml:space="preserve">ex eis quin & </s> <s xml:id="echoid-s2015" xml:space="preserve">dimidia latitudo luminis fiat in imo, & </s> <s xml:id="echoid-s2016" xml:space="preserve">in ſummo con <lb/>trahatur, ſi erit lumen ab imo ad ſexdecim pedes, antepagmẽti tertia par <lb/>te. </s> <s xml:id="echoid-s2017" xml:space="preserve">Sexdecim pedum ad uiginti quin, ſuperior pars luminis contraha-<lb/>tur antepagmenti parte quarta. </s> <s xml:id="echoid-s2018" xml:space="preserve">Sià pedibus uiginti quin ad triginta, <lb/>ſumma pars contrahatur antepagmenti parte octaua. </s> <s xml:id="echoid-s2019" xml:space="preserve">Reliqua quo altio <lb/>ra erunt, ad perpendiculum uidentur oportere collocari. </s> <s xml:id="echoid-s2020" xml:space="preserve">Ipſa autem an-<lb/>tepagmenta craſſa fiant in fronte altitudine luminis parte duodecima, <lb/>contrahantur{qúe} in ſummo ſuæ craßitudinis quartadecima parte. </s> <s xml:id="echoid-s2021" xml:space="preserve">Super-<lb/>cilij altitudo, quanta antepagmentorum in ſumma parte erit craßitudo. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2022" xml:space="preserve">Cymatium faciendum est antepagmenti parte ſexta. </s> <s xml:id="echoid-s2023" xml:space="preserve">Proiectura autem <lb/>quanta est eius craßitudo, ſculpẽdum est cymatium Lesbium cum aſtra-<lb/>galo. </s> <s xml:id="echoid-s2024" xml:space="preserve">Supra cymatium, quod erit in ſupercilio collocãdum, est hyperthy <lb/>rum craßitudine ſupercilij, & </s> <s xml:id="echoid-s2025" xml:space="preserve">in eo ſcalpẽdum est cymatium Doricum, <lb/>aſtr agalum Lesbium ſima ſcalptura. </s> <s xml:id="echoid-s2026" xml:space="preserve">Corona deinde plana fiat cum cy-<lb/>matio, proiectura autemeius erit, quanta altitudo ſubercilij, quod ſupra <lb/>antepagmenta imponitur. </s> <s xml:id="echoid-s2027" xml:space="preserve">Dextra ac ſiniſtra, proiecturæ ſic ſunt facien-<lb/>dæ, uticrepidines excurrant, & </s> <s xml:id="echoid-s2028" xml:space="preserve">in unguæ ipſa cymatia coniungantur.</s> <s xml:id="echoid-s2029" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2030" xml:space="preserve">Sin autem Ionico genere futuræ erunt, lumen altum ad eundem mo-<lb/>dum, quemadmodum in Doricis fieri uidetur, latitudo cõſtituatur, ut al-<lb/>titudo diuidatur in partes duas et dimidiam, eius{qúe} partis uniusſemis ima <lb/>luminis fiat latitudo contracturæ, ita ut in Doricis. </s> <s xml:id="echoid-s2031" xml:space="preserve">Craßitudo antepag-<lb/>mentorum altitudine luminis in fronte. </s> <s xml:id="echoid-s2032" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s2033" xml:space="preserve">parte. </s> <s xml:id="echoid-s2034" xml:space="preserve">Cymatiũ huius craßi <lb/>tudinis ſexta: </s> <s xml:id="echoid-s2035" xml:space="preserve">reliqua pars præter cymatium, diuidatur in partes. </s> <s xml:id="echoid-s2036" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s2037" xml:space="preserve">ha <lb/>rum trium prima corſa fiat cum aſtragalo, ſecunda quatuor, tertia quin-<lb/>que, eæ{qúe} corſæ cum aſtragalis circumcurrant. </s> <s xml:id="echoid-s2038" xml:space="preserve">Hyperthyra autem ad <lb/>eundem modum componantur, quemadmodum in Doricis hyperthiridi-<lb/>bus. </s> <s xml:id="echoid-s2039" xml:space="preserve">Ancones ſiue prothyrides uocentur, exculptæ dextra ac ſiniſtra <lb/>præpendeant ad imi ſupercilij libramentum præter folium. </s> <s xml:id="echoid-s2040" xml:space="preserve">Eæ habeant <lb/>in fronte craßitudinem ex antepagmenti tribus partibus unam, in imo <lb/>quarta parte gracilores, quàm ſuperiora.</s> <s xml:id="echoid-s2041" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2042" xml:space="preserve">Fores ita compingantur, uti ſcapi cardinales ſint ex altitudine luminis <lb/>totius duo decima parte. </s> <s xml:id="echoid-s2043" xml:space="preserve">Inter duos ſcapos tympana ex duo decim parti- <pb o="111" file="0165" n="165" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII."/> bus habeant ternas partes. </s> <s xml:id="echoid-s2044" xml:space="preserve">Impagibus diſtributiones ita ſient, uti diuiſis <lb/>altitudinibus in partes quin{qúe}, duæ ſuperiori, tres inferiori deſignentur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2045" xml:space="preserve">Super medium medij impages collocentur, ex reliquis alij in ſummo, alij <lb/>in imo compingantur. </s> <s xml:id="echoid-s2046" xml:space="preserve">Latitudo impagis fiat tympani tertia parte, cyma <lb/>tium ſexta parte impagis. </s> <s xml:id="echoid-s2047" xml:space="preserve">Scaporum latitudines impagis dimidia parte. </s> <s xml:id="echoid-s2048" xml:space="preserve"><lb/>Item replum de impage dimidia & </s> <s xml:id="echoid-s2049" xml:space="preserve">ſexta parte. </s> <s xml:id="echoid-s2050" xml:space="preserve">Scapi qui ſunt ante ſe-<lb/>cundum pagmentum, dimidium impagis conſtituantur.</s> <s xml:id="echoid-s2051" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2052" xml:space="preserve">Sin autem ualuat æ erunt, altitudines ita manebunt, in latitudinem adij <lb/>ciatur amplius foris latitudo (ſi quadriforis futura est) altitudo adij-<lb/>ciatur. </s> <s xml:id="echoid-s2053" xml:space="preserve">Atticurges autem ijſdem rationibus perficiuntur, quibus <lb/>Dorica: </s> <s xml:id="echoid-s2054" xml:space="preserve">præterea corſæ ſub cymatijs in antepagmentis circundantur, <lb/>quæ ita diſtribui debent, uti in antepagmentis, præter cymatium, ex parti <lb/>bus ſeptem habeant duas partes, ipſa{qúe} forium ornamenta non fiunt ce-<lb/>roſtrota ne bifora, ſed ualuata, & </s> <s xml:id="echoid-s2055" xml:space="preserve">apertur as habent in exteriores par <lb/>tes. </s> <s xml:id="echoid-s2056" xml:space="preserve">Quas rationes ædium ſacrarum in formationibus oporteat fieri Do <lb/>ricis, Ionicis, Corinthijs{qúe} operibus, quo ad potui attingere, ueluti legiti-<lb/>mis moribus expoſui. </s> <s xml:id="echoid-s2057" xml:space="preserve">Nunc de Tuſcanicis diſpoſitionibus, quemadmo-<lb/>dum inſtitui oporteat, dicam.</s> <s xml:id="echoid-s2058" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div159" type="section" level="1" n="119"> <head xml:id="echoid-head123" xml:space="preserve">DE TVSCANIS RATIONIBVS AEDIVM <lb/>ſacrarum. CAP. VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2059" xml:space="preserve">LOCVS in quo ædis conſtituetur, cum habuerit in longitudine ſex <lb/>partes, una dempta, reliquum quod erit latitudini detur. </s> <s xml:id="echoid-s2060" xml:space="preserve">Longitu-<lb/>do autem diuidatur bipartito, & </s> <s xml:id="echoid-s2061" xml:space="preserve">quæ pars erit interior, cellarum ſpatijs <lb/>deſignetur: </s> <s xml:id="echoid-s2062" xml:space="preserve">quæ erit proxima fronti, columnarum diſpoſitioni relinqua-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s2063" xml:space="preserve">Item latitudo diuidatur in partes decem, ex his ternæ partes dextra <lb/>ac ſiniſtra cellis minoribus, ſiue ubi alæ futuræ ſint dentur, reliquæ qua-<lb/>tuor mediæ ædi attribuantur. </s> <s xml:id="echoid-s2064" xml:space="preserve">Spatium quod erit ante cellas, in pronao ita <lb/>columnis de ſignetur, ut angulares contra antas parietum extremorum è <lb/>regione collocentur. </s> <s xml:id="echoid-s2065" xml:space="preserve">Duæ mediæ èregione parietum, qui inter antas & </s> <s xml:id="echoid-s2066" xml:space="preserve"><lb/>mediam ædem fucrint, ita diſtribuantur, ut inter antas, & </s> <s xml:id="echoid-s2067" xml:space="preserve">columnas prio <pb o="112" file="0166" n="166" rhead="M. VITRVVII"/> res per medium ijſdem regionibus alteræ diſponãtur, eæ{qúe} ſint imd craßi <lb/>tudine altitudinis parte ſeptima, altitudo tertia parte latitudinis templi. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2068" xml:space="preserve">ſumma{qúe} columna quarta parte craßitudinis imæ contrahatur.</s> <s xml:id="echoid-s2069" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2070" xml:space="preserve">Spiræ earum altæ dimidia parte craßitudinis ſiant, habeant ſpiræ ea-<lb/>rum plinthum ad circinum altam ſuæ craßitudinis, dimidia parte, torum <lb/>inſuper cum apophygicr aſſum quantum plinthus. </s> <s xml:id="echoid-s2071" xml:space="preserve">Capituli altitudo di <lb/>midia craßitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s2072" xml:space="preserve">Abacilatitudo, quanta ima craßitudo columnæ.</s> <s xml:id="echoid-s2073" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2074" xml:space="preserve">Capituli{qúe} craßitudo diuidatur in partes tres, è quibus una plintho, <lb/>quæ est in Abaco, detur: </s> <s xml:id="echoid-s2075" xml:space="preserve">altera Echino, tertia Hypotrachelio cum apo-<lb/>phygi. </s> <s xml:id="echoid-s2076" xml:space="preserve">Supracolumnas trabes compactiles imponantur, uti ſint alti-<lb/>tudinis modulis ijs, qui à magnitudine operis poſtulabuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2077" xml:space="preserve">Eæ{qúe} trabes <lb/>compactiles ponantur, uttantam habeant craßitudinem, quanta ſummæ <lb/>columnæ erit hypotr achelium, & </s> <s xml:id="echoid-s2078" xml:space="preserve">ita ſint compactæ ſub ſcudibus & </s> <s xml:id="echoid-s2079" xml:space="preserve">ſe-<lb/>curiclis, ut compactura duorum digitorũ habeat laxationem. </s> <s xml:id="echoid-s2080" xml:space="preserve">Cum enim <lb/>inter ſe tangunt, & </s> <s xml:id="echoid-s2081" xml:space="preserve">non ſpiramentum & </s> <s xml:id="echoid-s2082" xml:space="preserve">perflatum uenti recipiunt, con <lb/>calefaciuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s2083" xml:space="preserve">celeriter putreſcunt. </s> <s xml:id="echoid-s2084" xml:space="preserve">Supra trabes & </s> <s xml:id="echoid-s2085" xml:space="preserve">ſupr a parietes <lb/>traiecturæ mutilorum parte quarta altitudinis columnæ proijciantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2086" xml:space="preserve">Item in eorum ſrontibus antepagmenta figantur, ſupra{qúe} ea tympanum <lb/>faſtig ijextructura ſeu de materia collocetur. </s> <s xml:id="echoid-s2087" xml:space="preserve">Supra{qúe} id faſtigium colu-<lb/>men canterij, templa ita ſunt collocanda, ut ſtillicidium tecti abſolutiter-<lb/>tiario reſpondeat. </s> <s xml:id="echoid-s2088" xml:space="preserve">Fiunt autem ædes rotundæ, è quibus aliæ monopteræ <lb/>ſine cella colummatæ conſtituuntur, aliæ peripteræ dicuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2089" xml:space="preserve">Quæ ſine <lb/>cella fiunt, tribunal habent & </s> <s xml:id="echoid-s2090" xml:space="preserve">aſcenſum ex ſuæ diametri tertia parte, in-<lb/>ſuper ſtylobata columnæ conſtituantur tam altæ, quanta ab extremis ſty <lb/>lobatarum parietibus est diametros, craſſæ altitudinis ſuæ cum capitulis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2091" xml:space="preserve">ſpiris decumæ partis. </s> <s xml:id="echoid-s2092" xml:space="preserve">Epiſtylium altum columnæ craßitudinis dimidia <lb/>partæ. </s> <s xml:id="echoid-s2093" xml:space="preserve">Zophorus & </s> <s xml:id="echoid-s2094" xml:space="preserve">reliqua quæ inſuper imponuntur, ita uti in tertio <lb/>uolumine de ſymmetrijs ſcripſi.</s> <s xml:id="echoid-s2095" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2096" xml:space="preserve">Sin autem peripteros ea ædes conſtituetur, duo gradus, & </s> <s xml:id="echoid-s2097" xml:space="preserve">ſtylobatæ <lb/>abimo conſtituantur, demde cellæ paries collocetur cumreceſſu eius à ſty <lb/>lobata circa partem latitudinis quintam, medio{qúe} ualuarum locus ad ad-<lb/>it us relinquatur. </s> <s xml:id="echoid-s2098" xml:space="preserve">Ea{qúe} cella tantam habeat diametrum, præter parietes <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2099" xml:space="preserve">circuitionem, quantam altitudinem columna ſupra ſtylobatam. </s> <s xml:id="echoid-s2100" xml:space="preserve">Co-<lb/>lumnæ circum cellam ijſdem proportionibus ſymmetrijs{qúe} diſponantur.</s> <s xml:id="echoid-s2101" xml:space="preserve"> <pb o="113" file="0167" n="167" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IIII"/> In medio tecti ratio ita habeatur, uti quanta diametros totius oper is erit <lb/>futura, dimidia altitudo fiat tholi præter florem. </s> <s xml:id="echoid-s2102" xml:space="preserve">Flos autem tantãhabe-<lb/>at magnitudinem, quantam habuerit in fummo columnæ capitulum præ-<lb/>ter pyramide. </s> <s xml:id="echoid-s2103" xml:space="preserve">Reliqua (uti ſcripta ſunt) ea proportionibus atq; </s> <s xml:id="echoid-s2104" xml:space="preserve">ſymme <lb/>trijs facienda uidentur.</s> <s xml:id="echoid-s2105" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2106" xml:space="preserve">Item generibus alijs conſtituuntur ædes ex ijſdem ſymmetrijs ordina <lb/>tæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2107" xml:space="preserve">alio genere diſpoſitiones habentes, utiest Caſtoris in circo Flami-<lb/>nio, & </s> <s xml:id="echoid-s2108" xml:space="preserve">inter duos lucos Veiouis. </s> <s xml:id="echoid-s2109" xml:space="preserve">Item argutius nemori Dianæ columnis <lb/>adiectis dextra ac ſiniſtra ad humeros pronai. </s> <s xml:id="echoid-s2110" xml:space="preserve">Hoc autem genere primo <lb/>facta ædes, utiest Caſtoris in circo, Athenis in arce, Mineruæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2111" xml:space="preserve">in Atti <lb/>ca ſunio, Palladis. </s> <s xml:id="echoid-s2112" xml:space="preserve">Earum non aliæ, ſede ædem ſunt proportìones. </s> <s xml:id="echoid-s2113" xml:space="preserve">Cellæ <lb/>enim longitudines duplices ſunt ad latitudines, et uti reliqua exiſona, quæ <lb/>ſolent eſſe in frontibus, ad latera ſunt translata.</s> <s xml:id="echoid-s2114" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2115" xml:space="preserve">Nonnullietiam de Tuſcanicis generibus ſumentes columnarum diſpo <lb/>ſitiones, transſerunt in Corinthiorum, & </s> <s xml:id="echoid-s2116" xml:space="preserve">Ionicorum operum ordinatio-<lb/>nes. </s> <s xml:id="echoid-s2117" xml:space="preserve">Quibus enim locis pronao procurrunt antæ, in ijſdem è regione cel <lb/>læ parietum columnas binas collocantes efficiunt Tuſcanicorum, & </s> <s xml:id="echoid-s2118" xml:space="preserve">Græ <lb/>corum operum communem ratiocinationem. </s> <s xml:id="echoid-s2119" xml:space="preserve">Alij uero remouentes pa-<lb/>rietes ædis, & </s> <s xml:id="echoid-s2120" xml:space="preserve">applicantes ad inter columnia pteromatos ſpatio parietis <lb/>ſublati efficiunt amplum laxamentum cellæ. </s> <s xml:id="echoid-s2121" xml:space="preserve">Reliqua autem proportioni-<lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s2122" xml:space="preserve">ſymmetrijs ijſdem conſeruantes aliud genus figuræ nominis{qúe} ui-<lb/>dentur pſeudoperipterum procreauiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s2123" xml:space="preserve">Hæc autẽ genera propter uſum <lb/>ſacriſiciorum conuertuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2124" xml:space="preserve">Non enim omnibus dijs ijſdem rationibus <lb/>ædes ſunt faciendæ, quod alius alia uarietate ſacr arum religionum habet <lb/>effectus. </s> <s xml:id="echoid-s2125" xml:space="preserve">Omnes ædium ſacr arum ratiocinationes, utimihitraditæ ſunt, <lb/>expoſui, ordines{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s2126" xml:space="preserve">ſymmetrias earũ partitionibus diſtinxi, & </s> <s xml:id="echoid-s2127" xml:space="preserve">quar<unsure/> <lb/>diſpares ſunt ſiguræ, & </s> <s xml:id="echoid-s2128" xml:space="preserve">quibus diſcriminibus inter ſe ſunt diſparatæ, <lb/>quoad potui ſignificare ſcriptis curaui. </s> <s xml:id="echoid-s2129" xml:space="preserve">Nunc de aris deorum immorta-<lb/>lium, uti aptam conſtitutionem habeãt ad ſacrificiorum rationem, dicã.</s> <s xml:id="echoid-s2130" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div160" type="section" level="1" n="120"> <head xml:id="echoid-head124" xml:space="preserve">DE ARIS DEORVM ORDINANDIS. <lb/>CAPVT VIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2131" xml:space="preserve">ARAE ſpectent ad orientem, & </s> <s xml:id="echoid-s2132" xml:space="preserve">ſemper inſeriores ſint collocatæ, <lb/>quàm ſimulacra, quæ fuerint in æde: </s> <s xml:id="echoid-s2133" xml:space="preserve">uti ſuſpicientes diuinitatem <pb o="114" file="0168" n="168" rhead="M. VITRVVII"/> qui ſupplicant & </s> <s xml:id="echoid-s2134" xml:space="preserve">ſacriſicant, diſparibus altitudinibus ad ſui cuius{qúe} dei <lb/>decorem componantur. </s> <s xml:id="echoid-s2135" xml:space="preserve">Altitudines autem earum ſic ſunt explicandæ, ut <lb/>loui omnibus{qúe} cœleſtibus quàm excelſißimæ conſtituantur, Veſtæ, Ter-<lb/>ræ, Mari{qúe} humiles collocentur: </s> <s xml:id="echoid-s2136" xml:space="preserve">ita idoneæ his inſtitutionibus explicabu@ <lb/>tur in medijs ædibus ararum deſormationes. </s> <s xml:id="echoid-s2137" xml:space="preserve">Explicatis ædium ſacr arum <lb/>compoſitionibus in hoc libro, in ſequenti de communium operum redde-<lb/>@us diſtributionibus explicationes.</s> <s xml:id="echoid-s2138" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div161" type="section" level="1" n="121"> <head xml:id="echoid-head125" xml:space="preserve">M. VITRVVII <lb/>DE ARCHITECTVRA, <lb/>LIBER QVINTVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2139" xml:space="preserve">OVI AMPLIORIBVS VOLVMINIBVS <lb/>Imperator, ingenij cogitationes præcepta{qúe} explica-<lb/>uerũt, maximas & </s> <s xml:id="echoid-s2140" xml:space="preserve">ægregias adiecerũt ſuis ſcriptis <lb/>autoritales, quod etiã uel in noſtris quoq; </s> <s xml:id="echoid-s2141" xml:space="preserve">ſtudijs res <lb/>pateretur, ut ampliſicationibus autoritas & </s> <s xml:id="echoid-s2142" xml:space="preserve">in his <lb/>præceptis augeretur, ſed id nõ eſt quemadmodũ putatur, expeditũ. </s> <s xml:id="echoid-s2143" xml:space="preserve">Non <lb/>enim de architectura ſic ſcribitur, ut hiſtoriæ aut poemata. </s> <s xml:id="echoid-s2144" xml:space="preserve">Hiſtoriæ per <lb/>ſe tenent lectores, habent enim nouarum rerum uarias expectationes: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2145" xml:space="preserve">poematumuero, carminum metra & </s> <s xml:id="echoid-s2146" xml:space="preserve">pedes, ac uerborum elegans diſpo-<lb/>ſitio, & </s> <s xml:id="echoid-s2147" xml:space="preserve">ſententiarum inter perſonas, & </s> <s xml:id="echoid-s2148" xml:space="preserve">uer ſuum diſtincta pronuncia-<lb/>tio, prolectando ſenſus legentium perducit ſine offenſa ad ſummam ſcri-<lb/>ptorum terminationem. </s> <s xml:id="echoid-s2149" xml:space="preserve">Id autem in architecturæ conſcriptionibus non <lb/>poteſt fieri, quòd uocabula ex artis propria neceßitate concepta, incon-<lb/>ſueto ſermone obijciunt ſenſibus obſcuritatem. </s> <s xml:id="echoid-s2150" xml:space="preserve">Cum ea ergo per ſenon <lb/>ſint aperta, nec pateant eorum in conſuetudine nomina, tum etiam præ-<lb/>ceptorum latæ uagantes ſcripturæ ſinõ contrahantur, et paucis, & </s> <s xml:id="echoid-s2151" xml:space="preserve">per <lb/>lucidis ſententijs explicentur, frequentia multitudine{qúe} ſermonis impedi-<lb/>cnte, incertas legentium efficient cogitationes. </s> <s xml:id="echoid-s2152" xml:space="preserve">Ita{qúe} occult as nominatio-<lb/>nes commenſus{qúe} è membris operum pronuncians, ut memoriæ tradan-<lb/>tur, breuiter exponam. </s> <s xml:id="echoid-s2153" xml:space="preserve">Sic enim expeditius ea recipere poterũt mentes.</s> <s xml:id="echoid-s2154" xml:space="preserve"> <pb o="115" file="0169" n="169" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> Non minus cum animaduertiſſem diſtentam occupaßionibus ciuitatem <lb/>publicis & </s> <s xml:id="echoid-s2155" xml:space="preserve">priuatis negocijs, paucis iudicaui ſcribendum, uti anguſto <lb/>ſpatio uacuit at is ea legentes breuiter percipere poſſent. </s> <s xml:id="echoid-s2156" xml:space="preserve">Etiam{qúe} Phytha-<lb/>goræ, his{qúe} qui eius hæreſim fuerũt ſecuti, placuit cubicis rationibus præ <lb/>cepta in uoluminibus ſcribere, conſtitueruntque cubum. </s> <s xml:id="echoid-s2157" xml:space="preserve">ccxvi. </s> <s xml:id="echoid-s2158" xml:space="preserve">uer ſuum, <lb/>cos{qúe} non plus quàm tres in una conſcriptione oportere eſſe putauerunt.</s> <s xml:id="echoid-s2159" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2160" xml:space="preserve">Cubus autem est corpus ex ſex lateribus æquali latitudine planitie-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0169-01a" xlink:href="note-0169-01"/> rum quadr atum. </s> <s xml:id="echoid-s2161" xml:space="preserve">Is cum est iactus, quam in partem incubuit, dum est inta <lb/>ctus, immotam habet ſtabilit atem: </s> <s xml:id="echoid-s2162" xml:space="preserve">uti ſunt etiam teſſeræ, quas in alueo lu-<lb/>dentes iaciunt. </s> <s xml:id="echoid-s2163" xml:space="preserve">Hanc autem ſimilitudinem ex eo ſumpſiſſe uidentur, quòd <lb/>is numerus uer ſuum, uti cubus, in quemcun{qúe} ſenſum inſederit, immotam <lb/>efficiat ibi memoriæ ſtabilitatem. </s> <s xml:id="echoid-s2164" xml:space="preserve">Græciquo poetæ comiciinterponen-<lb/>tes è choro canticum, diuiſerunt ſpatia fabularum, ita partes cubica ratio <lb/>ne facientes, intercapedinibus leuant actorum pronunciationes. </s> <s xml:id="echoid-s2165" xml:space="preserve">Cum er-<lb/>go hæc naturali modo ſint à maioribus obſeruata, animo{qúe} aduertam in-<lb/>uſitatas & </s> <s xml:id="echoid-s2166" xml:space="preserve">obſcuras multis res eſſe mihi ſcribendas, quo facilius ad ſen-<lb/>ſus legentium peruenire poßint, breuibus uoluminibus iudicaui ſcribere. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2167" xml:space="preserve">Ita enim expedita erunt ad intelligendum, eorum{qúe} ordinationes inſtitui, <lb/>utinon ſint quærentibus ſeparatim colligenda, ſed è corpore uno, & </s> <s xml:id="echoid-s2168" xml:space="preserve">in <lb/>ſingulis uoluminibus generum haberent explicationes. </s> <s xml:id="echoid-s2169" xml:space="preserve">Ita Cæſartertio <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2170" xml:space="preserve">quarto uolumine ædium ſacrarum rationes expoſui. </s> <s xml:id="echoid-s2171" xml:space="preserve">Hoc libro publi-<lb/>corum locorum expediam diſpoſitiones, primumque ſorum uti oporteat <lb/>conſtitui, dicam, quòd in eo & </s> <s xml:id="echoid-s2172" xml:space="preserve">publicarum, & </s> <s xml:id="echoid-s2173" xml:space="preserve">priuatarum rerum ratio-<lb/>nes per magiſtratus gubernantur.</s> <s xml:id="echoid-s2174" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div161" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0169-01" xlink:href="note-0169-01a" xml:space="preserve">Cubus <lb/>quid.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div163" type="section" level="1" n="122"> <head xml:id="echoid-head126" xml:space="preserve">TRIVM CVBORVM IN VNA CON-<lb/>ſcriptione contentorum figura.</head> <pb o="116" file="0170" n="170" rhead="M. VITRVVII"/> <figure> <image file="0170-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0170-01"/> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div164" type="section" level="1" n="123"> <head xml:id="echoid-head127" xml:space="preserve">DE FORO. CAPVT I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2175" xml:space="preserve">GRAECI in quadrato amplißimis & </s> <s xml:id="echoid-s2176" xml:space="preserve">duplicibus porticibus, for@ <lb/>conſtituunt, crebris{qúe} columnis & </s> <s xml:id="echoid-s2177" xml:space="preserve">lapideis, aut marmoreis epiſty <lb/>lijs adornant, & </s> <s xml:id="echoid-s2178" xml:space="preserve">ſuprà ambulationes in contignationibus faciunt. </s> <s xml:id="echoid-s2179" xml:space="preserve">Italiæ <lb/>uero urbibus non eadem est ratione faciendũ, ideo quod à maioribus con <lb/>ſuetudo tradita est gladiatoria muner a in foro dari. </s> <s xml:id="echoid-s2180" xml:space="preserve">Igitur circum ſpecta <lb/>cula ſpatioſiora intercolumnia diſtribuantur, circa{qúe} in porticibus argen <lb/>tariæ tabernæ, mœniana{qúe} ſuperioribus coaxationibus collocentur, quæ <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2181" xml:space="preserve">ad uſum, & </s> <s xml:id="echoid-s2182" xml:space="preserve">ad uectigalia publicarecte erunt diſpoſita. </s> <s xml:id="echoid-s2183" xml:space="preserve">Magnitudines <lb/>autem ad copiam hominum oportet fieri, ne paruũ ſpatium ſit ad uſum, <lb/>aut ne propter inopiam populiuaſtum forum uideatur.</s> <s xml:id="echoid-s2184" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="117" file="0171" n="171" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> <figure> <image file="0171-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0171-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2185" xml:space="preserve">Latitudo autem ita finiatur, utilongitudo intres partes cum diuiſa fu-<lb/>erit, ex his duæ partes ei dentur. </s> <s xml:id="echoid-s2186" xml:space="preserve">Ita enim oblonga erit eius formatio. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2187" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2188" xml:space="preserve">ad ſpectaculorum rationem utilis diſpoſitio.</s> <s xml:id="echoid-s2189" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0171-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0171-02"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2190" xml:space="preserve">Columnæ ſuperiores quarta parte minores, quàm inferiores ſunt con <lb/>ſtituendæ, proptered quòd oneri ferendo, quæ ſunt inferiora, firmiora de <pb o="118" file="0172" n="172" rhead="M. VITRVVII"/> bent eſſe, quàm ſuperiora. </s> <s xml:id="echoid-s2191" xml:space="preserve">Non minus quòd etiam naſcẽtium oportet imi <lb/>tarinaturam, ut in arboribus teretibus, abiete, cupreſſo, pinu, è quibus <lb/>nulla non craßior est ab radicibus, deinde creſcendo progreditur in al-<lb/>titudinem, naturali contractura peræquata naſcens ad cacumen. </s> <s xml:id="echoid-s2192" xml:space="preserve">Ergo <lb/>ſi natura naſcentium ita poſtulat, recte est conſtitutum, & </s> <s xml:id="echoid-s2193" xml:space="preserve">altitudinibus <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2194" xml:space="preserve">craßitudinibus ſuperiora inferiorum fieri contractiora.</s> <s xml:id="echoid-s2195" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div165" type="section" level="1" n="124"> <head xml:id="echoid-head128" xml:space="preserve">GRAECORVM FORVM ATQVE LATI-<lb/>norum more perfiguratum.</head> <figure> <image file="0172-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0172-01"/> </figure> <pb o="119" file="0173" n="173" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2196" xml:space="preserve">Baſilicarum loca adiuncta foris, quàm calidißimis partibus oportet <lb/>conſtitui, ut per hyemem ſine moleſtia tempeſtatum ſe conferre in eas ne-<lb/>gociatores poßint. </s> <s xml:id="echoid-s2197" xml:space="preserve">Earum{qúe} latitudies ne minus quàm ex tertia, ne plus <lb/>quàm exdimidia longitudinis parte conſtituantur, niſi locinatura impe-<lb/>dierit, & </s> <s xml:id="echoid-s2198" xml:space="preserve">aliter coegerit ſymmetriam commutari. </s> <s xml:id="echoid-s2199" xml:space="preserve">Sin autem locus erit <lb/>amplior in longitudine Chalcidica in extremis conſtituantur, uti ſunt in <lb/>Iulia Aquiliana. </s> <s xml:id="echoid-s2200" xml:space="preserve">Columnæ baſilicarumtam altæ, quàm porticus latæ fue-<lb/>rint, faciendæ uidentur. </s> <s xml:id="echoid-s2201" xml:space="preserve">Porticus, quàm medium ſpatium futurum est, ex <lb/>tertia finiatur. </s> <s xml:id="echoid-s2202" xml:space="preserve">Columnæ ſuperiores minores quàm inferiores (uti ſupra <lb/>ſcriptum est) conſtituantur. </s> <s xml:id="echoid-s2203" xml:space="preserve">Pluteum quod fuerit inter ſuperiores colũ-<lb/>nas, item quarta parte minus quàm ſuperiores columnæ fuerint, oporte-<lb/>re fieri uidetur, uti ſupra baſilicæ contignationem ambulãtes abnegocia <lb/>toribus ne conſpiciantur. </s> <s xml:id="echoid-s2204" xml:space="preserve">Epiſtylia, zophori, coronæ, ex ſymmetrijs co-<lb/>lumnarum, uti in tertio libro diximus, explicentur.</s> <s xml:id="echoid-s2205" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2206" xml:space="preserve">Non minus ſummam dignitatem & </s> <s xml:id="echoid-s2207" xml:space="preserve">uenuſtatem poſſunt habere com-<lb/>parationes baſilicarũ, quo genere coloniæ Iuliæ faneſtri collocaui, cura-<lb/>ui{qúe} faciendam, cuius proportiones & </s> <s xml:id="echoid-s2208" xml:space="preserve">ſymmetriæ ſic ſunt conſtitutæ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2209" xml:space="preserve">Mediana teſtudo inter columnas est longa pedes. </s> <s xml:id="echoid-s2210" xml:space="preserve">cxx. </s> <s xml:id="echoid-s2211" xml:space="preserve">lata pedes ſexa-<lb/>ginta. </s> <s xml:id="echoid-s2212" xml:space="preserve">Porticus eius circateſtudinem inter parietes & </s> <s xml:id="echoid-s2213" xml:space="preserve">columnas, lata pe-<lb/>des uiginti. </s> <s xml:id="echoid-s2214" xml:space="preserve">Columnæ altitudinibus perpetuis cum capitulis, pedum quin-<lb/>quaginta, craßitudinibis quinum, habentes poſt ſe paraſtatas altas pedes <lb/>uiginti, latas pedes duos ſemis, craſſas pedem unumſemis, quæ ſuſtinent <lb/>trabes, in quibus inuehũtur porticuum contignationes. </s> <s xml:id="echoid-s2215" xml:space="preserve">Supra{qúe} eas aliæ <lb/>paraſtatæ pedum decem et octo, latæ binum, craſſæ pedem, quæ excipi-<lb/>unt item trabes ſuſtinentes canterium & </s> <s xml:id="echoid-s2216" xml:space="preserve">porticum (quæ ſunt ſubmiſſa <lb/>infra teſtudinem) tecta. </s> <s xml:id="echoid-s2217" xml:space="preserve">Reliqua ſpatia inter paraſtatarum & </s> <s xml:id="echoid-s2218" xml:space="preserve">columna-<lb/>rum trabes per intercolumnia, luminibus ſunt relicta, Columnæ ſunt in la <lb/>titudine teſtitudinis cum angularibus dextra ac ſiniſtra, quaternæ, in lon <lb/>gitudine quæ est in foro proxima cum ijſdem angularibus octo, ex alter a <lb/>parte cum augularibus ſex. </s> <s xml:id="echoid-s2219" xml:space="preserve">Ideo quòd mediæ duæ in ea parte non ſunt po <lb/>ſitæ, ne impediant aſpectus pronaiædis Auguſti, quæ est in medio latere <lb/>parietis baſilicæ collocata, ſpectans medium forum & </s> <s xml:id="echoid-s2220" xml:space="preserve">ædem louis. </s> <s xml:id="echoid-s2221" xml:space="preserve">Item <lb/>tribunal est in ea æde hemicycli ſchematis, minore curuatur a formatum. </s> <s xml:id="echoid-s2222" xml:space="preserve"><lb/>Eius autem hemicycli in fronte est interuallum, pedum quadragintaſex, <pb o="120" file="0174" n="174" rhead="M. VITRVVII"/> introrſus curuatura pedum quindecim, utieos quiapud magiſtratus ſta-<lb/>rent, negociantes in baſilica neimpedirent.</s> <s xml:id="echoid-s2223" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0174-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0174-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2224" xml:space="preserve">Supra colummas ex tribus tignis bipedalibus compactis trabes ſunt cir-<lb/>cacollocatæ, eæ{qúe} abtertijs columnis, quæ ſunt in interioriparte, reuertũ <lb/>tur ad antas, quæ à pronao procurrunt, dextra{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s2225" xml:space="preserve">ſiniſtra hemicyclum <lb/>tangunt. </s> <s xml:id="echoid-s2226" xml:space="preserve">Supra trabes contra capitula ex fulmentis diſpoſitæ pilæ ſunt <lb/>collocatæ, altæ pedibus tribus, latæ quoquouer ſus quaternis. </s> <s xml:id="echoid-s2227" xml:space="preserve">Supra eas ex <pb o="121" file="0175" n="175" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> duobus tignis bipedalibus trabes euerganeæ circa ſunt collocatæ, quibus <lb/>inſuper tranſtra cum capreolis contra zophoros, & </s> <s xml:id="echoid-s2228" xml:space="preserve">antas, & </s> <s xml:id="echoid-s2229" xml:space="preserve">parietes <lb/>pronai collocata, ſuſtinent unum culmẽ perpetuæ baſilicæ, alterum à me <lb/>dio ſupra pronaum ædis. </s> <s xml:id="echoid-s2230" xml:space="preserve">Ita faſtigiorum duplex nata diſpoſitio, extrin-<lb/>ſecustecti, et interioris altæ teſtudinis, præſtant ſpeciem uenuſtam. </s> <s xml:id="echoid-s2231" xml:space="preserve">Item <lb/>ſublata epiſtyliorum ornamenta, & </s> <s xml:id="echoid-s2232" xml:space="preserve">pluteorum columnarum{qúe} ſuperio-<lb/>rum diſtributio, operoſam detrahit moleſtiã, ſumptus{qúe} imminuit ex ma-<lb/>gna parte ſummam. </s> <s xml:id="echoid-s2233" xml:space="preserve">Ipſæ uero columnæ in altitudine perpetua ſub trabe <lb/>teſtudinis perductæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2234" xml:space="preserve">magnificentiam impenſæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2235" xml:space="preserve">auctoritatem operi <lb/>adaugere uidentur.</s> <s xml:id="echoid-s2236" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div166" type="section" level="1" n="125"> <head xml:id="echoid-head129" xml:space="preserve">DE AERARIO, CARCERE, ET CVRIA <lb/>ordinandis. CAPVT II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2237" xml:space="preserve">AERARIVM, cdrcer, curia foro ſunt coniungenda, ſed ita uti <lb/><emph style="ul">magnitudo ſymmetriæ</emph> eorum foro reſpondeat, maxime quidem <lb/><emph style="ul">curia imprimis est facienda ad dignitatem municipij ſiue ciuitatis. </emph></s> <s xml:id="echoid-s2238" xml:space="preserve"><emph style="ul">Et</emph> ſi <lb/>quadrata erit, quantum habuerit latitudinis, <emph style="ul">dimidia addita</emph> conſtituatur <lb/>altitudo: </s> <s xml:id="echoid-s2239" xml:space="preserve">ſin autem oblonga fuerit, longitudo, & </s> <s xml:id="echoid-s2240" xml:space="preserve">latitudo componatur, et <lb/>ſumma compo ſita, eius dimidia pars ſub lacunarijs altitudini detur. </s> <s xml:id="echoid-s2241" xml:space="preserve">Præ <lb/>terea præcingendi ſunt parietes medij, coronis ex inteſtino opere, aut al-<lb/>bario, ad dimidiam partem altitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s2242" xml:space="preserve">Quæ ſi non erunt, <emph style="ul">uox ibi diſpu-</emph> <lb/><emph style="ul">tantium elata in altitudinem intelle ctui non poterit eſſe audientibus.</emph></s> <s xml:id="echoid-s2243" xml:space="preserve">Cum <lb/>autem coronis præcincti parietes erunt, uox ab ijs morata, prius quàm in <lb/>aẽre elata dißipetur, auribus erit intellecta.</s> <s xml:id="echoid-s2244" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div167" type="section" level="1" n="126"> <head xml:id="echoid-head130" xml:space="preserve">DE THE ATRO. CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2245" xml:space="preserve">CVM forum conſtitutum fuerit, tum dcorum immortalium diebus fe <lb/>ſtis ludorum ſpectationibus eligendus est locus theatro quàm ſalu-<lb/>berrimus, uti in primo libro de ſalubritatibus in mœnium collocationibus <lb/>est ſcriptum. </s> <s xml:id="echoid-s2246" xml:space="preserve">Per ludos enim cum coniugibus & </s> <s xml:id="echoid-s2247" xml:space="preserve">liberis perſedentes de-<lb/>lectationibus detinentur, & </s> <s xml:id="echoid-s2248" xml:space="preserve"><emph style="ul">corpora propter uoluptatem</emph> immota paten <lb/>tes habent uenas, in quas inſidunt aurarum flatus: </s> <s xml:id="echoid-s2249" xml:space="preserve">qui ſi à regionibus pa-<lb/>luſtribus, aut alijs regionibus uitioſis aduenient, nocentes ſpiritus cor-<lb/>poribus infundent. </s> <s xml:id="echoid-s2250" xml:space="preserve">Ita ſi curioſius eligetur locus theatro, uitabuntur ui <pb o="122" file="0176" n="176" rhead="M. VITRV VII"/> tia. </s> <s xml:id="echoid-s2251" xml:space="preserve">Etiam{qúe} prouidendum est ne impetus habeat è meridie. </s> <s xml:id="echoid-s2252" xml:space="preserve">Sol enim cum<unsure/> <lb/>implet eius rotunditatem, aẽr concluſus curuatura, ne habens poteſta-<lb/>tem uagandi uerſando conferueſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s2253" xml:space="preserve">candens adurit excoquit{qúe}, <emph style="ul">& im</emph> <lb/><emph style="ul">minuit è corporibus bumores.</emph></s> <s xml:id="echoid-s2254" xml:space="preserve">Ideo maxime uitandæ ſunt his rebus uitio-<lb/>ſæ regiones, & </s> <s xml:id="echoid-s2255" xml:space="preserve">eligendæ ſalubres. </s> <s xml:id="echoid-s2256" xml:space="preserve">Fundamẽtorum autem ſi in montibus <lb/>fuerit, facilior erit ratio, ſed ſineceßitas coegerit in plano aut paluſtrilo-<lb/>co eaconſtitui, ſolidationes ſubſtructiones{qúe}, ita erunt faciendæ, quemad-<lb/>modum de fundationibus ædium ſacr arum in tertio libro est ſcriptum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2257" xml:space="preserve">Inſuper fundamẽta lapideis & </s> <s xml:id="echoid-s2258" xml:space="preserve">marmoreis copijs gradationes ab ſubſtru <lb/>ctione fieri debent. </s> <s xml:id="echoid-s2259" xml:space="preserve">Præcinctiones ad altitudines theatrorum pro rata <lb/>parte faciendæ uidentur, ne altiores, quàm quanta præ cinctionis itine-<lb/>ris ſit latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s2260" xml:space="preserve">Si enim excelſiores fuerint, repellent & </s> <s xml:id="echoid-s2261" xml:space="preserve">eijcient in ſupe-<lb/>riorem partem uocem, nec patientur in ſedibus ſummis, quæ ſunt ſupra <lb/>præcinctiones, <emph style="ul">uerborum caſus certa ſignificatione ad aures peruenire</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s2262" xml:space="preserve"><lb/>Et ad ſummam ita est gubernandum, utilinea cum ad imum gradum, & </s> <s xml:id="echoid-s2263" xml:space="preserve"><lb/>ad ſummum extenta fuerit, omnia cacumina graduum angulos{qúe} tangat, <lb/>ita uox non impedietur. </s> <s xml:id="echoid-s2264" xml:space="preserve">Aditus complures & </s> <s xml:id="echoid-s2265" xml:space="preserve">ſpatioſos oportet diſpone <lb/>re, nec coniunctos ſuperiores inferioribus, ſed ex omnibus locis perpetu-<lb/>os & </s> <s xml:id="echoid-s2266" xml:space="preserve">directos ſine inuerſuris faciendos, uti cum populus dimittitur de <lb/>ſpectaculis, <emph style="ul">ne comprimatur</emph>, ſed habeat ex omnibus locis exitus ſepara-<lb/>tos ſine impeditione. </s> <s xml:id="echoid-s2267" xml:space="preserve">Etiam diligenter est animaduertendum, ne ſit locus <lb/>ſurdus, ſed ut in eo uox quàm clarißime uagari poßit. </s> <s xml:id="echoid-s2268" xml:space="preserve">Hoc uero fieri ita <lb/>poterit, ſi locus electus fuerit, ubi non impediatur reſonantia. </s> <s xml:id="echoid-s2269" xml:space="preserve"><emph style="ul">Vox autem</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0176-01a" xlink:href="note-0176-01"/> <emph style="ul">est ſpiritus fluens, & aëris ictu ſenſibilis auditui.</emph></s> <s xml:id="echoid-s2270" xml:space="preserve">Ea mouetur circulorũ <lb/>rotundationibus in finitis, uti ſiin ſtantem aquam lapide immiſſo naſcan-<lb/>tur innumerabiles undarum circuli creſcentes à centro, & </s> <s xml:id="echoid-s2271" xml:space="preserve">quàmlatißime <lb/>poßint uagãtes, niſi anguſtia loci interpellauerit, aut aliqua offenſio, quæ <lb/>non patitur deſignationes earum undarũ ad exitus peruenire. </s> <s xml:id="echoid-s2272" xml:space="preserve">Ita cum <lb/>interpellentur offenſionibus, primæ redundantes inſequentium diſturbãt <lb/>deſignationes. </s> <s xml:id="echoid-s2273" xml:space="preserve">Eadem ratione uox ita ad circiniam efficit motiones. </s> <s xml:id="echoid-s2274" xml:space="preserve">Sed <lb/>in aqua circuli æqua planitie in latitudinem mouentur: </s> <s xml:id="echoid-s2275" xml:space="preserve"><emph style="ul">uox & in latitudi</emph> <lb/>nem progreditur, & </s> <s xml:id="echoid-s2276" xml:space="preserve"><emph style="ul">altitudinem gradatim ſcandit</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s2277" xml:space="preserve">Igitur ut in aqua un-<lb/>darum deſignationibus, ita in uoce cum offenſio nulla primam interpella <lb/>uerit, non diſturbat ſecundam, nec inſequcntes, ſed omnes ſine reſonan- <pb o="123" file="0177" n="177" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> tia perueniunt ad imorum, & </s> <s xml:id="echoid-s2278" xml:space="preserve">ſummorum aures. </s> <s xml:id="echoid-s2279" xml:space="preserve">Ergo ueteres archite-<lb/>ctinaturæ ueſtigia perſecuti, indagationibus uocis ſcandẽtes theatrorum <lb/>perfecerunt gradationes, & </s> <s xml:id="echoid-s2280" xml:space="preserve">quæſiuerunt per canonicam mathematico-<lb/>rum, & </s> <s xml:id="echoid-s2281" xml:space="preserve">muſicam rationem, <emph style="ul">ut quæcun uox</emph> eſſet in ſcena, clarior & </s> <s xml:id="echoid-s2282" xml:space="preserve"><lb/>ſuauior ad ſpectatorum perueniret aures. </s> <s xml:id="echoid-s2283" xml:space="preserve">Vtienim organa in æneis lami <lb/>nis, aut corneis, dieſi, ad cordarum ſonituum clar it atem perficiuntur, ſic <lb/>theatrorum, per harmonicen ad aug endam uocem, ratiocinationes ab an <lb/>tiquis ſunt conſtitutæ.</s> <s xml:id="echoid-s2284" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div167" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0176-01" xlink:href="note-0176-01a" xml:space="preserve">Vox quid.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div169" type="section" level="1" n="127"> <head xml:id="echoid-head131" xml:space="preserve">DE HARMONIA. CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2285" xml:space="preserve">HARMONIA autem est muſica liter atura obſcura & </s> <s xml:id="echoid-s2286" xml:space="preserve">difficilis, <lb/>maxime quidem, quibus græce literæ non ſunt notæ: </s> <s xml:id="echoid-s2287" xml:space="preserve">quam ſiuolu-<lb/>mus explicare, neceſſe est etiam græcis uerbis uti, quòd nonnulla eorum <lb/>latinas non habent appellationes. </s> <s xml:id="echoid-s2288" xml:space="preserve">Ita (ut potero) quàmapertißime ex <lb/>Ariſtoxeni ſcripturis interpretabor, & </s> <s xml:id="echoid-s2289" xml:space="preserve">eius diagr amma, ſubſcribam, fi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0177-01a" xlink:href="note-0177-01"/> nitiones{qúe} ſonituum deſignabo, uti qui diligentius attenderit, facilius per-<lb/>cipere poßit. </s> <s xml:id="echoid-s2290" xml:space="preserve">Vox enim mutationibus cũ flectitur, aliàs fit acuta, aliàs gra <lb/>uis: </s> <s xml:id="echoid-s2291" xml:space="preserve">duobus{qúe} modis mouetur, è quibus unus habet effectus continuatos, <lb/>alter diſtantes. </s> <s xml:id="echoid-s2292" xml:space="preserve">Continua uox ne in finitionibus conſiſtit, ne{qúe} in loco ul <lb/>lo, efficit{qúe} terminationes non apparentes, interualla autem media pa-<lb/>tentia, uti ſermone cum dicimus, ſol, lux, flos, nox. </s> <s xml:id="echoid-s2293" xml:space="preserve">Nunc enim nec unde in <lb/>cipit, nec ubi deſinit intelligitur, ſed ne ex acuta fact a est grauis, nec ex <lb/>graui acuta apparet auribus. </s> <s xml:id="echoid-s2294" xml:space="preserve">Per diſtantiam autem è contrario. </s> <s xml:id="echoid-s2295" xml:space="preserve">nam <lb/>cum flectitur in mutatione uox, ſtatuit ſe in alicuius ſonitus finitionem, de <lb/>inde in alterius, & </s> <s xml:id="echoid-s2296" xml:space="preserve">id ultro citro{qúe} crebro faciendo inconſtans apparet <lb/>ſenſibus, uti in cantionibus cum <emph style="ul">flectentes uoces uarietatem facimus mo-</emph> <lb/><emph style="ul">dulationis</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s2297" xml:space="preserve">Ita interuallis ea cum uer ſatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2298" xml:space="preserve">unde initium fecit, & </s> <s xml:id="echoid-s2299" xml:space="preserve">ubi <lb/>deſijt, apparet in ſonorum patentibus finitionibus. </s> <s xml:id="echoid-s2300" xml:space="preserve">Mediana autem <lb/>parentia interuallis obſcurantur. </s> <s xml:id="echoid-s2301" xml:space="preserve">Genera uero modulationum ſunt <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0177-02a" xlink:href="note-0177-02"/> tria. </s> <s xml:id="echoid-s2302" xml:space="preserve">Primum quod Græci nominant, ἁρμοναυ. </s> <s xml:id="echoid-s2303" xml:space="preserve">Secundum, χρῶμα. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2304" xml:space="preserve">Tertium, διάτονου. </s> <s xml:id="echoid-s2305" xml:space="preserve">Est autem <emph style="ul">harmoniæ</emph> modulatio ab arte conce-<lb/>pta, & </s> <s xml:id="echoid-s2306" xml:space="preserve">ea re cantio eius maxime grauem & </s> <s xml:id="echoid-s2307" xml:space="preserve">egregiam habet auctorita-<lb/>tem. </s> <s xml:id="echoid-s2308" xml:space="preserve"><emph style="ul">Chroma</emph> ſubtili ſolertia ac crebritate modulor um ſuauiorem habet <lb/>delectationem. </s> <s xml:id="echoid-s2309" xml:space="preserve"><emph style="ul">Diatonon uero</emph> quòd naturalis est, facilior est interuallo <pb o="124" file="0178" n="178" rhead="M. VITRV VII"/> rum diſtantia. </s> <s xml:id="echoid-s2310" xml:space="preserve">In his tribus generibus dißimiles ſunt tetrachordorum di-<lb/>ſpoſitiones, quòd harmonia tetrachordorum & </s> <s xml:id="echoid-s2311" xml:space="preserve">tonos & </s> <s xml:id="echoid-s2312" xml:space="preserve">dieſes habet bi <lb/>nas. </s> <s xml:id="echoid-s2313" xml:space="preserve"><emph style="ul">Dieſis autem</emph> est toni pars quarta, ita in hemitonio duæ dieſes ſunt <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0178-01a" xlink:href="hd-0178-01"/> collocatæ. </s> <s xml:id="echoid-s2314" xml:space="preserve">Chromati duo hemitonia in ordine ſunt cõpoſita, tertiũ triũ <lb/>hemitoniorum est interuallũ. </s> <s xml:id="echoid-s2315" xml:space="preserve">Diatoni duo ſunt continuati toni, tertium <lb/>hemitonium finit tetrachordi magnitudinem. </s> <s xml:id="echoid-s2316" xml:space="preserve">Ita in tribus generibus <lb/>tetrachorda ex duobus tonis, & </s> <s xml:id="echoid-s2317" xml:space="preserve">hemitonio ſunt peræquata. </s> <s xml:id="echoid-s2318" xml:space="preserve">Sedipſa <lb/>cum ſeparatim uniuſcuius{qúe} generis finibus conſiderantur, dißimilem ha <lb/>bebat interuallorum deſignationem. </s> <s xml:id="echoid-s2319" xml:space="preserve">Igitur interualla tonorum & </s> <s xml:id="echoid-s2320" xml:space="preserve">hemi-<lb/>toniorum & </s> <s xml:id="echoid-s2321" xml:space="preserve">tetrachor dorum in uoce diuiſit natura, finiuit{qúe} terminatio <lb/>nes eorum menſuris, interuallorum quantitate, modis{qúe} certis diſtanti-<lb/>bus conſtituit qualitates, quibus etiam artifices qui organa fabricant ex <lb/>natur a conſtitutis utendo, comparant ad concentus conuenientes eorum <lb/>perfectiones. </s> <s xml:id="echoid-s2322" xml:space="preserve">Sonitus qui græce Φθόνλοι dicuntur, in uno quo gene-<lb/>reſunt decem et octo, è quibus octo ſunt in tribus generibus perpetui & </s> <s xml:id="echoid-s2323" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0178-01a" xlink:href="hd-0178-01"/> ſtantes, reliqui decem cum communiter modulantur ſunt uagantes. </s> <s xml:id="echoid-s2324" xml:space="preserve">Stan-<lb/>tes autem ſunt, qui inter mobiles interpoſiti continent tetrachordi con-<lb/>iunctionem, & </s> <s xml:id="echoid-s2325" xml:space="preserve">è generum diſcriminibus ſuis finibus ſunt permanentes. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2326" xml:space="preserve">Appellantur autem ſic, proslambanomenos, hypate hypaton, hypate me <lb/>ſon, meſe, nete ſynemmenon, parameſe, nete diezeugmenõ, nete hyperbo <lb/>leon. </s> <s xml:id="echoid-s2327" xml:space="preserve">Mobiles autem ſunt, qui in tetrachordo inter immotos diſpoſiti in ge <lb/>neribus & </s> <s xml:id="echoid-s2328" xml:space="preserve">locis loca mutant. </s> <s xml:id="echoid-s2329" xml:space="preserve">Vocabula autem habent hæc. </s> <s xml:id="echoid-s2330" xml:space="preserve">Parhypate <lb/>hypaton, lichanos hypatõ, parhypate meſon, lichanos meſon, trite ſynem <lb/>menon, paranete ſymmenõ, tritediezeugmenõ, paranete diezeugmenon, <lb/>trite hyperboleon, paranete hyperboleõ. </s> <s xml:id="echoid-s2331" xml:space="preserve">Ei autem qui mouentur recipi <lb/>unt uirtutes alias. </s> <s xml:id="echoid-s2332" xml:space="preserve">Interualla enim & </s> <s xml:id="echoid-s2333" xml:space="preserve">diſtantias habent creſcentes. </s> <s xml:id="echoid-s2334" xml:space="preserve">Itaque <lb/>parhypate, quæ in harmonia diſtat ab hypatedieſi, in Chromate mutata <lb/>habet hemitonium, in diatono uero tonũ. </s> <s xml:id="echoid-s2335" xml:space="preserve">Qui lichanos in harmonia dici <lb/>tur, ab hypate diſt at hemitonium, in chroma translatus, progreditur duo <lb/>hemitonia, in diatono diſtat ab hypate tria hemitonia. </s> <s xml:id="echoid-s2336" xml:space="preserve">Ita decem ſonitus <lb/>propter translationes in generibus efficiunt triplicem modulationum ua-<lb/>rietatem. </s> <s xml:id="echoid-s2337" xml:space="preserve">Tetrachorda autem ſunt quin, primum grauißimum, quod <lb/>græce dicitur ***πατου. </s> <s xml:id="echoid-s2338" xml:space="preserve">Secundum medianum, quod appellatur μέσου. </s> <s xml:id="echoid-s2339" xml:space="preserve"><lb/>Tertium coniunctum, quod σννέμμενου, dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s2340" xml:space="preserve">Quartum diſiunctum <pb o="125" file="0179" n="179" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> quod διεζενγυένου nominatur. </s> <s xml:id="echoid-s2341" xml:space="preserve">Quintum quod est acutißimum græce <lb/>ὑπερβόλεου dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s2342" xml:space="preserve"><emph style="ul">Concentus quos</emph> natur a hominis modulari poteſt, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0179-01a" xlink:href="note-0179-01"/> græce{qúe} σνμΦόνιαι dicuntur, ſunt ſex, diateſſaron, diapente, diapaſon, <lb/>diapaſon cum diateſſaron, diapaſon cum diapente, diſdiapaſon. </s> <s xml:id="echoid-s2343" xml:space="preserve">Ideoque <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2344" xml:space="preserve">à numero nomina receperunt, quòd cum uox conſtiterit in una ſono-<lb/>rum finitione, abea{qúe} ſe flectens mutauerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2345" xml:space="preserve">peruenerit in quartam ter <lb/>minationem, appellatur diateſſaron, in quintam diapente, <emph style="ul">in oct auam dia</emph> <lb/><emph style="ul">paſon</emph>, in octauam & </s> <s xml:id="echoid-s2346" xml:space="preserve">dimidiam, diapaſon & </s> <s xml:id="echoid-s2347" xml:space="preserve">diateſſaron, in nonam & </s> <s xml:id="echoid-s2348" xml:space="preserve">di <lb/>midiam, diapaſon & </s> <s xml:id="echoid-s2349" xml:space="preserve">diapẽte, <emph style="ul">in quintam decimã diſdiapaſon.</emph></s> <s xml:id="echoid-s2350" xml:space="preserve">Non enim <lb/>inter duo interualla, cum chordarum ſon<unsure/>tus, aut uocis cantus factus fue-<lb/>rit, nec in tertia, aut ſexta, aut ſeptima poſſunt conſonantiæ fieri, Sed (ut <lb/>ſupra ſcriptum est) diateſſaron & </s> <s xml:id="echoid-s2351" xml:space="preserve">diapente, ex ordine ad diſdiapaſon <lb/>conuenientes ex natura uocis congruentis habent finitiones, & </s> <s xml:id="echoid-s2352" xml:space="preserve">ei con-<lb/>centus procreantur ex coniunctione ſonituũ, quigræce Φόνγοι dicũtur.</s> <s xml:id="echoid-s2353" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div169" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0177-01" xlink:href="note-0177-01a" xml:space="preserve">Ariſtoxe-<lb/>uus muſi-<lb/>cus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0177-02" xlink:href="note-0177-02a" xml:space="preserve">Modula-<lb/>tionum ge <lb/>nera.</note> <handwritten xlink:label="hd-0178-01" xlink:href="hd-0178-01a"/> <handwritten xlink:label="hd-0178-01" xlink:href="hd-0178-01a"/> <note position="right" xlink:label="note-0179-01" xlink:href="note-0179-01a" xml:space="preserve">φθόνγοι</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div171" type="section" level="1" n="128"> <head xml:id="echoid-head132" xml:space="preserve">DE THEATRI VASIS. CAP. V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2354" xml:space="preserve">ITA ex his indagationibus, mathematicis rationibus fiunt uaſa ærea, <lb/>pro ratione magnitudinis theatri, ea{qúe} ita fabricentur, ut cũ tangun-<lb/>tur, ſonitum facere poßint inter ſe, diate ſſaron, diapente, ex ordine ad <lb/>diſdiapaſon. </s> <s xml:id="echoid-s2355" xml:space="preserve">Poſteainter ſedes theatri conſtitutis cellis ratione muſica <lb/>ibi collocentur, ita uti nullum parietem tangant, circa{qúe} habeantlocum <lb/>uacuum, & </s> <s xml:id="echoid-s2356" xml:space="preserve">à ſummo capite ſpatium, ponantur{qúe} inuerſa, & </s> <s xml:id="echoid-s2357" xml:space="preserve">habeant in <lb/>parte quæ ſpect at adſcenam, ſuppoſitos cuneos, ne minus altos ſemipe-<lb/>de, contra{qúe} eas cellas relinquantur, aperturæ inferiorum graduum cu-<lb/>bilibus, longæ pedes duos, alte ſemipedem. </s> <s xml:id="echoid-s2358" xml:space="preserve">Deſignationes autem earune <lb/>quibus in locis conſtituantur, ſic explicentur. </s> <s xml:id="echoid-s2359" xml:space="preserve">Si non erit ampla magnitu <lb/>dine theatrum, media altitudinis tran ſuerſaregio deſignetur, et in ea tre <lb/>decim cellæ duodecim æqualibus interuallis diſtantes confornicentur, uti <lb/>ea echea, quæ ſupraſcripta ſunt, ad neten hyperboleon ſonantia, in cellis, <lb/>quæ ſunt in cornibus extremis, utra parte prima collocentur, ſecunda <lb/>ab extremis diateſſaron ad neten diezeugmenon, tertia diateſſaron ad ne <lb/>ten parameſon, quarta diateſſaron ad neten ſyncmmenon, quinta diateſſa <lb/>ron ad meſon, ſexta diateſſaron ad hypatenmeſon, in medio unum dia-<lb/>teſſaron ad hypatenhypaton. </s> <s xml:id="echoid-s2360" xml:space="preserve">Ita hacr atiocinatione uox ab ſcena, uti ab <pb o="126" file="0180" n="180" rhead="M. VITR VVII"/> centro profuſa ſe cir cumagens, tactu{qúe} feriens ſingulorum uaſorum ca-<lb/>ua, excitauerit auctam claritatem, & </s> <s xml:id="echoid-s2361" xml:space="preserve">concentu conuenientem ſibiconſo-<lb/>nantiam. </s> <s xml:id="echoid-s2362" xml:space="preserve">Sin autem amplior erit magnitudo theatri, tunc altitudo diuida <lb/>tur in partes quatuor, utitres efficiantur regiones cellarum tranſuerſe <lb/>deſignatæ, una harmoniæ, altera chromatos, tertia diatoni. </s> <s xml:id="echoid-s2363" xml:space="preserve">Et ab imo <lb/>quæ erit prima, ea ex harmonia collocetur, ita uti in minore theatro ſu-<lb/>pra ſcriptũ est. </s> <s xml:id="echoid-s2364" xml:space="preserve">In mediana autem parte prima, in extremis cornibus ad <lb/>chromaticen, hyperboleon habentia ſonitum ponantur: </s> <s xml:id="echoid-s2365" xml:space="preserve">in ſecundis ab his <lb/>diateſſaron, ad chromaticen diezeugmenõ: </s> <s xml:id="echoid-s2366" xml:space="preserve">in ter tijs diateſſaron, ad chro <lb/>maticen ſynemmenon, in quartis diateſſaron ad chromaticẽ meſon, quin-<lb/>tis diateſſaron ad chromaticen hypaton, ſextis ad parameſen, quòd et in <lb/>chromaticen hyperboleon, diapente, & </s> <s xml:id="echoid-s2367" xml:space="preserve">ad chromaticen meſon, diateſſa <lb/>ron, habeant conſonantiæ communitatem. </s> <s xml:id="echoid-s2368" xml:space="preserve">In medio nihil est collocandũ, <lb/>ideo quòd ſonituum nulla alia qualitas in chromatico genere ſymphoniæ <lb/>conſonantiam poteſt habere. </s> <s xml:id="echoid-s2369" xml:space="preserve">In ſumma uero diuiſione, & </s> <s xml:id="echoid-s2370" xml:space="preserve">regione cella-<lb/>rum, in cornibus primis ad diatonon hyperboleon, fabricata uaſa ſonitu <lb/>ponantur, in ſecundis diateſſaron ad diatonon diezeugmenon, tertijs dia <lb/>teſſaron, ad diatonon ſynemmenon, quartis diateſſaron, ad diatonon me-<lb/>ſon, quintis diateſſaron, ad diatonon hypatõ, ſextis diateſſaron ad proſ-<lb/>lambanomenon: </s> <s xml:id="echoid-s2371" xml:space="preserve">in medio ad meſen, quod ea, & </s> <s xml:id="echoid-s2372" xml:space="preserve">ad proslambanomenõ <lb/>diapaſon, & </s> <s xml:id="echoid-s2373" xml:space="preserve">diatonon hypaton, diapente habet ſymphoniarum commu-<lb/>nitates. </s> <s xml:id="echoid-s2374" xml:space="preserve">Hæc autem ſi quis uoluerit ad perfectũ facile perducere, animad-<lb/>uertat in extremo libro diagramma muſica ratione deſignatum, quod <lb/>Ariſtoxenus magno uigore & </s> <s xml:id="echoid-s2375" xml:space="preserve">induſtria, generatim diuiſis modulationi-<lb/>bus conſtitutum reliquit, de quo ſi quis ratiocinationibus his attenderit, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2376" xml:space="preserve">ad natur am uocis, & </s> <s xml:id="echoid-s2377" xml:space="preserve">ad audientium delectationes, facilius ualuerit <lb/>theatrorum efficere perfectiones.</s> <s xml:id="echoid-s2378" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div172" type="section" level="1" n="129"> <head xml:id="echoid-head133" xml:space="preserve">* DIAGRAMMA ILLVD COMMODIVS <lb/>hic poſſe ſubijci, uiſum nobis fuit.</head> <pb o="127" file="0181" n="181"/> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/> ## Enarmonicũ. # Chromaticum. # Diatonicum. <lb/>Stabilis <lb/>Stabilis # Tonus # Tonus # Tonus <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Hemitoniũ <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Tonus <lb/>Stabilis # Ditonus # trishemitoniũ # Tonus <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Hemitoniũ <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Tonus <lb/>Stabilis # Ditonus # trishemitoniũ # Tonus <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Hemitoniũ <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Tonus <lb/>Stabilis # Ditonus # trishemitoniũ # Tonus <lb/>Stabilis # Tonus # Tonus # Tonus <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Hemitoniũ <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Tonus <lb/>Stabilis # Ditonus # trishemitoniũ # Tonus <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Hemitoniũ <lb/>Mobilis # Dieſis # Hemitonium # Tonus <lb/>Stabilis # Ditonus # trishemitoniũ # Tonus <lb/></note> <figure> <description xml:id="echoid-description44" xml:space="preserve">Proslambano-<lb/>menos.</description> <description xml:id="echoid-description45" xml:space="preserve">Hypate hypaton</description> <description xml:id="echoid-description46" xml:space="preserve">Parhypate hypaton</description> <description xml:id="echoid-description47" xml:space="preserve">Lichanos hypaton</description> <description xml:id="echoid-description48" xml:space="preserve">Hypate meſon</description> <description xml:id="echoid-description49" xml:space="preserve">Parhypate meſon</description> <description xml:id="echoid-description50" xml:space="preserve">Lichanos meſon</description> <description xml:id="echoid-description51" xml:space="preserve">Meſe</description> <description xml:id="echoid-description52" xml:space="preserve">Trite ſynemmenon</description> <description xml:id="echoid-description53" xml:space="preserve">Paranete ſynemmenon</description> <description xml:id="echoid-description54" xml:space="preserve">Nete ſynemmenon</description> <description xml:id="echoid-description55" xml:space="preserve">Parameſe</description> <description xml:id="echoid-description56" xml:space="preserve">Trite diezeugmenon</description> <description xml:id="echoid-description57" xml:space="preserve">Paranete diezeugmenon</description> <description xml:id="echoid-description58" xml:space="preserve">Nete diezeugmenon</description> <description xml:id="echoid-description59" xml:space="preserve">Trite hyperboleon</description> <description xml:id="echoid-description60" xml:space="preserve">Paranete hyperboleon</description> <description xml:id="echoid-description61" xml:space="preserve">Nete hyperboleon</description> <variables xml:id="echoid-variables7" xml:space="preserve">BT AH C T D T E AH T F T H AT T S T H AT T H AT T</variables> </figure> <pb o="128" file="0182" n="182" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2379" xml:space="preserve">Dicet aliquis forte multa theatra Romæ quotannis facta eſſe, ne ul-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0182-01a" xlink:href="note-0182-01"/> lam rationem harumrerũ in his fuiſſe, ſed err auit in eo, quòd omnia pub <lb/>lica lignea theatra tabulationes habent complures, quas neceſſe est ſonæ <lb/>re. </s> <s xml:id="echoid-s2380" xml:space="preserve">Hoc uero licet animaduertere etiam à citharedis, quiſuperiore tono, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0182-02a" xlink:href="note-0182-02"/> cum uolunt canere, aduertunt ſe ad ſcenæ ualuas, & </s> <s xml:id="echoid-s2381" xml:space="preserve">ita recipiunt ab ea-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0182-03a" xlink:href="note-0182-03"/> rum auxilio conſonantiã uocis. </s> <s xml:id="echoid-s2382" xml:space="preserve">Cum autem ex ſolidis rebus theatr a con-<lb/>ſtituuntur, id est ex ſtructura cementorum, lapide, marmore, quæ ſonare <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0182-04a" xlink:href="note-0182-04"/> non poſſunt, tunc ex his hacratione ſunt explicanda. </s> <s xml:id="echoid-s2383" xml:space="preserve">Sin autem quæritur <lb/>in quo theatro ea ſint facta Romæ, non poſſumus oſtendere, ſedin Italiæ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0182-05a" xlink:href="note-0182-05"/> regionibus, & </s> <s xml:id="echoid-s2384" xml:space="preserve">in pluribus græcorum ciuitatibus. </s> <s xml:id="echoid-s2385" xml:space="preserve">Etiam{qúe} autoremba-<lb/>bemus. </s> <s xml:id="echoid-s2386" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s2387" xml:space="preserve">Mumminum qui diruto theatro Corinthiorum eius ænea Ro-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0182-06a" xlink:href="note-0182-06"/> mam deportauit, & </s> <s xml:id="echoid-s2388" xml:space="preserve">de manubijs ad ædem lunæ dedicauit. </s> <s xml:id="echoid-s2389" xml:space="preserve">Multi etiam ſo <lb/>lertes architecti, qui in oppidis non magnis theatra conſtituerunt, pro-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0182-07a" xlink:href="note-0182-07"/> pter inopiam fictilibus dolijs, ita ſonantibus electis, bac ratiocinations <lb/>compoſitis, perfecerunt utilißimos effectus.</s> <s xml:id="echoid-s2390" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div172" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0182-01" xlink:href="note-0182-01a" xml:space="preserve">Figura, cu <lb/>ius memi-<lb/>nit autor.</note> <note position="left" xlink:label="note-0182-02" xlink:href="note-0182-02a" xml:space="preserve">T. Tonus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0182-03" xlink:href="note-0182-03a" xml:space="preserve">H. Hemito <lb/>nium.</note> <note position="left" xlink:label="note-0182-04" xlink:href="note-0182-04a" xml:space="preserve">A. Diateſ-<lb/>ſaron.</note> <note position="left" xlink:label="note-0182-05" xlink:href="note-0182-05a" xml:space="preserve">B. Diapẽ-<lb/>te.</note> <note position="left" xlink:label="note-0182-06" xlink:href="note-0182-06a" xml:space="preserve">C. Diapa-<lb/>ſon.</note> <note position="left" xlink:label="note-0182-07" xlink:href="note-0182-07a" xml:space="preserve">D. Diapa <lb/>ſon & dia <lb/>teſſaron.</note> </div> <note position="left" xml:space="preserve">E. Diapa-<lb/>ſon & diæ <lb/>pente.</note> </div> <div xml:id="echoid-div174" type="section" level="1" n="130"> <head xml:id="echoid-head134" xml:space="preserve">DE CONFORMATIONE THEATRI <lb/>facienda. CAPVT VI.</head> <note position="left" xml:space="preserve">F. Diſdia-<lb/>paſon.</note> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2391" xml:space="preserve">IPSIVS autem theatriconformatio ſic est faciẽda, uti quàm magna <lb/>futura est perimetros imi, centro medio collocato cir cumagatur li-<lb/>nearotundationis, inea{qúe} quatuor ſcribantur trigona paribus lateribus <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2392" xml:space="preserve">interuallis, quæ extremamlimeam circinationis tangant, quibus etiã <lb/>in duodecim ſignorum cæleſtium deſcriptione Aſtrologi, ex muſica con-<lb/>uenientia aſtrorum, ratiocinantur.</s> <s xml:id="echoid-s2393" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2394" xml:space="preserve">Exbis trigonis cuius latus fuerit proximum Scenæ, earegione quæ <lb/>præcidit curuaturam circinationis, ibifiniatur ſcenæ frons, & </s> <s xml:id="echoid-s2395" xml:space="preserve">abeoloco <lb/>per centrum par allelos linea ducatur, quæ diſiungat proſcenij pulpitum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2396" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2397" xml:space="preserve">orcheſtr æ regionem. </s> <s xml:id="echoid-s2398" xml:space="preserve">Ita latius factum fuerit pulpitum, quàm Græco-<lb/>rum, quòd omnes artifices in ſcenam dant operam. </s> <s xml:id="echoid-s2399" xml:space="preserve">In orcheſtra autem <lb/>ſenatorum ſunt ſedibus loca deſignata, & </s> <s xml:id="echoid-s2400" xml:space="preserve">eius pulpiti altitudo ſit ne plus <lb/>pedum quin, uti qui in orcheſtra ſederint, ſpectare poßint omniũ agen-<lb/>tium geſtus. </s> <s xml:id="echoid-s2401" xml:space="preserve">Cunei ſpectaculorum in theatro ita diuidantur, uti anguli <lb/>trigonorum, qui currunt circum curuatur am cir cinationis, dirigant aſ- <pb o="129" file="0183" n="183" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> ænſus ſcalas{qúe} inter cuneos ad primam præcinctionem.</s> <s xml:id="echoid-s2402" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2403" xml:space="preserve">Supra autem alternis itineribus ſuperiores cuneimedij dirigantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2404" xml:space="preserve">Hiautem qui ſunt in imo, & </s> <s xml:id="echoid-s2405" xml:space="preserve">dirigunt ſcalaria, erunt numero ſeptem, re-<lb/>liqui quin ſcenæ deſignabunt compoſitionem, & </s> <s xml:id="echoid-s2406" xml:space="preserve">unus medius contra <lb/>ſe ualuas regias habere debet, & </s> <s xml:id="echoid-s2407" xml:space="preserve">qui erunt dextraac ſiniſtra, hoſpitali-<lb/>um deſignabunt compoſitionem, exiremi duo ſpectabunt itinera uerſura <lb/>rum. </s> <s xml:id="echoid-s2408" xml:space="preserve">Gradus ſpectaculorum, ubiſubſellia componantur, ne minus alti <lb/>ſint palmo pede, ne plus pede et digitis ſex. </s> <s xml:id="echoid-s2409" xml:space="preserve">Latitudines corum ne plus pe <lb/>des duo ſemis, ne minus pedes duo conſtituantur.</s> <s xml:id="echoid-s2410" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div175" type="section" level="1" n="131"> <head xml:id="echoid-head135" xml:space="preserve">DE TECTO PORTICVS THEATRI. <lb/>CAPVT VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2411" xml:space="preserve">TECTVM porticus, quod futurum est in ſumma gradatione, cum <lb/>ſcenæ altitudine libr atum perficiatur. </s> <s xml:id="echoid-s2412" xml:space="preserve">Ideo quòd uox creſcẽs æqua <lb/>liter ad ſummas gradationes, & </s> <s xml:id="echoid-s2413" xml:space="preserve">tectum perueniet. </s> <s xml:id="echoid-s2414" xml:space="preserve">Nam ſinõ erit æqua <lb/>le, quo minus fuerit altum, uox præripietur ad eam altitudinem, ad quam <lb/>perueniet primo. </s> <s xml:id="echoid-s2415" xml:space="preserve">Orcheſtra inter gradus imos, quam diametron habue-<lb/>rit, eius ſexta pars ſumatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2416" xml:space="preserve">in cornibus circum{qúe} aditus, ad eius men <lb/>ſur æ perpẽdiculum inferiores ſedes præcidantur, ct quæ præciſio fuerit, <lb/>ibiconſtituantur itinerum ſupercilia: </s> <s xml:id="echoid-s2417" xml:space="preserve">ita enim ſatis altitudinem habebunt <lb/>corum conſormationes. </s> <s xml:id="echoid-s2418" xml:space="preserve">Scenæ longitudo ad orcheſtræ diametron, du-<lb/>plex fieridebet. </s> <s xml:id="echoid-s2419" xml:space="preserve">Podij altitudo ab libramento pulpiti cum corona & </s> <s xml:id="echoid-s2420" xml:space="preserve">ly-<lb/>ſi, duodecima orcheſtræ diametri. </s> <s xml:id="echoid-s2421" xml:space="preserve">Supra podium columnæ cũ capitulis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2422" xml:space="preserve">fpiris altæ quarta parte eiuſdem diametri. </s> <s xml:id="echoid-s2423" xml:space="preserve">Epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s2424" xml:space="preserve">ornamenta <lb/>carum columnarum altitudinis quinta parte. </s> <s xml:id="echoid-s2425" xml:space="preserve">Pluteum in ſuper cum unda <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2426" xml:space="preserve">corona inferioris plutei dimidia parte, ſupra id pluteũ columnæ quar <lb/>ta parte minore altitudine ſint, quàm inferiores. </s> <s xml:id="echoid-s2427" xml:space="preserve">Epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s2428" xml:space="preserve">ornamenta <lb/>earum columnarum quinta parte. </s> <s xml:id="echoid-s2429" xml:space="preserve">Item ſi tertia epiſcenos futura erit, me-<lb/>diam in plutei, ſummum ſit dimidia parte. </s> <s xml:id="echoid-s2430" xml:space="preserve">Columnæ ſummæ medianarum <lb/>minus altæ ſint quarta parte. </s> <s xml:id="echoid-s2431" xml:space="preserve">Epiſtylia cum coronis earum columnarũ, <lb/>itẽ habeãt altitudinis quintã partem. </s> <s xml:id="echoid-s2432" xml:space="preserve">Nec tamen in omnibustheatris ſym <lb/>mctriæ adomnes rationes, & </s> <s xml:id="echoid-s2433" xml:space="preserve">effectus poſſunt reſpõdere, ſed oportet ar-<lb/>chitectũ animaduertere quibus proportionibus neceſſe ſit ſequi ſymme-<lb/>triã, & </s> <s xml:id="echoid-s2434" xml:space="preserve">quibus rationibus ad loci naturam, aut magnitudine opus debeat <lb/>temperari.</s> <s xml:id="echoid-s2435" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="130" file="0184" n="184" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div176" type="section" level="1" n="132"> <head xml:id="echoid-head136" xml:space="preserve">ROTVNDARVM MONOPTERARVM AC PE <lb/>ripterarum ædium in ſummo tholata fere <lb/>perindicata figura.</head> <figure> <image file="0184-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0184-01"/> </figure> <pb o="131" file="0185" n="185" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2436" xml:space="preserve">Sunt enim res, quas & </s> <s xml:id="echoid-s2437" xml:space="preserve">in puſillo, & </s> <s xml:id="echoid-s2438" xml:space="preserve">in magno theatro, neceſſe cstea <lb/>dem magnitudine fieri propter uſum, utigradus, diazomata, pluteos, iti-<lb/>nera, aſcenſus, pulpita, tribunalia, & </s> <s xml:id="echoid-s2439" xml:space="preserve">ſiqua alia intercurrunt, ex quibus <lb/>neceßitas cogit diſcedere ab ſymmetria, ne impediatur uſus. </s> <s xml:id="echoid-s2440" xml:space="preserve">Non minus <lb/>ſiqua exiguitas copiarũ, id est marmoris, materiæ, reliquarum{qúe} rerum, <lb/>quæ par antur in opere defuerint, paululum demere, aut adijcere: </s> <s xml:id="echoid-s2441" xml:space="preserve">dumid <lb/>ne nimium improbe fiat, ſed cum ſenſu, non erit alienum. </s> <s xml:id="echoid-s2442" xml:space="preserve">Hoc autem erit <lb/>ſi architectus erit uſu peritus: </s> <s xml:id="echoid-s2443" xml:space="preserve">prætereaingenio mobili ſolertia{qúe} non fue <lb/>rit uiduatus. </s> <s xml:id="echoid-s2444" xml:space="preserve">Ipſæ autem ſcenæ ſuas habeant rationes explicatas, ita uti <lb/>mediæ ualuæ ornatus habeant aulæ regiæ, dexira ac ſiniſtra hoſpitalia. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2445" xml:space="preserve">Secunàum autem ea ſpatia ad ornatus comparata (quæ loca Græci περι <lb/>άητονς dicũt, abeo, quòd machinæ ſunt in ijs locis uerſatiles trigonos ba <lb/>bentes) in ſingula tres ſint ſpecies ornationis, quæ cum aut fabularum <lb/>mutationes ſunt futuræ, ſeu deorum aduentus cum tonitribus repentinis, <lb/>uer ſentur, mutent{qúe} ſpeciemornationis in frontes. </s> <s xml:id="echoid-s2446" xml:space="preserve">Secundum ea loca uer <lb/>ſuræ ſunt procurrentes, quæ efficiunt una à foro, altera à peregre aditus <lb/>in ſcenam.</s> <s xml:id="echoid-s2447" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div177" type="section" level="1" n="133"> <head xml:id="echoid-head137" xml:space="preserve">DE TRIBVS SCENARVM GENERIBVS. <lb/>CAPVT VIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2448" xml:space="preserve">GENERA autem ſunt ſcenarum tria, unum quod dicitur Tragi-<lb/>cum, alterum Comicum, tertium Satyricum. </s> <s xml:id="echoid-s2449" xml:space="preserve">Horum autem orna-<lb/>tus ſunt inter ſe dißimiles diſpari{qúe} ratione, quòdtragice deſormantur co-<lb/>lumnis, faſtigijs & </s> <s xml:id="echoid-s2450" xml:space="preserve">ſignis, reliquis{qúe} regalibus rebus. </s> <s xml:id="echoid-s2451" xml:space="preserve">Comicæ autem ædi <lb/>ficiorum priuatorum, & </s> <s xml:id="echoid-s2452" xml:space="preserve">mænianorum habent ſpeciem, perfectus{qúe} fene <lb/>ſtris diſpoſitos imitatione communium ædificiorum rationibus. </s> <s xml:id="echoid-s2453" xml:space="preserve">Satyri-<lb/>cæ uero ornantur arboribus, ſpeluncis, montibus, reliquis{qúe} agreſtibus re <lb/>bus, in topiarij operis ſpeciem deſormatis. </s> <s xml:id="echoid-s2454" xml:space="preserve">In Græcorũ theatris non om-<lb/>niaijſdem rationibus ſunt facienda, quòd primum in ima circinatione, ut <lb/>in Latino, trigonorum quaturo, in eo quadratorũ trium anguli circina-<lb/>tionis lineam tangunt. </s> <s xml:id="echoid-s2455" xml:space="preserve">Et cuius quadratilatus est proximum ſcenæ, præ-<lb/>cidit{qúe} curuaturam circinationis, earegione deſignatur finitio proſce-<lb/>nij, & </s> <s xml:id="echoid-s2456" xml:space="preserve">ab ea regione adextremam circinationem curuaturæ, par allelos <pb o="132" file="0186" n="186" rhead="M. VITRVVII"/> linea deſignatur, in qua conſtituitur frons ſcenæ, per centrum{qúe} orche-<lb/>ſtræ proſcenij regione.</s> <s xml:id="echoid-s2457" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2458" xml:space="preserve">Parallelos linea deſcribitur, et quæ ſecat circinationis line as, dextra <lb/>ac ſiniſtra in cornibus hemicycli centra deſignantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2459" xml:space="preserve">circino colloca-<lb/>to in dextra ab interuallo ſiniſtro circumagitur circinatio ad proſcenij <lb/>dextram partem. </s> <s xml:id="echoid-s2460" xml:space="preserve">Item centro collocato in ſiniſtro cornu ab interuallo <lb/>dextro circumagitur ad proſcenij ſiniſtram partem. </s> <s xml:id="echoid-s2461" xml:space="preserve">Ita tribus centris <lb/>hac deſcriptione, ampliorem habent orcheſtram græci, et ſcenãreceßio-<lb/>rem, minore{qúe} latitudine pulpitum, quod λογ{εῖ}ιου appellant. </s> <s xml:id="echoid-s2462" xml:space="preserve">Ideóque <lb/>apud eos tragici & </s> <s xml:id="echoid-s2463" xml:space="preserve">comici actores in ſcena peragunt, reliqui autem ar-<lb/>tifices ſuas per or cheſtram præſtant actiones. </s> <s xml:id="echoid-s2464" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s2465" xml:space="preserve">ex eo ſcenici & </s> <s xml:id="echoid-s2466" xml:space="preserve">thy <lb/>melicigræce ſeparatim nominantur. </s> <s xml:id="echoid-s2467" xml:space="preserve">Eius logei altitudo non minus debet <lb/>eſſe pedum decem, non plus duodecim. </s> <s xml:id="echoid-s2468" xml:space="preserve">Gradationes ſcalarum inter cune <lb/>os & </s> <s xml:id="echoid-s2469" xml:space="preserve">ſedes, contra quadratorum angulos dirigantur ad primam præcin <lb/>ctionem, ab ea præcinctione inter eas iterum mediæ dirigantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2470" xml:space="preserve">ad <lb/>ſummam quoties præcinguntur, altero tanto ſemper amplificantur. </s> <s xml:id="echoid-s2471" xml:space="preserve">Cum <lb/>hæc omnia ſumma cura ſolertia{qúe} explicata ſint, tunc etiam diligentius <lb/>est animaduertendum uti ſit electus locus, in quo leniter applicetſe uox, <lb/>neq; </s> <s xml:id="echoid-s2472" xml:space="preserve">repulſa reſiliens incertas auribus referat ſignificationes.</s> <s xml:id="echoid-s2473" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2474" xml:space="preserve">Sunt enim nonnulli loci natur aliter impedientes uocis motus, uti diſſo <lb/>nantes, qui græce dicuntur κατηχ{οũ}ντες circunſonantes, qui apud eos <lb/>nominantur περικχ{οũ}ντες. </s> <s xml:id="echoid-s2475" xml:space="preserve">Item reſonãtes, qui dicuntur ᾀντηχ{οũ}ντες, <lb/>conſonantesque, quos appellant σννηχ{οũ}ντες. </s> <s xml:id="echoid-s2476" xml:space="preserve">Diſſonantes ſunt, in <lb/>quibus uox prima, cum est elata in altitudinem, offenſa ſuperioribus ſo <lb/>lidis corporibus, repulſa{qúe} reſiliens in imum, opprimit inſequentis uocis <lb/>elationem. </s> <s xml:id="echoid-s2477" xml:space="preserve">Circumſonãtes autem ſunt, in quibus circumuagando coacta <lb/>uoxſe ſoluẽs in medio ſine extremis caſibus ſonans, ibiextinguitur incer <lb/>tauerborum ſignificatione. </s> <s xml:id="echoid-s2478" xml:space="preserve">Reſonantes uero, in quibus cum in ſolido ta-<lb/>ctu percuſſa reſiliat imagines exprimendo, nouißimos caſus duplices fa-<lb/>ciunt auditu. </s> <s xml:id="echoid-s2479" xml:space="preserve">Item conſonantes ſunt, in quibus ab imis auxiliata cum incre <lb/>mento ſcandens, ingreditur ad aures diſcreta uerborum claritate. </s> <s xml:id="echoid-s2480" xml:space="preserve">Ita ſi in <lb/>locorum electione fuerit diligens animaduerſio, emendatus erit pruden-<lb/>tia ad utilitatem in theatris uocis effectus. </s> <s xml:id="echoid-s2481" xml:space="preserve">Formarum autem deſcriptio-<lb/>nes inter ſe diſcriminibus his erunt notatæ, uti quæ ex quadratis deſignã- <pb o="133" file="0187" n="187" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> tur, Græcorum, quæ ex paribus trigonorũ lateribus, Latinorum habeãt <lb/>uſus. </s> <s xml:id="echoid-s2482" xml:space="preserve">Ita his præſcriptionibus qui uoluerit uti, emendatas efficiet theatro <lb/>rum perfectiones.</s> <s xml:id="echoid-s2483" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div178" type="section" level="1" n="134"> <head xml:id="echoid-head138" xml:space="preserve">DE PORTICIBVS POST SCENAM ET <lb/>ambulationibus. CAP. IX.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2484" xml:space="preserve">POST ſcenam porticus ſunt conſtituendæ, uti cum hymbres repen <lb/>tiniludos interpellauerint, habeat populus, quo ſerecipiat ex thea-<lb/>tro. </s> <s xml:id="echoid-s2485" xml:space="preserve">Coragia{qúe} laxamentum habeant ad chorum parandum, utiſunt por <lb/>ticus Põpeianæ, item{qúe} Athenis porticus Eumenici, patris{qúe} Liberipha-<lb/>num. </s> <s xml:id="echoid-s2486" xml:space="preserve">Et exeuntibus è theatro ſiniſtra parte odeum, quòd Athenis Peri-<lb/>cles columnis lapideis diſpoſuit, nauium{qúe} malis & </s> <s xml:id="echoid-s2487" xml:space="preserve">antẽnis è ſpolijs per-<lb/>ſicis pertexit. </s> <s xml:id="echoid-s2488" xml:space="preserve">Idem autem etiam incenſum Mithridatico bello rex Ario-<lb/>barzanes reſtituit, Smyrnæ ſtrategeũ. </s> <s xml:id="echoid-s2489" xml:space="preserve">Trallibus porticus ex utraq; </s> <s xml:id="echoid-s2490" xml:space="preserve">par-<lb/>te (ut ſcenæ) ſupra ſtadium, cæteris{qúe} ciuitatibus, quæ diligentiores ha-<lb/>buerunt architectos. </s> <s xml:id="echoid-s2491" xml:space="preserve">Circa theatra ſunt porticus & </s> <s xml:id="echoid-s2492" xml:space="preserve">ambulationes, quæ <lb/>uidentur ita oportere collocari, utiduplices ſint, habeantque exteriores <lb/>columnas Doricas cum epiſtylijs et ornamentis, ex ratione modulationis <lb/>Doricæ perfectas. </s> <s xml:id="echoid-s2493" xml:space="preserve">Latitudines autem earum ita oportere fieri uidentur, <lb/>uti quãta altitudine columnæ fuerint exteriores, tantam latitudinem habe <lb/>ant ab inferiore parte columnarum extremarum ad medias, & </s> <s xml:id="echoid-s2494" xml:space="preserve">à media-<lb/>nis ad parietes, qui circuncludunt porticus ambulationes. </s> <s xml:id="echoid-s2495" xml:space="preserve">Medianæ autẽ <lb/>columnæ quinta parte altiores ſint, quàm exteriores, ſed aut Ionico, aut <lb/>Corinthio genere deformentur. </s> <s xml:id="echoid-s2496" xml:space="preserve">Columnarum autem proportiones & </s> <s xml:id="echoid-s2497" xml:space="preserve"><lb/>ſymmetriæ, non erunt ijſdem rationibus, quibus in ædibus ſacris ſcripſi. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2498" xml:space="preserve">Aliam enim in deorum templis debent habere grauitatem, aliam in por-<lb/>ticibus et cæteris operibus ſubtilitatem. </s> <s xml:id="echoid-s2499" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s2500" xml:space="preserve">ſi Dorici generis erunt co-<lb/>lumnæ, dimetiantur earum altitudines cum capitulis in partes quindecim, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2501" xml:space="preserve">ex eis partibus una conſtituatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2502" xml:space="preserve">fiat modulus, ad cuius moduli ra-<lb/>tionem omnis operis erit explicatio, et in imo columnæ craßitudo fiat duo <lb/>rum modulorum. </s> <s xml:id="echoid-s2503" xml:space="preserve">Intercolumnium quinq; </s> <s xml:id="echoid-s2504" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2505" xml:space="preserve">moduli dimidia parte. </s> <s xml:id="echoid-s2506" xml:space="preserve">Al-<lb/>titudo columnæ, præter capitulum, quatuordecim modulorum. </s> <s xml:id="echoid-s2507" xml:space="preserve">Capituli <lb/>altitudo moduli unius: </s> <s xml:id="echoid-s2508" xml:space="preserve">latitudo modulorum duorũ, & </s> <s xml:id="echoid-s2509" xml:space="preserve">moduli ſextæ par- <pb o="134" file="0188" n="188" rhead="M. VITRVVII"/> tis. </s> <s xml:id="echoid-s2510" xml:space="preserve">Cæterioperis modulationes, utiin ædibus ſacris in libro quarto ſcri-<lb/>ptum est, ita perficiantur. </s> <s xml:id="echoid-s2511" xml:space="preserve">Sin autem Ionice columnæ fient, ſcapus præter <lb/>ſpiram & </s> <s xml:id="echoid-s2512" xml:space="preserve">capitulum, in octo partes & </s> <s xml:id="echoid-s2513" xml:space="preserve">dimidiam diuidatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2514" xml:space="preserve">ex his <lb/>una craßitudini columnæ detur. </s> <s xml:id="echoid-s2515" xml:space="preserve">Spira cum plintho dimidia craßitudine <lb/>conſtituatur. </s> <s xml:id="echoid-s2516" xml:space="preserve">Capituli ratio ita fiat, uti in tertio libro est demonſtratum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2517" xml:space="preserve">Si Corinthia erit, ſcapus & </s> <s xml:id="echoid-s2518" xml:space="preserve">ſpira, uti in Ionica: </s> <s xml:id="echoid-s2519" xml:space="preserve">capitulum autem, quemad <lb/>modum in quarto libro est ſcriptum, ita habeat rationem: </s> <s xml:id="echoid-s2520" xml:space="preserve">ſtylobatis{qúe} <lb/>adiectio, quæ fit per ſcamillos impares, ex deſcriptione, quæ ſupra ſcrt-<lb/>pta est in libro tertio, ſumatur. </s> <s xml:id="echoid-s2521" xml:space="preserve">Epiſtylia, coronæ, cætera{qúe} omnia, ad co-<lb/>lumnarum rationem, ex ſcriptis uoluminum ſuperiorum explicentur.</s> <s xml:id="echoid-s2522" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2523" xml:space="preserve">Media uero ſpatia, <emph style="ul">quæ erunt ſub diuo inter porticus</emph>, adornãda uiridi <lb/>bus uidentur, <emph style="ul">quòd hypæthræ ambulationes habent magnam ſalubrita-</emph> <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0188-01a" xlink:href="note-0188-01"/> <emph style="ul">tem. </emph></s> <s xml:id="echoid-s2524" xml:space="preserve"><emph style="ul">Et</emph> primum oculorum, quòd ex uiridibus ſubtilis & </s> <s xml:id="echoid-s2525" xml:space="preserve">extenuatus aër, <lb/>propter motionem corporis influens <emph style="ul">perlimat ſpeciem, & ita auferens</emph> <lb/><emph style="ul">ex oculis humorem craſſum, aciem tenuem & acutam ſpeciem relinquit.</emph></s> <s xml:id="echoid-s2526" xml:space="preserve"><lb/>Præterea cum corpus motionibus in ambulatione caleſcat, <emph style="ul">humores ex</emph> <lb/><emph style="ul">membris aër exugendo, imminuit</emph> plenitates, extenuat{qúe} dißipando, quòd <lb/>plus inest, quàm corpus poteſt ſuſtinere. </s> <s xml:id="echoid-s2527" xml:space="preserve">Hoc autem ita eſſe ex eo licet a-<lb/>nimaduertere, quòd ſub tectis cum ſint aquarum fontes, aut etiam ſub ter <lb/>rapaluſtris abundãtia, ex his nullus ſurgit humor nebuloſus, ſed in aper <lb/>tis hypæthris{qúe} locis, <emph style="ul">cũſol oriens uapore</emph> tangit mundum, ex humidis & </s> <s xml:id="echoid-s2528" xml:space="preserve"><lb/>abundantibus excitat humores, & </s> <s xml:id="echoid-s2529" xml:space="preserve">etiam conglobatos in altitudinem tol-<lb/>lit. </s> <s xml:id="echoid-s2530" xml:space="preserve">Ergo ſi ita uidetur, uti in hypæthris locis, ab aëre humores ex corpo-<lb/>ribus <emph style="ul">exugantur moleſtiores</emph>, quemadmodum ex terra per nebulas uiden <lb/>tur, non puto dubium eſſe, quin <emph style="ul">amplißimas & ornatißimas</emph> ſub diuo hy-<lb/>pæthris{qúe} collocari oporteat in ciuitatibus ambulationes. </s> <s xml:id="echoid-s2531" xml:space="preserve">Eæ autem, uti <lb/>ſint ſemper ſiccæ & </s> <s xml:id="echoid-s2532" xml:space="preserve">nõlutoſæ, ſic erit faciendũ. </s> <s xml:id="echoid-s2533" xml:space="preserve">Fodiantur & </s> <s xml:id="echoid-s2534" xml:space="preserve">exinaniã-<lb/>tur quàmaltißime, & </s> <s xml:id="echoid-s2535" xml:space="preserve">dextra atq; </s> <s xml:id="echoid-s2536" xml:space="preserve">ſiniſtra <emph style="ul">ſtructiles cloacæ fiant</emph>, in{qúe} ea-<lb/>rum parietibus, qui ad ambulationem ſpectauerint, <emph style="ul">tubuli inſtruãtur</emph> in-<lb/>clinati faſtigio in cloacis. </s> <s xml:id="echoid-s2537" xml:space="preserve">His perfectis compleantur ealoca carbonibus, <lb/>deinde inſuper ſabulone eæ ambulationes ſternantur & </s> <s xml:id="echoid-s2538" xml:space="preserve">exæquentur, ita <lb/>propter carbonum natur <emph style="ul">alemraritatem</emph>, & </s> <s xml:id="echoid-s2539" xml:space="preserve">tubulorum in cloacas inſtru <lb/>ctionem, excipientur aquarum abundantiæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2540" xml:space="preserve">ita ſiccæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2541" xml:space="preserve">ſine humore <lb/>perfectæ fuerint ambulationes. </s> <s xml:id="echoid-s2542" xml:space="preserve">Præterea in his operibus the ſauri ſunt <pb o="135" file="0189" n="189" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> ciuitatibus in neceſſarijs rebus à maioribus conſtituti. </s> <s xml:id="echoid-s2543" xml:space="preserve">In concluſionibus <lb/>enim reliqui omnes faciliores ſunt apparatus, quàm lignorum. </s> <s xml:id="echoid-s2544" xml:space="preserve">Sal enim <lb/>facile ante importatur, frumenta publice priuatim{qúe} expeditius conge-<lb/>runtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2545" xml:space="preserve">ſideſint, holeribus, carne, ſeu leguminibus defenditur. </s> <s xml:id="echoid-s2546" xml:space="preserve">Aquæ <lb/>foſſuris puteorum, & </s> <s xml:id="echoid-s2547" xml:space="preserve">de cœlo repentinis tempeſtatibus ex tegulis exci-<lb/>piuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2548" xml:space="preserve">Delignatione, quæ maxime neceſſari<unsure/> est ad cibum excoquen-<lb/>dum, difficilis & </s> <s xml:id="echoid-s2549" xml:space="preserve">moleſta est apparatio, quòd & </s> <s xml:id="echoid-s2550" xml:space="preserve">tarde comportatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2551" xml:space="preserve"><lb/>plus conſumitur. </s> <s xml:id="echoid-s2552" xml:space="preserve">In eiusſmoditemporibus, tunc eæ ambulationes aperiun <lb/>tur, & </s> <s xml:id="echoid-s2553" xml:space="preserve">menſuræ tributim ſingulis capitibus deſignantur. </s> <s xml:id="echoid-s2554" xml:space="preserve">Ita duas res <lb/>egregias hypæthræ ambulationes præſtant, <emph style="ul">unam in pace ſalubritatis, al</emph> <lb/><emph style="ul">teram in bello ſalutis</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s2555" xml:space="preserve">Ergo his rationibus, ambulationum explicationes <lb/>non ſolum poſt ſcenam theatri, ſed etiam omniũ deorum templis effectæ, <lb/>magnas ciuitatibus præſtare poterunt utilitates. </s> <s xml:id="echoid-s2556" xml:space="preserve">Quoniam hæc ànobis <lb/>ſatis uidentur eſſe expoſita, nunc inſequentur balnearum diſpoſitionum <lb/>demonſtrationes.</s> <s xml:id="echoid-s2557" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div178" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0188-01" xlink:href="note-0188-01a" xml:space="preserve">Hypæteæ <lb/>ambulatio</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div180" type="section" level="1" n="135"> <head xml:id="echoid-head139" xml:space="preserve">DE BALNEARVM DISPOSITIONIBVS <lb/>& partibus. CAPVT X.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2558" xml:space="preserve">PRIMVM eligendus locus est quàmcalidißimus, id est, auerſus à <lb/>Septentrione & </s> <s xml:id="echoid-s2559" xml:space="preserve">Aquilone. </s> <s xml:id="echoid-s2560" xml:space="preserve">Ipſa autem caldaria tepidaria{qúe} lumen <lb/>habeant ab occidente hyberno. </s> <s xml:id="echoid-s2561" xml:space="preserve">Sin autem natura loci impedierit, utiq; </s> <s xml:id="echoid-s2562" xml:space="preserve">à <lb/>meridie, quòd maxime tempus lauandi à meridiano ad ueſperum est con-<lb/>ſtitutũ:</s> <s xml:id="echoid-s2563" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2564" xml:space="preserve">item est animaduertendũ, uti caldaria muliebria uirilia{qúe} con-<lb/>iuncta, & </s> <s xml:id="echoid-s2565" xml:space="preserve">in ijſdem regionibus ſint collocata. </s> <s xml:id="echoid-s2566" xml:space="preserve">Sic enim efficietur, ut in <lb/>uaſaria ex hypocauſto communis ſit uſus eorum utris{qúe}. </s> <s xml:id="echoid-s2567" xml:space="preserve">Ahena ſupra hy <lb/>pocauſtum tria ſunt componenda, unum caldarium, alterum tepidarium, <lb/>tertium frigidarium: </s> <s xml:id="echoid-s2568" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2569" xml:space="preserve">ita collocãda, uti ex tepidario in caldarium, quan <lb/>tum aquæ caldæ exierit, influat. </s> <s xml:id="echoid-s2570" xml:space="preserve">De frigidario in tepidarium ad eundem <lb/>modum, teſtudines{qúe} alueorum ex communi hypocauſicale facientur.</s> <s xml:id="echoid-s2571" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="136" file="0190" n="190" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div181" type="section" level="1" n="136"> <head xml:id="echoid-head140" xml:space="preserve">BALNEARVM DISPOSITIO ET EARVM <lb/>interiorum membrorum affigurata conſtructio.</head> <figure> <variables xml:id="echoid-variables8" xml:space="preserve">A B C D</variables> </figure> <pb o="137" file="0191" n="191" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2572" xml:space="preserve">Suſpenſuræ caldariorum ita ſunt faciendæ, utiprimum ſeſquipedali-<lb/>bus tegulis ſolum ſternatur inclinatum ad hypocauſim, utipila cum mitta <lb/>tur, nõ poßit intro reſiſtere, ſed rurſus rcdeat ad præfurnium, ipſa per ſe <lb/>ita fiãma facilius peruagabitur ſub ſuſpenſione, ſupra{qúe} laterculis beſſali <lb/>bus pilæ ſtruantur ita diſpoſitæ, uti bipedales tegulæ poßint ſupra eſſe <lb/>collocatæ. </s> <s xml:id="echoid-s2573" xml:space="preserve">Altitudinem autem pilæ habeant pedum duorum, eæ{qúe} ſtruan-<lb/>tur argilla cum capillo ſubacta, ſupra{qúe} collocẽtur tegulæ bipedales, quæ <lb/>ſuſtineant pauimentum. </s> <s xml:id="echoid-s2574" xml:space="preserve">Concamer ationes uero ſiex ſtructura factæ fue-<lb/>rint, erunt utiliores. </s> <s xml:id="echoid-s2575" xml:space="preserve">Sin autem contignationes fuerint, figlinũ opus ſubij-<lb/>ciatur. </s> <s xml:id="echoid-s2576" xml:space="preserve">Sed hoc ita erit faciendum. </s> <s xml:id="echoid-s2577" xml:space="preserve">Regulæ ferreæ aut arcus fiant, eæ{qúe} un <lb/>cinis ferreis ad contignationem ſuſpendantur quàm creberrimis, eæ{qúe} re <lb/>gulæ ſiue arcus ita diſponantur, ut tegulæ ſine marginibus ſedere in dua-<lb/>bus inuehi{qúe} poßint, & </s> <s xml:id="echoid-s2578" xml:space="preserve">ita totæ concamer ationes in ferro nitentes ſint <lb/>perfectæ, earum{qúe} camerarum ſuperiora coagmenta ex argilla cum capil <lb/>lo ſubacta liniantur. </s> <s xml:id="echoid-s2579" xml:space="preserve">Inferior autem pars, quæ ad pauimentum ſpectat, <lb/>primum teſta cum calce trulliſſetur, deinde opere albario ſiue tectorio <lb/>poliatur, eæ{qúe} cameræ in caldarijs ſiduplices factæ fuerint, meliorem ha-<lb/>bebunt uſum. </s> <s xml:id="echoid-s2580" xml:space="preserve">Non enim àuapore humor corrumpere poterit materiem <lb/>contignationis, ſed inter duas camer as uagabitur. </s> <s xml:id="echoid-s2581" xml:space="preserve">Magnitudines autem <lb/>balnearum uidẽtur fieri pro copia hominum. </s> <s xml:id="echoid-s2582" xml:space="preserve">Sint autem ita compoſitæ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2583" xml:space="preserve">Quanta longitudo fuerit, tertia demptalatitudo ſit, præter ſcholã labri-<lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2584" xml:space="preserve">aluei. </s> <s xml:id="echoid-s2585" xml:space="preserve">Labrum uti ſub lumine faciendum uidetur, ne ſtantes circum, <lb/>ſuis umbris obſcurent lucem. </s> <s xml:id="echoid-s2586" xml:space="preserve">Scholas autem labrorum ita fierioportet <lb/>ſpatioſas, ut cum priores occupauerintloca, circum ſpectantes reliquire <lb/>cte ſtare poßint. </s> <s xml:id="echoid-s2587" xml:space="preserve">Aluei autem latitudo inter parietem & </s> <s xml:id="echoid-s2588" xml:space="preserve">pluteum, ne mi-<lb/>nus ſit pedes ſenos, ut gradus inferior inde auferat, & </s> <s xml:id="echoid-s2589" xml:space="preserve">puluinus duos pe-<lb/>des. </s> <s xml:id="echoid-s2590" xml:space="preserve">Laconicum, ſudationes{qúe} ſunt coniungendæ tepidario, eæ{qúe} quàmla <lb/>tæ fuerint, tantam altitudinem habeãt ad imam curuatur am bemiſpherij, <lb/>medium{qúe} lumen in hemiſpherio relinquatur, ex eo{qúe} clypeum æneum ca-<lb/>tenis pendeat, per cuius reductiones & </s> <s xml:id="echoid-s2591" xml:space="preserve">demißiones perficietur ſudatio-<lb/>nis temper atura, ipſum{qúe} ad circinũ fieri oportere uidetur, ut æqualiter <lb/>à medio, flammæ uaporis{qúe} uis per curuaturæ rotũdationes peruagetur.</s> <s xml:id="echoid-s2592" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="138" file="0192" n="192" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div182" type="section" level="1" n="137"> <head xml:id="echoid-head141" xml:space="preserve">DE PALESTRARVM AEDIFICATIONE <lb/>& xyſtis. CAPVT XI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2593" xml:space="preserve">NVNC mihiuidetur (tametſinon ſint Italicæ conſuetudinis) pa-<lb/>leſtr arum ædificationes tradere explicate, & </s> <s xml:id="echoid-s2594" xml:space="preserve">quemadmodũ apud <lb/>Græcos conſtituantur monſtrare. </s> <s xml:id="echoid-s2595" xml:space="preserve">Conſtituuntur autem in tribus portici <lb/>bus exedræ ſpatioſæ, habentes ſedes, in quibus Philoſophi, Rhetores, reli-<lb/>qui{qúe} quiſtudijs delectantur, ſedentes diſputare poßint. </s> <s xml:id="echoid-s2596" xml:space="preserve">In paleſtris peri-<lb/>ſtylia quadrata ſiue oblonga ita ſunt facienda, uti duorum ſtadiorum ba-<lb/>beant ambulationis circuitionem, quod Græciuocant διανλὸυ, ex qui-<lb/>bus tres porticus ſimplices diſponantur, quarta{qúe} quæ ad meridianas re <lb/>giones est conuerſa, duplex, uti cum tempeſtates uentoſæ ſunt, non poßit <lb/>aſpergo in interiorem partem peruenirc. </s> <s xml:id="echoid-s2597" xml:space="preserve">In duplici autem porticu collo-<lb/>centur hæc membra. </s> <s xml:id="echoid-s2598" xml:space="preserve">Ephœbeum in medio (hoc autem est exedra am-<lb/>plißima cum ſedibus, quæ tertia parte longior ſit quàm lata) ſub dextro <lb/>corticeum, deinde proxime conniſterium, à connifterio inuerſura porti-<lb/>cus frigida lauatio, quam Græci λοντρὸυ uocitant, ad ſiniſtram ephœbei <lb/>elæotheſium, proxime autem elæotheſium, frigidarium, ab eòque iter in <lb/>propnigeum in uerſur a porticus, proxime autem introrſus è regione fri-<lb/>gidarij collocetur concamerata ſudatio, longitudine duplex, quàm latitu <lb/>dine, quæ habeat in uerſuris ex una parte laconicum ad eundem modum <lb/>(uti ſupra ſcriptum est) compoſitum. </s> <s xml:id="echoid-s2599" xml:space="preserve">Ex aduerſo laconici, caldam laua <lb/>tionem. </s> <s xml:id="echoid-s2600" xml:space="preserve">In paleſtra periſtylia (quemadmodum ſupra ſcriptum est) ita <lb/>debent eſſe perfecte diſtributa. </s> <s xml:id="echoid-s2601" xml:space="preserve">Extrà autem diſponantur porticus tres, <lb/>una ex periſtylio exeuntibus, duæ dextra at ſiniſtra ſtadiatæ. </s> <s xml:id="echoid-s2602" xml:space="preserve">Ex quibus <lb/>una, quæ ſpectauerit ad ſeptentrionem, perficiatur duplex amplißima la <lb/>titudine: </s> <s xml:id="echoid-s2603" xml:space="preserve">altera ſimplex ita facta, uti in partibus, quæ fuerint circa parie-<lb/>tes & </s> <s xml:id="echoid-s2604" xml:space="preserve">quæ erunt ad columnas, margines habeant uti ſemitas, non minus <lb/>pedum denum, medium{qúe} excauatum, uti gradus bini ſint in deſcenſuſeſ-<lb/>quipedali à marginibus ad planitiem. </s> <s xml:id="echoid-s2605" xml:space="preserve">Quæ planities ſit ne minus lata pe <lb/>dum duodecim. </s> <s xml:id="echoid-s2606" xml:space="preserve">Ita quiueſtiti ambulauerint circum in marginibus, non <lb/>impedientur ab cunctis ſe exercẽtibus. </s> <s xml:id="echoid-s2607" xml:space="preserve">Hæc autem porticus ξνςὸς apud <lb/>Græcos uocitatur, quód Athletæ per hyberna tẽpora in tectis ſtadijs ex-<lb/>ercentur. </s> <s xml:id="echoid-s2608" xml:space="preserve">Faciunda autem xyſta ſic <unsure/>identur, ut ſint inter duas porticus <pb o="139" file="0193" n="193" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/> ſyluæ, aut platanones, & </s> <s xml:id="echoid-s2609" xml:space="preserve">in his perficiantur inter arbores ambulationes <lb/>ibi{qúe} ex opere ſignino ſtationes. </s> <s xml:id="echoid-s2610" xml:space="preserve">Proxime autem xyſtum & </s> <s xml:id="echoid-s2611" xml:space="preserve">duplicẽ porti <lb/>cum, deſignẽtur hypæthræ ambulationes, quas Græcì ϖερμιδας, <lb/>noſtrixyſta appellant, in quas per byemem ex xyſto ſereno cœlo athletæ <lb/>prodeuntes exercẽtur. </s> <s xml:id="echoid-s2612" xml:space="preserve">Poſt xyſtum autem ſtadium, ita figuratum, ut poſ-<lb/>ſint hominum copiæ cum laxamẽto athletas certantes ſpectare. </s> <s xml:id="echoid-s2613" xml:space="preserve">Quæ in <lb/><unsure/>œnibus neceſſaria uidebantur eſſe, ut apte diſponantur, perſcripſi.</s> <s xml:id="echoid-s2614" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div183" type="section" level="1" n="138"> <head xml:id="echoid-head142" xml:space="preserve">DE PORTVBVS ET STRVCTVRIS IN <lb/>aqua faciendis. CAP. XII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2615" xml:space="preserve">DE oportunitate autem portuum non est prætermittendum, ſed <lb/>quibus rationibus tueantur naues in his tempeſtatibus, explican-<lb/>dum. </s> <s xml:id="echoid-s2616" xml:space="preserve">Hi autem natur aliter ſiſint poſiti, habeãt{qúe} acroteria ſiue promon <lb/>toria procurrentia, ex quibus introrſus curuaturæ ſiue uer ſuræ exloci <lb/>natur a fuerint conformatæ, maximas utilitates uidentur habere. </s> <s xml:id="echoid-s2617" xml:space="preserve">Circum <lb/>enim porticus, ſiue naualia ſunt facienda, ſiue ex porticibus aditus ad <lb/>emporia, turres{qúe} ex utra parte collocandæ, ex quibus catenæ traduci <lb/>per machinas poßint. </s> <s xml:id="echoid-s2618" xml:space="preserve">Sin autem non natur alem locum, ne idoneum ad <lb/>tuendas ab tempeſtatibus naues habuerimus, ita uidetur eſſe faciendum, <lb/>uti ſinullum flumen in his locis impedierit, ſed erit ex una parte ſtatio, <lb/>tunc ex altera parte ſtructuris ſiue aggeribus expediantur progreſſus, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2619" xml:space="preserve">ita conformandæ portuum concluſiones. </s> <s xml:id="echoid-s2620" xml:space="preserve">Eæ autem ſtructuræ, quæ in <lb/>aqua ſunt futuræ, uidentur ſic eſſe faciendæ, uti portetur puluis à regioni <lb/>bus, quæ ſunt à cumis continuatæ adpromontoriũ Mineruæ, is{qúe} miſcea-<lb/>tur uti in mortario duo ad unum reſpõdeant: </s> <s xml:id="echoid-s2621" xml:space="preserve">deinde tunc in eo loco, qui <lb/>definitus erit, arcæ ſtipitibus robuſteis & </s> <s xml:id="echoid-s2622" xml:space="preserve">catenis incluſæ in aquam de-<lb/>mittendæ deſtinandæ{qúe} firmiter. </s> <s xml:id="echoid-s2623" xml:space="preserve">Deinde inter eas ex tranſtillis inferior <lb/>pars ſub aqua exæquanda & </s> <s xml:id="echoid-s2624" xml:space="preserve">purganda, & </s> <s xml:id="echoid-s2625" xml:space="preserve">cementis ex mortario mate-<lb/>ria mixta (quemadmodum ſupra ſcriptum est) <unsure/>bicongerendum, doni-<lb/>cum compleatur ſtructuræ ſpatium, quod fuerit inter arcas. </s> <s xml:id="echoid-s2626" xml:space="preserve">Hoc autem <lb/>munus naturale habent ealoca, quæ ſupra ſcripta ſunt.</s> <s xml:id="echoid-s2627" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2628" xml:space="preserve">Sin autem propter fluctus aut impetus aperti pelagi, deſtinatæ arcæ <lb/>non poluerint contineri, tũc ab ipſa terra ſiue crepidine puluinus quàm- <pb o="140" file="0194" n="194" rhead="M. VITRVVII"/> firmißime ſtruatur. </s> <s xml:id="echoid-s2629" xml:space="preserve">Is{qúe} puluinus exæquata ſtruatur planitie minus, qu@ <lb/>dimidiæ partis: </s> <s xml:id="echoid-s2630" xml:space="preserve">reliquum, quod est proxime litus, proclinatum latus ha-<lb/>beat. </s> <s xml:id="echoid-s2631" xml:space="preserve">Deinde adipſam aquam & </s> <s xml:id="echoid-s2632" xml:space="preserve">latera, puluino circiter ſeſquipedales <lb/>margines ſtruantur æquilibres ei planitiæ, quæ ſupra ſcripta est. </s> <s xml:id="echoid-s2633" xml:space="preserve">Tunc <lb/>proclinatio ea impleatur arena, & </s> <s xml:id="echoid-s2634" xml:space="preserve">exæquatur cum margine in planitia <lb/>puluini. </s> <s xml:id="echoid-s2635" xml:space="preserve">Deinde inſuper eam exæquationem pila quàm magna conſti-<lb/>tuta fuerit, ibiſtruatur, eáque cum erit extructa, relinquatur ne minus <lb/>quàm duos menſes, ut ſicceſcat. </s> <s xml:id="echoid-s2636" xml:space="preserve">Tunc autem ſuccidatur margo, quæ ſuſti-<lb/>net arenam. </s> <s xml:id="echoid-s2637" xml:space="preserve">Ita arena fluctibus ſubruta efficiet in mare pilæ præcipita-<lb/>tionem.</s> <s xml:id="echoid-s2638" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2639" xml:space="preserve">Hac ratione quotieſcun opus fuerit, in aquam poterit eſſe progreſ-<lb/>ſus. </s> <s xml:id="echoid-s2640" xml:space="preserve">In quibus autem locis puluis non naſcitur, his rationibus erit facien-<lb/>dum, utiarcæ duplices relatis tabulis & </s> <s xml:id="echoid-s2641" xml:space="preserve">catenis colligatæ ineo loco, qui <lb/>finitus erit, conſtituantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2642" xml:space="preserve">inter deſtinatas creta meronibus ex ulua pa <lb/>luſtrifactis calcetur. </s> <s xml:id="echoid-s2643" xml:space="preserve">Cum ita bene calcatum & </s> <s xml:id="echoid-s2644" xml:space="preserve">quàmdenſißime fuerit, <lb/>tunc cocleis, rotis, tympanis collocatis, locus qui in ea ſeptione finitus fue <lb/>rit, exinaniatur ſicceturque, & </s> <s xml:id="echoid-s2645" xml:space="preserve">ibiinter ſeptiones fundament a fodian-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s2646" xml:space="preserve">Si terrena erunt, uſ ad ſolidum craßiora quàm murus, qui ſupra fu <lb/>turus erit, exinaniatur, ſiccetur{qúe}, & </s> <s xml:id="echoid-s2647" xml:space="preserve">tunc ſtructura ex cementis calce et <lb/>arena compleatur. </s> <s xml:id="echoid-s2648" xml:space="preserve">Sin autem mollis locus erit, palis uſtilatis alneis, aut <lb/>oleagineis, autrobuſteis configatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2649" xml:space="preserve">carbonibus compleatur, quemad <lb/>modum in theatrorum & </s> <s xml:id="echoid-s2650" xml:space="preserve">murifundationibus est ſcriptum.</s> <s xml:id="echoid-s2651" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2652" xml:space="preserve">Deinde tunc quadrato ſaxo murus ducatur iunct uris quàmlongißi-<lb/>mis, uti maxime medij lapides coagmentis contineantur. </s> <s xml:id="echoid-s2653" xml:space="preserve">Tunc qui locus <lb/>erit inter murum, ruder atione ſiue ſtructura compleatur. </s> <s xml:id="echoid-s2654" xml:space="preserve">Ita erit uti poſ-<lb/>ſit turris inſuper ædificari. </s> <s xml:id="echoid-s2655" xml:space="preserve">His perfectis naualiorum ea erit ratio, ut con <lb/>ſtituantur ſpectantia maxime ad ſeptentrionem, nam meridianæ regio-<lb/>nes propter æſtus, cariem, tineam, teredines, reliqua{qúe} beſtiarum nocẽti-<lb/>um genera procreant, alendo{qúe} conſeruant, ea{qúe} ædificia minime ſunt ma <lb/>terianda propter incendia. </s> <s xml:id="echoid-s2656" xml:space="preserve">Demagnitudinibus autem finitio nulla debet <lb/>eſſe, ſed faciunda ad maximum nauium modum, uti & </s> <s xml:id="echoid-s2657" xml:space="preserve">ſi maiores naues <lb/>ſubductæ fuerint, babeant cum laxamento ibicollocationem. </s> <s xml:id="echoid-s2658" xml:space="preserve">Quæ ne-<lb/>ceſſaria ad utilitatem in ciuitatibus publicorum locorum ſuccurrere mihi <lb/>potuerunt, quemadmodũ conſtituantur & </s> <s xml:id="echoid-s2659" xml:space="preserve">perficiantur, in hoc uolumine <pb o="141" file="0195" n="195" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> ſcripſi. </s> <s xml:id="echoid-s2660" xml:space="preserve">Priuatorum autem ædificiorum utilitates, & </s> <s xml:id="echoid-s2661" xml:space="preserve">eorumſymmetria<unsure/> <lb/>in ſequenti uolumine ratiocinabor.</s> <s xml:id="echoid-s2662" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div184" type="section" level="1" n="139"> <head xml:id="echoid-head143" xml:space="preserve">M. VITRVVII <lb/>DE ARCHITECTVRA, <lb/>LIBER SEXTVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2663" xml:space="preserve">ARISTIPPVS PHILOSOPHVS SOCRA <lb/>ticus, naufragio cum eiectus ad Rhodienſium li-<lb/>tus animaduertiſſet geometrica ſchemata deſcri-<lb/>pta, exclamauiſſe ad comites ita dicitur, Bene <lb/>ſperemus, hominum enim ueſtigia uideo, ſtatim{qúe} in <lb/>oppidum Rhodum contendit, & </s> <s xml:id="echoid-s2664" xml:space="preserve">recta gymnaſium <lb/>deuenit, ibi{qúe} de philoſophia diſputans muneribus est donatus, ut non tan <lb/>tum ſe ornaret, ſed etiam eis, qui unà fuerant, ueſtitum & </s> <s xml:id="echoid-s2665" xml:space="preserve">cætera, quæ <lb/>opus eſſent ad uictum præſtaret. </s> <s xml:id="echoid-s2666" xml:space="preserve">Cum autem eius comites in patriam re-<lb/>uerti uoluiſſent, interrogarent{qúe} eum quid nam uellet domum renuncia-<lb/>ri. </s> <s xml:id="echoid-s2667" xml:space="preserve">Tunc ita mandauit dicere, eiuſmodi poſſeßiones & </s> <s xml:id="echoid-s2668" xml:space="preserve">uiatica liberis <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0195-01a" xlink:href="note-0195-01"/> oportere parari, quæ etiam è naufragio unà poſſent enatare. </s> <s xml:id="echoid-s2669" xml:space="preserve">Nam ea <lb/>uera præſidia ſunt uitæ, quibus ne fortunæ tempeſtas iniqua, ne publi <lb/>carum rerum mutatio, nc belli uaſtatio poteſi nocere. </s> <s xml:id="echoid-s2670" xml:space="preserve">Non minus eam <lb/>ſententiam augendo Theophraſtus, hortando, doctos potius eſſe quàm pe <lb/>cuniæ confidentes, ita ponit, Doctum ex omnibus ſolum, ne in alienis <lb/>locis peregrinum, ne amißis familiaribus & </s> <s xml:id="echoid-s2671" xml:space="preserve">neceſſarijs, inopem amico <lb/>rum: </s> <s xml:id="echoid-s2672" xml:space="preserve">ſed in omnicititate eſſeciuem, difficiles{qúe} fortunæ, ſine timore poſſe <lb/>deſpicere caſus. </s> <s xml:id="echoid-s2673" xml:space="preserve">At qui non doctrinarum, ſed ſelicitatis præſidijs putaret <lb/>ſe eſſe uallatum, labidis itineribus uadentem, non ſtabili, ſed infirma con-<lb/>flictari uita. </s> <s xml:id="echoid-s2674" xml:space="preserve">Epicurus uero non dißimiliter ait. </s> <s xml:id="echoid-s2675" xml:space="preserve">Pauca ſapientibus fortu-<lb/>nam tribuere, quæ autem maxima & </s> <s xml:id="echoid-s2676" xml:space="preserve">neceſſaria ſunt, animi mentis{qúe} co-<lb/>gitationibus gubernari.</s> <s xml:id="echoid-s2677" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div184" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0195-01" xlink:href="note-0195-01a" xml:space="preserve">NOTA.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2678" xml:space="preserve">Hæc ita eſſe plures Philoſophi dixerunt, nõ minus etiã Poetæ, qui anti <lb/>quas comedias græce ſcripſerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s2679" xml:space="preserve">eaſdem ſentẽtias uer ſibus in ſcena <lb/>pronũciauerũt, Euchrates, Chionides, Ariſtophanes, maxime etiã cũhis <pb o="142" file="0196" n="196" rhead="M. VITRVVII"/> Alexis, qui Athenienſes ait, ideo oportere laudari, quòd omnium Græco <lb/>rum leges cogunt parentes ali à liberis, Athentenſium nõ omnes, niſieos <lb/>qui liber os artibus erudiſſent. </s> <s xml:id="echoid-s2680" xml:space="preserve">Omnia enim muner a fortunæ cum dantur, <lb/>ab ea facillime adimuntur, diſciplinæ uero coniunct æ cum animis, nullo <lb/>tempore deficiunt, ſed permanent ſtabiliter ad ſummum exitum uitæ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2681" xml:space="preserve">Ita ego maximas infinitasque parentibus ago, at habeo gratias, quòd <lb/>Athenienſium legem probantes me arte erudiendum cur auerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s2682" xml:space="preserve">ca, <lb/>quæ non poteſt eſſe probata ſine liter atura encyclyo{qúe} doctrinarum om-<lb/>nium diſciplina. </s> <s xml:id="echoid-s2683" xml:space="preserve">Cum ergo & </s> <s xml:id="echoid-s2684" xml:space="preserve">parentum cura, & </s> <s xml:id="echoid-s2685" xml:space="preserve">præceptorum doctri-<lb/>nis auctas haberem copias diſciplinarum, philologis & </s> <s xml:id="echoid-s2686" xml:space="preserve">philotechnis re-<lb/>bus, comment ariorum{qúe} ſcripturis me delectans, eas poſſeßiones animo <lb/>paraui, è quibus hæc est fructuum ſumma, nullam plus habendineceßita-<lb/>tem, eam{qúe} eſſe proprietatem diuitiarum mdxime, nihil deſiderare. </s> <s xml:id="echoid-s2687" xml:space="preserve">Sed <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0196-01a" xlink:href="note-0196-01"/> ſorte nonnulli hæc leuia iudic antes, putãt eos eſſe tantum ſapientes, qui pe <lb/>cunia ſunt copioſi. </s> <s xml:id="echoid-s2688" xml:space="preserve">Ita pleri{qúe} ad id propoſitum contendentes, audacia <lb/>adhibita cum diuitijs etiam notitiam ſunt conſecuti Ego autem Cæſar, nõ <lb/>ad pecuniam par andam ex arte dedi ſtudium, ſed potius tenuitatem cum <lb/>bona fama, quàm abundantiam cum infamia ſequendam probaui, ideo no <lb/>ticies parum est adſecuta, ſed tamẽ his uoluminibus æ ditis (ut ſpero) po-<lb/>ſteris etiam ero notus. </s> <s xml:id="echoid-s2689" xml:space="preserve">Ne est mirandum, quid ita pluribus ſim igno-<lb/>tus. </s> <s xml:id="echoid-s2690" xml:space="preserve">Cæteriarchitectirogant & </s> <s xml:id="echoid-s2691" xml:space="preserve">ambiunt, ut architectentur, mihi autem <lb/>à præceptoribus est traditum, rogatum non rogantem oportere ſuſcipe-<lb/>re curam, quod ingenuus color mouetur pudore, petendo rem ſuſpicio-<lb/>ſam. </s> <s xml:id="echoid-s2692" xml:space="preserve">Nam beneſicium dantes non accipientes ambiuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2693" xml:space="preserve">Quid enim pu <lb/>temus ſuſpicari, quirogetur de patrimonio ſumptus faciendos committe-<lb/>re gratiæ petentis, niſi quàd prædæ compendij{qúe} eius cauſa iudicet facien-<lb/>dum? </s> <s xml:id="echoid-s2694" xml:space="preserve">Ita maiores primum à genere probatis, opera tradebant archite-<lb/>ctis. </s> <s xml:id="echoid-s2695" xml:space="preserve">Deinde quærebant ſihoneſte eſſent educati, ingenuo pudori, non au <lb/>daciæ proteruitatis committendum iudicantes. </s> <s xml:id="echoid-s2696" xml:space="preserve">Ipſi autem artifices non <lb/>erudie bant niſi ſuos liberos, aut cognatos, & </s> <s xml:id="echoid-s2697" xml:space="preserve">eos uiros bonos inſtituebãt, <lb/>quibus tantarumrerum fidei, pecuniæ ſine dubitatione permitterentur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2698" xml:space="preserve">Cum autem animaduerto ab indo ctis & </s> <s xml:id="echoid-s2699" xml:space="preserve">imperitis tantæ diſciplinæ magni <lb/>tudinem iactari, & </s> <s xml:id="echoid-s2700" xml:space="preserve">ab his qui non modo architecturæ, ſed omnino ne fa-<lb/>bricæ quidem noticiam habent, non poſſum non laudare patres ſamilias <pb o="143" file="0197" n="197" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> eos, qui liter aturæ fiducia confirmati per ſe ædificantes, ita iudicant, ſi im <lb/>peritis ſit committendum, ipſos potius digniores eſſe ad ſuam uolunta-<lb/>tem, quàm ad alienam pecuniæ conſumere ſummam. </s> <s xml:id="echoid-s2701" xml:space="preserve">Ita nemo artem ul <lb/>lam aliam conatur domi facere, uti ſutrinam, uel fullonicam, aut ex cæte-<lb/>ris, quæ ſunt faciliores, niſi architectur am, ideo quod qui profitentur non <lb/>arte uera, ſed falſo nominãtur architecti. </s> <s xml:id="echoid-s2702" xml:space="preserve">Quasob res corpus architectu <lb/>ræ, rationes{qúe} eius putaui diligentißime conſcribendas, opinans id munus <lb/>omnibus gentibus non ingratum ſuturum. </s> <s xml:id="echoid-s2703" xml:space="preserve">Igitur quoniam in quinto de <lb/>oportunitate communium operum per ſcripſi, in hoc uolumine priuato-<lb/>rum ædiſiciorũ ratiocinationes, & </s> <s xml:id="echoid-s2704" xml:space="preserve">commenſus ſymmetriarũ explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s2705" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div185" type="float" level="2" n="2"> <note position="left" xlink:label="note-0196-01" xlink:href="note-0196-01a" xml:space="preserve">Diuitiæ ue <lb/>ræ nihil de <lb/>ſiderare.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div187" type="section" level="1" n="140"> <head xml:id="echoid-head144" xml:space="preserve">DE DIVERSIS REGIONVM QVALITA-<lb/>tibus, & uarijs cœli aſpectibus, ſecundum quos ſunt <lb/>ædiſicia diſponenda. CAPVT I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2706" xml:space="preserve">HAEC autem ita erunt recte diſpoſita, ſi primo animaduerſum ſ<unsure/>u@ <lb/>rit, quibus regionibus, aut quibus inclinationibus mundi conſtitu-<lb/>antur. </s> <s xml:id="echoid-s2707" xml:space="preserve">Nam{qúe} aliter Aegypto, aliter Hiſpania, non eodem modo Ponto, <lb/>dißimiliter Romæ, item cæteris terrarum & </s> <s xml:id="echoid-s2708" xml:space="preserve">regionum proprietatibus <lb/>oportere uidentur conſtitui genera ædificiorum: </s> <s xml:id="echoid-s2709" xml:space="preserve">quòd alia parte ſolis <lb/>curſu premitur tellus, alia longe ab eo diſtat, alia per medium temper a-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s2710" xml:space="preserve">Igitur uti conſtitutio mundi ad terr æ ſpatium inclinatione ſigniſeri <lb/>circuli, & </s> <s xml:id="echoid-s2711" xml:space="preserve">ſolis curſu, diſparibus qualitatibus natur aliter est collocata, <lb/>ad eundem modum etiam ad regionum rationes cœli{qúe} uarietates, uiden-<lb/>tur ædificiorum debere dirigi collocationes. </s> <s xml:id="echoid-s2712" xml:space="preserve">Sub ſeptentrione ædiſiciate-<lb/>ſtudinata, & </s> <s xml:id="echoid-s2713" xml:space="preserve">maxime concluſa & </s> <s xml:id="echoid-s2714" xml:space="preserve">non patientia, ſed conuerſa ad calidas <lb/>partes oportere fieriuidentur. </s> <s xml:id="echoid-s2715" xml:space="preserve">Contra autem ſub impetu ſolis, meridia-<lb/>nisregionibus quòd premuntur à calore patentiora conuerſa{qúe} ad ſeptẽ-<lb/>trionem & </s> <s xml:id="echoid-s2716" xml:space="preserve">aquilonẽ ſunt faciunda: </s> <s xml:id="echoid-s2717" xml:space="preserve">ita quòd ultro natura lædit, arte erit <lb/>emendandum. </s> <s xml:id="echoid-s2718" xml:space="preserve">Item reliquis regionibus ad eundem modum temperari, <lb/>quemadmodum cœlum est ad inclinationem mundi collocatum. </s> <s xml:id="echoid-s2719" xml:space="preserve">Hæc au-<lb/>tem ex natur a rerum ſunt animaduertenda & </s> <s xml:id="echoid-s2720" xml:space="preserve">conſider anda. </s> <s xml:id="echoid-s2721" xml:space="preserve">at etiam <lb/>ex membris corporibus{qúe} gentium obſeruanda. </s> <s xml:id="echoid-s2722" xml:space="preserve">Nam ſol, quibus locis <lb/>mediocriter profundit uapores, in his cõſeruat corpora tẽperata, quæ{qúe} <pb o="144" file="0198" n="198" rhead="M. VITRVVII"/> proxime currendo deflagrat, eripit exugendo temperatur am humoris. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2723" xml:space="preserve">Contra uero refrigeratis regionibus, quòd abſunt à meridie longe, non <lb/>exhauritur à caloribus humor, ſed ex cœlo roſidus aër in corpor a fun-<lb/>dens humorem, efficit ampliores corporatur as, uocis{qúe} ſonitus grauio-<lb/>res. </s> <s xml:id="echoid-s2724" xml:space="preserve">Ex eo quo ſub ſeptentrionibus nutriuntur gentes immanibus cor-<lb/>poribus, candidis coloribus, directo capillo & </s> <s xml:id="echoid-s2725" xml:space="preserve">rufo, oculis cæſijs, ſan-<lb/>guine multo: </s> <s xml:id="echoid-s2726" xml:space="preserve">quoniã ab humoris plenitate, cœli{qúe} refriger ationibus ſunt <lb/>conformati. </s> <s xml:id="echoid-s2727" xml:space="preserve">Qui autem ſunt proximi ad axem meridianum, ſubiectique <lb/>ſolis curſui breuioribus corporibus, colore fuſco, criſpo capillo, oculis ni <lb/>gris, cruribus inualidis, ſanguine exiguo, ſolis impetu perficiuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2728" xml:space="preserve">Ita <lb/>etiam propter ſanguinis exiguitatem timidiores ſunt ſerro reſiſtere, ſed <lb/>ardores ac ſebres ſuſferunt ſine timore, quod nutrit a ſunt eorum mem-<lb/>bra cum ſeruore. </s> <s xml:id="echoid-s2729" xml:space="preserve">Ita corpora quæ naſcuntur ſub ſeptentrione, à ſebri <lb/>ſunt timidiora & </s> <s xml:id="echoid-s2730" xml:space="preserve">imbecilla: </s> <s xml:id="echoid-s2731" xml:space="preserve">ſanguinis autem abundantia, ſerro reſiſtunt <lb/>ſine timore. </s> <s xml:id="echoid-s2732" xml:space="preserve">Non minus ſonus uocis in generibus gentium diſpares et uari <lb/>as habet qualitates, ideo quod terminatio orientis & </s> <s xml:id="echoid-s2733" xml:space="preserve">occidentis circater <lb/>ræ libr ationem, qua diuiditur pars ſuperior & </s> <s xml:id="echoid-s2734" xml:space="preserve">inferior mundi, habere ui <lb/>detur libr atam natur ali modo circuitionem, quam etiam Mathematici <lb/>orizonta dicunt. </s> <s xml:id="echoid-s2735" xml:space="preserve">Igitur quoniam id habemus certũ animo ſuſtinentes, à la <lb/>bro, quod est in regione ſeptẽtrionali, line a traiecta ad id quod eſt ſuper <lb/>meridianum axem, abeo{qúe} alter am obliquam in altitudinem ad ſummum <lb/>cardinem, qui est poſt ſtellas ſeptentrionum, ſine dubitatione animaduer <lb/>temus ex eo eſſe ſchema trigoni mundo, uti organi, quam σαμβ\’νκην <lb/>Græci dicunt.</s> <s xml:id="echoid-s2736" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2737" xml:space="preserve">Ita quod est ſpatium proximũ imo cardini ab axis line a in meridia-<lb/>nis finibus, ſub eo loco quæ ſunt nationes, propter breuitatem altitudinis <lb/>ad mundum, ſonit um uocis faciunt tenuem & </s> <s xml:id="echoid-s2738" xml:space="preserve">acutißimum, uti in organo <lb/>chorda, quæ est proxima angulo. </s> <s xml:id="echoid-s2739" xml:space="preserve">Secundum eam autem reliquæ ad medi-<lb/>am Græciam remiſſiores efficiũt in nationibus ſonorum ſcanſiones. </s> <s xml:id="echoid-s2740" xml:space="preserve">Item <lb/>à medio in ordinem creſcendo ad extremos ſeptentriones, ſub altitudine <lb/>cœli nationum ſpiritus ſonitibus grauioribus ab natur a rerum exprimũ-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s2741" xml:space="preserve">Ita uidetur mũdi conceptio tota, propter inclinationẽ, conſonantißi-<lb/>me per ſolis temper atur ã ad harmoniam eſſe compoſita. </s> <s xml:id="echoid-s2742" xml:space="preserve">Igitur quæ na-<lb/>tiones ſunt inter axis meridiani cardinẽ, et ſeptẽtrionalis medio poſitæ, <pb o="145" file="0199" n="199" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> uti in diagrammate muſico medianæ uocis habent ſonitum in ſermone: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2743" xml:space="preserve">quæ{qúe} progredientibus ad ſeptentrionem ſunt nationes, quòd altiores ha<unsure/> <lb/>bent diſtantias ad mundũ, ſpiritus uocis habentes humore repletos ad hy-<lb/>patos, & </s> <s xml:id="echoid-s2744" xml:space="preserve">proslambanomenos à natur a rerum ſonitu grauiore cogũtur: </s> <s xml:id="echoid-s2745" xml:space="preserve"><lb/>uti eadem ratione medio progre lientibus ad meridiem gentes, paraneta-<lb/>rum acutißimam ſonitu uocis pcrficiunt tenuitatem. </s> <s xml:id="echoid-s2746" xml:space="preserve">Hoc autem uerum <lb/>eſſe ex humidis naturæ locis, grauiora fieri, & </s> <s xml:id="echoid-s2747" xml:space="preserve">ex ſeruidis acutiora, licet <lb/>ita experiendo animaduertere. </s> <s xml:id="echoid-s2748" xml:space="preserve">Calices duo in una ſornace æquæ cocti <lb/>æquo{qúe} pondere, ad crepitum{qúe} uno ſonitu ſumantur, ex his unus in aquã <lb/>demittatur, poſtea ex aqua eximatur, tunc utri tangantur. </s> <s xml:id="echoid-s2749" xml:space="preserve">Cum enim <lb/>ita factum fuerit, largiter inter eos ſonitus diſcrepabit, æquo{qúe} pondere <lb/>non poterunt eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s2750" xml:space="preserve">Ita & </s> <s xml:id="echoid-s2751" xml:space="preserve">hominum corpora uno genere figurationis, & </s> <s xml:id="echoid-s2752" xml:space="preserve"><lb/>una mundi coniunctione concepta, alia propter regionis ar dorem acutũ <lb/>ſpiritum aẽris exprimunt tactu, alia propter humoris abundantiam gra-<lb/>uißimas effundunt ſonorum qualitates. </s> <s xml:id="echoid-s2753" xml:space="preserve">Item propter tenuitatẽ cœli, me-<lb/>ridianæ nationes ex acuto ſeruore, mente expeditius celerius{qúe} mouentur <lb/>a<unsure/>d conſiliorum cogitationes. </s> <s xml:id="echoid-s2754" xml:space="preserve">Septentronales autem gentes inſuſæ craßi-<lb/>tudine cœli, propter obſtantiam aẽr is humore reſrigeratæ, ſtupentes ha-<lb/>bent mentes. </s> <s xml:id="echoid-s2755" xml:space="preserve">Hoc autem ita eſſe à ſerpentibus licet aſpicere, quæ per calo <lb/>rem cum exhauſtã habent humoris refriger ationem, tunc acerrime mo-<lb/>uentur, per brumalia autem & </s> <s xml:id="echoid-s2756" xml:space="preserve">hyberna tempora mutatione cœli refrige <lb/>ratæ, immotæ ſunt ſtupore: </s> <s xml:id="echoid-s2757" xml:space="preserve">it a non est mir andum ſi acutiores efficit cali-<lb/>dus aër hominum mentes, reſriger atus autem contr a tardiores. </s> <s xml:id="echoid-s2758" xml:space="preserve">Cum ſint <lb/>autem meridianæ nationes animis acutißimis, infinita{qúe} ſolertia conſilio-<lb/>rum, ſimul ad fortitudinem ingrediuntur, ibi ſuccumbunt, quòd habent <lb/>exuct as ab ſole animorum uirtutes. </s> <s xml:id="echoid-s2759" xml:space="preserve">Qui uero refriger atis naſcuntur re-<lb/>gionibus, ad armorum uehementiã paratiores ſunt, magnis{qúe} uiribus ru-<lb/>unt ſine timore, ſed tarditate animi ſine conſider antia irruentes, ſine ſo-<lb/>lertia, ſuis conſilijs refringuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2760" xml:space="preserve">Cum ergo ab natur a rerum hæc ita ſint <lb/>in mundo collocata, ut omnes nationes immoder atis mixtionibus ſint di-<lb/>ſpar atæ, placuit, ut inter ſpatia totius orbis terrarum, regionum{qúe} medio <lb/>mundi populus Romanus poßideret fines. </s> <s xml:id="echoid-s2761" xml:space="preserve">Nam{qúe} temper atißimæ ad u-<lb/>tram partem, & </s> <s xml:id="echoid-s2762" xml:space="preserve">corporum membris, animorum{qúe} uigoribus, pro ſor-<lb/><unsure/>itudine ſunt in Italia gentes. </s> <s xml:id="echoid-s2763" xml:space="preserve">Quemadmodum enim Iouis ſtella, inter <pb o="146" file="0200" n="200" rhead="M. VITRVVII"/> Martis ſeruentißimam, & </s> <s xml:id="echoid-s2764" xml:space="preserve">Saturni frigidißimam media currens tempera <lb/>tur, cadem ratione Italia inter ſeptentrionalem meridianam{qúe} ab utra <lb/>parte mixtionibus temper at as & </s> <s xml:id="echoid-s2765" xml:space="preserve">inuictas habet laudes. </s> <s xml:id="echoid-s2766" xml:space="preserve">Ita conſilijs re <lb/>fringit Bar barorum uires, ſortimanu meridianorum cogitationes. </s> <s xml:id="echoid-s2767" xml:space="preserve">Ita di <lb/>uina mens ciuitatẽ populi Romani egr@ ia temper ata{qúe} regione colloca-<lb/>uit, utiorbis terrarum imperio potiretur. </s> <s xml:id="echoid-s2768" xml:space="preserve">Quod ſi ita est, uti dißimiles <lb/>regiones ab inclinationibus cœli, uarijs generibus ſint comparatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2769" xml:space="preserve"><lb/>ut etiam natur æ gentium diſparibus animis, & </s> <s xml:id="echoid-s2770" xml:space="preserve">corporum ſiguris, quali-<lb/>tatibus{qúe} naſcerentur, non dubitamus ædificiorum quo rationes ad na <lb/>tionum gentium{qúe} proprietates apte diſtribui debere, cum habeamus ab <lb/>ipſa rerum natur a ſolertem et expeditam monſtr ationem. </s> <s xml:id="echoid-s2771" xml:space="preserve">Quoad potui <lb/>ſumma ratione proprietates locorũ ab natur a rerum diſpoſitas animad-<lb/>uertere, expoſui, & </s> <s xml:id="echoid-s2772" xml:space="preserve">quemadmodũ ad ſolis curſum et inclinationes cœli, <lb/>oporteat ad gentium figuras conſtituere ædificiorum qualitates dixi. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2773" xml:space="preserve">Ita nunc ſingulorum generum in ædificijs commenſus ſymmetriarum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2774" xml:space="preserve">uniuerſos, & </s> <s xml:id="echoid-s2775" xml:space="preserve">ſeparatos breuiter explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s2776" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div188" type="section" level="1" n="141"> <head xml:id="echoid-head145" xml:space="preserve">DE AEDIFICIOR VM PRIVATORVM <lb/>proportionibus & menſuris. CAP. II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2777" xml:space="preserve">NVLLA architecto maior cura eſſe debet, niſi uti proportioni-<lb/>bus ratæ partis habeant ædificia rationum exactiones. </s> <s xml:id="echoid-s2778" xml:space="preserve">Cum ergo <lb/>conſtituta ſymmetriarum ratio ſuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2779" xml:space="preserve">commenſus ratiocinationibus <lb/>explicati, tunc etiam acumimis est proprium prouidere ad natur am loci, <lb/>aut uſum, aut ſpeciem, & </s> <s xml:id="echoid-s2780" xml:space="preserve">detractionibus uel adie ctionibus terper atur as <lb/>efficere, uti cum de ſymmetria ſit detr actum aut adiectum, id uideatur re <lb/>cte eſſe for matum, ſic ut in aſpectu nibil deſideretur. </s> <s xml:id="echoid-s2781" xml:space="preserve">Alia enim ad manũ <lb/>ſpecies eſſe uidetur, alia in excelſo, non eadem in concluſo, dißimilis in a-<lb/>perto, in quibus magni iudicij est opera, quid tandem faciendum ſit. </s> <s xml:id="echoid-s2782" xml:space="preserve">Non <lb/>enim ueros uidetur habere uiſus effectus, ſed fallitur ſæpe ab eius iudicio <lb/>mens. </s> <s xml:id="echoid-s2783" xml:space="preserve">Quemadmodum etiam in ſcenis pictis uidentur columnarum pro-<lb/>iecturæ, mutilorum ccphoræ, ſignorum figuræ prominentes, cum ſit ta-<lb/>bula ſine dubio ad regulam plana, ſimiliter in nauibus remi, cum ſint ſub <lb/>aqua directi, tamen oculis inſractiuidentur, & </s> <s xml:id="echoid-s2784" xml:space="preserve">quatenus eorum partes <pb o="147" file="0201" n="201" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> tangunt ſummam planitiem liquoris, apparent (uti ſunt) directi. </s> <s xml:id="echoid-s2785" xml:space="preserve">Cum ue <lb/>ro ſub aqua ſunt demißi, per natur æ perlucidãr aritatem, remittunt end-<lb/>tantes ab ſuis corporibus fluentes imagines ad ſummam aquæ planitiem, <lb/>at ibi commotæ efficere uidentur infractum remorum oculis aſpectum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2786" xml:space="preserve">Hoc autem, ſiue ſimulacrorum impulſu, ſcur adiorum ex oculis effuſioni <lb/>bus (uti phyſicis placet) uideamus, utra ratione uidetur ita eſſe, uti fal-<lb/>ſa iudicia oculorum habeat aſpectus. </s> <s xml:id="echoid-s2787" xml:space="preserve">Cum ergo quæ ſunt uera falſa uide-<lb/>antur, et nonnulla aliter quàm ſunt oculis probentur, non puto oportere <lb/>eſſe dubium, quin ad locorum naturas aut neceßitates, detractiones, aus <lb/>adiectiones fieri debeant: </s> <s xml:id="echoid-s2788" xml:space="preserve">ſed ita ut nihil in his operibus deſideretur. </s> <s xml:id="echoid-s2789" xml:space="preserve">Hæc <lb/>autem etiam ingeniorũ acuminibus, non ſolum doctrinis efficiuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2790" xml:space="preserve">Igi-<lb/>tur ſtatuenda est primum ratio ſymmetriarum, à qua ſumatur ſine du-<lb/>bitatione commutatio. </s> <s xml:id="echoid-s2791" xml:space="preserve">Deinde explicetur operis futuri & </s> <s xml:id="echoid-s2792" xml:space="preserve">locorum imum <lb/>ſpatium, longitudinis & </s> <s xml:id="echoid-s2793" xml:space="preserve">latitudinis, cuius cum ſemel fuerit conſtituta ma <lb/>gnitudo, ſequatur eam proportionis ad decorem apparatio, uti nonſit <lb/>conſiderantibus aſpectus eurythmiæ dubius, de qua quibus rationibus <lb/>efficiatur, est mihi pronunciandum. </s> <s xml:id="echoid-s2794" xml:space="preserve">Primum{qúe} de cauis æ dium uti fieridc <lb/>beant, dicam.</s> <s xml:id="echoid-s2795" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div189" type="section" level="1" n="142"> <head xml:id="echoid-head146" xml:space="preserve">DE CAVIS AEDIVM. CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2796" xml:space="preserve">CAVA ædium quin generibus ſunt diſtincta, quorum ita figur æ <lb/>nominãtur. </s> <s xml:id="echoid-s2797" xml:space="preserve">Tuſcanicum, Corinthium, Tetraſtylon, Diſpluuiatum, <lb/>Teſtudinatum. </s> <s xml:id="echoid-s2798" xml:space="preserve">Tuſcanica ſunt, in quibus trabes in atrij latitudine traie-<lb/>ct æ habeant interpenſiua & </s> <s xml:id="echoid-s2799" xml:space="preserve">colliquias, ab angulis parietum ad angulos <lb/>tignorum intercurrentes: </s> <s xml:id="echoid-s2800" xml:space="preserve">item aſſeribus ſtillicidiorum in medium com-<lb/>pluuium deiectus.</s> <s xml:id="echoid-s2801" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div190" type="section" level="1" n="143"> <head xml:id="echoid-head147" xml:space="preserve">CAVAEDII TVSCANICI FIGVRA.</head> <pb o="148" file="0202" n="202"/> <figure> <image file="0202-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0202-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2802" xml:space="preserve">In Corinthijs ijſdem rationibus trabes & </s> <s xml:id="echoid-s2803" xml:space="preserve">compluuia collocantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2804" xml:space="preserve">ſed à parietibus trabes recedentes in circuitione circa columnas compo-<lb/>@untur.</s> <s xml:id="echoid-s2805" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="149" file="0203" n="203" rhead="CAVAEDII CORINTHII FIGVRA."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2806" xml:space="preserve">Tetraſtyla ſunt, quæ <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0203-01a" xlink:href="fig-0203-01"/> ſubiectis ſub trabibus <lb/>angularibus columnis, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2807" xml:space="preserve">utilitatem trabibus <lb/>et firmit atem præſtãt, <lb/>quòd ne ipſe magnũ <lb/>impetum coguntur ha-<lb/>bere, neq ab interpẽſi <lb/>uis oner antur.</s> <s xml:id="echoid-s2808" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div190" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0203-01" xlink:href="fig-0203-01a"> <image file="0203-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0203-01"/> </figure> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2809" xml:space="preserve">Diſpluuiata autem <lb/>ſũt, in quibus deliquiæ <lb/>arcam ſuſtinentes ſtilli <lb/>cidiareijciunt. </s> <s xml:id="echoid-s2810" xml:space="preserve">Hæc hy <lb/>bernaculis maximas <lb/>præſtãt utilitates, quòd <lb/>cõpluuia corũ erecta, <lb/>non obſtant luminibus <lb/>tricliniorũ. </s> <s xml:id="echoid-s2811" xml:space="preserve">Sed ea ha-<lb/>bent in refectionibus <lb/>moleſtiã magnã, quòd <lb/>circa parietes ſtillici-<lb/>dia defluentia cõtinent <lb/>fiſtulæ, quæ non celeri-<lb/>ter recipiunt ex canali <lb/>bus aquã defluentem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2812" xml:space="preserve">Ita redundantes re-<lb/>ſtagnant, etinteſtinum <lb/>opus, et parietes in eis <lb/>generibus ædificiorum <lb/>corrumpunt.</s> <s xml:id="echoid-s2813" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="150" file="0204" n="204" rhead="CAVAEDII DISPLVVIATI AC COMPLV"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2814" xml:space="preserve">uij impluuij{qúe} figura.</s> <s xml:id="echoid-s2815" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0204-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0204-01"/> </figure> <pb o="151" file="0205" n="205" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2816" xml:space="preserve">Teſtudinata uero ibi fiunt, ubi non ſunt impetus magni, & </s> <s xml:id="echoid-s2817" xml:space="preserve">in contigna <lb/>tionibus ſupr a ſpatio ſaredduntur habitationibus.</s> <s xml:id="echoid-s2818" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div192" type="section" level="1" n="144"> <head xml:id="echoid-head148" xml:space="preserve">DE ATRIIS ET ALIS ET TABLINIS, <lb/>cum dimenſionibus & ſymmetrijs eorum. <lb/>CAPVT IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2819" xml:space="preserve">ATRIORVM uero longitudines & </s> <s xml:id="echoid-s2820" xml:space="preserve">latitudines tribus generibus <lb/>furmantur: </s> <s xml:id="echoid-s2821" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2822" xml:space="preserve">primum genus diſtribuitur, uti longitudo cum in <lb/>quin partes diuiſa fuerit, tres partes latitudini dentur. </s> <s xml:id="echoid-s2823" xml:space="preserve">Alterum cum in <lb/>tres partes diuidatur, duæ partes latitudini tribuantur. </s> <s xml:id="echoid-s2824" xml:space="preserve">Tertium uti lati-<lb/>tudo in quadr ato paribus lateribus deſcribatur, inq́; </s> <s xml:id="echoid-s2825" xml:space="preserve">eo quadr ato diago-<lb/>nij linea ducatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2826" xml:space="preserve">quantum ſpatium habuerit ea linea diagonij, tanta <lb/>longitudo atrio detur.</s> <s xml:id="echoid-s2827" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0205-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0205-01"/> </figure> <pb o="152" file="0206" n="206" rhead="M. VITRV VII"/> </div> <div xml:id="echoid-div193" type="section" level="1" n="145"> <head xml:id="echoid-head149" xml:space="preserve">ATRIORVM EX TRIBVS CONFORMATIS <lb/>generibus & alarum tablinorum aut faucium impluuio-<lb/>rum, periſtyliorum quo & aliorum eorum <lb/>membrorum ſymmetria.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2828" xml:space="preserve">Altitudo eorum, quãta longitudo fuerit, quarta dempta, ſub trabes ex <lb/>tollatur, reliquum lacunariorum & </s> <s xml:id="echoid-s2829" xml:space="preserve">arcæ ſupra trabes ratio habeatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2830" xml:space="preserve">Alis dextra ac ſiniſtr a latitudo, cum ſit atrij longitudo ab triginta pedi-<lb/>bus ad pedes quadr aginta, ex tertia parte eius conſtituatur. </s> <s xml:id="echoid-s2831" xml:space="preserve">Ab quadra-<lb/>ginta ad pedes quinquaginta longitudo diuidatur in partes tres & </s> <s xml:id="echoid-s2832" xml:space="preserve">dimi-<lb/>diam: </s> <s xml:id="echoid-s2833" xml:space="preserve">ex his una pars alis detur. </s> <s xml:id="echoid-s2834" xml:space="preserve">Cum autem erit longitudo ab quinqua-<lb/>ginta pedibus ad ſexaginta, pars quarta longitudinis alis tribuatur. </s> <s xml:id="echoid-s2835" xml:space="preserve">Ab <lb/>pedib{us} ſexaginta ad octoginta, longitudo diuidatur in partes quatuor et <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0206-01a" xlink:href="fig-0206-01"/> <pb o="153" file="0207" n="207" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> dimidiam, ex his una pars fiat alarum latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s2836" xml:space="preserve">Ab pedib{us} octoginta ad <lb/>pedes centum, in quin partes diuiſa longitudo, iuſtam conſtituerit latitu <lb/>dinem alarum. </s> <s xml:id="echoid-s2837" xml:space="preserve">Trabes earum liminares ita alte ponantur, ut altitudines <lb/>latitudinib{us} ſint æquales. </s> <s xml:id="echoid-s2838" xml:space="preserve">Tablino, ſilatitudo atrijerit pedum uiginti, <lb/>demptatertia, ei{us} ſpatio reliquum tribuatur. </s> <s xml:id="echoid-s2839" xml:space="preserve">Sierit ab pedib{us} triginta, <lb/>ad quadr aginta, ex atrij latitudine, tablino dimidium tribuatur. </s> <s xml:id="echoid-s2840" xml:space="preserve">Cum au-<lb/>tem ab quadr aginta ad ſexaginta, latitudo diuidatur in partes quin, & </s> <s xml:id="echoid-s2841" xml:space="preserve"><lb/>exhis duæ tablino contribuantur. </s> <s xml:id="echoid-s2842" xml:space="preserve">Non enim atria minora cum maiori-<lb/>b{us} eaſdem poſſunt habere ſymmetriarum rationes · Sienim minorum <lb/>ſymmetrijs utemur in maioribus, ne tablina, ne alæ utilitatem poterũt <lb/>habere: </s> <s xml:id="echoid-s2843" xml:space="preserve">ſin autem maiorum in minorib{us} utemur, uaſta & </s> <s xml:id="echoid-s2844" xml:space="preserve">immania in <lb/>his ea erunt membra. </s> <s xml:id="echoid-s2845" xml:space="preserve">Ita generatim magnitudinum rationes exquiſi-<lb/>tas, & </s> <s xml:id="echoid-s2846" xml:space="preserve">utilitati & </s> <s xml:id="echoid-s2847" xml:space="preserve">aſpectui conſcribend{as} putaui. </s> <s xml:id="echoid-s2848" xml:space="preserve">Altitudo tablini ad tra <lb/>bem, adiecta latitudinis octaua conſtituatur. </s> <s xml:id="echoid-s2849" xml:space="preserve">Lacunaria ei{us} tertia latitu <lb/>dinis ad altitudinem adiecta extollantur. </s> <s xml:id="echoid-s2850" xml:space="preserve">Fauces minoribus atrijs è tabli <lb/>nilatitudine dempta tertia, maiorib{us} dimidia conſtituantur. </s> <s xml:id="echoid-s2851" xml:space="preserve">Imagines <lb/>item altè cum ſuis ornamentis ad latitudinem alarum ſint conſtitutæ. </s> <s xml:id="echoid-s2852" xml:space="preserve">La <lb/>titudines hoſtiorum ad altitudinem, ſi Dorica erunt, uti Dorica, ſi Ionica <lb/>erunt, uti Ionica perficiantur. </s> <s xml:id="echoid-s2853" xml:space="preserve">Quemadmodum de thyromatis, in quibus <lb/>quarto libro rationes ſymmetriarum ſunt expoſitæ. </s> <s xml:id="echoid-s2854" xml:space="preserve">Impluuij lumẽ latum <lb/>latitudinis atrij, ne minus quarta, ne plus tertia parte relinquatur: </s> <s xml:id="echoid-s2855" xml:space="preserve">longi <lb/>tudo uti atrijpro rata parte fiat. </s> <s xml:id="echoid-s2856" xml:space="preserve">Periſtylia autem in tranſuerſo tertia <lb/>parte lõgiora ſint, quàm introrſus. </s> <s xml:id="echoid-s2857" xml:space="preserve">Columnæ tam altæ, quàm porticus la <lb/>tæ fuerint. </s> <s xml:id="echoid-s2858" xml:space="preserve">Periſtyliorum intercolumnia ne minus trium, ne plus quatuor <lb/>columnarum craßitudine inter ſe diſtent. </s> <s xml:id="echoid-s2859" xml:space="preserve">Sin autem Dorico more in pe-<lb/>riſtylio columnæ erunt faciundæ, uti in quarto libro de Doricis ſcripfi, <lb/>ita moduli ſumantur, ut ad eos modulos triglyphorum{qúe} rationes diſpo-<lb/>nantur.</s> <s xml:id="echoid-s2860" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div193" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0206-01" xlink:href="fig-0206-01a"> <image file="0206-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0206-01"/> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div195" type="section" level="1" n="146"> <head xml:id="echoid-head150" xml:space="preserve">DE TRICLINIIS ET OECIS, ET EXEDRIS, <lb/>& pinacothecis, & eorum dimenſionib{us}. <lb/>CAPVT V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2861" xml:space="preserve">TRICLINIOR VM quanta latitudo fuerit, bis tanta longitudo <lb/>fieri debebit. </s> <s xml:id="echoid-s2862" xml:space="preserve">Altitudines omnium conclauiorum quæ oblonga fue <pb o="154" file="0208" n="208" rhead="M. VITRV VII"/> rint, ſichabere debent rationem, utilongitudinis & </s> <s xml:id="echoid-s2863" xml:space="preserve">latitudinis menſura <lb/>camponatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2864" xml:space="preserve">ex ea ſumma dimidium ſumatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2865" xml:space="preserve">quantum fuerit, tan <lb/>tum altitudini detur. </s> <s xml:id="echoid-s2866" xml:space="preserve">Sin autem exedræ aut œci quadrati fuerint, latitudi-<lb/>nis dimidia addita, altitudines educantur. </s> <s xml:id="echoid-s2867" xml:space="preserve">Pinacothecæ, uti exedræ, am-<lb/>plis magnitudinib{us} ſunt conſtituendæ, œci Corinthij tetraſtyli{qúe}, qui{qúe} <lb/>Aegyptij uocantur, latitudinis & </s> <s xml:id="echoid-s2868" xml:space="preserve">longitudinis, uti ſupra tricliniorũ ſym <lb/>metriæ ſcriptæ ſunt, ita habeant rationcm: </s> <s xml:id="echoid-s2869" xml:space="preserve">ſed propter columnarum in-<lb/>terpoſitiones, ſpacioſiores conſtituantur. </s> <s xml:id="echoid-s2870" xml:space="preserve">Inter Corinthios autẽ et Aegy <lb/>ptios, hoc erit diſcrimen. </s> <s xml:id="echoid-s2871" xml:space="preserve">Corinthij ſimplices habent columnas, aut in po <lb/>dio poſit{as}, aut in imo, ſupra{qúe} habent epiſtylia, coron{as}, aut ex inteſtino <lb/>opere, aut albario. </s> <s xml:id="echoid-s2872" xml:space="preserve">Præterea ſupra coronas curua lacunaria ad cir cinum <lb/>delumbata. </s> <s xml:id="echoid-s2873" xml:space="preserve">In Aegyptijs autem ſupra columnas epiſtylia, & </s> <s xml:id="echoid-s2874" xml:space="preserve">ab epiſtylijs <lb/>ad parietes qui ſunt circa, imponenda est contignatio, ſupra eam coaxa-<lb/>tio & </s> <s xml:id="echoid-s2875" xml:space="preserve">pauimentum, ſub dio ut ſit circuitus. </s> <s xml:id="echoid-s2876" xml:space="preserve">Deinde ſupra epiſtylium ad <lb/>perpendiculum inferiorum columnarum, imponendæ ſunt minores quar-<lb/>taparte columnæ. </s> <s xml:id="echoid-s2877" xml:space="preserve">Supra earum epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s2878" xml:space="preserve">ornamenta, lacunarijs or-<lb/>nantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2879" xml:space="preserve">inter columnas ſuperiores feneſtræ collocantur, ita baſilica-<lb/>rum ea ſimilitudo, non Corinthiorum tricliniorum uidetur eſſe.</s> <s xml:id="echoid-s2880" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div196" type="section" level="1" n="147"> <head xml:id="echoid-head151" xml:space="preserve">DE OECIS MORE GRAECO. CAP. VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2881" xml:space="preserve">FIVNT autem etiam non Italicæ conſuetudinis œci, quos Græci <lb/>κνζιηηνοὑς appellant. </s> <s xml:id="echoid-s2882" xml:space="preserve">Hicollocantur ſpectantes ad ſeptentrionẽ, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2883" xml:space="preserve">maxime uiridia proſpicientes, ualuas{qúe} habent in medio. </s> <s xml:id="echoid-s2884" xml:space="preserve">Ipſi autem <lb/>ſint ita longi & </s> <s xml:id="echoid-s2885" xml:space="preserve">lati, uti duo triclinia cum circuitionibus inter ſe ſpectan-<lb/>tia poßint eſſe collocata, habeant{qúe} dextra ac ſiniſtra lumina feneſtrarũ <lb/>ualuata, uti uiridia de tect is per ſpatia feneſtr arum proſpiciantur. </s> <s xml:id="echoid-s2886" xml:space="preserve">Alti-<lb/>tudines eorum dimidia latitudinis addita conſtituantur.</s> <s xml:id="echoid-s2887" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div197" type="section" level="1" n="148"> <head xml:id="echoid-head152" xml:space="preserve">OECORVM CORINTHIORVM SEV AEGY-<lb/>ptiorũ, Græco more perſtructa ac perornata, affigur atio, <lb/>quæ & Cizicenorum dicitur.</head> <pb o="155" file="0209" n="209" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> <figure> <image file="0209-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0209-01"/> </figure> <figure> <image file="0209-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0209-02"/> </figure> <pb o="156" file="0210" n="210" rhead="M. VITRV VII"/> <figure> <image file="0210-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0210-01"/> </figure> <figure> <image file="0210-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0210-02"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2888" xml:space="preserve">In his ædificiorum generibus omnes ſunt faciendæ earum ſymmetria-<lb/>rum rationes, quæ ſine impeditione locifieri poterunt. </s> <s xml:id="echoid-s2889" xml:space="preserve">Lumina{qúe} parie-<lb/>tum altitudinib{us}, ſinon obſcurabuntur, faciliter erunt explicata. </s> <s xml:id="echoid-s2890" xml:space="preserve">Sin <lb/>autem impedientur ab anguſtijs, aut alijs neceßitatibus, tum opus er it, ut <lb/>ingenio & </s> <s xml:id="echoid-s2891" xml:space="preserve">acumine de ſymmetrijs detractiones, aut adiectiones fiant, uti <lb/>non dißimiles ueris ſymmetrijs perficiantur uenuſtates.</s> <s xml:id="echoid-s2892" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="157" file="0211" n="211" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> </div> <div xml:id="echoid-div198" type="section" level="1" n="149"> <head xml:id="echoid-head153" xml:space="preserve">AD QVAS COELI REGIONES QVAEQVE <lb/>edificiorum genera ſpectare debeant, ut uſui & ſalubrita-<lb/>tiſint idonea. CAP. VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2893" xml:space="preserve">NVNC explicabim{us} quib{us} proprietatib{us} genera ædificiorum <lb/>ad uſum & </s> <s xml:id="echoid-s2894" xml:space="preserve">cœli regiones apte debeant ſpectare. </s> <s xml:id="echoid-s2895" xml:space="preserve">Hyberna tricli-<lb/>nia & </s> <s xml:id="echoid-s2896" xml:space="preserve">balnearia, occidentem hybernum ſpectent. </s> <s xml:id="echoid-s2897" xml:space="preserve">Ideo quòd ueſpertino <lb/>lumine op{us} est uti, præterea quòd etiam ſol occidens aduerſum habens <lb/>ſplendorem, calorem remittens, eſſicit ueſpertino temporeregionem te-<lb/>pidiorem. </s> <s xml:id="echoid-s2898" xml:space="preserve">Cubicula & </s> <s xml:id="echoid-s2899" xml:space="preserve">bibliothecæ ad orientem ſpectare debent. </s> <s xml:id="echoid-s2900" xml:space="preserve">Vſ{us} <lb/>enim matutinũ poſtulat lumen. </s> <s xml:id="echoid-s2901" xml:space="preserve">Item in bibliothec is libri non putreſcent. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2902" xml:space="preserve">Nam in his, quæ ad meridiem & </s> <s xml:id="echoid-s2903" xml:space="preserve">occidentem ſpectant, à tineis & </s> <s xml:id="echoid-s2904" xml:space="preserve">humo-<lb/>re uitiantur, quòd uenti humidi aduenientes procreant e{as} & </s> <s xml:id="echoid-s2905" xml:space="preserve">alunt, in-<lb/>fundentes{qúe} humidos ſpirit{us} pallore uolumina corrumpunt. </s> <s xml:id="echoid-s2906" xml:space="preserve">Triclinia <lb/>uerna & </s> <s xml:id="echoid-s2907" xml:space="preserve">autumnalia ad orientem. </s> <s xml:id="echoid-s2908" xml:space="preserve">Cum enim prætenta luminib{us}, aduer <lb/>ſ{us} ſolis impet{us} progrediens ad occidentem, efficit ea temperata adid <lb/>temp{us}, quo op{us} ſolitum est uti. </s> <s xml:id="echoid-s2909" xml:space="preserve">Aeſtiua ad ſeptentrionem, quòd earegio <lb/>(non ut reliquæ, quæ per ſolſticium propter calorẽ efficiuntur æſtuoſæ) <lb/>co quòd est auerſa à ſolis curſu, ſemper refrigerata, & </s> <s xml:id="echoid-s2910" xml:space="preserve">ſalubritatem & </s> <s xml:id="echoid-s2911" xml:space="preserve"><lb/>uoluptatem in uſu præſtat. </s> <s xml:id="echoid-s2912" xml:space="preserve">Non min{us} pinacothecæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2913" xml:space="preserve">plumariorum <lb/>textrinæ, pictorum{qúe} officinæ, uticolores eorum in opere, propter con-<lb/>ſtantiam luminis immutata permaneant qualitate.</s> <s xml:id="echoid-s2914" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div199" type="section" level="1" n="150"> <head xml:id="echoid-head154" xml:space="preserve">DE PRIVATORVM ET COMMVNIVM AEDI <lb/>ficiorum proprijs locis, & generib{us} ad quaſcun perſo-<lb/>narum qualitates conuenientib{us}. <lb/>CAP. VIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2915" xml:space="preserve">CVM ad regiones cœliita ea fuerint diſpoſita, tunc etiam animad-<lb/>uertendum eſt, quib{us} rationib{us} priuatis æ dificijs proprialocapa <lb/>trib{us}familiarum, & </s> <s xml:id="echoid-s2916" xml:space="preserve">quemadmodum communia cum extr aneis ædifica-<lb/>ri debeant. </s> <s xml:id="echoid-s2917" xml:space="preserve">Nam ex his quæ propria ſunt, in ea non est poteſt{as} omni-<lb/>b{us} introeundi, niſi inuit at is: </s> <s xml:id="echoid-s2918" xml:space="preserve">quemadmodum ſunt cubicula, triclinia, bal-<lb/>neæ, cæter a{qúe}, quæ eaſdem habent uſ{us} rationes. </s> <s xml:id="echoid-s2919" xml:space="preserve">Communia autem ſunt, <pb o="158" file="0212" n="212" rhead="M. VITRVVII"/> quib{us} etiam inuocati ſuo iure de populo poſſunt uenire, id est, ueſtibula <lb/>caua ædium, periſtylia, quæ eundem habere poſſunt uſum: </s> <s xml:id="echoid-s2920" xml:space="preserve">igitur his qui <lb/>communi ſunt fortuna, non neceſſaria magnifica ueſtibula, nec tablina, <lb/>ne atria, quòd hi alijs officia præſtant ambiundo, quæ ab alijs ambiun-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s2921" xml:space="preserve">Qui autem fructib{us} ruſticis ſeruiunt, in eorum ueſtibulis ſtabula, ta <lb/>bernæ, in ædib{us} cryptæ, horrea, apothecæ, cætera{qúe}, quæ ad fruct{us} ſer-<lb/>uandos magis quàm ad elegantiæ decorem poſſunt eſſe, it a ſunt facienda. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2922" xml:space="preserve">Item fœner atorib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s2923" xml:space="preserve">publicanis commodiora & </s> <s xml:id="echoid-s2924" xml:space="preserve">ſpecioſiora, et ab in-<lb/>ſidijs tuta. </s> <s xml:id="echoid-s2925" xml:space="preserve">Forenſib{us} autem & </s> <s xml:id="echoid-s2926" xml:space="preserve">diſertis, elegantiora & </s> <s xml:id="echoid-s2927" xml:space="preserve">ſpacioſiora ad <lb/>conuent{us} excipiundos. </s> <s xml:id="echoid-s2928" xml:space="preserve">Nobilib{us} uero qui honores magiſtr at{us}{qúe} geren <lb/>do præſtare debent officia ciuib{us}, facienda ſunt ueſtibula regalia, alta <lb/>atria, & </s> <s xml:id="echoid-s2929" xml:space="preserve">periſtylia amplißima, ſyluæ, ambulationes{qúe} laxiores ad deco-<lb/>rem maieſtatis perfectæ. </s> <s xml:id="echoid-s2930" xml:space="preserve">Præterea bibliothec{as}, pinacothec{as}, baſilic{as}, <lb/>non dißimili modo quàm publicorum operum magnificẽtia comparat{as}, <lb/>quòd in domib{us} eorum ſæpi{us} & </s> <s xml:id="echoid-s2931" xml:space="preserve">publica conſilia, & </s> <s xml:id="echoid-s2932" xml:space="preserve">priuata iudicia <lb/>arbitria{qúe} conficiuntur.</s> <s xml:id="echoid-s2933" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2934" xml:space="preserve">Ergo ſi his rationib{us} ad ſingulorum generum perſon{as}, uti in libro <lb/>primo de decore est ſcriptum, ita diſpoſita erunt ædificia, non erit quòd <lb/>reprchendatur. </s> <s xml:id="echoid-s2935" xml:space="preserve">Habebunt enim ad omnes res commod{as} & </s> <s xml:id="echoid-s2936" xml:space="preserve">emendat{as} <lb/>explicatones. </s> <s xml:id="echoid-s2937" xml:space="preserve">Earum autem rerum non ſolum erunt in urbe ædificiorum <lb/>rationes, ſed etiãruri præter quã quòd in urbe atria proxima ianuis ſolẽt <lb/>eſſe: </s> <s xml:id="echoid-s2938" xml:space="preserve">ruri uero pſeudourbanis ſtatim periſtylia, deinde tunc atria haben-<lb/>tia cir cum portic{us} pauimentat{as}, ſpectantes ad paleſtr {as} & </s> <s xml:id="echoid-s2939" xml:space="preserve">ambulatio <lb/>nes. </s> <s xml:id="echoid-s2940" xml:space="preserve">Quo ad potui urban{as} rationes ædificiorũ ſummatim perſcripſi, ut <lb/>propoſui.</s> <s xml:id="echoid-s2941" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div200" type="section" level="1" n="151"> <head xml:id="echoid-head155" xml:space="preserve">DE RVSTICORVM AEDIFICIORVM RATIO <lb/>nib{us}, & multarum partium eorum deſcriptionib{us}, at <lb/>uſib{us}. CAP. IX.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2942" xml:space="preserve">NVNC ruſticarum expeditionum, ut ſint ad uſum commodæ, qui-<lb/>b{us}{qúe} rationib{us} collocare oporteat e{as}, dicam. </s> <s xml:id="echoid-s2943" xml:space="preserve">Primum de ſalu-<lb/>britatib{us}, uti in primo uolumine de mœnib{us} collocãdis ſcriptum est, re <lb/>giones aſpiciantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2944" xml:space="preserve">ita uillæ collocentur. </s> <s xml:id="echoid-s2945" xml:space="preserve">Magnitudines earum ad mo <pb o="159" file="0213" n="213" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> dum agri, copi{as}{qúe} fructuum comparentur. </s> <s xml:id="echoid-s2946" xml:space="preserve">Chortes magnitudines{qúe} ea-<lb/>rum ad pecorum numerum, at quot iuga boum op{us} fuer it ibi uer ſari, <lb/>ita finiantur. </s> <s xml:id="echoid-s2947" xml:space="preserve">In chorte culina quàmcalidißimo loco deſignetur. </s> <s xml:id="echoid-s2948" xml:space="preserve">Coniun-<lb/>ct a aut em habeat bubilia, quorum præſepia ad focum & </s> <s xml:id="echoid-s2949" xml:space="preserve">orientis cœli re <lb/>gionem ſpectent, ideo quòd boues lumen & </s> <s xml:id="echoid-s2950" xml:space="preserve">ignem ſpectando, horridi non <lb/>fiunt. </s> <s xml:id="echoid-s2951" xml:space="preserve">Item agricolæ regionum imperiti, non putant oporiere aliam regio <lb/>nem cœli boues ſpectare, niſiortum ſolis. </s> <s xml:id="echoid-s2952" xml:space="preserve">Bubilium autem debent eſſe la-<lb/>titudines, nec minores pedum denum, nec maiores quindenum. </s> <s xml:id="echoid-s2953" xml:space="preserve">Longitu-<lb/>do uti ſingula iuga, ne min{us} occupent pedes ſeptenos. </s> <s xml:id="echoid-s2954" xml:space="preserve">Balnearia item <lb/>coniuncta ſint culinæ, it a enim lauationis ruſticæ miniſtr atio non erit lon <lb/>ge. </s> <s xml:id="echoid-s2955" xml:space="preserve">Torcular item proximum ſit culinæ, ita enim ad oleariosfruct{us} com-<lb/>moda erit miniſtr atio, habeatque coniunctam uinariam cellam haben-<lb/>tem ad ſeptentrionem lumina feneſtrarum. </s> <s xml:id="echoid-s2956" xml:space="preserve">Cum enim alia parte habue-<lb/>rit qua ſol calefacere poßit, uinum quod erit in ea cella confuſum ab calo <lb/>re, efficietur imbecillum. </s> <s xml:id="echoid-s2957" xml:space="preserve">Olearia autem it a est collocanda, ut habeat à <lb/>meridie calidis{qúe} regionib{us} lumen. </s> <s xml:id="echoid-s2958" xml:space="preserve">Non enim debet oleum congelari, <lb/>ſed tempore caloris extenuari. </s> <s xml:id="echoid-s2959" xml:space="preserve">Magnitudines autem earum ad fructuum <lb/>rationem, & </s> <s xml:id="echoid-s2960" xml:space="preserve">numerum & </s> <s xml:id="echoid-s2961" xml:space="preserve">doliorum ſunt faciendæ, quæ cum ſint cullea-<lb/>ria, per medium occupare debent pedes quaternos. </s> <s xml:id="echoid-s2962" xml:space="preserve">Ipſum autem torcu-<lb/>lar ſi non cocleis torquetur, ſed uectib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s2963" xml:space="preserve">prelo premitur, ne min{us} <lb/>longum pedes quadr aginta conſtituatur. </s> <s xml:id="echoid-s2964" xml:space="preserve">Ita enim erit uectiario ſpatium <lb/>expeditum. </s> <s xml:id="echoid-s2965" xml:space="preserve">Latitudo ei{us} ne min{us} pedum ſenumdenum, nam ſic erit ad <lb/>plenum op{us} facientib{us} libera uerſatio & </s> <s xml:id="echoid-s2966" xml:space="preserve">expedita. </s> <s xml:id="echoid-s2967" xml:space="preserve">Sin antem duob{us} <lb/>prelis loco op{us} fuerit, quatuor & </s> <s xml:id="echoid-s2968" xml:space="preserve">uiginti pedes latitudini dentur. </s> <s xml:id="echoid-s2969" xml:space="preserve">Oui-<lb/>lia & </s> <s xml:id="echoid-s2970" xml:space="preserve">caprilia it a magna ſunt facienda, ut ſingula pecora are æ ne min{us} <lb/>pedes quaternos & </s> <s xml:id="echoid-s2971" xml:space="preserve">ſemipedem, ne pl{us} ſenos poßint habere. </s> <s xml:id="echoid-s2972" xml:space="preserve">Granaria <lb/>ſublimata & </s> <s xml:id="echoid-s2973" xml:space="preserve">ad ſeptentrionem, aut aquilonem ſpectantia diſponantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2974" xml:space="preserve">Ita enim frumenta non poterunt cito concaleſcere, ſed afflatu refrigera-<lb/>ta diu ſeruantur. </s> <s xml:id="echoid-s2975" xml:space="preserve">Nam cæter æ regiones procreant curculionem, & </s> <s xml:id="echoid-s2976" xml:space="preserve">re <lb/>liqu{as} beſtiol{as}, quæ frumentis ſolent nocere. </s> <s xml:id="echoid-s2977" xml:space="preserve">Equilia quàmm axime in uil <lb/>la ubi loca calidißima fuerint conſtituantur, dum ne ad ſocum ſpectent. </s> <s xml:id="echoid-s2978" xml:space="preserve"><lb/>Cum enim iumenta proxime ignem ſtabulantur, horrida fiunt. </s> <s xml:id="echoid-s2979" xml:space="preserve">Item non <lb/>ſuntinutilia præſepia, quæ collocantur extra culinam in aperto, contra <lb/>orientem. </s> <s xml:id="echoid-s2980" xml:space="preserve">Cum enim in hyeme anni ſereno cœlo in ea traducuntur, matu <pb o="160" file="0214" n="214" rhead="M. VITRVVII"/> tino boues ad ſolem pabulum capientes, fiunt nitidiores. </s> <s xml:id="echoid-s2981" xml:space="preserve">Horrea, ſœnilia, <lb/>farraria, piſtrina, extra uillam faciẽda uidentur, ut ab ignis periculo ſint <lb/>uillæ tutiores. </s> <s xml:id="echoid-s2982" xml:space="preserve">Si quid delic ati{us} in uillis faciendum fuerit, ex ſymmetrijs, <lb/>quæ in urbanis ſupraſcripta ſunt conſtituta, ita ſtruantur, ut ſine impe-<lb/>ditione ruſticæ utilitatis ædificentur. </s> <s xml:id="echoid-s2983" xml:space="preserve">Omnia ædificia ut luminoſa ſint <lb/>oportet curari, ſed quæ ſunt ad uill{as} facilior a uidentur eſſe, ideo quòd pa <lb/>ries nulli{us} uicini poteſt obſtare. </s> <s xml:id="echoid-s2984" xml:space="preserve">In urbe autem, aut communium parie-<lb/>tum altitudines, aut anguſtiæ loci impediundo faciunt obſcuritates. </s> <s xml:id="echoid-s2985" xml:space="preserve">Ita <lb/>de eare ſic erit experiendum. </s> <s xml:id="echoid-s2986" xml:space="preserve">Ex qua parte lumen oporteat ſumere, linea <lb/>tendatur ab altitudine parietis, qui uidetur obſtare ad eum locum, cui lu-<lb/>men oporteat immittere, & </s> <s xml:id="echoid-s2987" xml:space="preserve">ſi ab ea linea, in altitudinem cum proſpicia-<lb/>tur, poterit ſpatium puri cœli amplum uideri, in eo loco lumen erit ſine <lb/>impeditione. </s> <s xml:id="echoid-s2988" xml:space="preserve">Sin autem officient trabes, ſeu liminia, aut contignationes, <lb/>de ſuperiorib{us} partib{us} aperiatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2989" xml:space="preserve">it a immittatur. </s> <s xml:id="echoid-s2990" xml:space="preserve">Et ad ſummam it a <lb/>est gubernandum, ut è quibuſcun partib{us} cœlum proſpici poterit, per <lb/>e{as} ſeneſtr arum loca relinquantur, ſic enim lucida erunt æ dificia. </s> <s xml:id="echoid-s2991" xml:space="preserve">Cum au <lb/>tem in triclinijs cæteris{qúe} conclauib{us} maxim{us} est uſ{us} luminum, tum <lb/>etiam in itinerib{us}, cliuis, ſcalis{qúe}, quod in his ſæpi{us} alij alijs obuiam ue-<lb/>nientes, ſerentes ſarcin{as} ſolent incurrere. </s> <s xml:id="echoid-s2992" xml:space="preserve">Quo ad potui diſtributiones <lb/>operum noſtr atium, uti ſint ædificatorib{us} non obſcuræ, explicui. </s> <s xml:id="echoid-s2993" xml:space="preserve">Nunc <lb/>etiam quemadmodum Græcorum conſuetudinib{us} ædificia diſtribuãtur, <lb/>utinon ſint ignota, ſummatim exponam.</s> <s xml:id="echoid-s2994" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div201" type="section" level="1" n="152"> <head xml:id="echoid-head156" xml:space="preserve">DE GRAECORVM AEDIFICIORVM EORVM. <lb/>que partium diſpoſitione, atque differentib{us} nominib{us}, <lb/>ſatis ab Italicis morib{us} & uſib{us} diſcre-<lb/>pantib{us}. CAP. X.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s2995" xml:space="preserve">ATRIIS Græci quia non utuntur, ne noſtris morib{us} ædificant, <lb/>ſed ab ianua introeuntib{us}, itinera faciunt latitudinib{us} nõ ſpacio <lb/>ſis, & </s> <s xml:id="echoid-s2996" xml:space="preserve">ex una parte æ quilia, & </s> <s xml:id="echoid-s2997" xml:space="preserve">ex altera hoſtiarijs cell{as}, ſtatiu{qúe} ianuæ <lb/>interiores finiuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2998" xml:space="preserve">Hic autem loc{us} inter du{as} ianu{as} græce θνρωρ{εῖ}ιου <lb/>appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s2999" xml:space="preserve">Deinde est introit{us} in periſtyliõ. </s> <s xml:id="echoid-s3000" xml:space="preserve">Id periſtylium in trib{us} par <lb/>tib{us} habet portic{us}, in ea parte quæ ſpect at ad meridiem, du{as} ant{as} in- <pb o="161" file="0215" n="215" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> ter ſe ſpatio amplo diſtantes, in quib{us} trabes inuehuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3001" xml:space="preserve">quantum in <lb/>ter ant{as} diſtat, εx eo tertia dempta ſpacium datur introrſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s3002" xml:space="preserve">Hic loc{us} <lb/>apud nõnullos προςὰς, apud alios ϖαραςὰς nominatur. </s> <s xml:id="echoid-s3003" xml:space="preserve">In his locis in-<lb/>trorſ{us} conſtituuntur œci magni, in quib{us} matres familiar um cum lanifi-<lb/>cijs habent ſeßiones. </s> <s xml:id="echoid-s3004" xml:space="preserve">In proſtadis autem dextra ac ſiniſtra cubicula ſunt <lb/>collocata, quorum unum thalam{us}, alterũ amphithalam{us} dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s3005" xml:space="preserve">Circum <lb/>autem in porticib{us} triclinia quotidiana, cubicula etiam & </s> <s xml:id="echoid-s3006" xml:space="preserve">cellæ familia-<lb/>ricæ conſtituuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3007" xml:space="preserve">Hæc pars ædificij, gynæconitis appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s3008" xml:space="preserve">Coniun-<lb/>guntur autem his dom{us} ampliores habentes latiora periſtylia, in quib{us} <lb/>pares ſunt quatuor portic{us} altitudinib{us}, aut una quæ ad meridiem ſpe-<lb/>ctat excelſiorib{us} columnis conſtituitur. </s> <s xml:id="echoid-s3009" xml:space="preserve">Id autem periſtylium, quòd unã <lb/>altiorem habet porticum, Rhodiacum appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s3010" xml:space="preserve">Habent autem eæ do-<lb/>m{us} ueſtibula egregia, & </s> <s xml:id="echoid-s3011" xml:space="preserve">ianu{as} propri{as} cum dignitate, portic{us}{qúe} peri <lb/>ſt yliorum, albarijs & </s> <s xml:id="echoid-s3012" xml:space="preserve">tectorijs, & </s> <s xml:id="echoid-s3013" xml:space="preserve">ex inteſtino opere lacunarijs orna-<lb/>t{as}, & </s> <s xml:id="echoid-s3014" xml:space="preserve">in porticib{us}, quæ ad ſeptentrionẽ ſpectant triclinia Cyzicena, & </s> <s xml:id="echoid-s3015" xml:space="preserve"><lb/>pinacothec{as}, ad orientem autem bibliothec{as}, exedr{as} ad occidentem, <lb/>ad meridiem uero ſpectantes œcos quadratos, tam ampla magnitudine, <lb/>uti faciliter in eis, triclinijs quatuor ſtratis, miniſtr ationum, ludorum{qúe} <lb/>operis, loc{us} poßit eſſe ſpacioſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s3016" xml:space="preserve">In his œc is fiunt uirilia conuiuia. </s> <s xml:id="echoid-s3017" xml:space="preserve">Non <lb/>enim fuer at inſtitutũ, matres ſamiliarum eorum morib{us} accumbere. </s> <s xml:id="echoid-s3018" xml:space="preserve">Hæc <lb/>autem periſtylia dom{us}, andronitides dicuntur, quòd in his uiri ſine inter <lb/>pellationib{us} mulierum uerſantur. </s> <s xml:id="echoid-s3019" xml:space="preserve">Præterea dextra ac ſiniſtr a domun-<lb/>culæ conſtituuntur habentes propri{as} ianu{as}, triclinia & </s> <s xml:id="echoid-s3020" xml:space="preserve">cubicula com-<lb/>moda, uti hoſpites aduenientes non in periſtylia, ſed in ea hoſpitalia reci-<lb/>piantur. </s> <s xml:id="echoid-s3021" xml:space="preserve">Nam cum fuerunt Græci delicatiores, & </s> <s xml:id="echoid-s3022" xml:space="preserve">ab fortuna opulentio-<lb/>res, hoſpitib{us} aduenientib{us} inſtruebant triclinia, cubicula, cum penu cel <lb/>l{as}. </s> <s xml:id="echoid-s3023" xml:space="preserve">Primo{qúe} die ad cœnã inuitabant, poſtremo mittebant pullos, oua, ole-<lb/>ra, poma, reliqu{as}{qúe} res agreſtes. </s> <s xml:id="echoid-s3024" xml:space="preserve">Ideo pictores ea quæ mittebantur ho-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0215-01a" xlink:href="note-0215-01"/> ſpitib{us} picturis imitantes xenia appellauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s3025" xml:space="preserve">Ita patresfamiliarum in <lb/>hoſpitio non uidebantur eſſe peregre, habẽtes ſecretã in his hoſpitalib{us} <lb/>libertatem. </s> <s xml:id="echoid-s3026" xml:space="preserve">Inter hæc autem periſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s3027" xml:space="preserve">hoſpitalia itinera ſunt, quæ me <lb/>ſaulæ dicuntur, quòd inter du{as} aul{as} media ſunt interpoſita. </s> <s xml:id="echoid-s3028" xml:space="preserve">Noſtri au-<lb/>tem e{as} andr on{as}.</s> <s xml:id="echoid-s3029" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div201" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0215-01" xlink:href="note-0215-01a" xml:space="preserve">Xenia <lb/>unde.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3030" xml:space="preserve">Sed hoc ualde est mir andum, nec enim græce nec latine poteſt id con- <pb o="162" file="0216" n="216" rhead="M. VITRVVII"/> uenire. </s> <s xml:id="echoid-s3031" xml:space="preserve">Græcienim ᾀνδρῶνας appellant œcos, ubi conuiuia uirilia ſolent <lb/>eſſe, quòd eo mulieres non accedant. </s> <s xml:id="echoid-s3032" xml:space="preserve">Item aliæ res ſunt ſimiles, utixyſt{us}, <lb/>prothyrum, telamones, & </s> <s xml:id="echoid-s3033" xml:space="preserve">nonnulla alia eiuſmodi, ξνςὸς enim græca ap <lb/>pellatione est portic{us} ampla latitudine, in qua athletæ per hyberna tem-<lb/>pora exercentur. </s> <s xml:id="echoid-s3034" xml:space="preserve">Noſtri autem hypethr{as} ambulationes, xyſtos appel-<lb/>lant, qu{as} Græci περιδ ρόμιδας dicunt. </s> <s xml:id="echoid-s3035" xml:space="preserve">Item prothyra græce dicuntur<unsure/> <lb/>quæ ſunt ante in ianuis ueſtibula. </s> <s xml:id="echoid-s3036" xml:space="preserve">Nos autem appellam{us} prothyra, quæ <lb/>græce dicuntur διάθνρα. </s> <s xml:id="echoid-s3037" xml:space="preserve">Item ſi qua uirili figura ſigna mutilos aut coro <lb/>n{as} ſuſtinent, noſtritelamones appellant, cui{us} rationes quid ita, aut qua-<lb/>re, exhiſtorijs noninueniũtur, Græciuero eos ᾄτλαντας uocitant. </s> <s xml:id="echoid-s3038" xml:space="preserve">At-<lb/>l{as} enim hiſtoria formatur ſuſtinens mundum, ideo quòd is primum cur-<lb/>ſum ſolis & </s> <s xml:id="echoid-s3039" xml:space="preserve">lunæ, ſyderum{qúe} omnium ort{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3040" xml:space="preserve">occaſ{us}, mundi{qúe} uerſa-<lb/>tionumrationes, uigore animi, ſolertia{qúe} curauit hominib{us} tradend{as}, <lb/>ea{qúe} re à pictorib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3041" xml:space="preserve">ſtatuarijs deformatur, pro eo beneficio, ſuſtinens <lb/>mundum, filiæ{qúe} ei{us} Atlantides (qu{as} nos Vergili{as}, Græciautem ϖλειά <lb/>δας nominant) cum ſyderib{us} in mundo ſunt dedicatæ. </s> <s xml:id="echoid-s3042" xml:space="preserve">Nec tamen ego ut <lb/>mutetur conſuetudo nominationum aut ſermonis, ideo hæc propoſui, ſed <lb/>ut ea non ſint ignota, philologis exponenda iudicaui. </s> <s xml:id="echoid-s3043" xml:space="preserve">Quib{us} conſuetudi <lb/>nib{us} ædificia Italico more & </s> <s xml:id="echoid-s3044" xml:space="preserve">Græcorum inſtitutis conformantur expo-<lb/>ſui, & </s> <s xml:id="echoid-s3045" xml:space="preserve">de ſymmetrijs ſingulorum generum proportiones perſcripſi. </s> <s xml:id="echoid-s3046" xml:space="preserve">Er-<lb/>go quoniam de uenuſtate decore{qúe} ante est ſcriptum, nunc exponem{us} <lb/>de firmitate, quemadmodum ea ſine uitijs permaneat, & </s> <s xml:id="echoid-s3047" xml:space="preserve">ad uetuſtatem <lb/>collocetur.</s> <s xml:id="echoid-s3048" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div203" type="section" level="1" n="153"> <head xml:id="echoid-head157" xml:space="preserve">DE FIRMITATE ET FVNDAMENTIS <lb/>ædificiorum. CAP. XI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3049" xml:space="preserve">AEDIFICIA quæ plano pede inſtituuntur ſi fundamen-<lb/>ta eorum facta fuerint, ita uti in prioribus libris de muro & </s> <s xml:id="echoid-s3050" xml:space="preserve">thea <lb/>tris a nobis est expoſitum, ad uetuſtatem eaerunt ſine dubitatione fir-<lb/>ma. </s> <s xml:id="echoid-s3051" xml:space="preserve">Sin autem hypogea concamer ationes{qúe} inſtituentur, fundationes co-<lb/>rum fieri debẽt craßiores, quàm quæ in ſuperiorib{us} ædificijs ſtructuræ <lb/>ſunt futur æ, eorum{qúe} parietes, pilæ, columnæ ad perpendiculum inferio-<lb/>rum medio collocentur, uti ſolido reſpondeant. </s> <s xml:id="echoid-s3052" xml:space="preserve">Nam ſi in pendentib{us} <pb o="163" file="0217" n="217" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VI."/> o<unsure/>nera fuerint parictum aut columnarum, non poterunt habere perpetu-<lb/>am firmitatem: </s> <s xml:id="echoid-s3053" xml:space="preserve">præterea inter limina ſecundum pil{as} & </s> <s xml:id="echoid-s3054" xml:space="preserve">ant{as}, poſtes ſi <lb/>ſupponentur, erunt non uicioſæ. </s> <s xml:id="echoid-s3055" xml:space="preserve">Limina enim & </s> <s xml:id="echoid-s3056" xml:space="preserve">trabes ſtructuris cum <lb/>ſint oner atæ, medio ſpatio pandantes, frangunt ſub lyſi ſtructur{as}. </s> <s xml:id="echoid-s3057" xml:space="preserve">Cum <lb/>autem ſubiecti fuerint & </s> <s xml:id="echoid-s3058" xml:space="preserve">ſubcuneati poſtes, non patiuntur inſidere tra-<lb/>bes, ne c{as} lædere. </s> <s xml:id="echoid-s3059" xml:space="preserve">Item adminiſtr andum est, uti leuent on{us} parietum <lb/>fornicationes, cuneorũ diuiſioni b{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3060" xml:space="preserve">ad centrum reſpondentes earum <lb/>concluſur æ. </s> <s xml:id="echoid-s3061" xml:space="preserve">Cum enim extra trabes, aut liminum capita arc{us} cuneis erũt <lb/>concluſi, primum non pandabit materies leuata onere: </s> <s xml:id="echoid-s3062" xml:space="preserve">deinde ſiquòd é <lb/>uetuſtate uitium cœperit, ſine molitione fulturarum faciliter mutabitur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3063" xml:space="preserve">Item{qúe} quæ pilatim aguntur ædificia, & </s> <s xml:id="echoid-s3064" xml:space="preserve">cuncorũ diuiſionib{us} coagmen-<lb/>tis ad centrum reſpondentib{us}, fornices concludunuur. </s> <s xml:id="echoid-s3065" xml:space="preserve">Extremæ pilæ in <lb/>his latipres ſpatio ſunt faciundæ, utiuires eæ habentes reſiſtere poßint, <lb/>cum cuneiab onerib{us} parietum preßi, per coagmenta ad centrum ſe præ <lb/>mentes extruderint incumb{as}. </s> <s xml:id="echoid-s3066" xml:space="preserve">Ita ſiangulares pilæ erunt ſpacioſis ma <lb/>gnitudinibZ{us} continendo cuneos, firmitatem operib{us} præſtabunt. </s> <s xml:id="echoid-s3067" xml:space="preserve">Cum in <lb/>his reb{us} animaduer ſum fuerit, utiea diligentia in his adhibeatur, non mi <lb/>n{us} etiam obſeruandum est, uti omnes ſtructuræ perpendiculoreſponde-<lb/>ant, ne habeant in ulla parte proclinationes. </s> <s xml:id="echoid-s3068" xml:space="preserve">Maxima autem eſſe debet <lb/>cur a ſubſtructionũ, quòd in his infinita uitia ſolet facere terræ congeſtio. </s> <s xml:id="echoid-s3069" xml:space="preserve"><lb/>Ea enim non poteſt eſſe ſemper uno pondere, quo ſolet eſſe per æſtatem, <lb/>ſed hybernis temporib{us} recipiendo ex imbrib{us} aquæ multitudinem cre <lb/>ſcens, & </s> <s xml:id="echoid-s3070" xml:space="preserve">pondere, & </s> <s xml:id="echoid-s3071" xml:space="preserve">amplitudine diſrumpit & </s> <s xml:id="echoid-s3072" xml:space="preserve">extrudit ſtructur arum <lb/>ſeptiones. </s> <s xml:id="echoid-s3073" xml:space="preserve">Ita ut huic uitio medeatur, ſic erit faciundum, uti primum pro <lb/>amplitudine cõgeſtionis craßitudo ſtructuræ conſtituatur, deinde in fron <lb/>tib{us} an terides ſiue eriſmæ ſint una ſtruantur, eæ{qúe} inter ſe diſtent tanto <lb/>ſpatio, quanto altitudo ſubſtructionis est futura, craßitudine eadem qua <lb/>ſubſtructio. </s> <s xml:id="echoid-s3074" xml:space="preserve">Procurrant autem abimo, per quam craßitudo conſtituta fue <lb/>rit ſubſtructionis, deinde contrahantur gradatim ita uti ſummam habe-<lb/>ant prominentiam quanta operis eſt craßitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3075" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3076" xml:space="preserve">Præterea introrſ{us} contra terrenum, uti dentes coniuncti muro ſer-<lb/>ratim ſtruantur, uti ſinguli dentes ab muro tantum diſcedant quanta alti <lb/>tudo futur a erit ſubſtructionis. </s> <s xml:id="echoid-s3077" xml:space="preserve">Craßitudinis autem habeant dẽtium ſtru <lb/>cturæ uti muri. </s> <s xml:id="echoid-s3078" xml:space="preserve">Item in extremis angulis cũreccſſum fuerit ab interiore <pb o="164" file="0218" n="218" rhead="M. VITRVVII"/> angulo, fpatio altitudinis ſubſtructionis in utran{qúe} partem ſignetur, et ab<unsure/> <lb/>his ſignis diagonios ſtructur a collocetur, & </s> <s xml:id="echoid-s3079" xml:space="preserve">ab ea media, alter a coniun-<lb/>cta cum angulo muri. </s> <s xml:id="echoid-s3080" xml:space="preserve">Ita dentes & </s> <s xml:id="echoid-s3081" xml:space="preserve">diagoniæ ſtructuræ non patientur to <lb/>ta ui præmere murum, ſed dißipabunt retinendo impetum congeſtionis.</s> <s xml:id="echoid-s3082" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3083" xml:space="preserve">Quemadmodũ opera ſine uitijs oporteat conſtitui, et uti caueatur in-<lb/>cipientib{us} expoſui: </s> <s xml:id="echoid-s3084" xml:space="preserve">nan de tegulis aut tignis aut aſſerib{us} immutãdis, <lb/>non eadem est cura, quemadmodum de his, quòd ea quàmuis ſint uicioſa, <lb/>faciliter mutantur. </s> <s xml:id="echoid-s3085" xml:space="preserve">Ita quæ nec ſolida quidem putantur eſſe, quib{us} ratio <lb/>nib{us} hæc poterunt eſſe firma, & </s> <s xml:id="echoid-s3086" xml:space="preserve">quemadmodum inſtituantur, expoſui. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3087" xml:space="preserve">Quib{us} autem copiarum generib{us} oporteat uti, non est architecti po-<lb/>teſt{as}, ideo quòd non in omnib{us} locis omnia genera copiarum naſcun-<lb/>tur, uti in proximo uolumine est expoſitum. </s> <s xml:id="echoid-s3088" xml:space="preserve">Præterea in domini est pote-<lb/>ſtate, utrum lateritio, an cementicio, an ſaxo quadrato uelit ædificare. </s> <s xml:id="echoid-s3089" xml:space="preserve"><lb/>Ita omnium operum probationes tripartito conſiderantur, id est fabri <lb/>li ſubtilitate, magnificentia, & </s> <s xml:id="echoid-s3090" xml:space="preserve">diſpoſitione. </s> <s xml:id="echoid-s3091" xml:space="preserve">Cũmagnificenter op{us} per-<lb/>fectum aſpicietur, ab omnipoteſtate, impenſæ laudabuntur: </s> <s xml:id="echoid-s3092" xml:space="preserve">cum ſubtili-<lb/>ter, officinatoris probabitur exactio: </s> <s xml:id="echoid-s3093" xml:space="preserve">cum uero uenuſtate, proportioni-<lb/>b{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3094" xml:space="preserve">ſymmetrijs habuerit authoritatem, tunc fuerit gloria architecti. </s> <s xml:id="echoid-s3095" xml:space="preserve"><lb/>Hæc autemrecte conſtituuntur, cum is & </s> <s xml:id="echoid-s3096" xml:space="preserve">à fabris, & </s> <s xml:id="echoid-s3097" xml:space="preserve">ab idiotis patiatur <lb/>accipere ſe conſilia. </s> <s xml:id="echoid-s3098" xml:space="preserve">Nam omnes homines, non ſolum architecti, quod <lb/>est bonum poſſunt probare, ſedinter idiot{as} & </s> <s xml:id="echoid-s3099" xml:space="preserve">eos, hoc est diſcrimen, <lb/>quòd idiota, niſi factum uiderit, non poteſt ſcire quid futurum ſit: </s> <s xml:id="echoid-s3100" xml:space="preserve">archite <lb/>ct{us} autem, ſimul animo conſtituerit, antequàm inceperit, & </s> <s xml:id="echoid-s3101" xml:space="preserve">uenuſtate, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3102" xml:space="preserve">uſu, & </s> <s xml:id="echoid-s3103" xml:space="preserve">decore, quale ſit futurum, habet definitum. </s> <s xml:id="echoid-s3104" xml:space="preserve">Qu{as} res priuatis <lb/>ædificiijs utiles putaui, & </s> <s xml:id="echoid-s3105" xml:space="preserve">quemadmodum ſit faeiundum, quàmapertißi-<lb/>me potui, perſcripſi. </s> <s xml:id="echoid-s3106" xml:space="preserve">De expoliationib{us} autem eorum, ut ſint elegantes <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3107" xml:space="preserve">ſine uitijs ad uetuſtatem, in ſequenti uolumine exponam.</s> <s xml:id="echoid-s3108" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="165" file="0219" n="219" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> </div> <div xml:id="echoid-div204" type="section" level="1" n="154"> <head xml:id="echoid-head158" xml:space="preserve">M. VITRVVII <lb/>DE ARCHITECTVRA, <lb/>LIBER SEPTIMVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3109" xml:space="preserve">MAIORES CVM SAPIENTER, TVM <lb/>ctiam utiliter inſtituerunt per commentariorum re-<lb/>lationes, cogitata tradere poſteris: </s> <s xml:id="echoid-s3110" xml:space="preserve">utiea noninte-<lb/>rirent, ſed ſingulis ætatib{us} creſcentia uoluminib{us} <lb/>ædita, gradatim perucnirent uetuſtatib{us} ad ſum-<lb/>mam doctrinarum ſubtilitatem. </s> <s xml:id="echoid-s3111" xml:space="preserve">Ita nõ mediocres, <lb/>ſedinfinitæ ſunt his agendæ gratiæ, quòd non inuidioſe ſilentes prætcrmi <lb/>ſerunt: </s> <s xml:id="echoid-s3112" xml:space="preserve">ſed omnium generum ſenſ{us} conſcriptionib{us} memoriæ traden-<lb/>dos cur auerunt. </s> <s xml:id="echoid-s3113" xml:space="preserve">Nam ſi non ita feciſſent, nõ potuiſſem{us} ſcire, quæ res <lb/>in Troia fuiſſent geſtæ, nec quid Thales, Democrit{us}, Anaxagor{as}, Xeno <lb/>phanes, reliqui{qúe} Phyſici ſenſiſſent de rerum natura, qu{as}{qúe} Socrates, Pla <lb/>to, Ariſtoteles, Zenon, Epicur{us}, alij{qúe} Philoſophihominib{us} agendæ ui-<lb/>tæ terminationes finiuiſſent: </s> <s xml:id="echoid-s3114" xml:space="preserve">ſeu Crœſ{us}, Alexander, Dari{us} cæteri{qúe} re-<lb/>ges, qu{as} res, aut quib{us} rationib{us} geſiſſent, fuiſſent notæ: </s> <s xml:id="echoid-s3115" xml:space="preserve">niſi maiores <lb/>præceptourm comparationib{us} ommum memoriæ ad poſteritatem com <lb/>mentarijs extuliſſent. </s> <s xml:id="echoid-s3116" xml:space="preserve">Ita quemadmodum his gratiæ ſunt agẽdæ, ſic con <lb/>tra, qui eorum ſcripta furantes, pro ſuis prædicant, ſunt uituperandi: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3117" xml:space="preserve">qui{qúe} nõ proprijs cogitationib{us} nituntur ſcriptorum, ſed inuidis mori-<lb/>b{us} aliena uiolantes gloriantur, non modo ſunt reprehendendi, ſed etiam <lb/>quia impio more uixerunt, pœna condemnandi. </s> <s xml:id="echoid-s3118" xml:space="preserve">Nec tamen hæres non <lb/>uindicatæ curioſi{us} ab antiquis eſſe memorantur, quorũ exit{us} iudiciorũ <lb/>qui fuerint non est alienum, quemadmodum ſint nobis traditi, explicare. </s> <s xml:id="echoid-s3119" xml:space="preserve"><lb/>Reges Attalici magnis philologiæ dulcedinib{us} inducti, cum egregiam bi <lb/>bliothecam, Pergamiad communẽ delectationẽ inſtituiſſent. </s> <s xml:id="echoid-s3120" xml:space="preserve">Tunc item <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0219-01a" xlink:href="note-0219-01"/> Ptolemæ{us} infinito zelo cupiditatis{qúe} incitat{us} ſtudio, non minorib{us} in-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0219-02a" xlink:href="note-0219-02"/> duſtrijs ad eundem modum contenderat Alexandriæ comparare Cum au <lb/>tem ſumma diligẽtia perfeciſſet, non putautt, id ſatis eſſe, niſipropagatio <lb/>nib{us} in ſeminando cur aret augendam. </s> <s xml:id="echoid-s3121" xml:space="preserve">Ita Muſis & </s> <s xml:id="echoid-s3122" xml:space="preserve">Apollini ludos <lb/>de dicauit, & </s> <s xml:id="echoid-s3123" xml:space="preserve">quemadmodum Athletarum, ſic communium ſcriptorum <pb o="166" file="0220" n="220" rhead="M. VITRVVII"/> uictorib{us} præmia et honores conſtituit. </s> <s xml:id="echoid-s3124" xml:space="preserve">His ita inſtitutis, cum ludiadeſ<unsure/> <lb/>ſent, iudices literati, qui ea probarent erant legendi. </s> <s xml:id="echoid-s3125" xml:space="preserve">Rex cum iam ex ciui <lb/>tate ſex lectos habuiſſet, nec tam cito ſeptimum idoneum inueniret, retu-<lb/>lit ad eos qui ſupra bibliothecam fuerant, & </s> <s xml:id="echoid-s3126" xml:space="preserve">quæſijt, ſi quẽnouiſſent ad <lb/>id expeditum. </s> <s xml:id="echoid-s3127" xml:space="preserve">Tunc ei dixerunteſſe quendam Ariſtophanem, quiſummo <lb/>ſtudio ſumma{qúe} diligentia quotidie omnes libros ex ordine perlegeret. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3128" xml:space="preserve">Ita{qúe} in conuentu ludorum cum ſecretæ ſedes iudicib{us} eſſent diſtributæ, <lb/>cum cæteris Ariſtophanes citat{us}, quemadmodum fuerat loc{us} ei deſigna <lb/>t{us} ſedit. </s> <s xml:id="echoid-s3129" xml:space="preserve">Primo Poctarum ordine ad certationem inducto cumrecitarẽ-<lb/>tur ſcripta, popul{us} cunct{us} ſignificando monebat iudices quod proba-<lb/>rent. </s> <s xml:id="echoid-s3130" xml:space="preserve">Ita cũab ſingulis ſententiæ ſunt rogatæ, ſex una dixexũt. </s> <s xml:id="echoid-s3131" xml:space="preserve">Et quẽ <lb/>maxime animaduerterunt multitudini placuiſſe, ei primũ præmium, inſe <lb/>quenti ſecundum tribuerunt. </s> <s xml:id="echoid-s3132" xml:space="preserve">Ariſtophanes ucro cum ab eo ſententiaro-<lb/>garetur, eum primum pronunciari iußit, quiminime populo placuiſſet. </s> <s xml:id="echoid-s3133" xml:space="preserve"><lb/>Cum autem rex & </s> <s xml:id="echoid-s3134" xml:space="preserve">uniuer ſi uehementer indignarentur, ſurrexit, & </s> <s xml:id="echoid-s3135" xml:space="preserve">ro-<lb/>gando impetrauit, ut paterẽtur ſe dicere. </s> <s xml:id="echoid-s3136" xml:space="preserve">Ita ſilentio facto docuit unum <lb/>cxhis eum eſſe poetam, cæteros alienarecitauiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3137" xml:space="preserve">Oportere autem iudi-<lb/>cantes non furta, ſed ſcripta probare. </s> <s xml:id="echoid-s3138" xml:space="preserve">Admirante populo, & </s> <s xml:id="echoid-s3139" xml:space="preserve">rege dubi-<lb/>tante, fret{us} memoria è certis armarijs infinita uolumina eduxit, & </s> <s xml:id="echoid-s3140" xml:space="preserve">ea <lb/>cum recitatis conferendo coegit ipſos furatos de ſe confiteri. </s> <s xml:id="echoid-s3141" xml:space="preserve">Ita Rex <lb/>iußit cum his agi furti, condemnatos{qúe} cum ignominia dimiſit. </s> <s xml:id="echoid-s3142" xml:space="preserve">Ariſtopha <lb/>ncm uero amplißimis munerib{us} ornauit, & </s> <s xml:id="echoid-s3143" xml:space="preserve">ſupra bibliothecam conſti-<lb/>tuit. </s> <s xml:id="echoid-s3144" xml:space="preserve">In ſequentib{us} annis à Macedonia Zoil{us}, qui adoptauit cognomen, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0220-01a" xlink:href="note-0220-01"/> ut Homeromaſtix uocitaretur Alexandriam uenit, ſua{qúe} ſcriptacontra <lb/>Iliadem & </s> <s xml:id="echoid-s3145" xml:space="preserve">Odiſſeam comparata regirecitauit. </s> <s xml:id="echoid-s3146" xml:space="preserve">Ptolemæ{us} uero cum a-<lb/>nimaduertiſſet poetarum parẽtem, philologtæ{qúe} omnis ducem abſentem <lb/>uexari, & </s> <s xml:id="echoid-s3147" xml:space="preserve">cui{us} abcunctis gentib{us} ſcripta ſuſpicerentur, ab eo uitupe-<lb/>rari, indignat{us} nullum eidedit reſponſum. </s> <s xml:id="echoid-s3148" xml:space="preserve">Zoil{us} autem cum diuti{us} in <lb/>regno fuiſſet inopia præſſ{us}, ſummiſit ad regem poſtulans, ut aliquid ſibi <lb/>tribueretur. </s> <s xml:id="echoid-s3149" xml:space="preserve">Rex uero reſpondiſſe dicitur, Homerum qui ante annos mil-<lb/>le deceßiſſet, æuo perpetuo multa millia hominũ paſcere. </s> <s xml:id="echoid-s3150" xml:space="preserve">Item debere qui <lb/>melioriingenio ſe profiteretur, nõ modo ſe unum, ſed etiam plures alere <lb/>poſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3151" xml:space="preserve">Et ad ſummam mors ei{us}, ut paricidij damnati, uarie memoratur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3152" xml:space="preserve">Alij eum ſcripſerunt à Philadelpho eſſe in crucem fixum, nonnulli in eum <pb o="167" file="0221" n="221" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> lapides eſſe coniectos, alij Smyrnæ uiuum in pyram coniectum, quorum <lb/>utrum ei acciderit merenti digna conſtitit pœna. </s> <s xml:id="echoid-s3153" xml:space="preserve">Non enim aliter uidetur <lb/>promereri, quicitat eos, quorum reſponſum quid ſenſerint ſcribẽtes, nõ <lb/>poteſt coràm indicari. </s> <s xml:id="echoid-s3154" xml:space="preserve">Ego uero Cæſar, ne alienis indicib{us} mutatis, <lb/>interpoſito nomine meo id profero corpus, ne ullius cogitata uituperãs, <lb/>inſtitui ex eo me approbare. </s> <s xml:id="echoid-s3155" xml:space="preserve">Sed omnib{us} ſcriptorib{us} infinit{as} ago gra-<lb/>ti{as}, quòd egregijs ingeniorum ſolertijs ex æuo collatis, abundãtes alijs <lb/>alio genere copi{as} præparauerũt. </s> <s xml:id="echoid-s3156" xml:space="preserve">Vnde nos uti fontib{us} haurientes aquã, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3157" xml:space="preserve">ad propria propoſita traducentes, fœcundiores, et expeditiores habe <lb/>m{us} ad ſcribendum facultates: </s> <s xml:id="echoid-s3158" xml:space="preserve">talib{us}{qúe} confidentes autorib{us} audem{us} <lb/>inftitutiones nou{as} comparare. </s> <s xml:id="echoid-s3159" xml:space="preserve">Igitur tales ingreſſ{us} eorum habens, quos <lb/>ad propoſiti meirationes animaduerti præparat{as}, inde ſumendo pro-<lb/>gredicœpi. </s> <s xml:id="echoid-s3160" xml:space="preserve">Nam primum Agatharch{us} Athenis Aeſchylo docente, tra <lb/>gœdiam ſcenamfecit, & </s> <s xml:id="echoid-s3161" xml:space="preserve">de ea commentarium reliquit. </s> <s xml:id="echoid-s3162" xml:space="preserve">Ex eo moniti De-<lb/>mocrit{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s3163" xml:space="preserve">Anaxagor {as} de eadem re ſcripſerunt, quemadmodum opor <lb/>teat ad aciem oculorum radiorum{qúe} extenſionem, certo loco centro con <lb/>ſtituto, ad line{as} ratione naturali reſpondere, utide incertare certæ ima <lb/>gines ædificiorum in ſcenarum picturis redderent ſpeciem: </s> <s xml:id="echoid-s3164" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3165" xml:space="preserve">quæ in di-<lb/>rectis planis{qúe} frontib{us} ſint figuratæ, alia abſcedentia, alia prominentia <lb/>eſſe uideantur. </s> <s xml:id="echoid-s3166" xml:space="preserve">Poſtea Silen{us} de ſymmetrijs Doricorum edidit uolumẽ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3167" xml:space="preserve">De æde Iunonis, quæ est Sami Dorica Theodoric{us}, Ionica Epheſi, quæ <lb/>est Dianæ Cteſiphõ et Metagẽes. </s> <s xml:id="echoid-s3168" xml:space="preserve">De fano Mineruæ, quod est Priene Io-<lb/>nicum, Phileos. </s> <s xml:id="echoid-s3169" xml:space="preserve">Item de æde Mineruæ Doricæ, quæ est Athenis in arce, <lb/>lctin{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3170" xml:space="preserve">Carpion. </s> <s xml:id="echoid-s3171" xml:space="preserve">Theodor{us} Phoce{us} de Tholo, quiest Delphis. </s> <s xml:id="echoid-s3172" xml:space="preserve">Phi <lb/>lo de ædium ſacrarũ ſymmetrijs, & </s> <s xml:id="echoid-s3173" xml:space="preserve">de armamẽtario quod fuerat Pyra-<lb/>eiportu. </s> <s xml:id="echoid-s3174" xml:space="preserve">Hermogenes de æde Dianæ Ionia, quæ est Magneſiæ Pſeudodi <lb/>pteros, & </s> <s xml:id="echoid-s3175" xml:space="preserve">liberi patris Teo monopteros. </s> <s xml:id="echoid-s3176" xml:space="preserve">Item Argeli{us} de ſymmetrijs <lb/>Corinthijs, & </s> <s xml:id="echoid-s3177" xml:space="preserve">Ionico Trallib{us} Eſculapio, quod etiam ipſe ſua manu dici <lb/>tur feciſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3178" xml:space="preserve">De Mauſoleo Satyr{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3179" xml:space="preserve">Phyte{us}: </s> <s xml:id="echoid-s3180" xml:space="preserve">quib{us} uere felicit{as} ſum-<lb/>mum maximum{qúe} contulit mun{us}. </s> <s xml:id="echoid-s3181" xml:space="preserve">Quorum enim artes æuo perpetuo no <lb/>bilißim{as} laudes, & </s> <s xml:id="echoid-s3182" xml:space="preserve">ſempiterno florentes habere iudicantur, et cogitatis <lb/>egregi{as} oper{as} præſtiterunt. </s> <s xml:id="echoid-s3183" xml:space="preserve">Nam ſingulis frontib{us} ſinguli artifices <lb/>ſumpſerunt certatim partes ad ornandũ & </s> <s xml:id="echoid-s3184" xml:space="preserve">probandũ, Leochares, Brya <lb/>xes, Scop{as}, Praxiteles. </s> <s xml:id="echoid-s3185" xml:space="preserve">Nonnulli etiam putant Thimotheũ, quorum ar- <pb o="168" file="0222" n="222" rhead="M. VITRV VII"/> tis eminens excellentia coegit ad ſeptem ſpectaculorum ei{us} operis per-<lb/>uenire famam. </s> <s xml:id="echoid-s3186" xml:space="preserve">Præterea min{us} nobiles multi præcepta ſymmetriarũ con <lb/>ſcripſerunt, ut Nexaris, Theocydes, Demophilos, Pollis, Leonides, Sila-<lb/>nion, Melamp{us}, Sarnac{us}, Eupranor. </s> <s xml:id="echoid-s3187" xml:space="preserve">Non min{us} de machinationibus <lb/>uti Cliades, Archit{as}, Archimedes, Cteſibios, Nymphodor{us}, Philo By-<lb/>zante{us}, Diphilos, Charid{as}, Polyidos, Phyros, Ageſiſtratos. </s> <s xml:id="echoid-s3188" xml:space="preserve">Quorum <lb/>ex commentarijs quæ utilia eſſe in his reb{us} animaduerti, collect a in unũ <lb/>coegicorp{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s3189" xml:space="preserve">ideo maxime, quòd animaduerti in eare ab Græcis uo-<lb/>lumina plura ædita, ab noſtris oppido quàm pauca. </s> <s xml:id="echoid-s3190" xml:space="preserve">Fuffiti{us} enim mi-<lb/>rum de his reb{us} prim{us} inſtituit ædere uolumen. </s> <s xml:id="echoid-s3191" xml:space="preserve">Item Terenti{us} Var-<lb/>ro de nouem diſciplinis, unum de architectura. </s> <s xml:id="echoid-s3192" xml:space="preserve">Publ. </s> <s xml:id="echoid-s3193" xml:space="preserve">Septimi{us} duo. </s> <s xml:id="echoid-s3194" xml:space="preserve">Am-<lb/>pli{us} uero in id gcn{us} ſcripturæ adhuc nemo incubuiſſe uidetur, cum fuiſ-<lb/>ſent & </s> <s xml:id="echoid-s3195" xml:space="preserve">antiqui ciues magni architecti, qui potuiſſent non min{us} eleganter <lb/>ſcripta compar are. </s> <s xml:id="echoid-s3196" xml:space="preserve">Nam Athenis Antiſtates, & </s> <s xml:id="echoid-s3197" xml:space="preserve">Calleſchros, & </s> <s xml:id="echoid-s3198" xml:space="preserve">An-<lb/>timachides, & </s> <s xml:id="echoid-s3199" xml:space="preserve">Porinos architecti, Piſiſtrato ædem Ioui olympio facienti, <lb/>fundamẽta conſtituerunt. </s> <s xml:id="echoid-s3200" xml:space="preserve">Poſt mortẽ autẽ ei{us} propter interpellationem <lb/>Reipu. </s> <s xml:id="echoid-s3201" xml:space="preserve">incœptareliquerunt. </s> <s xml:id="echoid-s3202" xml:space="preserve">Ita cir citer annis ducẽtis poſt, Antioch{us} <lb/>rex cum in id op{us} impenſam eſſet pollicit{us}, cellæ magnitudinem, & </s> <s xml:id="echoid-s3203" xml:space="preserve">co-<lb/>lumnarum circa dipteron collocationem, epiftyliorum, & </s> <s xml:id="echoid-s3204" xml:space="preserve">cæterorum or <lb/>namentorum ad ſymmetriarum diſtributionem, magna ſolertia ſciẽtia{qúe} <lb/>ſumma, ciuis Roman{us} Coſſuti{us} nobiliter eſt architectat{us}. </s> <s xml:id="echoid-s3205" xml:space="preserve">Id autẽ op{us} <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0222-01a" xlink:href="note-0222-01"/> non modo uulgo, ſed etiam in paucis à magnificentia nominatur. </s> <s xml:id="echoid-s3206" xml:space="preserve">Nam <lb/>quatuor locis ſunt ædium ſacrarum marmoreis operib{us} ornatæ diſpoſi <lb/>tiones, è quib{us} propriæ de his nominationes clarißima fama nominãtur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3207" xml:space="preserve">Quorum excellentiæ prudentes{qúe} cogitationum apparat{us} ſuſpectus ha <lb/>bent in deorum ſeßimonio. </s> <s xml:id="echoid-s3208" xml:space="preserve">Primum{qúe} ædes Epheſi Dianæ Ionico genere <lb/>ab Cteſiphonte Gnoſio, & </s> <s xml:id="echoid-s3209" xml:space="preserve">filio eius Metagene eſt inſtituta, quam poſtea <lb/>Demetrius ipſius Dianæ ſeruus, & </s> <s xml:id="echoid-s3210" xml:space="preserve">Peonius Epheſius dicuntur perfeciſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3211" xml:space="preserve"><lb/>Mileti Apollini item Ionicis ſymmetrijs idẽ Peonius Daphnis{qúe} Mileſi-<lb/>us inſtituerunt. </s> <s xml:id="echoid-s3212" xml:space="preserve">Eleuſinæ Cereris & </s> <s xml:id="echoid-s3213" xml:space="preserve">Proſerpinæ cellam immani magnitu <lb/>dine Ictinus Dorico more, ſine exterioribus columnis ad laxamentum <lb/>uſus ſacrificiorum pertexit. </s> <s xml:id="echoid-s3214" xml:space="preserve">Eam auten poſtea, cum Demetrius Phalere-<lb/>us Athenis rerum potiretur, Philon ante templum in fronte columnis cõ-<lb/>ſtitutis proſtylon fecit. </s> <s xml:id="echoid-s3215" xml:space="preserve">Ita aucto ueſtibulo laxamentum initiantibus ope- <pb o="169" file="0223" n="223" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> ri{qúe} ſummam adiecit auctoritatem. </s> <s xml:id="echoid-s3216" xml:space="preserve">In Aſty uero louem olympiũ amplo <lb/>modulorum comparatu, Corinthijs ſymmetrijs & </s> <s xml:id="echoid-s3217" xml:space="preserve">proportionib{us} (uti <lb/>ſupra ſcriptum est) architectandum Coſſutius ſuſcepiſſe memoratur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve">Cui{us} commentarium nullum est inuẽtum, nec tamen à Coſſutio ſolum de <lb/>his reb{us} ſcripta ſunt deſideranda, ſed etiam à. </s> <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s3220" xml:space="preserve">Mutio, qui magna ſci <lb/>entia confiſus ædes Honoris & </s> <s xml:id="echoid-s3221" xml:space="preserve">Virtutis, Marianæ cellæ, columnarum et <lb/>epiſtyliorum ſymmetri{as} legitimis artis inſtitutis perfecit. </s> <s xml:id="echoid-s3222" xml:space="preserve">Id uero ſi mar <lb/>moreum fuiſſet, ut haberet, quemadmodum ab arte ſubtilitatem, ſic à ma-<lb/>gnificentia & </s> <s xml:id="echoid-s3223" xml:space="preserve">impenſis authoritatem, in primis & </s> <s xml:id="echoid-s3224" xml:space="preserve">ſummis operib{us} no-<lb/>minaretur. </s> <s xml:id="echoid-s3225" xml:space="preserve">Cũergo & </s> <s xml:id="echoid-s3226" xml:space="preserve">antiqui noſtriinueniantur non min{us} quàm Græ <lb/>cifuiſſe magni architecti, & </s> <s xml:id="echoid-s3227" xml:space="preserve">noſtræ memoriæ ſatis multi, & </s> <s xml:id="echoid-s3228" xml:space="preserve">ex his pauci <lb/>præcepta edidiſſent, non putaui ſilendum, ſed diſpoſite ſingulis uolumini <lb/>b{us} deſingulis exponendum. </s> <s xml:id="echoid-s3229" xml:space="preserve">Ita quoniam ſexto uolumine priuatorum <lb/>ædificiorumrationes per ſcripſi, in hoc qui ſeptimum tenet numerum, de <lb/>expolitionib{us}, quib{us} rationib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3230" xml:space="preserve">uenuſtatem & </s> <s xml:id="echoid-s3231" xml:space="preserve">firmitatem habere <lb/>poßint, exponam.</s> <s xml:id="echoid-s3232" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div204" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0219-01" xlink:href="note-0219-01a" xml:space="preserve">Reges At-<lb/>talici.</note> <note position="right" xlink:label="note-0219-02" xlink:href="note-0219-02a" xml:space="preserve">Ptolemæ-<lb/>us.</note> <note position="left" xlink:label="note-0220-01" xlink:href="note-0220-01a" xml:space="preserve">Zoil{us} Ho <lb/>meroma-<lb/>ſtix.</note> <note position="left" xlink:label="note-0222-01" xlink:href="note-0222-01a" xml:space="preserve">Coſſuti{us} <lb/>Roman{us}.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div206" type="section" level="1" n="155"> <head xml:id="echoid-head159" xml:space="preserve">DE RVDERATIONE. CAPVT I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3233" xml:space="preserve">PRIMVMQVE incipiam de ruderatione, quæ principia tenet ex <lb/>politionum, uti curioſi{us} ſumma{qúe} prouidentia ſolidationis ratio ha <lb/>beatur. </s> <s xml:id="echoid-s3234" xml:space="preserve">Et ſi plano pede erit ruderãdum, quæratur ſolum ſiſit perpetuo <lb/>ſolidum, & </s> <s xml:id="echoid-s3235" xml:space="preserve">ita exæquetur & </s> <s xml:id="echoid-s3236" xml:space="preserve">inducatur cum ſtatumine rud{us}:</s> <s xml:id="echoid-s3237" xml:space="preserve">ſi aut om-<lb/>nis, aut ex parte, congeſtiti{us} loc{us} fuerit, fiſtucationib{us} cũ magna cura <lb/>ſolidetur. </s> <s xml:id="echoid-s3238" xml:space="preserve">In contignationib{us} uero diligenter est animaduertendum, ne <lb/>quis paries, qui non exeat ad ſummum ſit extruct{us} ſub pauimentum, ſed <lb/>poti{us} relaxat{us} ſupra ſe pendẽtem habeat coaxationem. </s> <s xml:id="echoid-s3239" xml:space="preserve">Cũenim ſolid{us} <lb/>exit, contignationib{us} areſcentib{us}, aut pandatione ſidẽtib{us}, permanen <lb/>te ſtructuræ ſoliditate, dextra ac ſiniſtra ſecundum ſe facit in pauimentis <lb/>neceſſario rim{as}. </s> <s xml:id="echoid-s3240" xml:space="preserve">Item danda est opera, ne commiſceantur axes eſculini <lb/>quernis, quòd querni ſimulhumorem perceperunt, ſetorquẽtes rim{as} fa <lb/>ciunt in pauimentis. </s> <s xml:id="echoid-s3241" xml:space="preserve">Sin autemeſcul{us} non erit, & </s> <s xml:id="echoid-s3242" xml:space="preserve">neceßit{as} coegerit pro <lb/>pter inopiam uti quernis, ſic uidetur eſſe faciendum, ut ſecẽtur tenuiores, <lb/>quo min{us} enim ualuerint, eo facili{us} clauis fixicontinebũtur. </s> <s xml:id="echoid-s3243" xml:space="preserve">Deinde in <pb o="170" file="0224" n="224" rhead="M. VITRV VII"/> ſingulis tignis extremis partib{us} axis bini claui figantur, utinulla ex par <lb/>te poßint ſetorquendo anguli excitare. </s> <s xml:id="echoid-s3244" xml:space="preserve">Nam de cerro, aut fago ſeu far-<lb/>no, null{us} ad uetuſtatem poteſt permanere. </s> <s xml:id="echoid-s3245" xml:space="preserve">Coaxationib{us} factis, ſi erit <lb/>filex, ſinon, palea ſubſternatur, uti materies ab calcis uitijs defendatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3246" xml:space="preserve">Tunc inſuper ſtatuminetur, ne minore ſaxo, quàm qui poßit manũ imple-<lb/>re. </s> <s xml:id="echoid-s3247" xml:space="preserve">Statuminationib{us} inductis ruderetur. </s> <s xml:id="echoid-s3248" xml:space="preserve">Rud{us} ſi nouum erit ad tres <lb/>partes una calcis miſceatur, ſirediuiuũ fuerit, quin ad duum mixtiones <lb/>habeant reſponſum. </s> <s xml:id="echoid-s3249" xml:space="preserve">Deinde rud{us} inducatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3250" xml:space="preserve">uectibus ligneis decu-<lb/>rijs inductis crebriter pinſatione ſolidetur, & </s> <s xml:id="echoid-s3251" xml:space="preserve">id non minus pinſum abſo <lb/>lutum craßitudine ſit dodrantis. </s> <s xml:id="echoid-s3252" xml:space="preserve">Inſuper ex teſta nucleus inducatur, mix <lb/>tionem habens ad tres partes unam calcis, uti ne minore ſit craßitudine <lb/>pauimentum digitorum ſenum. </s> <s xml:id="echoid-s3253" xml:space="preserve">Supra nucleum, ad regulam & </s> <s xml:id="echoid-s3254" xml:space="preserve">libellam <lb/>exacta pauimenta ſtruantur, ſiue ſectilibus, ſeu teſſeris. </s> <s xml:id="echoid-s3255" xml:space="preserve">Cum ea extructa <lb/>fuerint & </s> <s xml:id="echoid-s3256" xml:space="preserve">faſtigia extructiones habuerint, ita fricentur, utiſi ſectilia ſint, <lb/>nulli gradus in ſcutulis, aut trigonis, aut quadratis, ſeu fauis extent. </s> <s xml:id="echoid-s3257" xml:space="preserve">Sed <lb/>coagmentorum compoſitio planam habeat inter ſe directionem. </s> <s xml:id="echoid-s3258" xml:space="preserve">Siteſſe-<lb/>ris ſtructum erit, uteæ omnes angulos habeant æquales, nullibi{qúe} à fricatu <lb/>ra extantes. </s> <s xml:id="echoid-s3259" xml:space="preserve">Cum enim anguli non fuerint omnes æqualiter plani, non erit <lb/>exacta, ut oportet, fricatura. </s> <s xml:id="echoid-s3260" xml:space="preserve">Itẽ teſtacea ſpicata tiburtina ſunt diligenter <lb/>exigẽda, nõ habeant lacun{as}, nec extantes tumulos, ſed ſint extẽta, et ad <lb/>regulã perfricata. </s> <s xml:id="echoid-s3261" xml:space="preserve">Super fricaturam (leuigationibus & </s> <s xml:id="echoid-s3262" xml:space="preserve">polituris cũ fue <lb/>rint perfecta) incernatur marmor, & </s> <s xml:id="echoid-s3263" xml:space="preserve">ſupra loricæ ex calce & </s> <s xml:id="echoid-s3264" xml:space="preserve">arena in-<lb/>ducantur. </s> <s xml:id="echoid-s3265" xml:space="preserve">Sub dio uero maxime idonea faciunda ſunt pauimenta, quòd <lb/>contignatioues humore creſcentes, aut ſiccitate decreſcentes, ſeu panda-<lb/>tionibus ſidentes, mouendo ſe faciunt uitia pauimentis. </s> <s xml:id="echoid-s3266" xml:space="preserve">Præterea gelici-<lb/>dia & </s> <s xml:id="echoid-s3267" xml:space="preserve">pruinæ non patiuntur ea integra permanere. </s> <s xml:id="echoid-s3268" xml:space="preserve">Ita ſineceßit{as} <lb/>coegerit, ut minime uitioſa fiant, ſic erit faciundum. </s> <s xml:id="echoid-s3269" xml:space="preserve">Cumcoaxatum fue-<lb/>rit, ſuper altera coaxatio tranſuerſa ſternatur, clauisque fixa duplicem <lb/>præbeat contignationi loricationem: </s> <s xml:id="echoid-s3270" xml:space="preserve">deinde ruderinouo tertia pars te-<lb/>ſtætunſæ admiſceatur, calcis{qúe} duæ partes ad quin mortarij mixtioni-<lb/>bus præſtent reſponſum. </s> <s xml:id="echoid-s3271" xml:space="preserve">Statuminatione facta, rudus inducatur, id{qúe} pin <lb/>ſum abſolutum ne minus pede ſit craſſum. </s> <s xml:id="echoid-s3272" xml:space="preserve">Tunc áutem nucleo inducto <lb/>(uti ſupra ſcriptum est) pauimentum è teſſera grandi circiter binum di <lb/>gitum ceſa ſtruatur, faſtigium habens in pedes denos, digitos binos, quod <pb o="171" file="0225" n="225" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> ſibene temper abitur, & </s> <s xml:id="echoid-s3273" xml:space="preserve">recte fricatum fuerit, ab omnibus uitijs erit tu-<lb/>tum. </s> <s xml:id="echoid-s3274" xml:space="preserve">Vti autem inter coagmenta materies ab gelicidijs ne laboret, fraci-<lb/>bus quotannis ante hyemem ſaturetur, it a non patietur in ſerecipere ge-<lb/>licidij pruinam. </s> <s xml:id="echoid-s3275" xml:space="preserve">Sin autem curioſius uidebitur fierioportere, tegulæ bipe-<lb/>dales inter ſe coagmentatæ ſuprarudus ſubſtrata materia collocentur, <lb/>habentes ſingulis coagmentorum frontibus exciſos canaliculos digitales: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3276" xml:space="preserve">quibus iunctis impleantur calce ex oleo ſubacta, conſricentur{qúe} inter ſe <lb/>coagmenta compreſſa. </s> <s xml:id="echoid-s3277" xml:space="preserve">Ita calx quæ erit hærens in canalibus dureſcendo, <lb/>non patietur aquam, ne aliam rem per coagmenta tranſire. </s> <s xml:id="echoid-s3278" xml:space="preserve">Cum ergo <lb/>fuerit hoc ita perſtratũ, ſupra nucleus inducatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3279" xml:space="preserve">uirgis cædendo ſubi <lb/>gatur. </s> <s xml:id="echoid-s3280" xml:space="preserve">Supr a autem ſiue ex teſſera grandi, ſiue ex ſpica teſtacea ſtruan-<lb/>tur, faſtigijs, quibus est ſupra ſcriptum, & </s> <s xml:id="echoid-s3281" xml:space="preserve">cum ſic erunt facta, non cit@ <lb/>uitiabuntur.</s> <s xml:id="echoid-s3282" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div207" type="section" level="1" n="156"> <head xml:id="echoid-head160" xml:space="preserve">DE MACERATIONE CALCIS AD ALBA-<lb/>ria opera & tectoria perficienda. <lb/>CAPVT. II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3283" xml:space="preserve">CVM à pauimentorum cura diſceſſum fuerit, tunc de albarijs operi-<lb/>bus est explicandum. </s> <s xml:id="echoid-s3284" xml:space="preserve">Id autem erit recte, ſiglebæ calcis optime an <lb/>te multo tempore quàm opus fuerit macerabũtur: </s> <s xml:id="echoid-s3285" xml:space="preserve">uti ſi qua gleba parum <lb/>fuerit in fornace cocta, in macer atione diuturna liquore deferuere coacta <lb/>uno tenore concoquatur. </s> <s xml:id="echoid-s3286" xml:space="preserve">Nan cum non penitus macerata, ſed recens <lb/>ſumitur, cũ fuerit induct a habens latentes crudos calculos, puſtul{as} emit-<lb/>tit, qui calculi in opere, uno tenore cum permacerãtur diſſoluunt & </s> <s xml:id="echoid-s3287" xml:space="preserve">dißi-<lb/>pant tectorij politiones. </s> <s xml:id="echoid-s3288" xml:space="preserve">Cum autem habita erit ratio macer ationis, & </s> <s xml:id="echoid-s3289" xml:space="preserve"><lb/>id curioſius opere præparatum erit, ſumatur aſcia, & </s> <s xml:id="echoid-s3290" xml:space="preserve">quemadmodum <lb/>materia dolatur, ſic calx in lacu macerata aſcietur. </s> <s xml:id="echoid-s3291" xml:space="preserve">Siad aſciam offende-<lb/>rint calculi, non erit temperata, cun ſiccum & </s> <s xml:id="echoid-s3292" xml:space="preserve">purum ferrum educe-<lb/>tur indicabit eam euanidam & </s> <s xml:id="echoid-s3293" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum uero pinguis fuerit & </s> <s xml:id="echoid-s3294" xml:space="preserve"><lb/>recte macerata, circa id ferramentum, uti glutinum hærens, omniratione <lb/>probabit ſe eſſe temperatam. </s> <s xml:id="echoid-s3295" xml:space="preserve">Tunc autem machinis comparatis, camera <lb/>rum diſpoſitiones in conclauibus expediantur, niſilacunarihus ea fuerint <lb/>ornata.</s> <s xml:id="echoid-s3296" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="172" file="0226" n="226" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div208" type="section" level="1" n="157"> <head xml:id="echoid-head161" xml:space="preserve">DE CAMERARVM DISPOSITIONE, TRVL. <lb/>liſſatione, & tectorio opere. CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3297" xml:space="preserve">CVM ergo camerarum poſtulabitur ration, ſic erunt faciũdæ. </s> <s xml:id="echoid-s3298" xml:space="preserve">Aſ-<lb/>ſeres directi diſponantur inter ſe, ne pl{us} ſpatiũ habentes pedes bi <lb/>nos, & </s> <s xml:id="echoid-s3299" xml:space="preserve">himaxime cupreßini, quòd abiegni ab carie & </s> <s xml:id="echoid-s3300" xml:space="preserve">ab uetuſtate cele-<lb/>riter uitiantur, hi{qúe} aſſeres cum ad formam circinationis fuerint diſtribu <lb/>ti, catenis diſpoſitis, ad contignationes (ſiue tecta erunt) crebriter cla-<lb/>uis ferreis fixi, religentur: </s> <s xml:id="echoid-s3301" xml:space="preserve">eæ{qúe} catenæ ex ea materia comparentur, cui <lb/>nec caries, nec uetuſt{as}, nec humor poßit nocere, id est, buxo, iunipero, <lb/>olea, robore, cupreſſo, cæteris{qúe} ſimilib{us}, præter quercũ, quòd ea ſe tor <lb/>quendo rim{as} facit quib{us} inest operib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s3302" xml:space="preserve">Aſſerib{us} diſpoſitis, tum tomi <lb/>ces exſparto hiſpanico, harundines græcæ tunſæ ad eos (uti forma poſtu-<lb/>lat) religentur. </s> <s xml:id="echoid-s3303" xml:space="preserve">Item ſupra cameram materies ex calce & </s> <s xml:id="echoid-s3304" xml:space="preserve">arena mixta <lb/>ſubinde inducatur, ut ſiquæ ſtillæ ex contignationib{us} aut tectis cecide-<lb/>rint ſuſi ineantur. </s> <s xml:id="echoid-s3305" xml:space="preserve">Sin autem harundinis græcæ copia non erit, de paludi <lb/>b{us} tenues colligantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3306" xml:space="preserve">mataxæ, tomicæ ad iuſtam longitudinem <lb/>una craßitudine alligationib{us} temperentur, dum ne pl{us} inter duos <lb/>nodos alligationib{us} binos pedes diſtent, & </s> <s xml:id="echoid-s3307" xml:space="preserve">he ad aſſeres (uti ſupra <lb/>ſcriptum est) tomicæ religentur, cultellique lignei in e{as} configantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3308" xml:space="preserve">Cætera omnia (utiſupraſcriptum est) expediantur. </s> <s xml:id="echoid-s3309" xml:space="preserve">Cameris diſpoſitis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3310" xml:space="preserve">intextis, imum cœlum earum trulliſſetur, deinde arena dirigatur, poſt <lb/>ea aut creta, aut marmore poliatur. </s> <s xml:id="echoid-s3311" xml:space="preserve">Cum cameræ politæ fuerint, ſub e{as} <lb/>coronæ ſunt ſubijciendæ, eæ{qúe} quàm maxime tenues & </s> <s xml:id="echoid-s3312" xml:space="preserve">ſubtiles oportere <lb/>fieriuidentur. </s> <s xml:id="echoid-s3313" xml:space="preserve">Cum enim grandes ſunt, pondere dcducuntur, nec poſſunt <lb/>ſe ſuſtinere, in his{qúe} minime gypſum debet admiſceri, ſed excreto marmo <lb/>re uno tenore perduci, utine præcipiendo non patiatur uno tenore op{us} <lb/>inareſcere. </s> <s xml:id="echoid-s3314" xml:space="preserve">Etiam{qúe} cauendæ ſunt in cameris priſcorum diſpoſitiones, <lb/>quŏd earum planitiæ coronarum graui pondere impendentes, ſunt peri-<lb/>culoſæ. </s> <s xml:id="echoid-s3315" xml:space="preserve">Coronarum autem aliæ ſunt puræ, aliæ cælatæ. </s> <s xml:id="echoid-s3316" xml:space="preserve">Conclauib{us}, aut <lb/>ubi ignis aut plura lumina ſunt ponenda, puræ fieri debent, ut eæ facili{us} <lb/>extergeantur. </s> <s xml:id="echoid-s3317" xml:space="preserve">In æſtiuis & </s> <s xml:id="echoid-s3318" xml:space="preserve">exedris, ubi minime fum{us} est, nec fuligo po-<lb/>teſt nocere, ibicelatæ ſunt faciẽdæ. </s> <s xml:id="echoid-s3319" xml:space="preserve">Semper enim album op{us}, propter ſu-<lb/>perbiam candoris, non modo ex proprijs, ſed etiam ex alienis ædificijs <lb/>concipit fumũ. </s> <s xml:id="echoid-s3320" xml:space="preserve">Coronis explicatis parietes quàmaſperrime trulliſſentur,</s> </p> <pb o="173" file="0227" n="227" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3321" xml:space="preserve">poſtea autem ſupra trulliſſatione ſubareſcente deformentur directiones <lb/>arenati, utilongitudines adregulam & </s> <s xml:id="echoid-s3322" xml:space="preserve">lineam, altitudines ad perpendi-<lb/>culum, anguli ad normam reſpondentes exigantur. </s> <s xml:id="echoid-s3323" xml:space="preserve">Nan ſic emendata <lb/>tectoriorum in picturis erit ſpecies. </s> <s xml:id="echoid-s3324" xml:space="preserve">Subareſcente iterum, ac tertio indu-<lb/>catur: </s> <s xml:id="echoid-s3325" xml:space="preserve">ita quo fundatior erit ex arenato directura, eo firmior erit ad ue-<lb/>tuſtatem ſolidit{as} tectorij. </s> <s xml:id="echoid-s3326" xml:space="preserve">Cum ab arena præter trulliſſationem, non mi-<lb/>n{us} trib{us} corijs fuerit deformatum, tunc è marmoreo grano directiones <lb/>ſunt ſubigendæ, dum ita materies temperetur, uti cum ſubigitur non hæ-<lb/>reat ad rutrum, ſed purum ferrum è mortario liberetur. </s> <s xml:id="echoid-s3327" xml:space="preserve">Grano inducte <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3328" xml:space="preserve">inareſcente, alterõ coriũ mediocris * dirigatur: </s> <s xml:id="echoid-s3329" xml:space="preserve">idcum ſubactum fue <lb/>rit, & </s> <s xml:id="echoid-s3330" xml:space="preserve">bene fricatum, ſubtili{us} inducatur. </s> <s xml:id="echoid-s3331" xml:space="preserve">Ita cum trib{us} corijs arenæ, & </s> <s xml:id="echoid-s3332" xml:space="preserve"><lb/>item marmoris ſolidati parietes ſuerint, neque rim{as}, ne aliud uitium <lb/>in ſe recipere poterunt. </s> <s xml:id="echoid-s3333" xml:space="preserve">Sed & </s> <s xml:id="echoid-s3334" xml:space="preserve">baculorum ſubactionib{us} fundatæ ſolidi-<lb/>tates, marmoris{qúe} candore firmo leuigatæ, colorib{us} cum politionib{us} in <lb/>ductis, nitidos expriment ſplendores. </s> <s xml:id="echoid-s3335" xml:space="preserve">Colores autem udo tectorio cum di <lb/>ligenter ſunt inducti, ideo nonremittunt, ſed ſunt perpetuo permanen-<lb/>tes, quòd calx in fornacib{us} excocto liquore, et factar aritatib{us} euanid-<lb/>ieiunitate coacta corripit in ſe, quæ res forte eam contigerunt: </s> <s xml:id="echoid-s3336" xml:space="preserve">mixtioni-<lb/>b{us}{qúe} ex alijs poteſtatib{us} collatis ſeminib{us} ſeu principijs, una ſolide-<lb/>ſcendo in quibuſcun membris est formata, cum fit arida, redigitur, uti <lb/>ſui generis propri{as} uideatur habere qualitates. </s> <s xml:id="echoid-s3337" xml:space="preserve">Ita tectoria quæ recte <lb/>ſunt facta, ne{qúe} uetuſtatib{us} fiunt horrida, ne cum extergentur, remit-<lb/>tunt colores, niſi ſiparum diligenter, & </s> <s xml:id="echoid-s3338" xml:space="preserve">in arido fuerint inducti. </s> <s xml:id="echoid-s3339" xml:space="preserve">Cum er <lb/>go ita in parietib{us} tectoria facta fuerint (uti ſupraſcriptum est) & </s> <s xml:id="echoid-s3340" xml:space="preserve">fir <lb/>mitatem, ſplendorem, & </s> <s xml:id="echoid-s3341" xml:space="preserve">ad uetuſtatem permanentem uirtutem poterunt <lb/>habere. </s> <s xml:id="echoid-s3342" xml:space="preserve">Cum uero unum corium arenæ, & </s> <s xml:id="echoid-s3343" xml:space="preserve">unum minuti marmoris erit <lb/>inductum, tenuit{as} ei{us} min{us} ualendo faciliter rumpitur, nec ſplendorem <lb/>politionib{us}, propter imbecillitatem craßitudinis, proprium obtinebit. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3344" xml:space="preserve">Quemadmodum enim ſpeculum argenteum tenui lamella ductum, incer-<lb/>tos & </s> <s xml:id="echoid-s3345" xml:space="preserve">ſine uirib{us} habet remißiores ſplendores: </s> <s xml:id="echoid-s3346" xml:space="preserve">quod autẽ è ſolida tem-<lb/>peratura fuerit factum, recipiens in ſe firmis uirib{us} politionem, fulgen-<lb/>tes in aſpectu, cert{as}{qúe} conſider antib{us} imagines reddit. </s> <s xml:id="echoid-s3347" xml:space="preserve">Sic tectoria, quæ <lb/>ex tenui ſunt ducta materia, non modo fiunt rimoſa, ſed etiam celeriter <lb/>euaneſcunt. </s> <s xml:id="echoid-s3348" xml:space="preserve">Quæ autem fundata arenationis & </s> <s xml:id="echoid-s3349" xml:space="preserve">marmoris ſoliditate,</s> </p> <pb o="174" file="0228" n="228" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3350" xml:space="preserve">ſunt craßitudine ſpiſſa, cum ſunt politionib{us} crebris ſubacta, non modo <lb/>fiunt nitentia, ſed etiam imagines expreſſ{as} aſpicientib{us} ex eo opere re-<lb/>mittunt. </s> <s xml:id="echoid-s3351" xml:space="preserve">Græcorum uero tectores non ſolum his rationib{us} utendo faci-<lb/>unt opera firma, ſed etiam mortario collocato, calce & </s> <s xml:id="echoid-s3352" xml:space="preserve">arena ibi confu-<lb/>ſa, decuria hominum inducta ligneis uectib{us} pinſant materiam, & </s> <s xml:id="echoid-s3353" xml:space="preserve">ita ad <lb/>certamen ſubacta tunc utuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3354" xml:space="preserve">Ita ueterib{us} parietib{us} nonnulli cru-<lb/>ſt{as} excidentes pro abacis utuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3355" xml:space="preserve">Ipſa{qúe} tectoria abacorum, & </s> <s xml:id="echoid-s3356" xml:space="preserve">ſpecu-<lb/>lorum diuiſionibus, circa ſe prominentes habent expreßiones. </s> <s xml:id="echoid-s3357" xml:space="preserve">Sin autem <lb/>in cratitijs tectoria erũt facienda, quibus neceſſe eſt etiam in arrectarijs, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3358" xml:space="preserve">tranſuerſarijs rim{as} fieri. </s> <s xml:id="echoid-s3359" xml:space="preserve">(Ideo quòd luto cum liniuntur, neceſſario <lb/>recipiunt humorem, cum autem are ſcunt extenuati, in tectorijs faciunt <lb/>rim{as} (id ut non fiat, hæc eritratio. </s> <s xml:id="echoid-s3360" xml:space="preserve">Cum paries totus luto inquinatus fue <lb/>rit, tunc in eo opere cannæ clauis muſcarijs perpetuæ figantur, deinde <lb/>iterum luto inducto ſi priores tranſuerſarijs harundinibus fixæ ſunt, ſe-<lb/>cundæ erectis figantur: </s> <s xml:id="echoid-s3361" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3362" xml:space="preserve">ita (uti ſupra ſcriptum est) arenatum, & </s> <s xml:id="echoid-s3363" xml:space="preserve"><lb/>marmor, & </s> <s xml:id="echoid-s3364" xml:space="preserve">omne test orium inducatur. </s> <s xml:id="echoid-s3365" xml:space="preserve">Ita cannarum duplex in parieti-<lb/>bus ordinibus tranſuerſis fixa perpetuit{as}, nec ſegmina, nec rimã ullam <lb/>fieri patietur.</s> <s xml:id="echoid-s3366" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div209" type="section" level="1" n="158"> <head xml:id="echoid-head162" xml:space="preserve">DE POLITIONIBVS IN HVMIDIS <lb/>locis. CAP. IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3367" xml:space="preserve">QVIBVS rationibus ſiccis locis tectoria oporteat fieri dixi, nuno <lb/>quemadmodum humidis locis politiones expediantur, ut perma-<lb/>nere poßint ſine uitijs, exponam. </s> <s xml:id="echoid-s3368" xml:space="preserve">Et primum conclauibus, <lb/>quæ planopede fuerint, ab imo pauimẽto alte circiter pedibus tribus, pro <lb/>arenato teſta trulliſſetur, & </s> <s xml:id="echoid-s3369" xml:space="preserve">dirigatur, uti eæ partes tectoriorum ab hu-<lb/>more ne uitientur. </s> <s xml:id="echoid-s3370" xml:space="preserve">Sin autem aliquis paries perpetuos habuerit humores, <lb/>paulum ab eo recedatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3371" xml:space="preserve">ſtruatur alter tenuis diſtans ab eo, quantum <lb/>res patietur, & </s> <s xml:id="echoid-s3372" xml:space="preserve">inter duos parietes canalis ducatur inferior quàm libra-<lb/>mentum conclauis fuerit, habens nares ad locum patentem. </s> <s xml:id="echoid-s3373" xml:space="preserve">Item cum in <lb/>altitudinẽ perſtructus fuerit relinquãtur ſpiramẽta. </s> <s xml:id="echoid-s3374" xml:space="preserve">Sienim non per na-<lb/>res humor, et in imo, et in ſummo habuerit exitus, non minus in noua ſtru <lb/>ctura ſe dißipabit. </s> <s xml:id="echoid-s3375" xml:space="preserve">His perfectis paries teſta trulliſſetur, & </s> <s xml:id="echoid-s3376" xml:space="preserve">dirigatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3377" xml:space="preserve"><lb/>t<unsure/>unc tectorio poliatur.</s> <s xml:id="echoid-s3378" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="175" file="0229" n="229" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3379" xml:space="preserve">Si autem locus non patietur ſtructuram fieri, canales fiant, & </s> <s xml:id="echoid-s3380" xml:space="preserve">nares <lb/>exeant ad locum patentem. </s> <s xml:id="echoid-s3381" xml:space="preserve">Deinde tegulæ bipedales ex una parte ſupra <lb/>marginem canalis imponantur, ex alter a parte beſſalibus laterculis pilæ <lb/>ſubſtruantur. </s> <s xml:id="echoid-s3382" xml:space="preserve">In quibus duarum tegularum anguli ſedere poßint, & </s> <s xml:id="echoid-s3383" xml:space="preserve">ita à <lb/>pariete eæ diſtent, ut ne plus pateant palmum: </s> <s xml:id="echoid-s3384" xml:space="preserve">deinde inſuper erectæ ha-<lb/>matæ tegulæ ab imo ad ſummum parietem figantur, quarum interiores <lb/>partes curioſius picentur, ut ab ſe reſpuant liquorem. </s> <s xml:id="echoid-s3385" xml:space="preserve">Item in imo & </s> <s xml:id="echoid-s3386" xml:space="preserve">in <lb/>ſummo ſupra camer am habeant ſpir amenta.</s> <s xml:id="echoid-s3387" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3388" xml:space="preserve">Tum autem calce ex aqua liquida dealbentur, utitrulliſſationem teſta <lb/>ceam non reſpuant. </s> <s xml:id="echoid-s3389" xml:space="preserve">Nam propter ieiunitatem, quæ est à fornacibus ex-<lb/>cocta, trulliſſationem, non poſſunt recipere, nec ſuſtinere, niſi calx ſubie-<lb/>cta utr{as}{qúe} res inter ſe conglutinet, & </s> <s xml:id="echoid-s3390" xml:space="preserve">cogat coire. </s> <s xml:id="echoid-s3391" xml:space="preserve">Trulliſſatione inductæ <lb/>pro arenato teſta dirigatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3392" xml:space="preserve">cætera omnia (uti ſupra ſcripta ſunt in <lb/>tectoriorũ rationibus) perficiantur. </s> <s xml:id="echoid-s3393" xml:space="preserve">Ipſi autem politionis eorum orna-<lb/>tus propri{as} debent habere decoris rationes, uti & </s> <s xml:id="echoid-s3394" xml:space="preserve">ex locis apt{as}, & </s> <s xml:id="echoid-s3395" xml:space="preserve">ex <lb/>generum diſcriminibus non alien{as} habeãt dìgnitates. </s> <s xml:id="echoid-s3396" xml:space="preserve">Triclinijs hyber-<lb/>nis non est utilis hæc compoſitio, nec megalographia, nec camer arum co <lb/>ronario opere ſubtilis ornatus: </s> <s xml:id="echoid-s3397" xml:space="preserve">quòd ea & </s> <s xml:id="echoid-s3398" xml:space="preserve">ab ignis fumo, & </s> <s xml:id="echoid-s3399" xml:space="preserve">ab luminum <lb/>crebris fuligimbus corrũpuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3400" xml:space="preserve">In his uero ſupra podia, abaci ex atra-<lb/>mento ſunt ſubigendi, & </s> <s xml:id="echoid-s3401" xml:space="preserve">poliendi cuneis ſilaceis, ſeu minaceis inter-<lb/>poſitis. </s> <s xml:id="echoid-s3402" xml:space="preserve">Cum explicatæ fuerint cameræ puræ, & </s> <s xml:id="echoid-s3403" xml:space="preserve">politæ, etiam paui-<lb/>mentorum non erit diſplicens (ſiquis animaduertere uoluerit) Græco-<lb/>rum hybernaculorum uſus, qui minime ſumptuoſus est, ſed utilis appara <lb/>tus. </s> <s xml:id="echoid-s3404" xml:space="preserve">Foditur cnim intra libramentum triclinij altitudo circiter pedum bi-<lb/>num, & </s> <s xml:id="echoid-s3405" xml:space="preserve">ſolo fiſtucato inducitur, aut rudus, aut teſtaceum pauimentum, <lb/>ita faſtigatum, ut in canali habeat nares. </s> <s xml:id="echoid-s3406" xml:space="preserve">Deinde congeſtis, & </s> <s xml:id="echoid-s3407" xml:space="preserve">ſpiſſe calca <lb/>tis carbonibus inducitur ex ſabulone, & </s> <s xml:id="echoid-s3408" xml:space="preserve">calce, & </s> <s xml:id="echoid-s3409" xml:space="preserve">fauilla mixta materi-<lb/>es, craßitudine ſemipedali ad regulam & </s> <s xml:id="echoid-s3410" xml:space="preserve">libellam, & </s> <s xml:id="echoid-s3411" xml:space="preserve">ſummo libramen-<lb/>to cote deſpumato redditur ſpecies nigri pauimenti. </s> <s xml:id="echoid-s3412" xml:space="preserve">Ita conuiuijs eorum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3413" xml:space="preserve">quod poculis & </s> <s xml:id="echoid-s3414" xml:space="preserve">ſputiſmatis offunditur, ſimul at cadit, ſicceßit: </s> <s xml:id="echoid-s3415" xml:space="preserve">qui-<lb/>que uerſantur ibiminiſtrantes, & </s> <s xml:id="echoid-s3416" xml:space="preserve">ſi nudis pedibus fuerint, non recipiunt <lb/>frigus ab eiuſmodi genere pauimenti.</s> <s xml:id="echoid-s3417" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div210" type="section" level="1" n="159"> <head xml:id="echoid-head163" xml:space="preserve">DE RATIONE PINGENDI IN AEDI-<lb/>ficijs. CAP. V.</head> <pb o="176" file="0230" n="230" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3418" xml:space="preserve">CAETERIS conclauibus, id est uernis, autumnalibus, æſtiuis ett-<lb/>am atrijs et periſtylijs, conſtitutæ ſunt ab antiquis ex certis rebus <lb/>certæ rationes picturarum. </s> <s xml:id="echoid-s3419" xml:space="preserve">Nan pictura imago fit eius quod eſt, ſeu po <lb/>teſt eſſe, uti hominis, ædificij, nauis, reliquarum{qúe} rerum, è quarum for-<lb/>mis certis{qúe} corporum finibus figurataſimilitudine ſumuntur exempla. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3420" xml:space="preserve">Ex eo antiqui, qui initia expolitionibus inſtituerunt, imitati ſunt primum <lb/>cruſtarum marmorearum uarietates & </s> <s xml:id="echoid-s3421" xml:space="preserve">collocationes, deinde corona-<lb/>rum, & </s> <s xml:id="echoid-s3422" xml:space="preserve">ſilaceorum, miniaceorum{qúe} cuneorum inter ſe uari{as} diſtribu-<lb/>tiones. </s> <s xml:id="echoid-s3423" xml:space="preserve">Poſteaingreßi ſunt, ut etiam ædificiorum figur {as}, columnarum{qúe} <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3424" xml:space="preserve">faſtigiorum eminentes proiectur {as} imitarentur: </s> <s xml:id="echoid-s3425" xml:space="preserve">patentibus autem lo-<lb/>cis, utiexedris, propter amplitudinem parietum, ſcenarum frontes Tra-<lb/>gico more, aut Comico, ſeu Satyrico deſignarent. </s> <s xml:id="echoid-s3426" xml:space="preserve">Ambulationibus uero <lb/>propter ſpatia longitudinis, uarietatibus topiorum ornarent ab certis lo-<lb/>corum proprietatibus imagines exprimentes. </s> <s xml:id="echoid-s3427" xml:space="preserve">Pinguntur enim portus, <lb/>promontoria, litora, flumina, fontes, eurypi, fana, luci, montes, pecora, pa <lb/>ſtores, nonnullis locis item ſignorũ megalographiam habentem, deorum <lb/>ſimulacra, ſeu fabularum diſpoſit{as} explicationes, nõ minus Troian{as} pu <lb/>gn{as}, ſeu Vlyßis err ationes per topia, cætera{qúe} quæ ſunt eorum ſimilibus <lb/>rationibus ab rerum natura procreata. </s> <s xml:id="echoid-s3428" xml:space="preserve">Sed hæc quæ à ueteribus ex ueris <lb/>rebus exempla ſumebantur, nunc iniquis moribus improbãtur. </s> <s xml:id="echoid-s3429" xml:space="preserve">Nam pin <lb/>guntur tectorijs monſtra potius, quàm ex rebus finitis imagines certæ. </s> <s xml:id="echoid-s3430" xml:space="preserve"><lb/>Pro columnis enim ſtatuuntur calami, pro faſtigijs arpaginetuli ſtriati <lb/>cum criſpis folijs & </s> <s xml:id="echoid-s3431" xml:space="preserve">uolutis. </s> <s xml:id="echoid-s3432" xml:space="preserve">Item candelabra ædicularum ſuſtinentia fi-<lb/>gur {as}, ſupr a faſtigia earum ſurgentes ex radicibus cum uolutis coliculite <lb/>neri plures, habentes in ſe ſine ratione ſedentia ſigilla, non minus etiam ex <lb/>coliculis flores dimidiata habentes ex ſe exeũtia ſigilla, alia humanis, alia <lb/>beſtiarum capitibus ſimilia. </s> <s xml:id="echoid-s3433" xml:space="preserve">Hæc autem nec ſunt, nec fieripoſſunt, nec fue <lb/>runt. </s> <s xml:id="echoid-s3434" xml:space="preserve">Ergo ita noui mores coegerunt, uti inertia mali iudices conniueant <lb/>artium uirtutes. </s> <s xml:id="echoid-s3435" xml:space="preserve">Quemadmodum enim poteſt calamus uere ſuſtinere te-<lb/>ctum, aut candelabrum ædicul{as}, & </s> <s xml:id="echoid-s3436" xml:space="preserve">ornamẽta faſtigij, ſeu coliculus tam <lb/>tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s3437" xml:space="preserve">mollis, ſuſtinere ſedens ſigillum, aut de radicibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3438" xml:space="preserve">coliculis <lb/>ex parte flores dimidiata{qúe} ſigilla procreari? </s> <s xml:id="echoid-s3439" xml:space="preserve">At hæc falſa uidentes homi <lb/>nes non reprehendunt, ſed delectantur: </s> <s xml:id="echoid-s3440" xml:space="preserve">ne animaduertunt, ſi quid eo-<lb/>rum fieri poteſt nec ne. </s> <s xml:id="echoid-s3441" xml:space="preserve">Iudicijs autem in firmis obſcuratæ mentes, non ua</s> </p> <pb o="177" file="0231" n="231" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> <p> <s xml:id="echoid-s3442" xml:space="preserve">lent probare, quod poteſt eſſe cum authoritate & </s> <s xml:id="echoid-s3443" xml:space="preserve">ratione decoris. </s> <s xml:id="echoid-s3444" xml:space="preserve">Ne <lb/>enim pictur æ probari debent, quæ non ſunt ſimiles ueritati: </s> <s xml:id="echoid-s3445" xml:space="preserve">nec ſifactæ <lb/>ſunt elegantes ab arte, ideo de his ſtatim debent repente iudicari, niſiar-<lb/>gumentationis cert as habuerint rationes ſine offenſionibus explicatas. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3446" xml:space="preserve">Etenim etiam Trallibus cum Apaturius Alabandeus eleganti manu ſin-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0231-01a" xlink:href="note-0231-01"/> xiſſet ſcenam in minuſculo theatro, quod ἐκκλησιαςήριον apud eos uo-<lb/>citatur, in ea{qúe}{qúe} ſeciſſet pro columnis ſigna, centauros{qúe} ſuſtinentes epiſty <lb/>lia, tholorum rotunda tecta, faſtigiorum prominẽtes uerſur as, coronas´ <lb/>capitibus leoninis ornatas: </s> <s xml:id="echoid-s3447" xml:space="preserve">quæ omnia ſtillicidiorum è tect is habent ratio <lb/>nem. </s> <s xml:id="echoid-s3448" xml:space="preserve">Præterea ſupra eam nihilominus epiſcenium, in qua tholi, pronai, <lb/>ſemifaſtigia, omnis{qúe} tecti uarius picturis fuer at ornatus. </s> <s xml:id="echoid-s3449" xml:space="preserve">Ita cum aſpe <lb/>ctus eius ſcenæ propter aſperitatem eblandiretur omnium uiſus, & </s> <s xml:id="echoid-s3450" xml:space="preserve">iam <lb/>id opus probare fuiſſent parati, tum Licinius mathematicus prodijt, & </s> <s xml:id="echoid-s3451" xml:space="preserve"><lb/>ait Alabandeos ſatis acutos ad omnes res ciuiles haberi, ſed propter non <lb/>magnum uitium indecentiæ inſipientes eos eſſe iudicatos, quòd in gymna-<lb/>ſio eorum quæ ſunt ſtatuæ, omnes ſunt cauſas agẽtes, in ſoro autem diſcos <lb/>tenentes, aut currentes, ſeu pila ludentes. </s> <s xml:id="echoid-s3452" xml:space="preserve">Ita indecens inter locorum pro <lb/>prietates ſtatus ſignorum, publice ciuitati uitium exiſtimationis adiecit. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3453" xml:space="preserve">Videamus item nunc, ne Apaturij ſcena efficiat & </s> <s xml:id="echoid-s3454" xml:space="preserve">nos Alabandeos, aut <lb/>Abderitas. </s> <s xml:id="echoid-s3455" xml:space="preserve">Quis enim ueſtrũ domos ſupra tegularũ tect a poteſt habere, <lb/>aut colũnas, ſeu faſtigiorũ explicationes? </s> <s xml:id="echoid-s3456" xml:space="preserve">Hæc enim ſupr a contignationes <lb/>ponuntur, nõ ſupra tegularum tecta. </s> <s xml:id="echoid-s3457" xml:space="preserve">Siergo quæ non poſſunt in ueritate <lb/>rationem habere fa@@i, in picturis probauerimus, accedemus & </s> <s xml:id="echoid-s3458" xml:space="preserve">nos his <lb/>ciuitatibus, quæ propter hæc uitia inſipientes ſunt iudicatæ. </s> <s xml:id="echoid-s3459" xml:space="preserve">Ita Apatu <lb/>rius contra reſpondere non est auſus, ſed ſuſtulit ſcenam, et adrationem <lb/>ueritatis commutatã, poſtea correctam approbauit. </s> <s xml:id="echoid-s3460" xml:space="preserve">Vtinam dij immor-<lb/>tales ſeciſſent, ut Licinius reuiuiſceret, & </s> <s xml:id="echoid-s3461" xml:space="preserve">corrigeret hanc amẽtiam, te-<lb/>ctoriorum{qúe} errãtia inſtituta: </s> <s xml:id="echoid-s3462" xml:space="preserve">ſed quare uincat ueritatem ratio ſalſa, non <lb/>erit alienum exponere. </s> <s xml:id="echoid-s3463" xml:space="preserve">Quod enim antiqui inſumentes laborem & </s> <s xml:id="echoid-s3464" xml:space="preserve">indu <lb/>ſtriam probare contendebant artibus, id nunc coloribus & </s> <s xml:id="echoid-s3465" xml:space="preserve">eorum ele-<lb/>ganti ſpecie conſequuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3466" xml:space="preserve">quam ſubtilitas artificis adijciebat operi-<lb/>bus auctoritatem, nunc dominicus ſumptus efficit ne deſideretur. </s> <s xml:id="echoid-s3467" xml:space="preserve">Quis <lb/>enim antiquorum nõ, uti medic amento, minio parce uidetur uſus eſſe? </s> <s xml:id="echoid-s3468" xml:space="preserve">At <lb/>nunc paßim plerun toti parietes inducuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3469" xml:space="preserve">Accedit huc chryſocolla, <lb/>oſtrum, armenium: </s> <s xml:id="echoid-s3470" xml:space="preserve">hæc uero cum inducuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3471" xml:space="preserve">ſinon ab arte ſunt po- <pb o="178" file="0232" n="232" rhead="M. VITRV VII"/> ſita, ſulgentes tamen oculorũreddũt uiſus, et ideo quod pretioſa ſunt, legi <lb/>bus excipiuntur, ut ab domino, non à redemptore repreſententur. </s> <s xml:id="echoid-s3472" xml:space="preserve">Quæ <lb/>commoneſacere potui ut ab errore diſcedatur, in opere tect orio ſatis ex-<lb/>poſui. </s> <s xml:id="echoid-s3473" xml:space="preserve">Nunc de apparationibus, ut ſuccurere potuerint, dic am: </s> <s xml:id="echoid-s3474" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3475" xml:space="preserve">primũ, <lb/>quoniam de calce initio est dictum, nunc de marmore dicendum reſtat.</s> <s xml:id="echoid-s3476" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div210" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0231-01" xlink:href="note-0231-01a" xml:space="preserve">Apaturius <lb/>Alabands <lb/>us.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div212" type="section" level="1" n="160"> <head xml:id="echoid-head164" xml:space="preserve">DE MARMORE QVOMODO PARETVR <lb/>ad tectoria. CAP. VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3477" xml:space="preserve">MARMOR non eodem genere omnibus regionibus procreatur, <lb/>ſed quibuſdam locis glebæ (ut ſalis) micas perlucidas habentes, <lb/>naſcuntur, quæ contuſæ & </s> <s xml:id="echoid-s3478" xml:space="preserve">molitæ præſtant tectorijs et coronarijs ope-<lb/>ribus utilitatem. </s> <s xml:id="echoid-s3479" xml:space="preserve">Quibus autem locis hæ copiæ non ſunt, cementa marmo <lb/>rea, ſiue aſſulæ dicuntur, quæ marmorarij ex operibus deijciunt, pilis ſer <lb/>reis contunduntur, crebris{qúe} excernuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3480" xml:space="preserve">Eæ autem excretæ tribus ge-<lb/>neribus ſeponuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3481" xml:space="preserve">quæ pars grandior fuerit, quemadmodum ſupra <lb/>ſcriptum est, arenato primum cum calce inducitur, deinde ſequens, ac ter <lb/>tio, quæ ſubtilior fuerit. </s> <s xml:id="echoid-s3482" xml:space="preserve">Quibus inductis & </s> <s xml:id="echoid-s3483" xml:space="preserve">diligenti tect oriorum ſrica-<lb/>tione leuigatis, de coloribus ratio habeatur, uti in his perlucentes expri-<lb/>mant ſplendores, quorum hæc erit differentia & </s> <s xml:id="echoid-s3484" xml:space="preserve">apparatio.</s> <s xml:id="echoid-s3485" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div213" type="section" level="1" n="161"> <head xml:id="echoid-head165" xml:space="preserve">DE COLORIBVS, ET PRIMVM DE <lb/>ochra. CAP. VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3486" xml:space="preserve">COLORES alij ſunt qui per ſe certis locis procreantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3487" xml:space="preserve">inde <lb/>ſodiuntur: </s> <s xml:id="echoid-s3488" xml:space="preserve">nonnulli ex alijs rebus tract ationibus, aut mixtionibus, <lb/>ſeu temperaturis compoſiti perſiciuntur, uti præſtent eandem in operi-<lb/>bus utilitatcm. </s> <s xml:id="echoid-s3489" xml:space="preserve">Primũ autem exponemus quæ per ſe naſcentia ſodiuntur, <lb/>uti quod Græci ὤχρα dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s3490" xml:space="preserve">Hæc uero multis locis (ut etiam in Italia) <lb/>inuenitur, ſed quæ fuerat optima, Attica, ideo nunc non habetur, quòd <lb/>Athenis argenti ſodinæ cum habuerunt familias, tunc ſpecus ſub terra ſo-<lb/>diebantur ad argentum inueniendum. </s> <s xml:id="echoid-s3491" xml:space="preserve">Cum ibi uena ſorte inueniretur, ni-<lb/>hilominus uti argentum per ſequebantur. </s> <s xml:id="echoid-s3492" xml:space="preserve">Ita antiqui egregia copia ſi-<lb/>lis ad politionem operum ſunt uſi. </s> <s xml:id="echoid-s3493" xml:space="preserve">Item rubricæ copioſe multis locis exi- <pb o="179" file="0233" n="233" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> muntur, ſed optimæ paucis, uti Põto Sinope, & </s> <s xml:id="echoid-s3494" xml:space="preserve">Aegypto, in Hiſpania Ba <lb/>learibus, non minus etiã Lemno, cuius inſulæ uectigalia, Athenienſibus <lb/>Senatus populus{qúe} Romanus conceßit ſruenda. </s> <s xml:id="echoid-s3495" xml:space="preserve">Parætonium uero ex ipſis <lb/>locis, unde ſoditur, habet nomen. </s> <s xml:id="echoid-s3496" xml:space="preserve">Eademratione Melinum, quòd eius uis <lb/>metalli inſulæ Cycladimelo dicitur eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3497" xml:space="preserve">Creta uiridis item pluribus locis <lb/>naſcitur, ſed optima Smyrnæ. </s> <s xml:id="echoid-s3498" xml:space="preserve">Hanc autem Græci θεοδότιον uocant, ꝙ <lb/>Theodotus nomine ſuerat, cuius in fundo id genus cretæ primum eſt inuen <lb/>tum. </s> <s xml:id="echoid-s3499" xml:space="preserve">Auripigmentum, quod ᾀρσένικον græce dicitur, ſoditur Ponto. </s> <s xml:id="echoid-s3500" xml:space="preserve">San <lb/>dar aca item pluribus locis, ſed optima Ponto, proxime flumen Hypanim <lb/>habet metallum. </s> <s xml:id="echoid-s3501" xml:space="preserve">Alijs locis, ut inter Magneſiæ & </s> <s xml:id="echoid-s3502" xml:space="preserve">Epheſi ſines, ſunt loca <lb/>unde eſſoditur parata, quam nec molere, nec cernere opus est, ſed ſic est <lb/>ſubtilis, quemadmodum ſi qua est manu contuſa & </s> <s xml:id="echoid-s3503" xml:space="preserve">ſubcreta.</s> <s xml:id="echoid-s3504" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div214" type="section" level="1" n="162"> <head xml:id="echoid-head166" xml:space="preserve">DE MINII RATIONIBVS. <lb/>CAP. VIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3505" xml:space="preserve">INGREDIAR nunc minij rationes explicare. </s> <s xml:id="echoid-s3506" xml:space="preserve">Id autẽ agris Ephe-<lb/>ſiorum Cilbianis primum memoratur eſſe inuentum, cuius & </s> <s xml:id="echoid-s3507" xml:space="preserve">res & </s> <s xml:id="echoid-s3508" xml:space="preserve"><lb/>ratio ſatis magnas habet admir ationes. </s> <s xml:id="echoid-s3509" xml:space="preserve">Foditur enim gleba, quæ Antr ax <lb/>dicitur, antequàm tractationibus ad minium perueniat, uena uti ſerreo <lb/>magis ſubruſo colore, habens circa ſe rubrum puluerem. </s> <s xml:id="echoid-s3510" xml:space="preserve">Cum id ſoditur, <lb/>ex plagis ſerr amentorũ crebras emittit lachrymas argenti uiui, quæ à ſoſ <lb/>ſoribus ſtatim colliguntur. </s> <s xml:id="echoid-s3511" xml:space="preserve">Hæ glebæ cum collectæ ſunt in oſſicinam, pro <lb/>pter humoris plenitatem conijciuntur in ſornacem, ut inter areſcant, & </s> <s xml:id="echoid-s3512" xml:space="preserve"><lb/>is qui ex his ab ignis uapore ſumus ſuſcitatur, cum reſedit in ſolum furni, <lb/>inuenitur eſſe argentũ uiuum. </s> <s xml:id="echoid-s3513" xml:space="preserve">Exemptis glebis, guttæ eæ, quæ reſidebũt, <lb/>propter breuit atcs non poſſunt colligi: </s> <s xml:id="echoid-s3514" xml:space="preserve">ſed in uas aquæ conuertuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3515" xml:space="preserve"><lb/>ibiinter ſe congruunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3516" xml:space="preserve">unà conſunduntur. </s> <s xml:id="echoid-s3517" xml:space="preserve">Id autem cum ſint quatuor <lb/>ſextariorum menſuræ, cum expendũtur, inueniuntur eſſe põdo centum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3518" xml:space="preserve">Cum in aliquo uaſe est conſuſum, ſiſupraid lapidis centenarij pondus im <lb/>ponatur natat in ſu mo: </s> <s xml:id="echoid-s3519" xml:space="preserve">ne eum liquorem poteſt onere ſuo premere, <lb/>nec elidere, nec dißiparc: </s> <s xml:id="echoid-s3520" xml:space="preserve">centenario ſublato, ſiibi auri ſcrupulum impona <lb/>tur non natabit, ſed ad imum per ſe deprimetur. </s> <s xml:id="echoid-s3521" xml:space="preserve">Ita non amplitudine pon <lb/>deris, ſed genere ſingularumrerum grauitatem eſſe non est negandum.</s> <s xml:id="echoid-s3522" xml:space="preserve"> <pb o="180" file="0234" n="234" rhead="M. VITRVVII"/> Id autem multis rebus est ad uſum expeditum. </s> <s xml:id="echoid-s3523" xml:space="preserve">Ne enim argentum, ne <lb/>æs ſine eo poteſt recte inaurari. </s> <s xml:id="echoid-s3524" xml:space="preserve">Cun in ueſte intextum est aurum, ea <lb/>ueſtis contrita propter uetuſtatem uſum non habe at honeſtum, panni in ſi <lb/>ctilibus uaſis impoſiti ſupra ignem comburuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3525" xml:space="preserve">Is cinis conijcitur in <lb/>aquam, & </s> <s xml:id="echoid-s3526" xml:space="preserve">additur ei argentum uiuum, id autem omnes micas auri corri-<lb/>pit in ſe, & </s> <s xml:id="echoid-s3527" xml:space="preserve">cogit ſecum coire, aqua deſuſa cum id in pannum infunditur, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3528" xml:space="preserve">ibi manibus premitur, argentum per panni raritates propter liquo-<lb/>rem extralabitur, aurum compreßione coactum intra, purum inuenitur.</s> <s xml:id="echoid-s3529" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div215" type="section" level="1" n="163"> <head xml:id="echoid-head167" xml:space="preserve">DE MINII TEMPERATVRA. <lb/>CAP. IX.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3530" xml:space="preserve">REVERTAR nunc ad minij temperaturam. </s> <s xml:id="echoid-s3531" xml:space="preserve">Ipſæ enim glebæ <lb/>cum ſunt aridæ, pilis ſerreis contunduntur & </s> <s xml:id="echoid-s3532" xml:space="preserve">molantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3533" xml:space="preserve">lotio <lb/>nibus & </s> <s xml:id="echoid-s3534" xml:space="preserve">cocturis crebris efficitur, ut adueniant colores. </s> <s xml:id="echoid-s3535" xml:space="preserve">Cum ergo <lb/>hæcemiſſa erunt, tunc minium propter argenti uiui relictionem, quas in <lb/>ſenaturales habuer at uirtutes relinquit, & </s> <s xml:id="echoid-s3536" xml:space="preserve">efficitur tenera natur a & </s> <s xml:id="echoid-s3537" xml:space="preserve">ui <lb/>ribus imbecilla. </s> <s xml:id="echoid-s3538" xml:space="preserve">Ita cum est in expolitionibus conclauium tect orijs indu <lb/>ctum, permanet ſine uitijs ſuo colore. </s> <s xml:id="echoid-s3539" xml:space="preserve">Apertis uero id est periſtylijs, aut <lb/>exedris, aut cæteris eiusmodilocis, quo ſo! & </s> <s xml:id="echoid-s3540" xml:space="preserve">luna poßit ſplendores & </s> <s xml:id="echoid-s3541" xml:space="preserve"><lb/>radios immittere, cum ab ijs locus langitur, uitiatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3542" xml:space="preserve">amißa uirtute co <lb/>loris, denigratur. </s> <s xml:id="echoid-s3543" xml:space="preserve">Ita cum et alij multi, tum etiam Faberius ſcriba, cum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0234-01a" xlink:href="note-0234-01"/> in Auentino uoluiſſet habere domum eleganter expolitam, periſtylis pa-<lb/>rietes omnes induxit minio, qui poſt dies triginta facti ſunt inuenuſto ua-<lb/>rio{qúe} colore. </s> <s xml:id="echoid-s3544" xml:space="preserve">Ita primo locauit inducendos alios colores · At ſi quis ſub-<lb/>tilior fuerit, et uoluerit expolitionem miniaceam ſuum colorem retinere, <lb/>cum paries expolitus & </s> <s xml:id="echoid-s3545" xml:space="preserve">aridus fuerit, tunc ceram punicam igni liqueſa-<lb/>ctam paulo oleo temperatãſeta inducat. </s> <s xml:id="echoid-s3546" xml:space="preserve">Deinde poſtea carbonibus in ſer <lb/>reo uaſe compoſitis, eam ceram apprime cum pariete calefaciundo ſuda <lb/>re cogat, fiat{qúe} ut per æquetur. </s> <s xml:id="echoid-s3547" xml:space="preserve">Poſtea cum candela linteis{qúe} puris ſubi-<lb/>gat, uti ſigna marmorea nuda curantur. </s> <s xml:id="echoid-s3548" xml:space="preserve">Hæc autem ηα***σις græce dici-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s3549" xml:space="preserve">Ita obſtans cæræ punicæ lorica nõ patitur, nec lunæ ſplendorem, nec <lb/>ſolis radios lambendo eripere ex his politionibus colorem. </s> <s xml:id="echoid-s3550" xml:space="preserve">Quæ autem <lb/>in Epheſiorum metallis fuerũt officinæ, nunc traiectæ ſunt ideo Romara, <pb o="181" file="0235" n="235" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> quòdid genus uenæ poſtea est inuentum Hiſpaniæ regionibus, ex quarum <lb/>metallis glebæ portantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3551" xml:space="preserve">per publicanos Romæ curantur. </s> <s xml:id="echoid-s3552" xml:space="preserve">Eæ autem <lb/>officinæ ſunt inter ædem Floræ & </s> <s xml:id="echoid-s3553" xml:space="preserve">Quirini. </s> <s xml:id="echoid-s3554" xml:space="preserve">Vitiatur minium admixta <lb/>calce. </s> <s xml:id="echoid-s3555" xml:space="preserve">Ita ſi quis uelit expeririid ſine uitio eſſe, ſic erit faciundũ. </s> <s xml:id="echoid-s3556" xml:space="preserve">Ferrea <lb/>lamina ſumatur, in ea minium imponatur, ad ignẽ collocetur donec lami-<lb/>na candeſcat, cum è candore color immutatus fuerit, erit{qúe} ater, tollatur <lb/>lamina ab igne, & </s> <s xml:id="echoid-s3557" xml:space="preserve">ſi refrigeratum reſtituatur in priſtinum colorem, ſine <lb/>nitio ſe eſſe probabit. </s> <s xml:id="echoid-s3558" xml:space="preserve">Sin autem permanſeritnigro colore, ſigniſicabit ſe <lb/>eſſe uitiatùm. </s> <s xml:id="echoid-s3559" xml:space="preserve">Quæ ſuccurrere potuerunt mihi de minio, dixi. </s> <s xml:id="echoid-s3560" xml:space="preserve">Chryſo-<lb/>colla apportatur à Macedonia, ſoditur autem ex his locis, qui ſunt proxi-<lb/>mi ær arijs metallis. </s> <s xml:id="echoid-s3561" xml:space="preserve">Minium & </s> <s xml:id="echoid-s3562" xml:space="preserve">indicum nominibus ipſis indicant, qui-<lb/>bus in locis procreantur.</s> <s xml:id="echoid-s3563" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div215" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0234-01" xlink:href="note-0234-01a" xml:space="preserve">Faberius <lb/>ſcriba.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div217" type="section" level="1" n="164"> <head xml:id="echoid-head168" xml:space="preserve">DE COLORIBVS QVI ARTE FIVNT. <lb/>CAP. X.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3564" xml:space="preserve">INGREDIAR nunc ad ed, quæ ex alijs generibus tractationum <lb/>temperaturis commutata, recipiunt colorum proprietates. </s> <s xml:id="echoid-s3565" xml:space="preserve">Et primũ <lb/>exponam de atramento, cuius uſus in operibus magnas habet neceßita-<lb/>tes, ut ſint notæ quemadmodum præparentur certis rationibus artiſicio <lb/>rum adid temperaturæ. </s> <s xml:id="echoid-s3566" xml:space="preserve">Nam ædiſicatur locus, uti laconicum, & </s> <s xml:id="echoid-s3567" xml:space="preserve">ex-<lb/>politur marmore ſubtiliter, & </s> <s xml:id="echoid-s3568" xml:space="preserve">leuigatur: </s> <s xml:id="echoid-s3569" xml:space="preserve">anteid, ſit ſornacula habens in <lb/>laconicum nares, & </s> <s xml:id="echoid-s3570" xml:space="preserve">eius præſurnium magna diligentia comprimitur, ne <lb/>flamma extra dißipetur: </s> <s xml:id="echoid-s3571" xml:space="preserve">in ſornace reſina collocatur. </s> <s xml:id="echoid-s3572" xml:space="preserve">Hanc autem ignis <lb/>poteſtas urendo cogit emittere per nares intr a laconic um fuliginem: </s> <s xml:id="echoid-s3573" xml:space="preserve">quæ <lb/>circa parietem & </s> <s xml:id="echoid-s3574" xml:space="preserve">cameræ curuatur am adhæreſcit: </s> <s xml:id="echoid-s3575" xml:space="preserve">inde colle cta partim <lb/>componitur ex gummi ſubacto ad uſum atramenti librarij, reliqua te-<lb/>ctores, glutinum admiſcentes, in parietibus utuntur.</s> <s xml:id="echoid-s3576" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div218" type="section" level="1" n="165"> <head xml:id="echoid-head169" xml:space="preserve">LOCA PRAEFVRNIATA VTI LACONI-<lb/>corum balnearia & hypocauſta.</head> <pb o="182" file="0236" n="236" rhead="M. VITR VV II"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3577" xml:space="preserve">Siautemhæ copiæ nõ fuerint <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0236-01a" xlink:href="fig-0236-01"/> paratæ, ita neceßitatibus erit ad <lb/>miniſtr andum, ne expectatione <lb/>moræ resretineantur. </s> <s xml:id="echoid-s3578" xml:space="preserve">Sarmẽta <lb/>aut tædæ ſchidiæ combur antur, <lb/>cum erũt carbones extinguãtur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3579" xml:space="preserve">Deinde in mortariocum glutino <lb/>ter antur, ita erit atramentũ te-<lb/>ctoribus non inuenuſtum. </s> <s xml:id="echoid-s3580" xml:space="preserve">Non <lb/>minus ſi fex uini arefacta & </s> <s xml:id="echoid-s3581" xml:space="preserve">co-<lb/>cta in fornace fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s3582" xml:space="preserve">ea con-<lb/>trita cum glutino in opere indu-<lb/>cetur, perquàm atramenti ſua-<lb/>uem efficiet colorem, & </s> <s xml:id="echoid-s3583" xml:space="preserve">quo ma <lb/>gis ex meliore uino parabitur, <lb/>non modo atramenti, ſed etiam <lb/>indicicolorem dabit imitari.</s> <s xml:id="echoid-s3584" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div218" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0236-01" xlink:href="fig-0236-01a"> <image file="0236-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0236-01"/> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div220" type="section" level="1" n="166"> <head xml:id="echoid-head170" xml:space="preserve">DE CAERVLEI TEMPERATIONIBVS. <lb/>CAP. XI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3585" xml:space="preserve">CAER VLEI tẽper ationes Alexandriæ primũ ſunt inuentæ, poſt-<lb/>ea item Veſtorius Puteolis inſtituit faciundum. </s> <s xml:id="echoid-s3586" xml:space="preserve">Ratio autem eius. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3587" xml:space="preserve">è quibus est inuenta, ſatis habet admir ationis. </s> <s xml:id="echoid-s3588" xml:space="preserve">Arena enim cum nitri flo-<lb/>re conteritur adeo ſubtiliter, ut efficiatur quemadmodum farina, & </s> <s xml:id="echoid-s3589" xml:space="preserve">æri <lb/>cyprio limis craßis (ut ſcobis) facto immixta conſpergitur, ut conglo-<lb/>meretur. </s> <s xml:id="echoid-s3590" xml:space="preserve">Deinde pilæ manibus uer ſando efficiuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3591" xml:space="preserve">ita colligantur <lb/>ut inareſcant. </s> <s xml:id="echoid-s3592" xml:space="preserve">Eæ aridæ componuntur in urceo fictili, urceus in fornace <lb/>ponitur, ita æs, & </s> <s xml:id="echoid-s3593" xml:space="preserve">ea arena ab ignis uehementia conferueſcendo cum co-<lb/>aruerint, inter ſedando, & </s> <s xml:id="echoid-s3594" xml:space="preserve">accipiendo ſudores, à proprietatibus diſce-<lb/>dunt, ſuis{qúe} rebus per ignis uehementiã confecti, cæruleo rediguntur co-<lb/>lore. </s> <s xml:id="echoid-s3595" xml:space="preserve">Vſta uero, quæ ſatis habet utilitatis in operibus tectorijs, ſic tempe-<lb/>ratur. </s> <s xml:id="echoid-s3596" xml:space="preserve">Gleba ſilis boni coquitur, ut ſit in igne candens, ea autem aceto ex-<lb/>tinguitur, & </s> <s xml:id="echoid-s3597" xml:space="preserve">efficitur purpureo colore.</s> <s xml:id="echoid-s3598" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="183" file="0237" n="237" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VII."/> </div> <div xml:id="echoid-div221" type="section" level="1" n="167"> <head xml:id="echoid-head171" xml:space="preserve">QVOMODO FIAT CERVSSA ET AERVGO <lb/>& ſandaraca. CAP. XII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3599" xml:space="preserve">DE ceruſſa, ærugine{qúe}, quam noſtri ærucam uocant, non est alie-<lb/>num quemadmodum comparetur dicere. </s> <s xml:id="echoid-s3600" xml:space="preserve">Rhodij enim in dolijs <lb/>ſarmenta componentes acetum ſuffundunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3601" xml:space="preserve">ſupra ſarmenta plumbe-<lb/>as maſſas collocant: </s> <s xml:id="echoid-s3602" xml:space="preserve">deinde dolia operculis obturant ne ſpir amentum ob-<lb/>turata emittant, poſt certum tempus aperientes inueniunt è maßis plum-<lb/>beis ceruſſam. </s> <s xml:id="echoid-s3603" xml:space="preserve">Eadem ratione lamellas æreas collocantes, efficiunt ærugi <lb/>nem, quæ æruca appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s3604" xml:space="preserve">Ceruſſauero cum in fornace coquitur, muta <lb/>to colore ad ignis incendiũ, efficitur ſandaraca. </s> <s xml:id="echoid-s3605" xml:space="preserve">Id autẽ incendio facto ex <lb/>caſu didicerunt homines, & </s> <s xml:id="echoid-s3606" xml:space="preserve">ea multo meliorem uſum præſtat, quàm quæ <lb/>de metallis per ſenata foditur.</s> <s xml:id="echoid-s3607" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div222" type="section" level="1" n="168"> <head xml:id="echoid-head172" xml:space="preserve">QVOMODO FIAT OSTRVM COLORVM OM <lb/>nium factitiorum excellentißimum. CAP. XIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3608" xml:space="preserve">INCIPIAM nunc de oſtro dicere, quod & </s> <s xml:id="echoid-s3609" xml:space="preserve">charißimam, & </s> <s xml:id="echoid-s3610" xml:space="preserve">excel-<lb/>lentißimam habet, præter hos colores, aſpectus ſuauitatem. </s> <s xml:id="echoid-s3611" xml:space="preserve">Id autem <lb/>excipitur ex conchylio marino, è quo purpur a inficitur, cuius non mino-<lb/>res ſunt quàm cæter arum naturæ rerum conſider antibus admir ationes, <lb/>quòd habet non in omnibus locis, quibus naſcitur, unius generis colorem, <lb/>ſed ſolis curſu natur aliter temper atur. </s> <s xml:id="echoid-s3612" xml:space="preserve">Ita quod legitur Ponto & </s> <s xml:id="echoid-s3613" xml:space="preserve">Gal-<lb/>lia, quòd hæregiones ſunt proximæ adſeptentrionem, est atrum, progre <lb/>dientibus inter ſeptentrionem & </s> <s xml:id="echoid-s3614" xml:space="preserve">occidentem, inuenitur liuidum. </s> <s xml:id="echoid-s3615" xml:space="preserve">Quod <lb/>autem legitur ad æquinoctialem orientem & </s> <s xml:id="echoid-s3616" xml:space="preserve">occidentem, inuenitur uio-<lb/>laceo colore. </s> <s xml:id="echoid-s3617" xml:space="preserve">Quod uero meridianis regionibus excipitur, rubra procre <lb/>atur poteſtate, & </s> <s xml:id="echoid-s3618" xml:space="preserve">ideo hoc rubrũ Rhodo etiam inſula creatur, cæteris <lb/>eiuſmodiregionibus, quæ proximæ ſunt ſolis curſui. </s> <s xml:id="echoid-s3619" xml:space="preserve">Eaconchylia cũ ſunt <lb/>lecta, ferramentis circa ſcinduntur, è quibus plagis purpurea ſanies, uti <lb/>lachryma profluens excuſſa in mortarijs, terendo compar atur, & </s> <s xml:id="echoid-s3620" xml:space="preserve">quod <lb/>ex concharum marinarum teſtis eximitur, ideo oſtrum est uocitatum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3621" xml:space="preserve">Id autem propter ſalſuginem cito fit ſiticuloſum, niſimelhabeat circum-<lb/>fuſum.</s> <s xml:id="echoid-s3622" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="184" file="0238" n="238" rhead="M. VITR VV II"/> </div> <div xml:id="echoid-div223" type="section" level="1" n="169"> <head xml:id="echoid-head173" xml:space="preserve">DE PVRPVREIS COLORIBVS. <lb/>CAP. XIIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3623" xml:space="preserve">FIVNT etiam purpureicolores infecta creta rubiæ radice, et hyſgi <lb/>no: </s> <s xml:id="echoid-s3624" xml:space="preserve">non minus & </s> <s xml:id="echoid-s3625" xml:space="preserve">ex floribus alij colores. </s> <s xml:id="echoid-s3626" xml:space="preserve">Ita tectores cum uolunt <lb/>ſile Atticum imitari, uiolam aridam conijcientes in uas cum aqua confer-<lb/>ueſcere faciunt ad ignem: </s> <s xml:id="echoid-s3627" xml:space="preserve">deinde cum est temper atum conijciunt in linte-<lb/>um, & </s> <s xml:id="echoid-s3628" xml:space="preserve">inde manibus exprimentes, recipiunt in mortarium aquam ex uio-<lb/>lis coloratam, & </s> <s xml:id="echoid-s3629" xml:space="preserve">ex ea eretriam infundentes & </s> <s xml:id="echoid-s3630" xml:space="preserve">eam terentes, efficiunt ſi <lb/>lis Attici colorem. </s> <s xml:id="echoid-s3631" xml:space="preserve">Eadem ratione uacinium temper antes, & </s> <s xml:id="echoid-s3632" xml:space="preserve">lac miſcen-<lb/>tes, purpuram faciunt elegantem. </s> <s xml:id="echoid-s3633" xml:space="preserve">Item qui non poſſunt chryſocolla pro-<lb/>pter caritatem uti, herba, quæ luteum appellatur, ceruleum inficiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3634" xml:space="preserve"><lb/>utuntur uiridißimo colore. </s> <s xml:id="echoid-s3635" xml:space="preserve">Hæc autem infectiua appellantur. </s> <s xml:id="echoid-s3636" xml:space="preserve">Item pro-<lb/>pter inopiam coloris indici, cretam ſelinuſiam, aut anulariam, quod Græ <lb/>ci ***αλον appellant inficientes, imitationem faciunt indici coloris. </s> <s xml:id="echoid-s3637" xml:space="preserve">Qui-<lb/>bus rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s3638" xml:space="preserve">rebus ad diſpoſitionem firmitatis, quibus{qúe} decor as o-<lb/>porteat fieri pictur as: </s> <s xml:id="echoid-s3639" xml:space="preserve">item quas habeant omnes colores in ſe poteſtates, <lb/>ut mihi ſuccurrere potuit, in hoc libro perſcripſi. </s> <s xml:id="echoid-s3640" xml:space="preserve">Itaque omnes ædifica-<lb/>tionum perfectiones, quam habere debeant oportunitatem, ratioci <lb/>nationibus ſeptem uoluminibus ſunt finitæ. </s> <s xml:id="echoid-s3641" xml:space="preserve">In ſequenti au-<lb/>tem de aqua, ſi quibus locis non fuerit, quemadmo-<lb/>dum inueniatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3642" xml:space="preserve">qua ratione ducatur, <lb/>quibus{qúe} rebus, ſierit ſalubris & </s> <s xml:id="echoid-s3643" xml:space="preserve"><lb/>idonea probetur, <lb/>explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s3644" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0238-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0238-01"/> </figure> <pb o="185" file="0239" n="239" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> </div> <div xml:id="echoid-div224" type="section" level="1" n="170"> <head xml:id="echoid-head174" xml:space="preserve">M. VITRVVII <lb/>DE ARCHITECTVRA, <lb/>LIBER OCTAVVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3645" xml:space="preserve">DE SEPTEM SAPIENTIBVS THALES <lb/>Mileſius omnium rerum principium aquam est pro-<lb/>feſſus, Heraclitus ignem, Magorum ſacer dotes aquam <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3646" xml:space="preserve">ignem, Euripedes auditor Anaxagoræ, quem phi-<lb/>loſophum Athenienſes ſcenicum appellauerunt, aëra <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3647" xml:space="preserve">terram, eam{qúe} ex cœleſtium hymbrium conceptionibus inſeminatam, <lb/>fœtus gentium, & </s> <s xml:id="echoid-s3648" xml:space="preserve">omnium animalium in mundo procreauiſſe: </s> <s xml:id="echoid-s3649" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3650" xml:space="preserve">quæ ex <lb/>ea eſſent prognata cũ diſſoluerẽtur, temporũneceßitate coacta, in eddẽ <lb/>redire: </s> <s xml:id="echoid-s3651" xml:space="preserve">quæ{qúe} de aëre naſcerentur item in cœliregiones reuerti, ne in-<lb/>teritiones recipere, ſed diſſolutione mutata, in eandem recidere, in qua an <lb/>te fuer ãt proprietatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s3652" xml:space="preserve">Pythagor as uero, Empedocles, Epicharmus, alij{qúe} <lb/>Phyſici et Philoſophi, hæc principia quatuor eſſe propoſuerunt, aërem, <lb/>ignem, aquam, terram, eorum{qúe} inter ſecohærentes natur ali figur atione <lb/>ex generum diſcriminibus efficere qualitates. </s> <s xml:id="echoid-s3653" xml:space="preserve">Animaduertimus uero nõ <lb/>ſolum naſcentia ex his eſſe procreata, ſed etiam res omnes non ali ſine eo <lb/>rum poteſtate, ne creſcere, nec tueri. </s> <s xml:id="echoid-s3654" xml:space="preserve">Nam corpora ſine ſpiriture-<lb/>dundãtia, non poſſunt habere uitam, niſi aër influens cum incremento ſe <lb/>cerit auctus & </s> <s xml:id="echoid-s3655" xml:space="preserve">remißiones continenter. </s> <s xml:id="echoid-s3656" xml:space="preserve">Calor is uero ſinon fuerit in cor-<lb/>pore inſta compar atio, non erit ſpiritus animalis, ne erectio firma, ci-<lb/>bi{qúe} uires non poterunt habere concoctionis temper atur am. </s> <s xml:id="echoid-s3657" xml:space="preserve">Item ſi non-<lb/>terreſtricibo membra corporis alantur, deficientur, et ita à terreni prin-<lb/>cipij mixtione erunt deſerta. </s> <s xml:id="echoid-s3658" xml:space="preserve">Animalia uero ſi fuerint ſine humoris pote <lb/>ſtate, exanguinata & </s> <s xml:id="echoid-s3659" xml:space="preserve">exucta à principiorum liquore inter areſcent. </s> <s xml:id="echoid-s3660" xml:space="preserve">Igi-<lb/>tur diuina mens, quæ propriè neceſſaria eſſent gentibus, non conſtituit <lb/>difficilia & </s> <s xml:id="echoid-s3661" xml:space="preserve">chara, uti ſunt margaritæ, aurum, argentum, cætera{qúe} quæ <lb/>nec corpus, nec natur a deſider at: </s> <s xml:id="echoid-s3662" xml:space="preserve">ſed ſine quibus mortalium uit a non po-<lb/>teſt eſſe tuta, effudit ad manum parata per omnem mundum. </s> <s xml:id="echoid-s3663" xml:space="preserve">Ita ex his <lb/>ſi quid forte deſit in corpore ſpiritus, ad reſtituendum aër aßignatus, id <pb o="186" file="0240" n="240" rhead="M. VITR VV II"/> præſtat. </s> <s xml:id="echoid-s3664" xml:space="preserve">Appar atus autem ad auxilia caloris, ſolis impetus, & </s> <s xml:id="echoid-s3665" xml:space="preserve">ignis in-<lb/>uentus, tutiorem efficit uitam: </s> <s xml:id="echoid-s3666" xml:space="preserve">item terrenus fructus eſcarum præſtans co <lb/>pias, ſuperuacuis deſider ationibus alit & </s> <s xml:id="echoid-s3667" xml:space="preserve">nutrit animalia paſcendo con-<lb/>tinenter. </s> <s xml:id="echoid-s3668" xml:space="preserve">Aqua uero non ſolum potus, ſed infinitas uſui præbendo neceßi <lb/>tates gratas (quòd est gratuita) præſtat utilitates. </s> <s xml:id="echoid-s3669" xml:space="preserve">Ex eo etiam qui ſa-<lb/>cerdotia gerunt moribus Aegyptiorum, oſtendunt omnes res è liquoris <lb/>poteſtate conſiſtere: </s> <s xml:id="echoid-s3670" xml:space="preserve">ita cum hydriam tegunt, quæ ad templum ædem{qúe} <lb/>caſta religione refertur, tunc in terra procumbentes manibus ad cœlum<unsure/> <lb/>ſublatis, inuentionibus gratias agunt diuinæ benignitatis.</s> <s xml:id="echoid-s3671" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div225" type="section" level="1" n="171"> <head xml:id="echoid-head175" xml:space="preserve">DE AQVAE INVENTIONIBVS. <lb/>CAPVT. I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3672" xml:space="preserve">CVM ergo et à Phyſicis, et à Philoſophis, et ab ſacer dotibus iudice-<lb/>tur ex poteſtate aquæ omnes res conſtare, putaui, quoniam in prio <lb/>ribus ſeptẽ uoluminibus rationes ædificiorum ſunt expoſitæ, in hoc opor <lb/>tere de inuentionibus aquæ, quas{qúe} habe at in locorum proprietatibus uir <lb/>tutes, quibus{qúe} rationibus ducatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3673" xml:space="preserve">quemadmodum item ea probetur, <lb/>ſcribere. </s> <s xml:id="echoid-s3674" xml:space="preserve">Eſt enim maxime neceſſaria, & </s> <s xml:id="echoid-s3675" xml:space="preserve">ad uitã & </s> <s xml:id="echoid-s3676" xml:space="preserve">ad delectationes, et <lb/>ad uſum quotidianũ. </s> <s xml:id="echoid-s3677" xml:space="preserve">Ea autem facilior erit, ſi fontes erunt aperti, & </s> <s xml:id="echoid-s3678" xml:space="preserve">fluen <lb/>tes. </s> <s xml:id="echoid-s3679" xml:space="preserve">Sin autem non profluent, quærenda ſub terra ſunt capita & </s> <s xml:id="echoid-s3680" xml:space="preserve">colligen <lb/>da, quæ ſic erunt experiunda, uti procũbatur in dentes, antequàm ſol ex-<lb/>ortus fuerit, in locis quibus erit quærendum, & </s> <s xml:id="echoid-s3681" xml:space="preserve">in terra mento collocato <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3682" xml:space="preserve">fulsto, proſpiciã ur eæ regiones. </s> <s xml:id="echoid-s3683" xml:space="preserve">Sic enim non err abit excelſius quàm <lb/>oporteat uiſus, cum erit immotum mentum, ſed ad libr atam altitudinem <lb/>in regionibus certa finitione deſignabit.</s> <s xml:id="echoid-s3684" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div226" type="section" level="1" n="172"> <head xml:id="echoid-head176" xml:space="preserve">PROCVMBENTIS IN DENTES VT A <lb/>terreno uapore aquæ ſubſidentia inueniatur <lb/>figura.</head> <pb o="187" file="0241" n="241" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> <figure> <image file="0241-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0241-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3685" xml:space="preserve">Tunc in quibus locis uidebũtur humores ſeconcriſpantes, & </s> <s xml:id="echoid-s3686" xml:space="preserve">in aëra <lb/>ſurgentes, ibi fodiatur: </s> <s xml:id="echoid-s3687" xml:space="preserve">non enim in ſicco loco hoc ſignum poteſt fieri. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3688" xml:space="preserve">Item animaduertendum est quærentibus aquam, quo genere ſint loca. </s> <s xml:id="echoid-s3689" xml:space="preserve"><lb/>Certaenim ſunt in quibus naſcitur. </s> <s xml:id="echoid-s3690" xml:space="preserve">Incerta, tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s3691" xml:space="preserve">exilis & </s> <s xml:id="echoid-s3692" xml:space="preserve">non alta, <lb/>est copia, ea erit non optimo ſapore. </s> <s xml:id="echoid-s3693" xml:space="preserve">Item ſabulone ſoluto, tenuis:</s> <s xml:id="echoid-s3694" xml:space="preserve">ſed ſiin <lb/>ſerioribus locis inuenietur, ea erit limoſa & </s> <s xml:id="echoid-s3695" xml:space="preserve">inſuauis. </s> <s xml:id="echoid-s3696" xml:space="preserve">In terr a autem ni-<lb/>graſudores & </s> <s xml:id="echoid-s3697" xml:space="preserve">ſtillæ exiles inueniuntur, quæ exhybernis tempeſtatibus <lb/>collectæ in ſpißis & </s> <s xml:id="echoid-s3698" xml:space="preserve">ſolidis locis ſubſidunt, eæ habent optimum ſaporem. </s> <s xml:id="echoid-s3699" xml:space="preserve"><lb/>Glarea uero mediocres et non certæ uenæ reperiuntur, eæ quoq; </s> <s xml:id="echoid-s3700" xml:space="preserve">egregia <lb/>ſunt ſuauitate. </s> <s xml:id="echoid-s3701" xml:space="preserve">Item ſabulone maſculo, arenaá; </s> <s xml:id="echoid-s3702" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3703" xml:space="preserve">carbunculo, certiores <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3704" xml:space="preserve">ſtabiliores ſunt copiæ, eæ{qúe} ſunt bono ſapore. </s> <s xml:id="echoid-s3705" xml:space="preserve">Rubro ſaxo & </s> <s xml:id="echoid-s3706" xml:space="preserve">copio-<lb/>ſæ, & </s> <s xml:id="echoid-s3707" xml:space="preserve">bonæ, ſinon per interuenia dilabantur & </s> <s xml:id="echoid-s3708" xml:space="preserve">liqueſcant. </s> <s xml:id="echoid-s3709" xml:space="preserve">Sub radici-<lb/>bus autem montium, & </s> <s xml:id="echoid-s3710" xml:space="preserve">inſaxis ſilicibus, uberiores et affluentiores, eæ{qúe} <lb/>frigidiores ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s3711" xml:space="preserve">ſalubriores. </s> <s xml:id="echoid-s3712" xml:space="preserve">Campeſtribus autem fontibus ſalſæ, gra- <pb o="188" file="0242" n="242" rhead="M. VITRV VII"/> ues, tepidæ, non ſuaues: </s> <s xml:id="echoid-s3713" xml:space="preserve">niſi quæ ex montibus ſub terra ſubmanãtes erum <lb/>punt in medios campos, & </s> <s xml:id="echoid-s3714" xml:space="preserve">ubi ſunt arborum umbris contectæ, præſtant <lb/>montanorum ſontium ſuauitatem. </s> <s xml:id="echoid-s3715" xml:space="preserve">Signa autem quibus terrarum gencri-<lb/>bus ſuberunt aquæ, præter quod ſupraſcriptũ est, hæc erunt: </s> <s xml:id="echoid-s3716" xml:space="preserve">ſi inuenien-<lb/>tur naſcentia, tenuis iuncus, ſalix erratica, alnus, uitex, arundo, hedera, <lb/>alia{qúe} quæ eiuſmodi ſunt, quæ non poſſunt naſci, nec ali per ſe, ſine humo <lb/>re. </s> <s xml:id="echoid-s3717" xml:space="preserve">Solent autẽ eadem in lacunis nata eſſe, quæ ſidentes præter reliquum <lb/>agrum excipiunt aquam ex hymbribus, & </s> <s xml:id="echoid-s3718" xml:space="preserve">agris per hyemem, diutiusque <lb/>propter capacitatem conſeruant humorem, quibus non est credendum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3719" xml:space="preserve">Sed quibus regionibus & </s> <s xml:id="echoid-s3720" xml:space="preserve">terris, non lacunis, ea ſigna naſcuntur nõ ſata, <lb/>ſed natur aliter per ſe creata, ibiest quærenda. </s> <s xml:id="echoid-s3721" xml:space="preserve">In quibuslocis eæ non ſi-<lb/>gniſicabuntur inuentiones, ſic erunt experiundæ. </s> <s xml:id="echoid-s3722" xml:space="preserve">Fodiatur quoquouer-<lb/>ſus locus latus ne minus pedes quin, ineo{qúe} collocetur circiter ſolis oc-<lb/>caſum ſcaphium æreum, aut plumbeum, aut peluis, ex his quod erit para <lb/>tum: </s> <s xml:id="echoid-s3723" xml:space="preserve">id{qúe} intrinſecus oleo ungatur, ponatur{qúe} inuer ſum & </s> <s xml:id="echoid-s3724" xml:space="preserve">ſumma foſſu-<lb/>ra operiatur arundinibus, aut fronde, ſupra terra obruatur: </s> <s xml:id="echoid-s3725" xml:space="preserve">tum poſte-<lb/>ro die aperiatur, et ſi in uaſe ſtillæ ſudores{qúe} erunt, is locus habebit aquã. </s> <s xml:id="echoid-s3726" xml:space="preserve"><lb/>Item ſiuas ex creta factum non coctum, in ea ſoßione eadem ratione oper <lb/>tum, poſitum fuerit, ſi is locus aquã habuerit, cum apertum fuerit, uas hu-<lb/>midum erit, & </s> <s xml:id="echoid-s3727" xml:space="preserve">etiam diſſoluetur ab humore. </s> <s xml:id="echoid-s3728" xml:space="preserve">Vellus{qúe} lanæ ſi collocatum <lb/>erit in ea foſſura, in ſequenti autem die de eo aqua expreſſa erit, ſignifica <lb/>bit eum locum habere copiam. </s> <s xml:id="echoid-s3729" xml:space="preserve">Non minus ſi lucerna concinnata, oleique <lb/>plena & </s> <s xml:id="echoid-s3730" xml:space="preserve">accenſa, in eo loco operta fuerit collocata, & </s> <s xml:id="echoid-s3731" xml:space="preserve">poſtero die non <lb/>erit exucta, ſed habuerit reliquias olei & </s> <s xml:id="echoid-s3732" xml:space="preserve">ellychnij, ipſa{qúe} humida inue-<lb/>nietur, indicabit eum locum habere aquam: </s> <s xml:id="echoid-s3733" xml:space="preserve">ideo quòd omnis tepor adſe <lb/>ducit humores. </s> <s xml:id="echoid-s3734" xml:space="preserve">Item in eolocoignis ſifactus fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s3735" xml:space="preserve">percalefacta terra, <lb/>et aduſta, uaporem nebuloſum ex ſe ſuſcitauerit, is locus habebit aquam. </s> <s xml:id="echoid-s3736" xml:space="preserve"><lb/>Cum hæc ita erunt pertentata, & </s> <s xml:id="echoid-s3737" xml:space="preserve">quæ ſupra ſcripta ſunt ſigna inuenta, <lb/>tum deprimendus est puteus in eo loco: </s> <s xml:id="echoid-s3738" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3739" xml:space="preserve">ſicaput erit aquæ inuentum <lb/>plures ſunt circa fodiendi, & </s> <s xml:id="echoid-s3740" xml:space="preserve">per ſpecus in unum locum omnes conducen <lb/>di. </s> <s xml:id="echoid-s3741" xml:space="preserve">Hæc autem maxime in montibus & </s> <s xml:id="echoid-s3742" xml:space="preserve">regionibus ſeptentrionalibus ſunt <lb/>quærenda, eo quòd in his & </s> <s xml:id="echoid-s3743" xml:space="preserve">ſuauiora, & </s> <s xml:id="echoid-s3744" xml:space="preserve">ſalubriora, & </s> <s xml:id="echoid-s3745" xml:space="preserve">copioſiora inue <lb/>niuntur: </s> <s xml:id="echoid-s3746" xml:space="preserve">auerſi enim ſunt ſolis curſui, & </s> <s xml:id="echoid-s3747" xml:space="preserve">in his locis primum crebræ ſunt <lb/>@rbores & </s> <s xml:id="echoid-s3748" xml:space="preserve">ſyluoſæ, ipſi{qúe} montes ſuas habent umbras obſtantes, ut radij <pb o="189" file="0243" n="243" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> blis non directi perueniant ad terram, necpoßint humores exugere. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3749" xml:space="preserve">Iterualla quoq; </s> <s xml:id="echoid-s3750" xml:space="preserve">montium maxime recipiunt hymbres, & </s> <s xml:id="echoid-s3751" xml:space="preserve">propter ſylua <lb/>tum crebritatem, niues ibi ab umbris arborum & </s> <s xml:id="echoid-s3752" xml:space="preserve">montium diutius con-<lb/>ſruantur: </s> <s xml:id="echoid-s3753" xml:space="preserve">deinde liquatæ per terræ uenas percolantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3754" xml:space="preserve">ita perueni-<lb/>uit adinfimas montium radiεes, ex quibus profluentes fontium erumpũ@ <lb/>@uctus. </s> <s xml:id="echoid-s3755" xml:space="preserve">Campeſtribus autem locis contrario non poſſunt habericopiæ, <lb/>@uæ & </s> <s xml:id="echoid-s3756" xml:space="preserve">ſi ſint, non poſſunt habere ſalubritatem, quòd ſolis uehemens im-<lb/>@etus, propter nullam obſtantiam umbrarũ eripit exhauriendo feruens <lb/>explanitie camporum humorem: </s> <s xml:id="echoid-s3757" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3758" xml:space="preserve">ſi quæ ibi ſunt aquæ apparentes, ex <lb/>hi, quod est leuißimum tenuißimum{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s3759" xml:space="preserve">ſubtili ſalubritate, aèr auocans <lb/>diſ@pat in impetum cœli, quæ{qúe} grauißunæ duræ{qúe}, & </s> <s xml:id="echoid-s3760" xml:space="preserve">inſuaues ſunt pa@ <lb/>@@s, eæ in fontibus campeſtribus relinquuntur.</s> <s xml:id="echoid-s3761" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div227" type="section" level="1" n="173"> <head xml:id="echoid-head177" xml:space="preserve">DE AQVA HYMBRIVM. <lb/>CAP. II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3762" xml:space="preserve">ITAQVE quæ ex hymbribus aqua colligitur, ſalubriores habet u@@ <lb/>tutes, eo quòd eligitur ex omnibus fontibus leuißimis ſubtilibus{qúe} te-<lb/>nuitatibus: </s> <s xml:id="echoid-s3763" xml:space="preserve">deinde per aëris exercitationem percolata tempeſtatibus li-<lb/>queſcendo peruenit adterram. </s> <s xml:id="echoid-s3764" xml:space="preserve">Etiam{qúe} nõ crebriter in campis confluun@ <lb/>hymbres:</s> <s xml:id="echoid-s3765" xml:space="preserve">ſed in montibus, aut ad ipſos montes ideo, quòd humores ex te@ <lb/>ra matutino ſolis ortu moti, cum ſunt egreßi, in quamcunq; </s> <s xml:id="echoid-s3766" xml:space="preserve">partem cœli, <lb/>ſunt proclinati, trudunt aëra, deinde cum ſunt moti propter uacuitatem <lb/>loci, poſt ſe recipiunt aëris ruentes undas. </s> <s xml:id="echoid-s3767" xml:space="preserve">Aër autem cum ruit trudens <lb/>quocunq; </s> <s xml:id="echoid-s3768" xml:space="preserve">humorem præuium, ſpiritus, et impetus, & </s> <s xml:id="echoid-s3769" xml:space="preserve">undas creſcentes fa <lb/>cit uentorum. </s> <s xml:id="echoid-s3770" xml:space="preserve">A uentis autem quocunq; </s> <s xml:id="echoid-s3771" xml:space="preserve">feruntur humores conglobati, ex <lb/>fontibus & </s> <s xml:id="echoid-s3772" xml:space="preserve">fluminibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3773" xml:space="preserve">paludibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3774" xml:space="preserve">pelago, cum tepore ſolis contin <lb/>guntur, exhauriuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3775" xml:space="preserve">itatolluntur in altitudinë nubes, eæ deinde cum <lb/>aëris unda nitentes, cum perueniunt ad montes, ab eorum offenſa, & </s> <s xml:id="echoid-s3776" xml:space="preserve">pro <lb/>cellis propter plenitatem & </s> <s xml:id="echoid-s3777" xml:space="preserve">grauitatem, liqueſcendo diſperguntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3778" xml:space="preserve"><lb/>ita diffunduntur in terras. </s> <s xml:id="echoid-s3779" xml:space="preserve">Vaporem autem & </s> <s xml:id="echoid-s3780" xml:space="preserve">nebulas & </s> <s xml:id="echoid-s3781" xml:space="preserve">humores ex <lb/>terranaſci, hæc uidetur efficere ratio, quòd ea habetin ſe, & </s> <s xml:id="echoid-s3782" xml:space="preserve">calores fer-<lb/>uidos, & </s> <s xml:id="echoid-s3783" xml:space="preserve">ſpiritus immanes, refrigerationes{qúe}, & </s> <s xml:id="echoid-s3784" xml:space="preserve">aquarum magnam mul <lb/>titudinem. </s> <s xml:id="echoid-s3785" xml:space="preserve">Exεeo cum refriger atur noctu, uentorum ftatus oriuntur per <pb o="190" file="0244" n="244" rhead="M. VITRV VII"/> tenebras, & </s> <s xml:id="echoid-s3786" xml:space="preserve">ab humidis locis egrediuntur in altitudinem nubes, ſolorins <lb/>impetu tangit orbemterræ, tum aër ab ſole percalefactus cum roribus@x <lb/>terra tollit humores. </s> <s xml:id="echoid-s3787" xml:space="preserve">Licet & </s> <s xml:id="echoid-s3788" xml:space="preserve">ex balneis exemplum capere. </s> <s xml:id="echoid-s3789" xml:space="preserve">Nullæ enm <lb/>cameræ, quæ ſunt caldariorũ, ſupraſe poſſunt habere fontes: </s> <s xml:id="echoid-s3790" xml:space="preserve">ſed cœl@m <lb/>quod est ibi, ex præfurnijs ab ignis uapore percalefactum, corripit exp@ <lb/>uimentis aquam, & </s> <s xml:id="echoid-s3791" xml:space="preserve">aufert ſecum in camerarum curuatur as, & </s> <s xml:id="echoid-s3792" xml:space="preserve">eam ſuſt@ <lb/>net. </s> <s xml:id="echoid-s3793" xml:space="preserve">Ideo quòd ſemper uapor calidus: </s> <s xml:id="echoid-s3794" xml:space="preserve">in altitudinem ſe trudit, et primo n@ <lb/>remittitur propter breuitatem, ſimul autem plus humoris habet cong-<lb/>ſtum, non poteſt ſuſtineri propter grauitatem, ſed ſtillat ſupralauanti@m <lb/>capita. </s> <s xml:id="echoid-s3795" xml:space="preserve">Ita quoq; </s> <s xml:id="echoid-s3796" xml:space="preserve">eadë ratione cœleſtis aẽr cum ab ſole percipit calor@m, <lb/>ex omnibus locis hauriendo tollit humores, & </s> <s xml:id="echoid-s3797" xml:space="preserve">congregat ad nubes. </s> <s xml:id="echoid-s3798" xml:space="preserve">Ita <lb/>enim terra feruore tacta eijcit humores, ut corpus hominis ex calore imit <lb/>tit ſudores. </s> <s xml:id="echoid-s3799" xml:space="preserve">Indices autem ſunt eius rei uenti, ex quibus qui à frigidißmis <lb/>partibus ueniunt procreati, ſeptentrio & </s> <s xml:id="echoid-s3800" xml:space="preserve">aquilo, extenuatos ſiccitaibus <lb/>in aëre flatus ſpirant. </s> <s xml:id="echoid-s3801" xml:space="preserve">Auſter uero & </s> <s xml:id="echoid-s3802" xml:space="preserve">reliqui, qui à ſolis curſuimpetum fa <lb/>ciunt, ſunt humidißimi, & </s> <s xml:id="echoid-s3803" xml:space="preserve">ſemper apportant hymbres: </s> <s xml:id="echoid-s3804" xml:space="preserve">quòd percalefacti <lb/>abregionibus feruidis adueniunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3805" xml:space="preserve">ex omnibus terris lambenteseripi-<lb/>unt humores, & </s> <s xml:id="echoid-s3806" xml:space="preserve">itaeos profundunt ad ſeptentrionales regiones. </s> <s xml:id="echoid-s3807" xml:space="preserve">Hæc au <lb/>tem ſic fieri, teſtimonio poſſunt eſſe capita fluminum, quæ orbe terrarum <lb/>chorographijs picta, item{qúe} ſcripta, plurima maxima{qúe} inuemũtur egreſ <lb/>ſa ab ſeptentrione. </s> <s xml:id="echoid-s3808" xml:space="preserve">Primum{qúe} in India Ganges & </s> <s xml:id="echoid-s3809" xml:space="preserve">Indus à Caucaſomonte <lb/>oriuntur: </s> <s xml:id="echoid-s3810" xml:space="preserve">Syria, Tygris & </s> <s xml:id="echoid-s3811" xml:space="preserve">Euphrates: </s> <s xml:id="echoid-s3812" xml:space="preserve">Aſia, item Ponto Boryſthenes, Hy <lb/>panis, Tanais: </s> <s xml:id="echoid-s3813" xml:space="preserve">Colchis, Phaſis: </s> <s xml:id="echoid-s3814" xml:space="preserve">Gallia, Rhodanus: </s> <s xml:id="echoid-s3815" xml:space="preserve">Belgica, Rhenus: </s> <s xml:id="echoid-s3816" xml:space="preserve">citra <lb/>Alpes, Timauus et Padus: </s> <s xml:id="echoid-s3817" xml:space="preserve">Italia Tybris: </s> <s xml:id="echoid-s3818" xml:space="preserve">Mauruſia, quãnoſtri Mauritani <lb/>am appellãt, ex monte Atlante Dyris, qui ortus ex ſeptẽtrionaliregione, <lb/>progreditur per occidentẽ ad lacum Eptabolum, & </s> <s xml:id="echoid-s3819" xml:space="preserve">mutato nomine dici-<lb/>tur Nigir, deinde ex lacu Eptabolo ſub montes deſertos ſubterfluens, per <lb/>meridiana loca manat, et influit in paludẽ Coloe, quæ circũcingit Meroẽ, <lb/>quæ eſt Aethiopũ meridianorum regnum. </s> <s xml:id="echoid-s3820" xml:space="preserve">Ab his{qúe} paludibus ſe circuma <lb/>gens per flumina Aſtaſobam, & </s> <s xml:id="echoid-s3821" xml:space="preserve">Aſtaboram, & </s> <s xml:id="echoid-s3822" xml:space="preserve">alia plura, peruenit per <lb/>montes ad cataractam, ab ea{qúe} ſe præcipitans per ſeptentrionalem per-<lb/>uenit inter Elephantida & </s> <s xml:id="echoid-s3823" xml:space="preserve">Syenem, thebaicos{qúe} in Aegyptum campos, et <lb/>ibi Nilus appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s3824" xml:space="preserve">Ex Mauritania autẽ caput Nili profluere, ex eo ma <lb/>xime cognoſcitur, quòd ex altera parte montis Atlantis ſunt alia capita, <pb o="191" file="0245" n="245" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> item profluentia ad occidentis oceanum, ibi{qúe} naſcuntur lchneumones, <lb/>Crocodili, & </s> <s xml:id="echoid-s3825" xml:space="preserve">aliæ ſimiles beſtiarum piſcium{qúe} naturæ, præter Hippopo-<lb/>tamos. </s> <s xml:id="echoid-s3826" xml:space="preserve">Ergo cum omnia maxima flumina in orbis terr arum deſcriptioni <lb/>bus ab ſeptentrione uideantur profluere, Aphri{qúe} campi, quiſunt in meri <lb/>dianis partibus ſubiecti ſolis curſui, latentes penitus habeant humores, <lb/>nec fontes crebros, amnes{qúe} raros relinquitur, uti multo meliora inueni-<lb/>antur capita fontium, quæ ad ſeptentrionem aquilonemue ſpectant: </s> <s xml:id="echoid-s3827" xml:space="preserve">niſiſi <lb/>inciderint in ſulphuro ſum locum, aut alumino ſum, ſeu bituminoſum-tunc <lb/>enim permutantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3828" xml:space="preserve">aut calidæ aquæ, aut frigidæ odore malo & </s> <s xml:id="echoid-s3829" xml:space="preserve">ſapo-<lb/>re profundunt fontes. </s> <s xml:id="echoid-s3830" xml:space="preserve">Ne{qúe} enim calidæ aquæ est ulla proprietas, ſed fri <lb/>gida aqua cum incidit percurrens in ardentem locum, efferue ſcit, et per-<lb/>calefacta egreditur per uenas extra terram, ideo diutius non poteſt per-<lb/>manere, ſed breui ſpatio fit frigida. </s> <s xml:id="echoid-s3831" xml:space="preserve">Nanq; </s> <s xml:id="echoid-s3832" xml:space="preserve">ſi naturaliter eſſet calida non <lb/>refriger aretur calor eius. </s> <s xml:id="echoid-s3833" xml:space="preserve">Sapor autem & </s> <s xml:id="echoid-s3834" xml:space="preserve">odor, & </s> <s xml:id="echoid-s3835" xml:space="preserve">color eius non reſti-<lb/>tuitur, quòd intinctus & </s> <s xml:id="echoid-s3836" xml:space="preserve">commixtus est propter naturæ raritatem.</s> <s xml:id="echoid-s3837" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div228" type="section" level="1" n="174"> <head xml:id="echoid-head178" xml:space="preserve">DE AQVIS CALIDIS, ET QVAS HABEANT <lb/>uires à diuerſis metallis prodeuntes, & de uariorum fonti <lb/>um, fluminum, lacuumq; natura. <lb/>CAPVT III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s3838" xml:space="preserve">SVNT autem etiam nonnulli fontes calidi, ex quibus profluit aqua ſa <lb/>pore optimo, quæ in potione ita est ſuauis, uti nec fontanalis ab Ca-<lb/>mœnis, nec Martia ſaliens deſideretur. </s> <s xml:id="echoid-s3839" xml:space="preserve">Hæc autem ànatura perficiuntur <lb/>his rationibus: </s> <s xml:id="echoid-s3840" xml:space="preserve">cum in imo per alumen, aut bitumen, ſeu ſulphur ignis ex-<lb/>citatur, ardore percandefacit terram, quæ est circa ſe. </s> <s xml:id="echoid-s3841" xml:space="preserve">Supra ſe autem <lb/>feruidum emittit in ſuperiora loca uaporem, & </s> <s xml:id="echoid-s3842" xml:space="preserve">ita ſi qui in his locis, qui <lb/>ſunt ſupra, fontes dulcis aquænaſcuntur, offenſieo uapore efferueſcunt <lb/>inter uenas, & </s> <s xml:id="echoid-s3843" xml:space="preserve">ita profluunt incorrupto ſapore. </s> <s xml:id="echoid-s3844" xml:space="preserve">Sunt etiam odore & </s> <s xml:id="echoid-s3845" xml:space="preserve">ſa-<lb/>pore non bono frigidi fontes, qui ab inferioribus locis penitus orti, per lo <lb/>ca ardentia tranſeunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3846" xml:space="preserve">ab his per longum ſpatium terræ percurrentes <lb/>refrigerati perueniuntſupra terram, ſapore, odore, colore{qúe} corrupto, <lb/>utiin lyburtina uia flumen Albula, & </s> <s xml:id="echoid-s3847" xml:space="preserve">in Ardeatino fontes frigidieodem <lb/>odore, qui ſulphurati dicuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3848" xml:space="preserve">reliquis locis ſimilibus. </s> <s xml:id="echoid-s3849" xml:space="preserve">Hiautem <pb o="192" file="0246" n="246" rhead="M. VITRV VII"/> cum ſint ſrigidi, ideo uidentur aſpectuſeruere, quòd cum in ardentem le-<lb/>cum alte penitus inciderunt, humore & </s> <s xml:id="echoid-s3850" xml:space="preserve">igni inter ſe congruentibus offen <lb/>ſi, uehementi ſragore ualidos in ſerecipiunt ſpiritus, & </s> <s xml:id="echoid-s3851" xml:space="preserve">ita inflati ui uen-<lb/>ti coacti bullientes crebre per fontes egrediuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3852" xml:space="preserve">Ex his autem qui non <lb/>ſunt aperti, ſed aut ſaxis, aut alia ui detinentur, per anguſtas uenas uehe-<lb/>mentia ſpiritus extrudũtur ad ſummos grumorum tumulos. </s> <s xml:id="echoid-s3853" xml:space="preserve">Ita qui pu <lb/>tant tanta ſe altitudine, qua ſunt grumi, capita ſontium poſſe habere, cum <lb/>aperiunt foſſur as latius, decipiuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3854" xml:space="preserve">Nam utiæneum uas non in ſum-<lb/>mis labris plenum, ſed aquæ menſuram ſuæ capacitatis habens è tribus <lb/>duas partes, operculum{qúe} in eo collocatum cum ignis uehementi ſeruore <lb/>tangatur, percalefiericogit aquam: </s> <s xml:id="echoid-s3855" xml:space="preserve">ea autem propter naturalem rarita-<lb/>tem in ſerecipiens ſeruoris ualidam inflationem, nõ modo implet uas, ſed <lb/>ſpiritibus extollens operculum & </s> <s xml:id="echoid-s3856" xml:space="preserve">creſcens abundat, ſublato autem oper <lb/>culo emißis inflationibus in aëre patenti, rurſus ad ſuũ locum reſidet. </s> <s xml:id="echoid-s3857" xml:space="preserve">Ad <lb/>eundem modum ea capita fontium, cum ſunt anguſtijs compreſſa, ruunt <lb/>in ſummo ſpiritus aquæ bullitus. </s> <s xml:id="echoid-s3858" xml:space="preserve">Simul atque latius ſunt aperti exinaniti <lb/>perraritates liquidæ poteſtatis reſidunt, et reſtituuntur in libr amenti ſui <lb/>proprietatem. </s> <s xml:id="echoid-s3859" xml:space="preserve">Omnis autem aqua calida, ideo quidem est medicamento-<lb/>ſa, quod in præuijs rebus percocta, aliam uirtutem recipit ad uſum. </s> <s xml:id="echoid-s3860" xml:space="preserve">Nã <lb/>ſulphuroſi fontes neruorum labores reficiunt, percalefaciendo exugen-<lb/>do{qúe} caloribus è corporibus humores uitioſos. </s> <s xml:id="echoid-s3861" xml:space="preserve">Aluminoſi autem cũ diſſo <lb/>luta membra corporum paralyſi, aut aliqua ui morbi receperunt, fouen-<lb/>do per patentes uenas refrigerationem contraria caloris ui reficiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3862" xml:space="preserve"><lb/>ex hoc continenter reſtituuntur in antiquam membrorum cur ationem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3863" xml:space="preserve">Bituminoſi autem interioris corporis uitia potionibus purgando, ſolent <lb/>mederi. </s> <s xml:id="echoid-s3864" xml:space="preserve">Est autem aquæ frigidæ genus nitroſum, uti Pinnæ, Veſtinæ, Cu-<lb/>tilijs, alijs{qúe} locis ſimilibus, quod potionibus depurgat, per aluum{qúe} tran-<lb/>ſeundo, etiam ſtrumarum minuit tumores. </s> <s xml:id="echoid-s3865" xml:space="preserve">Vbiuero aurum, argentum, <lb/>ferrum, æs, plumbum, reliquæ{qúe} res earum ſimiles ſodiuntur, fontes inue-<lb/>niuntur copioſi, ſed hi maxime ſunt uitioſi. </s> <s xml:id="echoid-s3866" xml:space="preserve">Habent enim uitia contrariæ <lb/>aquæ calidæ, quàm ſulphur, alumen, bitumẽ emitttit, qui per potiones, cum <lb/>in corpus ineunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3867" xml:space="preserve">per uenas permanando neruos attingunt & </s> <s xml:id="echoid-s3868" xml:space="preserve">artus, <lb/>eos durant inflando. </s> <s xml:id="echoid-s3869" xml:space="preserve">Igitur nerui inflatione turgentes, ex longitudine con <lb/>trabuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3870" xml:space="preserve">ita aut neuricos, aut podagricos efficiũt homines, ido quòd <pb o="193" file="0247" n="247" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> ex durißimis, & </s> <s xml:id="echoid-s3871" xml:space="preserve">ſpißioribus ſrigidißimis{qúe} rebus intinct as habent uena-<lb/>rumraritates. </s> <s xml:id="echoid-s3872" xml:space="preserve">Aquæ autem ſpecies est, quæ cũhabeat non ſatis perluci-<lb/>das uenas, ſpuma, uti flos, natatin ſummo, colore ſimilis uitri purpurei. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3873" xml:space="preserve">Hæc maxime conſider antur Athenis. </s> <s xml:id="echoid-s3874" xml:space="preserve">Ibienim ex huiuſmodilocis & </s> <s xml:id="echoid-s3875" xml:space="preserve">fon <lb/>tibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3876" xml:space="preserve">in aſty, & </s> <s xml:id="echoid-s3877" xml:space="preserve">ad portum Pyræum, ductiſunt ſalientes, è quibus bi-<lb/>bit nemo propter eam cauſam, ſed lauationibus & </s> <s xml:id="echoid-s3878" xml:space="preserve">reliquis rebus utun-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s3879" xml:space="preserve">Bibunt autem ex puteis, & </s> <s xml:id="echoid-s3880" xml:space="preserve">ita uitant eorum uitia. </s> <s xml:id="echoid-s3881" xml:space="preserve">Troezeni non po <lb/>teſt id uitari, quòd omnino aliud genus aquæ non reperitur, niſiquod Cib-<lb/>deli habent. </s> <s xml:id="echoid-s3882" xml:space="preserve">Ita in ca ciuitate, aut omnes, aut maxima parte ſunt pedi-<lb/>bus uitioſi. </s> <s xml:id="echoid-s3883" xml:space="preserve">Ciliciæ uero ciuitate Tarſo flumen est nomine Cydnos, in quo <lb/>podagrici crura macerantes leuantur dolore. </s> <s xml:id="echoid-s3884" xml:space="preserve">Sunt autem & </s> <s xml:id="echoid-s3885" xml:space="preserve">alia multa <lb/>genera, quæ ſuas habent proprietates, uti in Sicilia flumen est Himera, <lb/>quod à fonte cum est progreſſum diuiditur in duas partes, quæ pars pro-<lb/>fluit contra Aetnam, quòdper terræ dulcem ſuccum percurrit, est infini <lb/>ta dulcedine: </s> <s xml:id="echoid-s3886" xml:space="preserve">alter a pars, quæ per eam terr am currit unde ſal foditur, ſal-<lb/>ſum habet ſaporem. </s> <s xml:id="echoid-s3887" xml:space="preserve">Item Parætonio, & </s> <s xml:id="echoid-s3888" xml:space="preserve">quo est iter ad Hammonem, & </s> <s xml:id="echoid-s3889" xml:space="preserve"><lb/>Caßio ad Aegyptum, lacus ſunt paluſtres, qui ita ſunt ſalſi, ut habeant in-<lb/>ſuper ſe ſalem congelatum. </s> <s xml:id="echoid-s3890" xml:space="preserve">Sunt autem & </s> <s xml:id="echoid-s3891" xml:space="preserve">alijs pluribus locis & </s> <s xml:id="echoid-s3892" xml:space="preserve">fontes, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3893" xml:space="preserve">flumina, & </s> <s xml:id="echoid-s3894" xml:space="preserve">lacus, quiper ſalifodinas percurrentes nece ſſario ſalſi per <lb/>ficiuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3895" xml:space="preserve">Alij autẽ per pingues terræ uenas profluentes, uncti oleo erum <lb/>punt, uti Solis (quod oppidum est Ciliciæ) flumẽ nomine Liparis, in quo <lb/>natantes aut lauantes, ab ipſa aqua unguntur. </s> <s xml:id="echoid-s3896" xml:space="preserve">Similiter Aethiopiæ lacus <lb/>est, qui unctos homines efficit, qui in eonatauerint, & </s> <s xml:id="echoid-s3897" xml:space="preserve">in India, qui ſere-<lb/>no cœlo emittit olij magnam multitudinem. </s> <s xml:id="echoid-s3898" xml:space="preserve">Item Carthaginifons est, in <lb/>quo natat inſuper oleum odore, uti ſcobe, citreo, quo oleo etiam pecora <lb/>ſolent ungi. </s> <s xml:id="echoid-s3899" xml:space="preserve">Zacyntho & </s> <s xml:id="echoid-s3900" xml:space="preserve">circa Dyrrachium, & </s> <s xml:id="echoid-s3901" xml:space="preserve">Appolloniã fontes ſunt, <lb/>qui picis magnam multitudinem cum aqua uomunt. </s> <s xml:id="echoid-s3902" xml:space="preserve">Babylone lacus am-<lb/>plißima magnitudine, qui Limne aſphaltis appellatur, habet ſupra natãs <lb/>liquidum bitumen, quo bitumine & </s> <s xml:id="echoid-s3903" xml:space="preserve">latere teſtaceo ſtructo muro Semira-<lb/>mis circundedit Babylonem. </s> <s xml:id="echoid-s3904" xml:space="preserve">Item Ioppein Syria, Arabia{qúe} Numidarum <lb/>lacus ſunt immani magnitudine, qui emittunt bituminis maximas moles, <lb/>quas diripiunt, quihabitant circa. </s> <s xml:id="echoid-s3905" xml:space="preserve">Id autem non est mir andum, nam cre-<lb/>bræ ſunt ibilapicidinæ bituminis duri. </s> <s xml:id="echoid-s3906" xml:space="preserve">Cum ergo per bituminoſam terrã <lb/>uis erumpit aquæ ſecum extrahit, & </s> <s xml:id="echoid-s3907" xml:space="preserve">cum ſit egreſſa extra terram ſecer <pb o="194" file="0248" n="248" rhead="M. VITRV VII"/> nitur, & </s> <s xml:id="echoid-s3908" xml:space="preserve">ita reijcit ab ſebitumen. </s> <s xml:id="echoid-s3909" xml:space="preserve">Etiam{qúe} est in Cappadocia in itinere, <lb/>quod est inter Mazaca & </s> <s xml:id="echoid-s3910" xml:space="preserve">Tuana la cus amplus. </s> <s xml:id="echoid-s3911" xml:space="preserve">In quem lacum pars ſiue <lb/>harundinis, ſiue alij generis ſi demiſſa fucrit, & </s> <s xml:id="echoid-s3912" xml:space="preserve">poſtero die exempta, ea <lb/>pars, quæ fuerit exempta, inuenietur lapidea: </s> <s xml:id="echoid-s3913" xml:space="preserve">quæ autem pars extra aquã <lb/>manſerit, permanet in ſua proprietate. </s> <s xml:id="echoid-s3914" xml:space="preserve">Ad eundem modum Hierapoli <lb/>Phrygiæ efferuet aquæ calidæ multitudo, ex qua circum hortos & </s> <s xml:id="echoid-s3915" xml:space="preserve">uineas <lb/>foßis ductis immittitur. </s> <s xml:id="echoid-s3916" xml:space="preserve">Hæc autem efficitur poſt annum cruſta lapidea, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3917" xml:space="preserve">ita quotannis dextra ac ſiniſtra margines ex terra faciendo inducunt <lb/>eam, & </s> <s xml:id="echoid-s3918" xml:space="preserve">efficiũt his cruſtis in agris ſepta. </s> <s xml:id="echoid-s3919" xml:space="preserve">Hoc autem ita uidetur natur ali <lb/>ter fieri, quòd in his locis & </s> <s xml:id="echoid-s3920" xml:space="preserve">ea terra, quibus is naſcitur ſuccus, ſubest <lb/>coagulinaturæ ſimilis. </s> <s xml:id="echoid-s3921" xml:space="preserve">Deinde cum commixta uis egreditur per ſontes <lb/>extra terram, à ſolis & </s> <s xml:id="echoid-s3922" xml:space="preserve">aëris calore cogitur congelari, ut etiam in areis <lb/>ſalinarijs uidetur. </s> <s xml:id="echoid-s3923" xml:space="preserve">Item ſunt ex amaro ſucco terræ ſontes exeuntes uehe-<lb/>menter amari, ut in Ponto est flumen Hypanis, qui à capite profluit circi <lb/>ter millia quadraginta ſapore dulcißimo: </s> <s xml:id="echoid-s3924" xml:space="preserve">deinde cum peruenit ad locum, <lb/>qui est ab oſtio ad millia centum ſexaginta, admiſcetur ei fonticulus oppi <lb/>do quàm paruulus. </s> <s xml:id="echoid-s3925" xml:space="preserve">Is cum in eum influit, tunc tantam magnitudinem flu-<lb/>minis facit amaram. </s> <s xml:id="echoid-s3926" xml:space="preserve">Ideo quòd per id genus terræ & </s> <s xml:id="echoid-s3927" xml:space="preserve">uenas, unde Sanda-<lb/>racha foditur, ea aqua manando perficitur amara. </s> <s xml:id="echoid-s3928" xml:space="preserve">Hæc autem dißimili-<lb/>bus ſaporibus à terræ proprietate perſiciuntur, uti etiam in fructibus ui-<lb/>detur. </s> <s xml:id="echoid-s3929" xml:space="preserve">Sienim radices arborum, aut uitiũ, aut reliquorũ ſeminum, nõ ex <lb/>terræ proprietatibus ſuccum capiendo ederent fructus, uno genere eſſent <lb/>in omnibus locis & </s> <s xml:id="echoid-s3930" xml:space="preserve">regionibus omniũ ſapores. </s> <s xml:id="echoid-s3931" xml:space="preserve">Sed animaduertimus in-<lb/>ſulam Lesbon uinum protyrum: </s> <s xml:id="echoid-s3932" xml:space="preserve">Maloniam catacecaumenem. </s> <s xml:id="echoid-s3933" xml:space="preserve">Item Lydi-<lb/>am meliton: </s> <s xml:id="echoid-s3934" xml:space="preserve">Siciliam mamertinum: </s> <s xml:id="echoid-s3935" xml:space="preserve">Campaniã falernum: </s> <s xml:id="echoid-s3936" xml:space="preserve">in Terracina & </s> <s xml:id="echoid-s3937" xml:space="preserve"><lb/>Fundis cecubum, reliquis{qúe} locis pluribus innumer abili multitudine gene-<lb/>ra uini uirtutes{qúe} procreari: </s> <s xml:id="echoid-s3938" xml:space="preserve">quæ non aliter poſſunt fieri, niſi cum terre-<lb/>nus humor ſuis proprietatibus ſaporum in radicibus infuſus, enutrit ma-<lb/>teriam, per quam egrediens ad cacumen, profundat proprium loci & </s> <s xml:id="echoid-s3939" xml:space="preserve">ge <lb/>neris ſui fructus ſaporem. </s> <s xml:id="echoid-s3940" xml:space="preserve">Quod ſi terra generibus humorum non eſſet <lb/>dißimilis & </s> <s xml:id="echoid-s3941" xml:space="preserve">diſparata, non tantum in Syria & </s> <s xml:id="echoid-s3942" xml:space="preserve">Arabia in harundinibus, <lb/>et iuncis, hærbis{qúe} omnibus eſſent odores, ne{qúe} arbores thuriſeræ, ne pi <lb/>peris darẽt baccas, nec myrræ glebulas, nec cyrenis in ſerulis laſer naſce <lb/>retur: </s> <s xml:id="echoid-s3943" xml:space="preserve">ſed in omnibus terræ regionibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3944" xml:space="preserve">locis eodë genere omnia pro- <pb o="195" file="0249" n="249" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> arearentur. </s> <s xml:id="echoid-s3945" xml:space="preserve">Has autem uarietates regionibus & </s> <s xml:id="echoid-s3946" xml:space="preserve">locis, inclinatio mundi, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3947" xml:space="preserve">ſolis impetus propius aut longius cur ſum faciendo tales efficit terræ <lb/>humores, quæ qualitates non ſolum in his rebus, ſed etiam in pecoribus et <lb/>armentis diſcernuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3948" xml:space="preserve">Hæc non ita dißimiliter efficerentur, niſiproprie <lb/>tates ſingularũ terr arũ in regionibus ad ſolis poteſtatem temper arëtur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3949" xml:space="preserve">Sunt enim Bœotiæ flumina Cephyſus, & </s> <s xml:id="echoid-s3950" xml:space="preserve">Melas, Lucaniæ Cratis, Troiæ <lb/>Xanthus, in{qúe} agris Clazomeniorum, & </s> <s xml:id="echoid-s3951" xml:space="preserve">Erythreorum, & </s> <s xml:id="echoid-s3952" xml:space="preserve">Laodicenſi-<lb/>um, fontes ac flumina, cum pecora ſuis temporibus anni parantur ad con <lb/>oeptionem partus, per id tempus adiungitur eo quotidie potum, ex eo{qúe} <lb/>quamuis ſint alba, procreãt alijs locis leucophæa, alijs locis pulla, alijs co <lb/>racino colore. </s> <s xml:id="echoid-s3953" xml:space="preserve">Ita proprietas liquoris cum init in corpus, proſeminat <lb/>intinctam ſui cuiuſ generis qualitatem. </s> <s xml:id="echoid-s3954" xml:space="preserve">Igitur quoniam in campis Tro <lb/>ianis proxime flumen armentarufa, & </s> <s xml:id="echoid-s3955" xml:space="preserve">pecora leucophæa naſcũtur, ideo <lb/>id flumen ilienſes Xanthum appellauiſſe dicuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3956" xml:space="preserve">Etiam{qúe} inueniuntur <lb/>aquæ genera mortiſera, quæ per maleficum ſuccum terræ percurrẽtiar@ <lb/>cipiunt in ſe uim uenenatam, uti fuiſſe dicitur Terracinæ fons, qui uocaba <lb/>tur Neptunius, ex quo qui biber ant imprudẽtes uita priuabãtur, qua pro <lb/>pter antiqui eum obſtruxiſſe dicũtur, ct Cychros in Thracia lacus, exquo <lb/>non ſolum qui biberint moriũtur, ſed etiam qui lauerint. </s> <s xml:id="echoid-s3957" xml:space="preserve">Item in Teſſalia <lb/>fons est profluens, ex quo fonte, nec pecus ullum guſtat, nec beſtiarum ge-<lb/>nus ullum propius accedit, ad quem fontẽ proxime est arbor florens pur <lb/>pureo colore. </s> <s xml:id="echoid-s3958" xml:space="preserve">Non minus in Macedonia, quo loci ſepultus est Euripedes, <lb/>dextra ac ſiniſtra monumenti, aduenientes duo riui concurrunt in unum, <lb/>accumbentes uiatores pranſitare ſolent, propter aquæ bonitatem. </s> <s xml:id="echoid-s3959" xml:space="preserve">Adri-<lb/>uum autem quiest in altera parte monumenti, nemo accedit, quòd morti-<lb/>ſeram aquam dicitur habere. </s> <s xml:id="echoid-s3960" xml:space="preserve">Itẽ est in Arcadia Nonacris nominata ter-<lb/>ræregio, quæ habet in montibus è ſaxo ſtillantes frigidißimos humores. </s> <s xml:id="echoid-s3961" xml:space="preserve"><lb/>Hæc autem aqua Stygos hydor nominatur, quã ne argenteũ, ne æne-<lb/>um, ne ferreum uas poteſt ſuſtinere, ſed dißilit & </s> <s xml:id="echoid-s3962" xml:space="preserve">dißipatur. </s> <s xml:id="echoid-s3963" xml:space="preserve">Conſerua <lb/>re autemeam, & </s> <s xml:id="echoid-s3964" xml:space="preserve">continere nihil aliud poteſt, niſi mulina ungula, quæ eti <lb/>am memoratur ab Antipatro in prouinciam, ubierat Alexander, per Iol <lb/>lam filium perlatameſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s3965" xml:space="preserve">ab eo ea aqua regem eſſe necatum, Item Alpi <lb/>bus in Cottiregno est aqua, quam qui guſtant, ſtatim concidunt. </s> <s xml:id="echoid-s3966" xml:space="preserve">Agro au <lb/>tem Faliſco uia campana in campo Corneto est lucus, in quo fons oritur, <pb o="196" file="0250" n="250" rhead="M. VITR VV II"/> ubi anguium & </s> <s xml:id="echoid-s3967" xml:space="preserve">lacertarum, reliquarum{qúe} ſerpentium oſſa iacentia ap-<lb/>parent. </s> <s xml:id="echoid-s3968" xml:space="preserve">Item ſunt nonnullæ acidæ uenæ fontium, uti Lynceſto: </s> <s xml:id="echoid-s3969" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3970" xml:space="preserve">in Italia <lb/>Virena: </s> <s xml:id="echoid-s3971" xml:space="preserve">Campania, Thcano, alijs{qúe} locis pluribus, quæ hanc habent uirtu <lb/>tem, uti calculos in ueſicis qui naſcuntur in corpor ibus hominum potioni <lb/>bus diſcutiant. </s> <s xml:id="echoid-s3972" xml:space="preserve">Fieri autem hoc naturaliter ita, ideo uidetur, quòd acer & </s> <s xml:id="echoid-s3973" xml:space="preserve"><lb/>acidus ſuccus ſubest in ea terra, per quam egredientes uenæ intinguntur <lb/>acritudine, & </s> <s xml:id="echoid-s3974" xml:space="preserve">it a cum in corpus inierunt, dißipant quæ ex aquarum ſubſi <lb/>dentia in corporibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3975" xml:space="preserve">concreſcentia offenderunt. </s> <s xml:id="echoid-s3976" xml:space="preserve">Quare autem diſcu <lb/>tiantur ex acidis eæres, ſic poſſumus animaduertere. </s> <s xml:id="echoid-s3977" xml:space="preserve">Ouum in aceto ſi <lb/>diutius appoſitum fuerit, cortex eius molleſcet & </s> <s xml:id="echoid-s3978" xml:space="preserve">diſſoluetur. </s> <s xml:id="echoid-s3979" xml:space="preserve">Item plum <lb/>bum, quod est lentißimum & </s> <s xml:id="echoid-s3980" xml:space="preserve">grauißimum, ſi in uaſe collocatum fuerit <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3981" xml:space="preserve">in eo acetum ſuffuſum, id autem opertum & </s> <s xml:id="echoid-s3982" xml:space="preserve">oblitum ſierit, efficietur <lb/>uti plumbum diſſoluatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3983" xml:space="preserve">fiat ceruſſa. </s> <s xml:id="echoid-s3984" xml:space="preserve">Eiſdem rationibis æs, quod etiã <lb/>ſolidiore est natura, ſimiliter cur atũ ſi fuerit, dißipabitur & </s> <s xml:id="echoid-s3985" xml:space="preserve">fiet ærugo. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3986" xml:space="preserve">Item margarita, nõ minus ſaxa ſilicea, quæ ne ferrum, ne ignis poteſt <lb/>per ſe diſſoluere, cum ab igniſunt percale facta, aceto ſparſo dißiliunt & </s> <s xml:id="echoid-s3987" xml:space="preserve"><lb/>diſſoluuntur. </s> <s xml:id="echoid-s3988" xml:space="preserve">Ergo cum has res ante oculos ita fieriuideamus, ratiocine-<lb/>mur ijſdem rationibus ex acidis, propter acritudinem ſucci, etiam calculo <lb/>ſos è natura rerum ſimiliter poſſe curari. </s> <s xml:id="echoid-s3989" xml:space="preserve">Sunt autem etiam ſontes uti ui-<lb/>no mixti, quemadmodum est unus Paphlagoniæ, ex quo, etiam ſine uino, <lb/>potantes ſiunt temulenti, Equiculis autem in Italia, & </s> <s xml:id="echoid-s3990" xml:space="preserve">in alpibus natione <lb/>Medullorum, est genus aquæ, quam qui bibunt, efficiũtur turgidis gutturi <lb/>bus. </s> <s xml:id="echoid-s3991" xml:space="preserve">In Arcadia uero ciuitas est non ignota Clitori, in cuius agris est ſpe-<lb/>lunca profluens aquæ, quã qui biberint ſiunt abſtemij. </s> <s xml:id="echoid-s3992" xml:space="preserve">Ad eum autem ſon <lb/>tem epigramma est in lapide in ſcriptum, hac ſententia, uer ſibus græcis: </s> <s xml:id="echoid-s3993" xml:space="preserve"><lb/>eam non eſſe idoneam adlauãdum, ſed etiam inimicam uitibus, quòd apud <lb/>eum fontem Melampus ſacrificijs purgauiſſet rabiem Proeti filiarum, re-<lb/>ſtituiſſet earum uirginum mentes in priſtinam ſanitatem. </s> <s xml:id="echoid-s3994" xml:space="preserve">Epigramma <lb/>autem est id, quod est ſubſcriptum.</s> <s xml:id="echoid-s3995" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s3996" xml:space="preserve">Ἅγρότα σ\‘νυϖοί μ ναις @@ μεσαμβρινὸυ Ἤν σε βθ\’ννη <lb/>Δίψος ᾀὑ ἐοχατιὰς ηλεί@@ρος ἐρχόμενου.</s> <s xml:id="echoid-s3997" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s3998" xml:space="preserve">Τῆσ ν{μὲν} ηρήνης ᾀρ\’νσαι ϖόμα. </s> <s xml:id="echoid-s3999" xml:space="preserve">κὶ @@ὰ ν\’νμΦαις <lb/>Χ<unsure/>δριάσι ςῆσου ϖᾶυ @@ σόυ αἲπόλιου.</s> <s xml:id="echoid-s4000" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="197" file="0251" n="251" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> <p> <s xml:id="echoid-s4001" xml:space="preserve">Ἅλλὰ σ\‘ν μή*** ἐπὶ λ{οu}τρὰ βάλης χροὰ μήσε καὶ ἅνρη. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4002" xml:space="preserve">Πημήνη θερμῆς ἐντὸς ἐόντα μ έθης.</s> <s xml:id="echoid-s4003" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4004" xml:space="preserve">Φε\~νγε \’δἐμὴυ ϖηγὴυ μισάμπελου ᾄνθα μελάμπ{οu}ς <lb/>Λ{οu}σά μεν@ λ\’νοςκς προιτίδας ᾀργαλέης.</s> <s xml:id="echoid-s4005" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4006" xml:space="preserve">Πάντα καθθ μὸυ ἔκοψευ ᾀτ\‘ρ κρ\’νΦ υ, ***ντὰυ απ᾿ ᾄργ{οu}ς <lb/>O***ρεα τρηχείης Ἤλντευ ᾀρκαδίης.</s> <s xml:id="echoid-s4007" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4008" xml:space="preserve">Item est in inſula Chio fons, è quo qui imprudenter biberint, fiunt inſi <lb/>pientes, & </s> <s xml:id="echoid-s4009" xml:space="preserve">ibi est epigramma inſculptum eaſententia: </s> <s xml:id="echoid-s4010" xml:space="preserve">Iucundam eſſe po <lb/>tionem fontis eius, ſed qui biberit ſaxeos habiturum ſenſus. </s> <s xml:id="echoid-s4011" xml:space="preserve">Sunt autem <lb/>uerſus hi.</s> <s xml:id="echoid-s4012" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4013" xml:space="preserve">@{εῖ}ια φνχροῖο τρτ{οũ} λιβὰς Ἤυ ᾀναβὰλλκ <lb/>Πκλ\‘αυ. </s> <s xml:id="echoid-s4014" xml:space="preserve">ᾀλλὰ νὸω ϖὲξ@ ὁ τ***ς δε ϖιẅυ.</s> <s xml:id="echoid-s4015" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4016" xml:space="preserve">Suſis autem, in qua ciuitate est regnũ Perſarum, fonticulus est, ex quo <lb/>quibiberint amittunt dentes. </s> <s xml:id="echoid-s4017" xml:space="preserve">Item in eo est ſcriptum epigramma, quod <lb/>ſignificat hanc ſententiam: </s> <s xml:id="echoid-s4018" xml:space="preserve">Egregiam eſſe aquam ad lauandum, ſed eã ſi <lb/>bibatur excutere è radicibus dentes, & </s> <s xml:id="echoid-s4019" xml:space="preserve">huius epigr ammatos ſunt uerſus <lb/>græce.</s> <s xml:id="echoid-s4020" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4021" xml:space="preserve">Ϊδατα τα\~ντα ΒλὲπΕις Φοβερὰ ξὲνε. </s> <s xml:id="echoid-s4022" xml:space="preserve">τ@@ ἄπο, χερσὶ <lb/>Λ{οu}τρὰ μὲυ ᾀνθρώποις ᾀβλαβῆ ἓςιυ ἔχΕιυ.</s> <s xml:id="echoid-s4023" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4024" xml:space="preserve">Ἥ ὺ δὲ Βάληςκοίλκς ποτὶνηδ\’ν@ ᾀγλαὸυ ὕδωρ, <lb/>Äκρα μόνου @ολιχ{οũ} χείλεοςἀφάμρν@,</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4025" xml:space="preserve">Δ*** τῆμαρ πριςῆρεςἐπὶ χθονὶ @αι@@ ς ὀδόντες <lb/>ΠίπΤ{οu}σι γεν\’νωυ ὀρΦανὰ θέντες ἔδη.</s> <s xml:id="echoid-s4026" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div229" type="section" level="1" n="175"> <head xml:id="echoid-head179" xml:space="preserve">DE PROPRIETATE ITEM NONNVLLO. <lb/>rumlocorum & fontium. CAP. IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4027" xml:space="preserve">SVNT etiam nonnullis locis fontium proprietates, quæ procreant <lb/>qui ibinaſcuntur cgregijs uocibus ad cantandum, uti Tharſo, Ma-<lb/>gneſiæ, alijs{qúe} eiuſmodi regionibus. </s> <s xml:id="echoid-s4028" xml:space="preserve">Etiam{qúe} Zama est ciuitas Aſrorum, <lb/>cuius mœnia rex Iuba duplici muro ſepſit, ibi{qúe} regiam ſibidomum conſti <lb/>tuit. </s> <s xml:id="echoid-s4029" xml:space="preserve">Ab ea millia paſſuum uiginti est oppidum Iſmuc, cuius agrorum re-<lb/>giones incredibili finitæ ſunt terminatione. </s> <s xml:id="echoid-s4030" xml:space="preserve">Cum eſſet enim Africa parens <pb o="198" file="0252" n="252" rhead="M. VITRV VII"/> & </s> <s xml:id="echoid-s4031" xml:space="preserve">nutrix ferarum beſtiarum, maxime ſerpentiũ in eius agris oppidi nul<unsure/> <lb/>la naſcitur, & </s> <s xml:id="echoid-s4032" xml:space="preserve">ſiquando allata ibiponatur, ſtatim moritur: </s> <s xml:id="echoid-s4033" xml:space="preserve">ne id ſolum <lb/>ibt, ſed etiam terra ex his locis, ſi alio translata fuerit, ſimiliter efficit. </s> <s xml:id="echoid-s4034" xml:space="preserve">Id <lb/>genus terræ etiam Balearibus dicitur eſſe, ſed aliam mirabiliorem uirtu-<lb/>tem ea habetterra, quam ego ſic accepi. </s> <s xml:id="echoid-s4035" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s4036" xml:space="preserve">Iulius Maſiniſſæ filius, cuius <lb/>erant totius oppidi agrorum poſſeßiones, cum patre Cæſare militauit. </s> <s xml:id="echoid-s4037" xml:space="preserve">Is <lb/>hoſpitio meoeſt uſus, ita quotidiano conuict uneceſſe fuerat de philologia <lb/>diſputare. </s> <s xml:id="echoid-s4038" xml:space="preserve">Interim cum eſſet inter nos de aquæ poteſtate et eius uirtutibus <lb/>ſermo, expoſuit eſſe in ea terra eiuſmodi fontes, ut qui ibi procrearentur, <lb/>uoces ad cantandum egregias haberent. </s> <s xml:id="echoid-s4039" xml:space="preserve">Ideo{qúe} ſemper tranſmarinos ca <lb/>taſtos emere formoſos, & </s> <s xml:id="echoid-s4040" xml:space="preserve">puellas matur as, eos{qúe} coniungere, ut qui naſce <lb/>rentur ex his, non ſolum egregia uoce, ſed etiam forma eſſent non inuenu <lb/>ſta. </s> <s xml:id="echoid-s4041" xml:space="preserve">Cum hæc tãta uarietas ſit diſparibus rebus natura diſtributa, quod <lb/>humanum corpus est ex aliqua parte terrenum, in eo autem multa genera <lb/>ſunt humorum, uti ſanguinis, lactis, ſudoris, urinæ, lachrymarum. </s> <s xml:id="echoid-s4042" xml:space="preserve">Ergo <lb/>ſi in parua particula terreni tanta diſcrepantia inuenitur ſaporum, non <lb/>est mir andum, ſiin tanta magnitudine terræ innumer abiles ſuccorum re <lb/>periantur uarietates, per quarum uenas aquæ uis percurrens tincta per <lb/>uenit ad fontium egreſſus, & </s> <s xml:id="echoid-s4043" xml:space="preserve">ita ex eo diſpares uarij{qúe} perficiuntur in <lb/>proprijs generibus fontes, propter locorum diſcrepantiam, & </s> <s xml:id="echoid-s4044" xml:space="preserve">regionum <lb/>qualitates, terrarum{qúe} dißimiles proprietates. </s> <s xml:id="echoid-s4045" xml:space="preserve">Ex his autem rebus ſunt <lb/>nonnulla, quæ ego per me perſpexi, cæterain libris græcis ſcripta inueni, <lb/>quorum ſcriptorum hi ſunt authores, Theophraſtus, Timæus, Poßidoni-<lb/>us, Hegeſias, Herodotus, Ariſtides, Metrodorus, quimagna uigilantia<unsure/>. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4046" xml:space="preserve">et infinito ſtudio, locorum proprietates, aquarũ uirtutes, ab inclinatione <lb/>cœli, regionum qualitates ita diſtributas eſſe ſcriptis declar auerunt: </s> <s xml:id="echoid-s4047" xml:space="preserve">quo <lb/>rũ ſecutus ingreſſus, in hoc libro perſcripſi, quæ ſatis eſſe putaui de aquæ <lb/>uarietatibus, quo facilius ex his perſcriptionibus eligant homines aquæ <lb/>fontes, quibus ad uſum ſalientes poßint ad ciuitates municipia{qúe} perduce <lb/>re. </s> <s xml:id="echoid-s4048" xml:space="preserve">Nulla enim ex omnibus rebus tantas uidetur habere ad uſum neceßita <lb/>tes, quantas aqua. </s> <s xml:id="echoid-s4049" xml:space="preserve">Ideo quòd omnium animalium natura, ſi frumenti fru <lb/>ctu priuata fuerit, arbuſtisue, aut carne, aut piſcatu, aut etiã qualibet ex <lb/>his reliquis rebus eſcarum utendo poterit tueri uitam:</s> <s xml:id="echoid-s4050" xml:space="preserve">ſine aqua uero, nec <lb/>corpus animalium, nec ulla cibi uirtus poteſt naſci, nec tueri, nec parari.</s> <s xml:id="echoid-s4051" xml:space="preserve"> <pb o="199" file="0253" n="253" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> Quare magna diligëtia induſtria{qúe} quærendi ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s4052" xml:space="preserve">eligendi fontes, ad <lb/>humanæ uitæ ſalubritatem.</s> <s xml:id="echoid-s4053" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div230" type="section" level="1" n="176"> <head xml:id="echoid-head180" xml:space="preserve">DE AQVARVM EXPERIMENTIS. <lb/>CAPVT. V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4054" xml:space="preserve">EXPERTIONES autem & </s> <s xml:id="echoid-s4055" xml:space="preserve">probationes eorum ſic ſunt proui-<lb/>dendæ. </s> <s xml:id="echoid-s4056" xml:space="preserve">Si erunt profluentes & </s> <s xml:id="echoid-s4057" xml:space="preserve">aperti, antequàm duciincipiantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4058" xml:space="preserve">aſpiciantur, animo{qúe} aduertãtur, qua membratura ſint qui circa eos fon-<lb/>tes habitant homines. </s> <s xml:id="echoid-s4059" xml:space="preserve">Et ſi erunt corporibus ualentibus, coloribus niti-<lb/>dis, cruribus non uitioſis, non lippis oculis, erunt probatißimi. </s> <s xml:id="echoid-s4060" xml:space="preserve">Itẽ ſi fons <lb/>nouus fuerit foſſus, & </s> <s xml:id="echoid-s4061" xml:space="preserve">in uas Corinthium, ſiue alterius generis, quod erit <lb/>ex ære bono, ea aqua ſparſa, maculam non fecerit, optima erit. </s> <s xml:id="echoid-s4062" xml:space="preserve">Item{qúe} in <lb/>aheno ſiea aqua deferuefacta, & </s> <s xml:id="echoid-s4063" xml:space="preserve">poſtea requieta & </s> <s xml:id="echoid-s4064" xml:space="preserve">defuſa fuerit, neque <lb/>in eius aheni fundo arena, aut limus inuenietur, ea aqua erit item proba-<lb/>ta. </s> <s xml:id="echoid-s4065" xml:space="preserve">Item ſilegumina in uas cum ea aqua coniecta adignem poſita, cele-<lb/>riter percoct a fuerint, indicabunt eam aquam eſſe bonam & </s> <s xml:id="echoid-s4066" xml:space="preserve">ſalubrem. </s> <s xml:id="echoid-s4067" xml:space="preserve"><lb/>Non etiam minus ipſa aqua, quæ erit in fonte, ſifuerit limpida & </s> <s xml:id="echoid-s4068" xml:space="preserve">per-<lb/>lucida, & </s> <s xml:id="echoid-s4069" xml:space="preserve">quocun peruenerit aut perfluxerit, ſimuſcus non naſcetur, <lb/>ne iuncus ne inquinatus ab aliquo inquinamẽto:</s> <s xml:id="echoid-s4070" xml:space="preserve">is locus fuerit, ſed pu <lb/>ram habuerit ſpeciem, innuetur his ſignis, eſſe tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s4071" xml:space="preserve">in ſumma ſalu-<lb/>britate.</s> <s xml:id="echoid-s4072" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div231" type="section" level="1" n="177"> <head xml:id="echoid-head181" xml:space="preserve">DE PERDVCTIONIBVS ET LIBRATIO <lb/>nibus aquarum, & inſtrumentis adhunc uſum. <lb/>CAPVT VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4073" xml:space="preserve">NVNC de perductionibus ad habitationes mœnia{qúe}, ut fieri opor-<lb/>teat explicabo, cuius ratio est prima perlibratio. </s> <s xml:id="echoid-s4074" xml:space="preserve">Libratur autem <lb/>dioptris, aut libris aquarijs, aut chorobate: </s> <s xml:id="echoid-s4075" xml:space="preserve">ſed diligentius efficitur per <lb/>chorobatem, quod dioptræ libræ{qúe} fallunt. </s> <s xml:id="echoid-s4076" xml:space="preserve">Chorobates autem est regula <lb/>longa circiter pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4077" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s4078" xml:space="preserve">eahabet ancones in capitibus extremis æquali <lb/>modo perfectos, in{qúe} regulæ capitibus ad normam coagmentatos, & </s> <s xml:id="echoid-s4079" xml:space="preserve">in-<lb/>ter regulã & </s> <s xml:id="echoid-s4080" xml:space="preserve">ancones à cardinibus compacta tranſuer ſaria, quæ habent <pb o="200" file="0254" n="254" rhead="M. VITRV VII"/> lineas ad perpendiculum recte deſcriptas, pendentia{qúe} exregula perpen <lb/>di@ula in ſingulis partibus ſingula, quæ cum regula fuerit collocata ea <lb/>tangent æque ac pariter lineas deſcriptionis, indicabunt libratam colloca <lb/>tionem. </s> <s xml:id="echoid-s4081" xml:space="preserve">Sin autem uentus interpellauerit, & </s> <s xml:id="echoid-s4082" xml:space="preserve">motionibus lineæ non potue <lb/>rint certam ſignificationem facere, tunc habeat in ſuperiore parte cana-<lb/>lem longum pedes quin, latum digitum, altum ſeſquidigitum, eo{qúe} aqua <lb/>infundatur, & </s> <s xml:id="echoid-s4083" xml:space="preserve">ſi æqualiter aqua canalis ſumma libra tanget, ſcietur eſ-<lb/>ſelibratum. </s> <s xml:id="echoid-s4084" xml:space="preserve">Ita eo chorobate cum perlibratum ita fuerit, ſcietur quan-<lb/>tum habuerit faſtigij. </s> <s xml:id="echoid-s4085" xml:space="preserve">Fortaſſe qui Archimedis libros legit, dicet nõ poſſe <lb/>fieri uer am ex aqua libr ationem, quòd ei placet aquam non eſſe libratam, <lb/>ſed ſpheroides habere ſchema, & </s> <s xml:id="echoid-s4086" xml:space="preserve">ibi habere centrum, quo locihabet or-<lb/>bis terrarum. </s> <s xml:id="echoid-s4087" xml:space="preserve">Hoc autem (ſiue plana est aqua, ſeu ſpheroides) neceſſe <lb/>est, extrema capita canalis regulæ pariter ſuſtinere aquam. </s> <s xml:id="echoid-s4088" xml:space="preserve">Sin autem <lb/>proclinatus erit ex una parte, quæ erit altior non habebit regulæ canalis <lb/>in ſummis labris aquam. </s> <s xml:id="echoid-s4089" xml:space="preserve">Neceſſe enim est quocun aqua ſit infuſa, in me <lb/>dio inflationem curuatur am{qúe} habere, ſed capita dextra ac ſiniſtra inter <lb/>ſe librata eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4090" xml:space="preserve">Exemplar autem chorobatis, erit in extremo uolumine de <lb/>ſcriptum. </s> <s xml:id="echoid-s4091" xml:space="preserve">Et ſi erit faſtigium magnum, facilior erit decur ſus aquæ. </s> <s xml:id="echoid-s4092" xml:space="preserve">Sin au-<lb/>tem interualla erunt lacunoſa, ſubſtructionibus erit ſuecurrendum.</s> <s xml:id="echoid-s4093" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div232" type="section" level="1" n="178"> <head xml:id="echoid-head182" xml:space="preserve">QVOT MODIS DVCANTVR AQVAE. <lb/>CAPVT VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4094" xml:space="preserve">DVCTVS autem aquæ fiunt generibus tribus, riuis per canales <lb/>ſtructiles, aut fiſtulis plumbeis, ſeu tubulis fictilibus, quorũ eæ ra-<lb/>tiones ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s4095" xml:space="preserve">Si canalibus, ut ſtructura fiat quàm ſolidißima, ſolum{qúe} riui <lb/>libramenta habeat faſtigiata ne minus in centenos pedes ſemipede eæ{qúe} <lb/>ſtructuræ confornicentur, ut minime ſolaquam tangat.</s> <s xml:id="echoid-s4096" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4097" xml:space="preserve">Cun uenerit ad mœnia, efficiatur caſtellum, & </s> <s xml:id="echoid-s4098" xml:space="preserve">caſtello coniunctune <lb/>adrecipiẽdum aquam triplex immiſſarium, collocentur{qúe} in caſtello tres <lb/>fiſtulæ æqualiter diuiſæ intra receptacula coniuncta, uti cum abundaue-<lb/>rit ab extremis in medium receptaculum redundet. </s> <s xml:id="echoid-s4099" xml:space="preserve">It a in medio ponentur <lb/>fiſtulæ in omnes lacus & </s> <s xml:id="echoid-s4100" xml:space="preserve">ſalientes. </s> <s xml:id="echoid-s4101" xml:space="preserve">Ex altero in balneas, ut uectigal quot <lb/>@nnis populo præſtent: </s> <s xml:id="echoid-s4102" xml:space="preserve">ex quibus tertio in domos priuatas, ita, ne deſit in <pb o="201" file="0255" n="255" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> publico. </s> <s xml:id="echoid-s4103" xml:space="preserve">Non enim poterunt auertere cum habuerit à capitibus propri-<lb/>as ductiones. </s> <s xml:id="echoid-s4104" xml:space="preserve">Hæc autem quare diuiſa conſtituerim hæ ſunt cauſæ, uti <lb/>qui priuatim ducent in domos, uectigalit us tueãtur per publicanos aqua <lb/>rum ductus. </s> <s xml:id="echoid-s4105" xml:space="preserve">Sin autem medij montes erunt inter mœnia & </s> <s xml:id="echoid-s4106" xml:space="preserve">caput fontis, <lb/>ſic erit faciundum, uti ſpecus fodiantur ſub terra, librentur{qúe}, ad faſtigi-<lb/>um, quod ſupra ſcriptum est:</s> <s xml:id="echoid-s4107" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4108" xml:space="preserve">ſitophus erit, aut ſaxum in ſuo ſibi cana <lb/>lis excidatur, ſin autem terrenum aut arenoſum erit ſolum, parietes cum <lb/>camer a in ſpecu ſtruantur, & </s> <s xml:id="echoid-s4109" xml:space="preserve">ita perducatur, putei{qúe} ita ſint facti, uti in-<lb/>ter duos ſint actus.</s> <s xml:id="echoid-s4110" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div233" type="section" level="1" n="179"> <head xml:id="echoid-head183" xml:space="preserve">AQVAE DVCTIONVM DIVERSIMODA AF-<lb/>figuratio, ut agreſtium fructuum affluentium ubertatem, <lb/>non minus tutionem mœnium, ſuplementum{qúe} ne-<lb/>ceſſarium in ciuitatibus habeatur.</head> <figure> <image file="0255-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0255-01"/> </figure> <pb o="202" file="0256" n="256" rhead="M. VITRV VII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4111" xml:space="preserve">Sin dutem fiſtulis plumbeis ducetur, primum caſtcllum ad caput f<unsure/>trud <lb/>tur, deinde ad copiam aquæ laminæ fiſtularum conſtituantur, eæ{qúe} fiſtulæ <lb/>ab eo caſtello collocentur ad caſtellum, quod erit in mœnibus. </s> <s xml:id="echoid-s4112" xml:space="preserve">Fiſtulæ ne <lb/>minus longe pedum denum fundantur, quæ ſi centenar iæ erunt, pondus <lb/>habeant in ſingulos pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4113" xml:space="preserve">Mcc. </s> <s xml:id="echoid-s4114" xml:space="preserve">ſioctogenariæ, pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4115" xml:space="preserve">Dcccclx. </s> <s xml:id="echoid-s4116" xml:space="preserve">ſi quin <lb/>quagenariæ, pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4117" xml:space="preserve">Dc. </s> <s xml:id="echoid-s4118" xml:space="preserve">quadragcnariæ, pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4119" xml:space="preserve">cccclxxx. </s> <s xml:id="echoid-s4120" xml:space="preserve">tricenariæ, <lb/>pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4121" xml:space="preserve">ccclx. </s> <s xml:id="echoid-s4122" xml:space="preserve">uicenariæ, pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4123" xml:space="preserve">ccxl. </s> <s xml:id="echoid-s4124" xml:space="preserve">Quinum denum, pondo, clxxx. </s> <s xml:id="echoid-s4125" xml:space="preserve">de <lb/>num, pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4126" xml:space="preserve">cxx. </s> <s xml:id="echoid-s4127" xml:space="preserve">octogenum, pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4128" xml:space="preserve">xcvi. </s> <s xml:id="echoid-s4129" xml:space="preserve">quinariæ, põdo. </s> <s xml:id="echoid-s4130" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s4131" xml:space="preserve">Ex lati-<lb/>tudine autem laminarum quot digitos habuerint, autequàm in rotundatio <lb/>nem flectantur, magnitudinum ita nomina concipiunt fiſtulæ. </s> <s xml:id="echoid-s4132" xml:space="preserve">Nan quæ <lb/>lamina fuerit digitorũ quinquaginta, cum fiſtula perficietur ex ea lamina, <lb/>uocabitur quinquagenaria, ſimiliter{qúe} reliquæ. </s> <s xml:id="echoid-s4133" xml:space="preserve">Ea autẽ ductio, quæ per ſi <lb/>ſtulas plumbeas est futura, hanchabebit expeditionem: </s> <s xml:id="echoid-s4134" xml:space="preserve">quod ſi caput ba-<lb/>beat libramenta ad mœnia, montes{qúe} medij non fuerint altiores, ut poßint <lb/>interpellare, ſic neceſſe est eorum interualla ſubſtruere ad libramenta, <lb/>quemadmodum in riuis & </s> <s xml:id="echoid-s4135" xml:space="preserve">canalibus dictum est. </s> <s xml:id="echoid-s4136" xml:space="preserve">Sin autem nõ longa erit <lb/>circuitio, circumductionibus. </s> <s xml:id="echoid-s4137" xml:space="preserve">Sin autem ualles erunt perpetuæ, in declina <lb/>to loco curſus dirigentur, cum uenerit ad imum, nõ alte ſubſtruitur, ut ſit <lb/>libramentum quàmlongißimum. </s> <s xml:id="echoid-s4138" xml:space="preserve">(Hoc autemerit uenter, quod Græci ap <lb/>pellant κοιλίαν) deinde cum uenerit ad aduer ſum cliuum, quia ex longo <lb/>ſpatio uentris leniter tumeſcit, tunc exprimatur in altitudinem ſummi cli <lb/>ui: </s> <s xml:id="echoid-s4139" xml:space="preserve">quòd ſinon uenter in uallibus factus fuerit, nec ſubſtructum ad libram <lb/>factum, ſed geniculus erit, erumpet & </s> <s xml:id="echoid-s4140" xml:space="preserve">diſſoluet fiſtularum commiſſuras. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4141" xml:space="preserve">Etiam inuentre colluuiaria ſunt facienda, per quæ uis ſpiritus relaxetur.</s> <s xml:id="echoid-s4142" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4143" xml:space="preserve">Ita per fiſtulas plumbeas aquam qui ducent, his rationibus bellißime <lb/>poterunt efficere & </s> <s xml:id="echoid-s4144" xml:space="preserve">decurſus, et circunductiones, & </s> <s xml:id="echoid-s4145" xml:space="preserve">uentres, et expreſ-<lb/>ſus. </s> <s xml:id="echoid-s4146" xml:space="preserve">Item bac ratione cum habebunt à capitibus ad mœnia faſtigij libra-<lb/>menta, inter actus ducentos non est inutile caſtella collocari, ut ſi quando <lb/>uitium aliquis locus fecerit, nõtotum omne{qúe} opus contundatur, & </s> <s xml:id="echoid-s4147" xml:space="preserve">in qui <lb/>bus locis ſit factum facilius inueniatur, ſedea caſtella neq; </s> <s xml:id="echoid-s4148" xml:space="preserve">decurſu, neq; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4149" xml:space="preserve">in uentris planitie, ne in expreßionibus, ne{qúe} omnino in uallibus, ſed in <lb/>perpetua fiant æqualitate. </s> <s xml:id="echoid-s4150" xml:space="preserve">Sin autem minore ſumptu uoluerimus aquam <lb/>ducere, ſic erit faciundum. </s> <s xml:id="echoid-s4151" xml:space="preserve">Tubuli craſſo corio ne minus digitorum duo-<lb/>rum fiant exteſta, ſed ita, ut hitubuli ex una parte ſint lingulati, ut alius in <pb o="203" file="0257" n="257" rhead="DE ARCHITEC. LIB. VIII."/> alium inire conuenire{qúe} poßint. </s> <s xml:id="echoid-s4152" xml:space="preserve">Tum coagmĕta eorum, calce uiua ex oleo <lb/>ſubacta ſunt illinenda, & </s> <s xml:id="echoid-s4153" xml:space="preserve">in declinationibus libramenti uentris, lapis est <lb/>ex ſaxo rubro in ipſo geniculo collocandus: </s> <s xml:id="echoid-s4154" xml:space="preserve">is {qúe} perterebratus, uti ex de-<lb/>curſu tubulus nouißimus in lapide coagmentetur, & </s> <s xml:id="echoid-s4155" xml:space="preserve">primus ſimiliter li-<lb/>brati uentris, ad eundem modum in aduerſum cliuum, nouißinius libra-<lb/>ti uentris in cauo ſaxi rubrihæreat, & </s> <s xml:id="echoid-s4156" xml:space="preserve">primus expreßionis ad eundĕmo <lb/>dum coagmentetur. </s> <s xml:id="echoid-s4157" xml:space="preserve">Ita libr ata planitia tubulorum ac decurſus & </s> <s xml:id="echoid-s4158" xml:space="preserve">ex-<lb/>preßionis, non extolletur. </s> <s xml:id="echoid-s4159" xml:space="preserve">Nã uehemens fpiritus in aquæductione ſo-<lb/>let naſci, ita ut etiam ſaxa perrumpat, niſiprinum leniter & </s> <s xml:id="echoid-s4160" xml:space="preserve">parce à ca-<lb/>pite aqua immittatur, et in geniculis, aut uerſuris alligationibus, aut põde <lb/>re ſaburræ contineatur: </s> <s xml:id="echoid-s4161" xml:space="preserve">reliqua omnia uti fiſtulis plumbeis ita ſunt collo <lb/>canda. </s> <s xml:id="echoid-s4162" xml:space="preserve">Item cum primo aqua àcapite immittitur, ante fauilla immittetur, <lb/>uticoagmenta, ſi qua ſunt non ſatis oblita, fauilla oblinantur. </s> <s xml:id="echoid-s4163" xml:space="preserve">Habent au <lb/>tem tubulorum ductiones ea commoda. </s> <s xml:id="echoid-s4164" xml:space="preserve">Primum in opere, quòd ſi quod ui <lb/>tium factum fuerit, quilibet id poteſt reficere, etiam{qúe} multo ſalubrior est <lb/>ex tubulis aqua, quàm per fiſtulas, quod per plumbum uidetur eſſeideo ui <lb/>tioſa, quòd ex eo ceruſſa naſcitur: </s> <s xml:id="echoid-s4165" xml:space="preserve">hæc autem dicitur eſſe nocens corpori-<lb/>bus humanis, ita ſi quod ex eo procreatur id est uitioſum, non est dubium <lb/>quin ip ſum quoq; </s> <s xml:id="echoid-s4166" xml:space="preserve">non ſit ſalubre. </s> <s xml:id="echoid-s4167" xml:space="preserve">Exemplar autem ab artificibus plum-<lb/>barijs poſſumus accipere, quòd palloribus occupatos habent corporis co <lb/>lores,. </s> <s xml:id="echoid-s4168" xml:space="preserve">Nam cum fundendo plumbum flatur, uapor ex eo inſidens cor-<lb/>poris artus, & </s> <s xml:id="echoid-s4169" xml:space="preserve">indies exurens, eripit ex membris eorum ſanguinis uirtu-<lb/>tes. </s> <s xml:id="echoid-s4170" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s4171" xml:space="preserve">minime fiſtulis plumbeis aqua duci uidetur, ſi uolumus eam ba-<lb/>bere ſalubrem. </s> <s xml:id="echoid-s4172" xml:space="preserve">Saporem quoq; </s> <s xml:id="echoid-s4173" xml:space="preserve">meliorem ex tubulis eſſe, quotidianus po-<lb/>teſt indicare uictus, quòd omnes extructas cum habeant uaſorum argen-<lb/>teorum menſas, tamen propter ſaporis integritatem ſictilibus utuntur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4174" xml:space="preserve">Sin autem fontes non ſunt, unde ductiones aquarum faciamus, neceſſe est <lb/>puteos fodere. </s> <s xml:id="echoid-s4175" xml:space="preserve">In puteorum autem foßionibus non est contemnẽdaratio, <lb/>ſed acuminibus ſolertia{qúe} magna natur ales rerumrationes conſider an-<lb/>dæ, quòd habet multa uaria{qúe} terra in ſe genera. </s> <s xml:id="echoid-s4176" xml:space="preserve">Est enim utireliquæ res, <lb/>ex quatuor principijs compoſita, & </s> <s xml:id="echoid-s4177" xml:space="preserve">primum est ipſa terrena, habet{qúe} <lb/>exhumore aquæ fontes. </s> <s xml:id="echoid-s4178" xml:space="preserve">Item calores, unde etiã ſulphur, alumen, bitumen <lb/>naſcitur, aëris{qúe} ſpiritus immanes, qui cum graues, per interuenia fiſtulo <lb/>ſaterræ, perueniunt ad foßionem puteorum, & </s> <s xml:id="echoid-s4179" xml:space="preserve">ibihomines offendunt fo- <pb o="204" file="0258" n="258" rhead="M. VITRVVII"/> dientes, natur aliuapore obtur ant in eorum naribus fpiritus animales: </s> <s xml:id="echoid-s4180" xml:space="preserve">ita <lb/>quinon celerius inde effugiunt, ibi interimuntur. </s> <s xml:id="echoid-s4181" xml:space="preserve">Hoc autem quibus ratio <lb/>nibus caueatur, ſic erit faciundũ. </s> <s xml:id="echoid-s4182" xml:space="preserve">Lucerna accenſa demittatur, quæ ſi per <lb/>manſerit ardens, ſine periculo deſcendetur. </s> <s xml:id="echoid-s4183" xml:space="preserve">Sin autem eripietur lumen ui <lb/>uaporis, tunc ſecundum puteũ dextra ac ſiniſtra defodiĕtur æſtuaria, ita <lb/>(quemadmodum per nares) fpiritus ex æſtuarijs dißipabũtur. </s> <s xml:id="echoid-s4184" xml:space="preserve">Cum hæc <lb/>ſic explicata fuerint, & </s> <s xml:id="echoid-s4185" xml:space="preserve">ad aquam erit peruentum, tunc puteus ita ſepia-<lb/>tur ſtructura, ne obturĕtnr uenæ. </s> <s xml:id="echoid-s4186" xml:space="preserve">Sin autem loca dura erunt, aut in imum <lb/>uenæ penitus non fuerint, tunc ſigninis operibus ex tectis, aut à ſuperiori <lb/>bus locis excipiendæ ſunt copiæ. </s> <s xml:id="echoid-s4187" xml:space="preserve">In ſigninis autem operibus hæc ſunt fa-<lb/>cienda, utiarena primum purißima afperrima{qúe} paretur, cementum de ſi <lb/>lice frangatur ne grauius quàm librariũ, calx quàm uehementißima mor-<lb/>tario miſceatur, ita ut quin partes arenæ ad duas calcis refpon de ant: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4188" xml:space="preserve">mortario cementum addatur, ex eo parietes in foſſa ad libramentum alti <lb/>tudinis futuræ depreſſa, calcĕtur uectibus ligneis ferratis. </s> <s xml:id="echoid-s4189" xml:space="preserve">Parietibus cal-<lb/>catis in medio quod erit terrenum exinaniatur ad libramentum imum pa <lb/>rietum, & </s> <s xml:id="echoid-s4190" xml:space="preserve">exæquato ſolo exeodem mortario calcetur pauimentum ad <lb/>craßitudinem, quæ conſtituta fuerit. </s> <s xml:id="echoid-s4191" xml:space="preserve">Ea autem loca ſi duplicia aut tripli-<lb/>cia facta fuerint, uti percolationibus aquæ tranſmut aripoßint, multo ſalu <lb/>briorem eius uſum efficient. </s> <s xml:id="echoid-s4192" xml:space="preserve">Limus enim cum habuerit quo ſubſidat, lim-<lb/>pidior aqua fiet, & </s> <s xml:id="echoid-s4193" xml:space="preserve">ſine odoribus conſeruabit ſaporem:</s> <s xml:id="echoid-s4194" xml:space="preserve">ſinon, ſalem ad-<lb/>dineceſſe erit, & </s> <s xml:id="echoid-s4195" xml:space="preserve">extenuari.</s> <s xml:id="echoid-s4196" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4197" xml:space="preserve">Quæ potuide aquæ uirtute & </s> <s xml:id="echoid-s4198" xml:space="preserve">uarietate, quas{qúe} habeat <lb/>utilitates, quibus{qúe} rationibus ducatur & </s> <s xml:id="echoid-s4199" xml:space="preserve">probe <lb/>tur, in hoc uolumine poſui: </s> <s xml:id="echoid-s4200" xml:space="preserve">de gnomoni <lb/>cis uero rebus & </s> <s xml:id="echoid-s4201" xml:space="preserve">horologiorũ <lb/>rationibus in ſequenti <lb/>perſcribam.</s> <s xml:id="echoid-s4202" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0258-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0258-01"/> </figure> <pb o="205" file="0259" n="259" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div234" type="section" level="1" n="180"> <head xml:id="echoid-head184" xml:space="preserve">DE ARCHITECTVRA. <lb/>LIBER NONVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4203" xml:space="preserve">NOBILIBVS ATHLETIS, QVIO-<lb/>lympia, Pitbia, iſtmia, Nemea, uiciſſent, Græcorũ ma-<lb/>iores ita magnos honores conſtituerunt, uti non modo <lb/>in conuentu ſtantes cum palma & </s> <s xml:id="echoid-s4204" xml:space="preserve">corona ferant lau-<lb/>des, ſed etiam cum reuertantur in ſuas ciuitates cum ui <lb/>ctoria, triumphantes quadrigis in mœnia et in patrias inuehantur, ère{qúe} <lb/>publica perpetua uita conſtitutis uectigalibus fruantur. </s> <s xml:id="echoid-s4205" xml:space="preserve">Cumergo id a-<lb/>nimaduertam, admiror, quid ita nõ ſcriptoribus ijdem honores, etiam{qúe} <lb/>maiores ſint tributi, qui infinitas utilitates æuo perpetuo omnibus genti-<lb/>bus præſtant. </s> <s xml:id="echoid-s4206" xml:space="preserve">Id enim magis er at inſtitui dignum, quòd Athletæ ſua cor-<lb/>pora exercitationibus efficiunt fortiora, ſcriptores non ſolum ſuos ſenſu@ <lb/>perficiunt, ſed etiam omnium libris ad diſcendum, & </s> <s xml:id="echoid-s4207" xml:space="preserve">animos exacuen-<lb/>dos præpar antes præcepta. </s> <s xml:id="echoid-s4208" xml:space="preserve">Quid enim Milo Crotoniates, quòd fuit inui-<lb/>ctus, prodest hominibus? </s> <s xml:id="echoid-s4209" xml:space="preserve">aut cæteri quieo genere fuerunt uictores, niſi <lb/>quòd dum uixerunt ipſi, inter ſuos ciues habuerunt nobilitatem? </s> <s xml:id="echoid-s4210" xml:space="preserve">Pytha-<lb/>goræ uero præcepta, Democriti, Platonis, Ariſtotelis, cæterorum{qúe} ſapi <lb/>entum quotidiana perpetuis induſtrijs culta, non ſolum ſuis ciuibus, ſed <lb/>etiam omnibus gentibus recentes, & </s> <s xml:id="echoid-s4211" xml:space="preserve">floridos edunt fructus:</s> <s xml:id="echoid-s4212" xml:space="preserve">è quibus qui <lb/>àteneris ætatibus doctrinar um abundantia ſatiantur, optimos habent ſa <lb/>pientiæ ſenſus: </s> <s xml:id="echoid-s4213" xml:space="preserve">inſtituunt{qúe} ciuitatibus humanit atis mores, æqua iura, le-<lb/>ges: </s> <s xml:id="echoid-s4214" xml:space="preserve">quibus abſentibus, nulla potest eſſe ciuitœ<unsure/>s incolumis. </s> <s xml:id="echoid-s4215" xml:space="preserve">Cum ergo tan-<lb/>ta munera ab ſcriptorum prudentia, priuatim publicé{qúe} fuerint homini-<lb/>bus præparata, non ſolum arbitror palmas & </s> <s xml:id="echoid-s4216" xml:space="preserve">coronas his tribui opor-<lb/>tere, ſed etiam decerni triumphos, & </s> <s xml:id="echoid-s4217" xml:space="preserve">inter deorum ſedes eos dedicandos <lb/>iudicari. </s> <s xml:id="echoid-s4218" xml:space="preserve">Eorum autem cogitata utiliter hominibus ad uitã explicandam, <lb/>èpluribus ſingula paucorum, utiexempla ponam, quæ recognoſcentes ne <lb/>ceſſario his tribui honores oportere homines confitebuntur: </s> <s xml:id="echoid-s4219" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4220" xml:space="preserve">primum <lb/>Platonis è multis ratiocinationibus utilißimis unam, quemadmodum ab <lb/>eo explicata ſit, ponam.</s> <s xml:id="echoid-s4221" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="206" file="0260" n="260" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div235" type="section" level="1" n="181"> <head xml:id="echoid-head185" xml:space="preserve">PLATONIS INVENTVM DE AGRO <lb/>metiendo. CAPTT I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4222" xml:space="preserve">LOCVS aut ager paribus lateribus, ſi erit quadratus, eumque <lb/>oportuerit iterum ex paribus lateribus duplicare, quia id genere <lb/>numeri, ac multiplicationibus non inuenitur, ex deſcriptionibus linearum <lb/>emendatis reperitur. </s> <s xml:id="echoid-s4223" xml:space="preserve">Est autem eius reihæc demonſtratio. </s> <s xml:id="echoid-s4224" xml:space="preserve">Quadratus <lb/>locus, quierit longus & </s> <s xml:id="echoid-s4225" xml:space="preserve">latus pedes denos, efficit areæ pedes centum. </s> <s xml:id="echoid-s4226" xml:space="preserve">Si <lb/>ergo opus fuerit eum duplicare, & </s> <s xml:id="echoid-s4227" xml:space="preserve">areampedum ducentorum item ex <lb/>paribus lateribus facere: </s> <s xml:id="echoid-s4228" xml:space="preserve">quærendum erit, quàm magnum latus eius qua-<lb/>drati fiat, ut exeo ducenti pedes duplicationibus areæ reſpondeant. </s> <s xml:id="echoid-s4229" xml:space="preserve">Id au <lb/>tem numero nemo poteſt inuenire: </s> <s xml:id="echoid-s4230" xml:space="preserve">nã ſi.</s> <s xml:id="echoid-s4231" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s4232" xml:space="preserve">conſtituentur, erunt mul <lb/>tiplicatipedes. </s> <s xml:id="echoid-s4233" xml:space="preserve">cxcvi.</s> <s xml:id="echoid-s4234" xml:space="preserve">Si.</s> <s xml:id="echoid-s4235" xml:space="preserve">xv.</s> <s xml:id="echoid-s4236" xml:space="preserve">pedes.</s> <s xml:id="echoid-s4237" xml:space="preserve">ccxxv. </s> <s xml:id="echoid-s4238" xml:space="preserve">Ergo quoniam id non expli-<lb/>catur numero ineo quadrato lõgo & </s> <s xml:id="echoid-s4239" xml:space="preserve">lato pedes decem, quæ fuerit, linea <lb/>ab angulo ad angulum diagonios perducatur, uti diuidatur in duo trigo-<lb/>na æqua magnitudine, ſingula areæ pedum quinquagenum, ad eius lineæ <lb/>diagonalis longitudinem, locus quadratus paribus lateribus deſcribatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4240" xml:space="preserve">Ita quàm magna duo trigona, in minore quadrato quinquagenũ pedum, <lb/>linea diagonica fuerint deſignata, eadem magnitudine & </s> <s xml:id="echoid-s4241" xml:space="preserve">codem pedum <lb/>numero quatuor in maiore erunt effecta. </s> <s xml:id="echoid-s4242" xml:space="preserve">Hac ratione duplicatio gram-<lb/>micis rationibus à Platonc, uti eſt ſchema ſubſcriptum, fuit explic ata.</s> <s xml:id="echoid-s4243" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0260-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0260-01"/> </figure> <pb o="207" file="0261" n="261" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> </div> <div xml:id="echoid-div236" type="section" level="1" n="182"> <head xml:id="echoid-head186" xml:space="preserve">DE NORMA, PYTHAGORICVM INVENTVM <lb/>ex orthogonij trigoni deformatione. CAP. II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4244" xml:space="preserve">ITEM Pythagor as normam ſine artificis fabricationibus inuentam <lb/>oſtendit, & </s> <s xml:id="echoid-s4245" xml:space="preserve">quàm magno labore fabri normam facientes, uix ad ue-<lb/>rum perducere poſſunt, id rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s4246" xml:space="preserve">methodis emendatum, ex eius <lb/>præceptis explicatur. </s> <s xml:id="echoid-s4247" xml:space="preserve">Nã ſi ſumantur regulæ tres, è quibus una ſit pe-<lb/>des tres, altera pedes quatuor, tertia pedes quin, hæqueregulæ inter ſe <lb/>compoſitæ tangant alia aliam ſuis cacuminibus extremis, ſchema haben-<lb/>tes trigoni, deſormabunt normam emendatam. </s> <s xml:id="echoid-s4248" xml:space="preserve">Ad eas autem regularum <lb/>ſingularum longitudines, ſi ſingula quadrata paribus lateribus deſcriban <lb/>tur: </s> <s xml:id="echoid-s4249" xml:space="preserve">quod erit pedum trium latus, araæ habebit pedes nouem: </s> <s xml:id="echoid-s4250" xml:space="preserve">quod erit <lb/>quatuor, ſexdecim: </s> <s xml:id="echoid-s4251" xml:space="preserve">quod quin erit, uiginti quin. </s> <s xml:id="echoid-s4252" xml:space="preserve">Ita qua@tum areæ pe <lb/>dum numerum duo quadrata, ex tribus pedibus longitudin is laterum, et <lb/>quatuor, efficiunt: </s> <s xml:id="echoid-s4253" xml:space="preserve">æ quæ tantũ numerum reddit unũ ex quin deſcript@.</s> <s xml:id="echoid-s4254" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0261-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0261-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4255" xml:space="preserve">Id Pythagoras cũ inueniſſet, non dubitans à Muſis ſein cainuentione <lb/>monitum, maximas gratias agens, hoſtias dicitur ijs immolauiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4256" xml:space="preserve">Ea au-<lb/>temratio, quẽadmodum in multis rebus & </s> <s xml:id="echoid-s4257" xml:space="preserve">menſuris est utilis, etiam in <lb/>ædificijs ſcalarum ædificationibus, utitemperatas habeant graduũ libra <lb/>tiones, est expedita, Sienim altitudo contignationis, ab ſumma coaxatio <lb/>ne ad imum libramentum, diuiſa fuerit in partes tres, erit earum quin{qúe} in <pb o="208" file="0262" n="262" rhead="M. VITRVVII"/> ſcalis ſcaporum iuſta longitudine inclinatio. </s> <s xml:id="echoid-s4258" xml:space="preserve">Nam quàm magnæ fuerin <lb/>inter contignationem & </s> <s xml:id="echoid-s4259" xml:space="preserve">imum libramentum, altitudinis partes tres, qu@ <lb/>tuor à perpendiculo recedant, & </s> <s xml:id="echoid-s4260" xml:space="preserve">ibicollocentur interiores calces ſcapo-<lb/>rum. </s> <s xml:id="echoid-s4261" xml:space="preserve">Ita enim erunt temper at æ graduum, & </s> <s xml:id="echoid-s4262" xml:space="preserve">ipſarum ſcalarum colloca-<lb/>tiones. </s> <s xml:id="echoid-s4263" xml:space="preserve">Item eius reierit ſubſcripta forma.</s> <s xml:id="echoid-s4264" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div237" type="section" level="1" n="183"> <head xml:id="echoid-head187" xml:space="preserve">QVOMODO PORTIO ARGENTI AVRO @@ <lb/>ſta, in integro opere deprchendi diſcerni{qúe} poßit. <lb/>CAPVT III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4265" xml:space="preserve">ARCHIMEDIS uero cum multa miranda inuenta & </s> <s xml:id="echoid-s4266" xml:space="preserve">uaria fue-<lb/>rint, ex omnibus etiam infinita ſolertia id, quod exponam, uidetur <lb/>eſſe expreſſum nimium. </s> <s xml:id="echoid-s4267" xml:space="preserve">Hiero enim Syracuſis auctus regia poteſtate, re-<lb/>bus bene geſtis, cum auream coronam uotiuam, dijs immortalibus in quo <lb/>dam fano conſtituiſſet ponendam, immani precio locauit faciendam, & </s> <s xml:id="echoid-s4268" xml:space="preserve"><lb/>aurum ad ſacoma appendit redemptori. </s> <s xml:id="echoid-s4269" xml:space="preserve">Is ad tempus, opus manufactum <lb/>ſubtiliter, regi approbauit, et ad ſacoma pondus coronæ uiſus est præſti-<lb/>tiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4270" xml:space="preserve">Poſteaquàm indicium est factum, dempto auro, tantundem argenti <lb/>in id coronarum opus admixtum eſſe: </s> <s xml:id="echoid-s4271" xml:space="preserve">indignatus Hiero ſe contemptum, <lb/>ne inueniens, qua ratione id furtum deprehenderet, rogauit Archime-<lb/>dem, uti in ſe ſumeret ſibi de eo cogitationem. </s> <s xml:id="echoid-s4272" xml:space="preserve">Tunc is cum haberet eius <lb/>reicuram, caſu uenit in balneum, ibi{qúe} cum in ſolium deſcenderet, animad <lb/>uertit quantũ corporis ſui in eo inſideret, tantum aquæ extra ſolium efflu <lb/>ere. </s> <s xml:id="echoid-s4273" xml:space="preserve">Ita cum eius rei rationem explicationis offendiſſet, non est mora-<lb/>tus, ſed exiliuit gaudio motus de ſolio, et nudus uadens domum uerſus, ſi-<lb/>gnificabat clara uoce inueniſſe quod quæreret. </s> <s xml:id="echoid-s4274" xml:space="preserve">Nam currens identidem <lb/>græcè clamabat, εὕρηκα, εὕρηκα. </s> <s xml:id="echoid-s4275" xml:space="preserve">Tum uero ex eo inuentionis ingreſſu <lb/>duas dicitur feciſſe maſſas æquo pondere, quo etiam fuer at corona, unam <lb/>ex auro, alteram ex argento. </s> <s xml:id="echoid-s4276" xml:space="preserve">Cum ita feciſſet, uas amplum ad ſumma la-<lb/>bra impleuit aqua, in quo demiſit argenteam maſſam. </s> <s xml:id="echoid-s4277" xml:space="preserve">Cuius quanta mag <lb/>nitudo in uaſe depræſſa est, tantũ aquæ effluxit. </s> <s xml:id="echoid-s4278" xml:space="preserve">Ita exempta maſſa, quan-<lb/>to minus factum fuerat refudit, ſextario menſus, ut eodem modo quo prius <lb/>fuerat ad labra æquaretur. </s> <s xml:id="echoid-s4279" xml:space="preserve">Ita ex eo inuenit, quantum ad certum pon-<lb/>dus argenticerta aquæ menſura reſponderet.</s> <s xml:id="echoid-s4280" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="209" file="0263" n="263" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> </div> <div xml:id="echoid-div238" type="section" level="1" n="184"> <head xml:id="echoid-head188" xml:space="preserve">ARCHIMEDIS MIRVM INVENTVM QVO. <lb/>modo deprehendit aurum eſſe mixtum argento.</head> <figure> <image file="0263-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0263-01"/> </figure> <pb o="210" file="0264" n="264" rhead="M. VITRVVII"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4281" xml:space="preserve">Cum id expertus eſſet, tum auream maſſam ſimiliter pleno uaſe demi ſit, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4282" xml:space="preserve">ea exempta, eadem ratione menſura addita inuenit ex aqua non tan-<lb/>tum defluxiſſe, ſedtantum minus, quantum minus magno corpore eodem <lb/>pondere auri maſſa eſſet quàm argẽti. </s> <s xml:id="echoid-s4283" xml:space="preserve">Poſtea uero repleto uaſe in eadem <lb/>aqua ipſa corona demiſſa, inuenit plus aquæ defluxiſſe in coronam, quàm <lb/>in auream eodem pondere maſſam, & </s> <s xml:id="echoid-s4284" xml:space="preserve">ita ex eo quod plus defluxera@ <lb/>aquæ in corona, quàm in maſſa ratiocinatus, deprehendit argenti in au-<lb/>ro mixtionem, & </s> <s xml:id="echoid-s4285" xml:space="preserve">manifeſtum furtum redemptoris.</s> <s xml:id="echoid-s4286" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4287" xml:space="preserve">Transferatur mens ad Architæ Tarentini & </s> <s xml:id="echoid-s4288" xml:space="preserve">Eratoſthenis Cyrenei <lb/>cogitata. </s> <s xml:id="echoid-s4289" xml:space="preserve">Hienim multa & </s> <s xml:id="echoid-s4290" xml:space="preserve">grata à Mathematicis rebus hominibus inue <lb/>nerunt. </s> <s xml:id="echoid-s4291" xml:space="preserve">Ita cum in cæteris inuentionibus fuerint grati, in eius rei concer <lb/>tationibus maxime ſunt ſuſpecti. </s> <s xml:id="echoid-s4292" xml:space="preserve">Alius enim alia ratione explicare cur a-<lb/>uit, quod Delo imperauer at reſponſis Apollo, uti aræ eius quantum habe <lb/>ret pedum quadratorũ, id duplicaretur, & </s> <s xml:id="echoid-s4293" xml:space="preserve">ita fore, ut hi qui eſſent in ea <lb/>inſula, tunc religione liberarentur. </s> <s xml:id="echoid-s4294" xml:space="preserve">Ita Architas Cylindrorum deſcri-<lb/>ptionibus, Eratoſthenes organica meſolabiratione idem explicauerũt.</s> <s xml:id="echoid-s4295" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4296" xml:space="preserve">Cum hæc ſint tam magnis doctrinarum iucunditatibus animaduerſa, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4297" xml:space="preserve">cogamur natur aliter, inuentionibus ſingularum rerum conſiderantes <lb/>effectus, moueri: </s> <s xml:id="echoid-s4298" xml:space="preserve">multas res attendens, admiror etiã Democriti de rerũ <lb/>natur a uolumina, & </s> <s xml:id="echoid-s4299" xml:space="preserve">eius cõmentariũ, quod inſcribitur χΕιροτόνηκτον, <lb/>in quo etiam utebatur annulo, ſignãs cera ex milto, quæ eſſet exopertus.</s> <s xml:id="echoid-s4300" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4301" xml:space="preserve">Ergo eorum uirorum cogitata non ſolum ad mores corrigendos, ſed <lb/>etiam ad omnium utilitatem perpetuo ſunt præparata. </s> <s xml:id="echoid-s4302" xml:space="preserve">Athletarum au-<lb/>tem nobilitates breui ſpatio cum ſuis corporibus ſeneſcũt. </s> <s xml:id="echoid-s4303" xml:space="preserve">Ita ne cum <lb/>maaxime ſunt florẽtes, ne poſteritate, ne inſtitutis hiquemadmodum <lb/>ſapientum cogitata hominum uitæ prodeſſe poſſunt. </s> <s xml:id="echoid-s4304" xml:space="preserve">Cum uero ne mo <lb/>ribus, ne inſtitutis ſcriptorum præſtantibus tribuantur honores, ipſæ <lb/>autem per ſe mentes aëris altiora proſpicientes, memoriarum gradibus <lb/>ad cœlum elatæ, æuo immortalinon modo ſententias, ſed etiam figur as eo <lb/>rum poſteris cogunt eſſe notas. </s> <s xml:id="echoid-s4305" xml:space="preserve">Ita qui liter arum iucundit atibus inſtru-<lb/>ctas habent mentes, non poſſunt nõ in ſuis pectoribus dedicatum habere, <lb/>ſicuti deorum, ſic & </s> <s xml:id="echoid-s4306" xml:space="preserve">Ennij poetæ ſimulacrum. </s> <s xml:id="echoid-s4307" xml:space="preserve">Accij autẽ carminibus <lb/>qui ſtudio ſe delectantur, nõ modo uerborum uirtutes, ſed etiam figur am <lb/>@ius uidentur ſecum habere præſentem. </s> <s xml:id="echoid-s4308" xml:space="preserve">Item plures poſt noſtr am memo <pb o="211" file="0265" n="265" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> riam naſcentes, cum Lucretio, uidebuntur uelut coràm dererum natura <lb/>diſputare: </s> <s xml:id="echoid-s4309" xml:space="preserve">de arte uero Rhetorica cum Cicerone: </s> <s xml:id="echoid-s4310" xml:space="preserve">multi poſterorum cum <lb/>Varrone conferent ſermonem de lingua Latina. </s> <s xml:id="echoid-s4311" xml:space="preserve">Non minus etiam <lb/>plures Philologi, cum Græcorum ſapientibus multa deliberantes, ſe-<lb/>cretos cum his uidebuntur habere ſermones. </s> <s xml:id="echoid-s4312" xml:space="preserve">Et ad ſummam, ſapientium <lb/>ſcriptorum ſententiæ corporibus abſentibus uetuſtate florentes, cum in-<lb/>ſunt inter conſilia & </s> <s xml:id="echoid-s4313" xml:space="preserve">diſputationes, maiores habent, quàm præſentium <lb/>ſunt, authoritates omnes. </s> <s xml:id="echoid-s4314" xml:space="preserve">Ita Cæſar his authoribus frctus, ſenſibus eo-<lb/>rum adhibitis & </s> <s xml:id="echoid-s4315" xml:space="preserve">conſilijs, ea uolumina conſcripſi, & </s> <s xml:id="echoid-s4316" xml:space="preserve">prioribus ſeptem <lb/>de ædificijs, octauo de aquis, in hoc de gnomonicis rationibus, quemad-<lb/>modum eæ, radijs ſolis in mũdo ſunt per umbram gnomonis inuentæ, qui <lb/>bus{qúe} rationibus dilatentur, aut contrahantur, explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s4317" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div239" type="section" level="1" n="185"> <head xml:id="echoid-head189" xml:space="preserve">DE GNOMONICIS RATIONIBVS EX RADI-<lb/>is ſolis per umbraminuentis, & mundo at planetis. <lb/>CAPVT IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4318" xml:space="preserve">EA autem ſunt diuina mente comparata, habent{qúe} admir ationẽ ma-<lb/>gnam conſider antibus, quòd umbra gnomonis æquinoctialis alia <lb/>magnitudine est Athenis, alia Alexandriæ, alia Romæ, non eadem Placen <lb/>tiæ, cæteris{qúe} orbis terrarum locis. </s> <s xml:id="echoid-s4319" xml:space="preserve">Ita longe aliter diſtant deſcriptio-<lb/>nes horologiorum, locorum mutationibus. </s> <s xml:id="echoid-s4320" xml:space="preserve">Vmbrarum enim æquinoctia-<lb/>lium magnitudinibus deſignantur analemmatorum formæ, ex quibus per <lb/>ficiuntur, adrationem locorum et umbræ gnomonũ, horarum deſcriptio <lb/>nes. </s> <s xml:id="echoid-s4321" xml:space="preserve">Analemma, est ratio conquiſita ſolis curſu & </s> <s xml:id="echoid-s4322" xml:space="preserve">umbræ creſcentis à <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0265-01a" xlink:href="note-0265-01"/> brumæ obſeruatione inuenta, è qua per rationes architectonicas circi-<lb/>ni{qúe} deſcriptiones, est inuentus effectus in mundo. </s> <s xml:id="echoid-s4323" xml:space="preserve">Mundus autem eſt om <lb/>nium naturæ rerum conceptio ſumma, cœlum{qúe} ſyderibus conformatum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4324" xml:space="preserve">Id uoluitur continenter circum terram at mare, per axis cardines ex-<lb/>tremos. </s> <s xml:id="echoid-s4325" xml:space="preserve">Nam in his loc is natur alis poteſtas ita architectata est, colloca <lb/>uit{qúe} cardines tanquàm centra, unum à terra et à mari in ſummo mundo, <lb/>ac poſt ipſas ſtellas Septentrionum. </s> <s xml:id="echoid-s4326" xml:space="preserve">Alterum trans contra ſub terra in me <lb/>ridianis partibus, ibi{qúe} circum eorũ cardinũ orbiculos, tanquam circum <lb/>centra, ut in torno perſecit, qui græce ϖόλοι nominantur, per quos per- <pb o="212" file="0266" n="266" rhead="M. VITRV VII"/> uolitat ſempiterno cœlum. </s> <s xml:id="echoid-s4327" xml:space="preserve">Ita media terra cum mari, centri, loconatur an <lb/>ter est collocata. </s> <s xml:id="echoid-s4328" xml:space="preserve">His natura diſpoſitis, ita uti ſeptentrionali parte à ter-<lb/>ra excelſius habeat altitudine centrum, in meridiana autem parte inferio <lb/>ribus locis ſubiectum à terra obſcuretur, tunc etiam per mediũ, tranſuer <lb/>ſa & </s> <s xml:id="echoid-s4329" xml:space="preserve">inclinata in meridiem, circuli delata zona duodecim ſignis est con-<lb/>formata, quæ eorum ſpecies ſtellis diſpoſitis, duodecim partibus peræqua <lb/>tis, exprimit depictam à natura figurationem. </s> <s xml:id="echoid-s4330" xml:space="preserve">Ita lucentia cum mundo <lb/>reliquo{qúe} ſyderum ornatu circum terr am mare{qúe} peruolantia curſus per <lb/>ficiunt ad cœli rotunditatem. </s> <s xml:id="echoid-s4331" xml:space="preserve">Omnia autem uiſitata & </s> <s xml:id="echoid-s4332" xml:space="preserve">inuiſitata tempo-<lb/>rum neceßitudine ſunt conſtituta, ex quibus ſex ſigna numero, ſupra ter-<lb/>ram cum cœlo peruagantur: </s> <s xml:id="echoid-s4333" xml:space="preserve">cætera ſub terram ſubeuntia, ab eius umbra <lb/>obſcur antur. </s> <s xml:id="echoid-s4334" xml:space="preserve">Sex autem ex his ſemper ſupra terram nituntur. </s> <s xml:id="echoid-s4335" xml:space="preserve">Quan-<lb/>ta pars enim nouißimi ſignidepreßione coact a uer ſatione ſubiens ſub ter <lb/>ram occultatur, tantundẽ eius contrariæ uer ſationis neceßitate ſuppre ſ-<lb/>ſa, rotatione circumacta trans è locis non patentibus & </s> <s xml:id="echoid-s4336" xml:space="preserve">obſcuris egredi <lb/>tur ad lucem. </s> <s xml:id="echoid-s4337" xml:space="preserve">Nã uis una & </s> <s xml:id="echoid-s4338" xml:space="preserve">neceßitas utrum ſimul orientem & </s> <s xml:id="echoid-s4339" xml:space="preserve">occi <lb/>dentem perficit. </s> <s xml:id="echoid-s4340" xml:space="preserve">Ea autem ſigna cum ſint numero. </s> <s xml:id="echoid-s4341" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s4342" xml:space="preserve">partes{qúe} duodeci-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0266-01a" xlink:href="note-0266-01"/> mas ſingula poßideant mundi, uerſentur{qúe} ab oriente ad occidentem con-<lb/>tinenter, tunc per ea ſigna contrario curſu Luna, ſtella Mercurij, Vene-<lb/>ris, ipſeSol, item{qúe} Martis, & </s> <s xml:id="echoid-s4343" xml:space="preserve">Iouis, & </s> <s xml:id="echoid-s4344" xml:space="preserve">Saturni: </s> <s xml:id="echoid-s4345" xml:space="preserve">ut per graduum aſcen-<lb/>ſionem percurrentes, alius alia circuitionis magnitudine ab occidente, <lb/>ad orientẽ in mundo peruagantur. </s> <s xml:id="echoid-s4346" xml:space="preserve">Luna die octauo & </s> <s xml:id="echoid-s4347" xml:space="preserve">uigeſimo, & </s> <s xml:id="echoid-s4348" xml:space="preserve">am-<lb/>plius circiter hora, cœli circuitionem percurrens, ex quo cœperit ſigno <lb/>ire, ad id ſignum reuertendo perficit lunarem menſem. </s> <s xml:id="echoid-s4349" xml:space="preserve">Sol autem ſigni <lb/>ſpatium, quod est duodecima pars mundi, menſe uertente uadens tranſit: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4350" xml:space="preserve">ita duodecim menſibus duodecim ſignorum interualla peruagando, cum <lb/>redit ad id ſignum unde cœperit, perficit ſpatium uertentis anni. </s> <s xml:id="echoid-s4351" xml:space="preserve">Ex <lb/>co, quemcirculum Lunaterdecies in duodecim menſibus percurrit, eum <lb/>Sol ijſdem menſibus ſemel permetitur. </s> <s xml:id="echoid-s4352" xml:space="preserve">Mercurij autem & </s> <s xml:id="echoid-s4353" xml:space="preserve">Veneris <lb/>ſtellæ, circum Solis radios, Solem ipſum, uti centrum, itineribus coro-<lb/>nantes, regreſſusretrorſum & </s> <s xml:id="echoid-s4354" xml:space="preserve">retardationes faciunt. </s> <s xml:id="echoid-s4355" xml:space="preserve">Etiam ſtationibus, <lb/>propter eam circinationem, morantur in ſpatijs ſignorum. </s> <s xml:id="echoid-s4356" xml:space="preserve">Id autem it-<lb/>eſſe maxime cognoſcitur ex Veneris ſtella, quòd ea cum Solem ſequatur, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0266-02a" xlink:href="note-0266-02"/> poſt occaſum eius apparens in cœlo, clarißime{qúe} lucens Veſperugo uocita <pb o="213" file="0267" n="267" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> tur: </s> <s xml:id="echoid-s4357" xml:space="preserve">alijs autem temporibus eum antecurrens, & </s> <s xml:id="echoid-s4358" xml:space="preserve">oriens ante lucem, Luci <lb/>fer appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s4359" xml:space="preserve">Ex eo{qúe} nonnunquàm plures dies in uno ſigno commoran <lb/>tur, aliàs celerius ingrediuntur in alterum ſignum. </s> <s xml:id="echoid-s4360" xml:space="preserve">Ita quòd non æque <lb/>peragunt numerum dierum in ſingulis ſignis, quantum ſunt moratæ pri-<lb/>us, tranſiliendo celerioribus itineribus perficiunt iuſtum curſum. </s> <s xml:id="echoid-s4361" xml:space="preserve">Ita effi <lb/>oitur, uti quòd demorentur in nonnullis ſignis, nibilominus cum eripiunt <lb/>ſe à neceßitate moræ, celeriter conſequantur iuſtam circuitionem. </s> <s xml:id="echoid-s4362" xml:space="preserve">Iter au <lb/>ten in mundo Mercurijſtella ita peruolitat, utitrecenteſimo & </s> <s xml:id="echoid-s4363" xml:space="preserve">ſexageſi-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0267-01a" xlink:href="note-0267-01"/> mo die per ſignorum ſpatia currens, perueniat ad id ſignum, ex quo prio <lb/>re circulatione cœpit facere curſum: </s> <s xml:id="echoid-s4364" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4365" xml:space="preserve">ita peræquatur eius iter, ut circi-<lb/>ter tricenos dies in ſingulis ſignis habe at numeri rationẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4366" xml:space="preserve">Veneris autem <lb/>cum est liber ata ab impeditione radiorum ſolis, xxx. </s> <s xml:id="echoid-s4367" xml:space="preserve">diebus percurrit ſi <lb/>gni ſpatium, quo minus quadragenos dies in ſingulis ſignis patitur: </s> <s xml:id="echoid-s4368" xml:space="preserve">cum <lb/>ſtationem fecerit, reſtituit eam ſummam numeri in uno ſigno morata. </s> <s xml:id="echoid-s4369" xml:space="preserve">Er <lb/>go totam circuitionẽ in cœlo, quadringenteſimo & </s> <s xml:id="echoid-s4370" xml:space="preserve">octogeſimo & </s> <s xml:id="echoid-s4371" xml:space="preserve">quin-<lb/>to die permenſa, iterum in id ſignum redit, ex quo ſigno prius iter facere <lb/>cœpit. </s> <s xml:id="echoid-s4372" xml:space="preserve">Martis uero circiter ſexcente ſimo octogeſimotertio die ſyderum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0267-02a" xlink:href="note-0267-02"/> ſpatia peruagando peruenit eo, ex quo initium faciendo curſum fecer at <lb/>ante: </s> <s xml:id="echoid-s4373" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4374" xml:space="preserve">in quibus ſignis celerius percurrit cũ ſtationẽfecit, explet dierum <lb/>numeri rationem. </s> <s xml:id="echoid-s4375" xml:space="preserve">Iouis autem placidioribus gradibus ſcandens contra <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0267-03a" xlink:href="note-0267-03"/> mundi uerſationem, circiter trecẽtis ſexagintaquin diebus ſingula ſigna <lb/>permetitur, & </s> <s xml:id="echoid-s4376" xml:space="preserve">conſiſtit per annos. </s> <s xml:id="echoid-s4377" xml:space="preserve">xi. </s> <s xml:id="echoid-s4378" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4379" xml:space="preserve">dies trecentos ſexagint atres, et <lb/>redit in id ſignum, in quo ante. </s> <s xml:id="echoid-s4380" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s4381" xml:space="preserve">annos fuerat. </s> <s xml:id="echoid-s4382" xml:space="preserve">Saturni uero menſibus <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0267-04a" xlink:href="note-0267-04"/> undetriginta & </s> <s xml:id="echoid-s4383" xml:space="preserve">amplius paucis diebus, peruadens per ſigni ſpatium, an-<lb/>no nono & </s> <s xml:id="echoid-s4384" xml:space="preserve">uigeſimo, circiter diebus. </s> <s xml:id="echoid-s4385" xml:space="preserve">clx. </s> <s xml:id="echoid-s4386" xml:space="preserve">in quo ante triceſimo fuer at an <lb/>no in id reſtituitur: </s> <s xml:id="echoid-s4387" xml:space="preserve">ex eo{qúe} quo minus ab extremo diſtat mundo, tanto ma <lb/>iorem cir cinationem rotæ percurrendo, tardior uidetur eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4388" xml:space="preserve">Hiautem <lb/>quiſupra ſolis iter circinationes peragunt, maxime cum in trigono fue-<lb/>rint, quòd is inierit, tum non progrediuntur, ſed regreſſus facientes mo-<lb/>rantur,<anchor type="note" xlink:href="" symbol="023"/> donicũ idem ſol de eo trigono in aliud ſignum tranſitionem fece <anchor type="note" xlink:label="note-0267-05a" xlink:href="note-0267-05"/> rit. </s> <s xml:id="echoid-s4389" xml:space="preserve">Id autem nõnullis ſic fieri placet, quòd aiunt, ſolem cum longius abſit <lb/>abſtantia quadam, non lucidis itineribus err antia per ea ſydera obſcura-<lb/>tis mor ationibus impediri. </s> <s xml:id="echoid-s4390" xml:space="preserve">Nobis uero id non uidetur. </s> <s xml:id="echoid-s4391" xml:space="preserve">Solis enim ſplen-<lb/>dor perſpicibilis & </s> <s xml:id="echoid-s4392" xml:space="preserve">patens, ſinc ullis obſcurationibus est per omnem <pb o="214" file="0268" n="268" rhead="M. VITRV VII"/> mundum, ut etiam nobis apparet, cum faciunteæ ſtellæ regreſſus & </s> <s xml:id="echoid-s4393" xml:space="preserve">mo-<lb/>rationes. </s> <s xml:id="echoid-s4394" xml:space="preserve">Ergo ſi tantis interuallis noſtra ſpecies poteſt id animaduerte-<lb/>re, quid ita diuinitatibus ſplendoribus{qúe} aſtrorum iudicamus obſcurita-<lb/>tes obijci poſſe? </s> <s xml:id="echoid-s4395" xml:space="preserve">Ergo potius ea ratio nobis conſtabit, quòd feruor, quem-<lb/>admodum omnes res euocat & </s> <s xml:id="echoid-s4396" xml:space="preserve">ad ſe ducit (ut etiam fructus ex terra ſur <lb/>gentes in altitudinem per calorem uidemus, nõ minus aquæ uapores à fon <lb/>tibus ad nubes per arcus excitari) eadem ratione ſolis impetus uehemens <lb/>radijs trigoni forma porrectus, inſequentes ſtellas ad ſe perducit, & </s> <s xml:id="echoid-s4397" xml:space="preserve">ante <lb/>currentes ueluti refrenando retinendo{qúe} non patitur progredi, ſed ad ſe <lb/>cogit regredi, & </s> <s xml:id="echoid-s4398" xml:space="preserve">in alterius trigoni ſignum eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4399" xml:space="preserve">Fortaſſe deſider abitur <lb/>quid ita ſol quinto à ſe ſigno, potius quàm ſecũdo aut tertio, quæ ſunt pro-<lb/>piora, faciat in his feruoribus retentiones. </s> <s xml:id="echoid-s4400" xml:space="preserve">Ego quemadmodum id fieriui <lb/>deatur exponã. </s> <s xml:id="echoid-s4401" xml:space="preserve">Eius radij in mũdo, uti trigoni paribus lateribus forma, <lb/>lineationibus extenduntur: </s> <s xml:id="echoid-s4402" xml:space="preserve">id autẽ nec plus nec minus eſt ad quintũ ab eo <lb/>ſigno. </s> <s xml:id="echoid-s4403" xml:space="preserve">Igitur ſi radij per omnem mundum fuſi circinationibus uagaren-<lb/>tur, ne extentionibus porrecti ad trigoni formã linearentur, propiora <lb/>flagrarent. </s> <s xml:id="echoid-s4404" xml:space="preserve">Id autem etiam Euripides Græcorum poeta animaduertiſſe <lb/>uidetur, ait enim, quæ longius à ſole eſſent, hæc uehementius ardere, pro-<lb/>piora uero contemper ata habere: </s> <s xml:id="echoid-s4405" xml:space="preserve">it aque ſcribit in fabula Phaetonte ſic, <lb/>κὶ ὲιτὰ πόῤῥοτά\’δ ἔγγνς ἔνκρα*** ἔχΕι. </s> <s xml:id="echoid-s4406" xml:space="preserve">Siergo res & </s> <s xml:id="echoid-s4407" xml:space="preserve">ratio & </s> <s xml:id="echoid-s4408" xml:space="preserve">te-<lb/>ſtimonium poetæ ueteris id oſtendit, non puto aliter oportere iudicari, ni <lb/>ſi quemadmodum de eare ſupra ſcriptum habemus. </s> <s xml:id="echoid-s4409" xml:space="preserve">Iouis autem inter <lb/>Martis & </s> <s xml:id="echoid-s4410" xml:space="preserve">Saturni circinationem currens, maiorem quàm Mars, mino-<lb/>rem quàm Saturnus peruolat curſum. </s> <s xml:id="echoid-s4411" xml:space="preserve">Item reliquæ ſtellæ, quo maiore ab-<lb/>ſunt ſpatio ab extremo cœlo, proximam{qúe} habent terræ circinationem, <lb/>celerius percurrere uidentur, quòd quæcun{qúe} earum minorem circinatio <lb/>nem peragens, ſæpius ſubiens præterit ſuperiorem. </s> <s xml:id="echoid-s4412" xml:space="preserve">Quemadmodum ſi <lb/>in rota, qua figuliutuntur, impoſitæ fuerint ſeptem formicæ, canales{qúe} to <lb/>tidem in rota facti ſint circum cẽtrum in imo, accreſcẽtes ad extremum, <lb/>in quibus hæ cogantur circinationem facere, uerſetur{qúe} rota in alteram <lb/>partem, neceſſe erit eas contra rotæ uerſationem nibil minus aduer ſus iti <lb/>nera perficere, & </s> <s xml:id="echoid-s4413" xml:space="preserve">quæ proximum centrum habuerit celerius peruagari, <lb/>quæ{qúe} extremum orbem rotæ peraget, etiam ſi æquæ celeriter ambulet, <lb/>propter magnitudinem cir cinationis multo tardius perficere curſum. </s> <s xml:id="echoid-s4414" xml:space="preserve">Si- <pb o="215" file="0269" n="269" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> militer aſtr a nitentia contra mundi curſum, ſuis itineribus perficiunt cir <lb/>cuitum, ſed cœliuer ſatione redundationibus referuntur quotidiana tem-<lb/>poris circulatione. </s> <s xml:id="echoid-s4415" xml:space="preserve">Eſſe autem alias ſtellas temperatas, alias feruentes, eti <lb/>am{qúe} frigidas, hæc eſſe cauſa uidetur, quòd omnis ignis in ſuperiora loca <lb/>habet ſcandentem flammam. </s> <s xml:id="echoid-s4416" xml:space="preserve">Ergo ſolæthera, quiest ſupra ſe, radijs exu <lb/>rens efficit candentẽ, in quibus locis habet curſum Martis ſtella, ita fer-<lb/>uens ab ardore ſolis efficitur. </s> <s xml:id="echoid-s4417" xml:space="preserve">Saturni autem quòd est proxima extremo <lb/>mundo, tangit{qúe} congelatas cœliregiones, uebementer est frigida. </s> <s xml:id="echoid-s4418" xml:space="preserve">Ex eo <lb/>Iouis cũ inter utriuſ circuitiones habeat curſum, à refrigeratione calo-<lb/>re{qúe} eorũ medio, cõueniẽtes tẽperatißimos{qúe} habere uidetur effectus. </s> <s xml:id="echoid-s4419" xml:space="preserve">De <lb/>zona. </s> <s xml:id="echoid-s4420" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s4421" xml:space="preserve">ſignorum, & </s> <s xml:id="echoid-s4422" xml:space="preserve">ſeptem aſtrorũ, contrario{qúe} eorũopere ac cur-<lb/>ſu, quibus rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s4423" xml:space="preserve">numeris tranſeunt ex ſignis in ſigna, & </s> <s xml:id="echoid-s4424" xml:space="preserve">circui-<lb/>tum ſuum perficiant, uti à præceptoribus accepi, expoſui: </s> <s xml:id="echoid-s4425" xml:space="preserve">nũc de creſcen <lb/>tilumine Lunæ, diminutione{qúe}, uti traditũ est nobis à maioribus, dicam. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4426" xml:space="preserve">Beroſus, qui à Chaldæorũ ciuitate ſiue natione progreſſus in A ſiam, et di <lb/>ſciplinam patefecit, ita est profeſſus, pilam eſſe ex dimidia parte canden-<lb/>tem, reliqua habere cæruleo colore. </s> <s xml:id="echoid-s4427" xml:space="preserve">Cum autem cur ſum itineris ſui pera <lb/>gens ſubiret orbem ſolis, tunc eam radijs & </s> <s xml:id="echoid-s4428" xml:space="preserve">impetu caloris corripicon-<lb/>uerti{qúe} candentem, propter eius proprietatem luminis ad lumen. </s> <s xml:id="echoid-s4429" xml:space="preserve">Cum au <lb/>tem ea euocata ad ſolis orbes ſuperiora ſpectet, tunc inferiorem partem <lb/>eius, quòd candens non ſit, propter aëris ſimilitudinem obſcur am uideri, <lb/>cum ad perpendiculum extet ad eius radios totum lumen ad ſuperiorem <lb/>ſpeciem retineri, & </s> <s xml:id="echoid-s4430" xml:space="preserve">tunc eam uocari primam. </s> <s xml:id="echoid-s4431" xml:space="preserve">Cum præteriens uadit ad <lb/>oriẽtis cœli partes, relaxari ab impetu ſolis, extremam{qúe} eius partẽ can-<lb/>dentiæ, oppido quàm tenuilinea ad terr am mittere ſplendorem, & </s> <s xml:id="echoid-s4432" xml:space="preserve">ita ex <lb/>eo eam ſecundam uocari. </s> <s xml:id="echoid-s4433" xml:space="preserve">Quotidiana autem uerſationis remißione, ter-<lb/>tiam, quartam indies numerari, ſeptimo die ſol cum ſit ad occidẽtem, luna <lb/>autẽ inter orientẽ et occidentẽ, medias cœli teneat regiones, quòd dimidia <lb/>parte cœli ſpatio diſtet à ſole, itẽ dimidiã candẽtiæ conuerſam habere ad <lb/>terrã. </s> <s xml:id="echoid-s4434" xml:space="preserve">Inter ſolemuero et lunam cũ diſtet totũ mundi ſpatiũ, et luna orien <lb/>tis orbẽ ſolretroſpiciẽs, cũtranſit ad occidentẽ, eam quòd longius abſit à <lb/>radijs remiſſam, quartadecima die plena rota totius orbis mittere ſplẽdo <lb/>rẽ, reliquos{qúe} diesdecre ſcentia quotidiana ad perfectionẽ lunaris menſis <lb/>uerſationibus et curſu à ſole reuocationibus ſubire rotã, radios{qúe} eius etiã <pb o="216" file="0270" n="270" rhead="M. VITR VV II"/> menſtruas dierum efficere rationes. </s> <s xml:id="echoid-s4435" xml:space="preserve">Vti autem Ariſtarchus Samius ma<unsure/>-<lb/>thematicus uigore, magno rationes uarietatis diſciplinis de cadem reli-<lb/>quit, exponam. </s> <s xml:id="echoid-s4436" xml:space="preserve">Non enim latet, Lunam ſuum proprium{qúe} non habere lu-<lb/>men, ſed eſſe uti ſpeculum, & </s> <s xml:id="echoid-s4437" xml:space="preserve">à Solis impeturecipere ſplẽdorem. </s> <s xml:id="echoid-s4438" xml:space="preserve">Nam <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0270-01a" xlink:href="note-0270-01"/> Luna de ſeptem aſtris circulum proximum terræ in curſibus minimũ per <lb/>uagatur. </s> <s xml:id="echoid-s4439" xml:space="preserve">Ita quot menſibus ſub rotã ſolis radios{qúe} primo die antequàm <lb/>præterit latens obſcuratur, & </s> <s xml:id="echoid-s4440" xml:space="preserve">quoniam est cum ſole, noua uocatur: </s> <s xml:id="echoid-s4441" xml:space="preserve">poſte <lb/>ro autem die, quo numer atur ſecunda præteriens à ſole, u ſitationem facia<unsure/> <lb/>tenuem extremæ rotundationis. </s> <s xml:id="echoid-s4442" xml:space="preserve">Cum triduum receßit à ſole, creſcit & </s> <s xml:id="echoid-s4443" xml:space="preserve"><lb/>plus illuminatur: </s> <s xml:id="echoid-s4444" xml:space="preserve">quotidie uero diſcedẽs cum peruenit ad diens ſeptimum, <lb/>diſtans à ſole occidente circiter medias cœliregiones, dimidia lucet, & </s> <s xml:id="echoid-s4445" xml:space="preserve"><lb/>eius quæ ad ſolem pars ſpectat, ea est illuminata. </s> <s xml:id="echoid-s4446" xml:space="preserve">Quarto autem decimo <lb/>die, cum in diametro ſpatio totius mundi abſit à ſole, perficitur plena, & </s> <s xml:id="echoid-s4447" xml:space="preserve"><lb/>oritur cum ſol ſit ad occidentem, ideo quòd totum ſpatium mundi diſtans <lb/>conſiſtit contrà, & </s> <s xml:id="echoid-s4448" xml:space="preserve">impetu ſolis totius orbis in ſerecipit ſplendorem. </s> <s xml:id="echoid-s4449" xml:space="preserve">Se-<lb/>ptimodecimo die cum Sol oritur, ea preſſa est ad occidentem, uigeſimo <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4450" xml:space="preserve">altero die cum ſol est exortus, Luna tenet circiter medias cœli regio-<lb/>nes, & </s> <s xml:id="echoid-s4451" xml:space="preserve">id quod ſpectat ad ſolem, habet lucidum, in reliquis obſcura. </s> <s xml:id="echoid-s4452" xml:space="preserve">Item <lb/>quotidie curſum faciendo, circiter oct auo & </s> <s xml:id="echoid-s4453" xml:space="preserve">uigeſimo die ſubit radios ſo <lb/>lis, & </s> <s xml:id="echoid-s4454" xml:space="preserve">ita menſtruas perficit rationes. </s> <s xml:id="echoid-s4455" xml:space="preserve">Nunc ut in ſingulis menſibus ſol ſi <lb/>gnaperuadens, auget & </s> <s xml:id="echoid-s4456" xml:space="preserve">minuit dier um & </s> <s xml:id="echoid-s4457" xml:space="preserve">horarum ſpatia, dicam.</s> <s xml:id="echoid-s4458" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div239" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0265-01" xlink:href="note-0265-01a" xml:space="preserve">Analem-<lb/>ma quid.</note> <note position="left" xlink:label="note-0266-01" xlink:href="note-0266-01a" xml:space="preserve">Signa. xij.</note> <note position="left" xlink:label="note-0266-02" xlink:href="note-0266-02a" xml:space="preserve">Veneris <lb/>ſtella.</note> <note position="right" xlink:label="note-0267-01" xlink:href="note-0267-01a" xml:space="preserve">Mercurij <lb/>ſtella.</note> <note position="right" xlink:label="note-0267-02" xlink:href="note-0267-02a" xml:space="preserve">Martis ſt.</note> <note position="right" xlink:label="note-0267-03" xlink:href="note-0267-03a" xml:space="preserve">Iouis ſtella</note> <note position="right" xlink:label="note-0267-04" xlink:href="note-0267-04a" xml:space="preserve">Saturni ſt.</note> <note symbol="023" position="right" xlink:label="note-0267-05" xlink:href="note-0267-05a" xml:space="preserve">donce</note> <note position="left" xlink:label="note-0270-01" xlink:href="note-0270-01a" xml:space="preserve">Varietas <lb/>Lunæ.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div241" type="section" level="1" n="186"> <head xml:id="echoid-head190" xml:space="preserve">DE SOLIS CVRSV PER DVODECIM <lb/>ſigna. CAP. V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4459" xml:space="preserve">IS nam cum Arictis ſignum init, & </s> <s xml:id="echoid-s4460" xml:space="preserve">partem octauam peruagatur, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0270-02a" xlink:href="note-0270-02"/> perficit æquinoctium uernum: </s> <s xml:id="echoid-s4461" xml:space="preserve">cũ progreditur ad caudam Tauri, ſy-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0270-03a" xlink:href="note-0270-03"/> dus{qúe} Vergiliarũ, è quibus eminet dimidia pars prior Tauri, in maius ſpa <lb/>tium mundi, quàm dimidiũ procurrit, procedens ad ſeptentrionalem par <lb/>tem. </s> <s xml:id="echoid-s4462" xml:space="preserve">E T auro cũ ingreditur in Geminos, exorientibus Vergilijs magis cre <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0270-04a" xlink:href="note-0270-04"/> ſcit ſupra terram, & </s> <s xml:id="echoid-s4463" xml:space="preserve">auget ſpatia dierum: </s> <s xml:id="echoid-s4464" xml:space="preserve">deinde è Geminis cum init ad <lb/>Cancrum, quibreuißimum tenet cœli ſpatium, cum peruenit in partem <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0270-05a" xlink:href="note-0270-05"/> octauam perficit ſolſtitiale tempus: </s> <s xml:id="echoid-s4465" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4466" xml:space="preserve">pergens peruenit ad caput & </s> <s xml:id="echoid-s4467" xml:space="preserve">pe <lb/>ctus Leonis, quòd eæ partes Cãcro ſunt attributæ, Ex pectore autem Leo <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0270-06a" xlink:href="note-0270-06"/> <pb o="217" file="0271" n="271" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> niset finibus Cancri, Solis exitus percurrẽs reliquas partes Leonis, immi <lb/>nuit diei magnitudinem et circinationis, redit{qúe} in Geminorum æ qualem <lb/>curſum. </s> <s xml:id="echoid-s4468" xml:space="preserve">Tunc uero à Leone tranſiẽs in Virginẽ, progrediens{qúe} ad ſinum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0271-01a" xlink:href="note-0271-01"/> ueſtis eius cõtrabit cir cinationem, & </s> <s xml:id="echoid-s4469" xml:space="preserve">æ quat eam, quã Taurus habet cur-<lb/>ſus rationem. </s> <s xml:id="echoid-s4470" xml:space="preserve">E Virgine autem progrediens per ſinũ, qui ſinus Libræ par <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0271-02a" xlink:href="note-0271-02"/> tes habet primas, in Libræ parte octaua perſicit æquinoctiũ autumnale, <lb/>qui curſus æ quateam circinationẽ, quæ fuer at in Arietis ſigno. </s> <s xml:id="echoid-s4471" xml:space="preserve">Scorpio-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0271-03a" xlink:href="note-0271-03"/> nem autem cũ ſol ingreſſus fuerit occidentibus Vergilijs, minuit progre-<lb/>diens ad meridianas partes longitudines dierum. </s> <s xml:id="echoid-s4472" xml:space="preserve">E Scorpione cum per-<lb/>currendo init in Sagittarium ad fœminaeius, contractiorem diurnũ per <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0271-04a" xlink:href="note-0271-04"/> uolat curſum. </s> <s xml:id="echoid-s4473" xml:space="preserve">Cum autem incipit à fœminibus Sagittarij, quæ pars est at <lb/>tributa Capricorno ad partem octauam, breuißimum cœli percurrit ſpa <lb/>tium. </s> <s xml:id="echoid-s4474" xml:space="preserve">Exeo à breuitate diurna, bruma, ac dies brumales appellantur. </s> <s xml:id="echoid-s4475" xml:space="preserve">E <lb/>Capricorno autem tranſiens in Aquariũ, adauget & </s> <s xml:id="echoid-s4476" xml:space="preserve">exæquat Sagittarij <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0271-05a" xlink:href="note-0271-05"/> longitudine diei ſpatium. </s> <s xml:id="echoid-s4477" xml:space="preserve">Ab Aquario cũingreſſus est in Piſces, Fauonio <lb/>flante, Scorpionibus comparat æqualem curſum. </s> <s xml:id="echoid-s4478" xml:space="preserve">Ita ſolea ſigna perua-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0271-06a" xlink:href="note-0271-06"/> gando, certis temporibus auget, aut minuit dierum & </s> <s xml:id="echoid-s4479" xml:space="preserve">horarum ſpatia. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4480" xml:space="preserve">Nũc de cæteris ſyderibus, quæ ſunt dextra ac ſiniſtra zonam ſignorum, <lb/>meridiana, ſeptentrionali{qúe} parte mũdi ſtellis diſpoſita figurata{qúe}, dicã.</s> <s xml:id="echoid-s4481" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div241" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0270-02" xlink:href="note-0270-02a" xml:space="preserve">Aries.</note> <note position="left" xlink:label="note-0270-03" xlink:href="note-0270-03a" xml:space="preserve">Taurus.</note> <note position="left" xlink:label="note-0270-04" xlink:href="note-0270-04a" xml:space="preserve">Gemini.</note> <note position="left" xlink:label="note-0270-05" xlink:href="note-0270-05a" xml:space="preserve">Cancer.</note> <note position="left" xlink:label="note-0270-06" xlink:href="note-0270-06a" xml:space="preserve">Leo.</note> <note position="right" xlink:label="note-0271-01" xlink:href="note-0271-01a" xml:space="preserve">Virgo.</note> <note position="right" xlink:label="note-0271-02" xlink:href="note-0271-02a" xml:space="preserve">Libra.</note> <note position="right" xlink:label="note-0271-03" xlink:href="note-0271-03a" xml:space="preserve">Scorpio.</note> <note position="right" xlink:label="note-0271-04" xlink:href="note-0271-04a" xml:space="preserve">Sagittari-<lb/>us.</note> <note position="right" xlink:label="note-0271-05" xlink:href="note-0271-05a" xml:space="preserve">Capricor-<lb/>nus.</note> <note position="right" xlink:label="note-0271-06" xlink:href="note-0271-06a" xml:space="preserve">Aquarius.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div243" type="section" level="1" n="187"> <head xml:id="echoid-head191" xml:space="preserve">DE SYDERIBVS QVAE SVNT A ZODIA <lb/>co adſeptentrionem. CAP. VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4482" xml:space="preserve">NAMQVE ſcptẽtrio, quẽ Græcinominãt ᾄρκτου ſiue ἑλίκήυ, <lb/>habet poſt ſe collocatum Cuſtodem. </s> <s xml:id="echoid-s4483" xml:space="preserve">Ab eo non longe conformata <lb/>est Virgo, cuius ſupra humerum dextrum lucidißima ſtella nititur, quam <lb/>noſtri prouindemiã, maiores Græci προτρ\’νγετου uocitant, candens au-<lb/>tem magis ſpecies eius est colorata. </s> <s xml:id="echoid-s4484" xml:space="preserve">Item alia contrà est ſtella media ge-<lb/>nuorũ Cuſtodis arcti, qui Arcturus dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s4485" xml:space="preserve">Est ibidedicatus èregione ca-<lb/>pitis ſeptentrionis, tranſuerſus ad pedes Geminorũ, Auriga, ſtat{qúe} in ſum <lb/>mo cornu Tauri. </s> <s xml:id="echoid-s4486" xml:space="preserve">Itẽ{qúe} in ſummo cornu leuo ad Aurigæpedes, una tenet <lb/>parte ſtellã, & </s> <s xml:id="echoid-s4487" xml:space="preserve">appellatur aurigæ manus. </s> <s xml:id="echoid-s4488" xml:space="preserve">Hœdicapraleuo humero Tau-<lb/>ri quidẽ & </s> <s xml:id="echoid-s4489" xml:space="preserve">Arietis, inſuper Perſeus dexterioribus ſubtercurrens baſim <lb/>Vergiliarũ, ſiniſterioribus caput Arietis & </s> <s xml:id="echoid-s4490" xml:space="preserve">manu dextra innitens Caßio <pb o="218" file="0272" n="272" rhead="M. VITRVVII"/> peæ ſimulacro, leua ſupra aurigam tenet Gorgoneum ad ſummũ caput, <lb/>ſubijciens{qúe} Andromedæ pedibus. </s> <s xml:id="echoid-s4491" xml:space="preserve">Item Piſces ſupra Andromedam & </s> <s xml:id="echoid-s4492" xml:space="preserve"><lb/>eius uentr ẽ & </s> <s xml:id="echoid-s4493" xml:space="preserve">Equi, quæ ſunt ſupra ſpinam Equi, cuius uentris lucidißi-<lb/>ma ſtella finit uentrem Equi & </s> <s xml:id="echoid-s4494" xml:space="preserve">caput Andromedæ. </s> <s xml:id="echoid-s4495" xml:space="preserve">Manus Andromedæ <lb/>dextra, ſupra Caßiopeæ ſimulacrum est conſtituta, leua ſuper aquilona-<lb/>rem Piſcẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4496" xml:space="preserve">Item Aquarius ſupra Equi caput. </s> <s xml:id="echoid-s4497" xml:space="preserve">Equi ungulæ attingut Aqua <lb/>rij genua. </s> <s xml:id="echoid-s4498" xml:space="preserve">Caßiopeæ media est dedicata Capricorno ſupra in altitudine, <lb/>Aquila & </s> <s xml:id="echoid-s4499" xml:space="preserve">Delphinus, ſecundũ eos est Sagitta. </s> <s xml:id="echoid-s4500" xml:space="preserve">Ab ea autem Volucris, cu-<lb/>ius penna dextra Cephei manũ attingit & </s> <s xml:id="echoid-s4501" xml:space="preserve">ſceptrum, leua ſupra Caßio-<lb/>pea innititur, ſub Auis cauda pedes Equi ſunt ſubtecti, inde Sagittarij, <lb/>Scorponis, Libræ, inſuper Serpens ſummo roſtro Coronã tangit, ad eũ <lb/>mediũ Ophiuchus in manibus tenet Serpentem leuo pede calcans mediam <lb/>ſrontem Scorpionis, partem Ophiuchi capitis.</s> <s xml:id="echoid-s4502" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4503" xml:space="preserve">Non longe poſitum eſt caput eius qui dicitur Neſſus. </s> <s xml:id="echoid-s4504" xml:space="preserve">In genibus autem <lb/>corum ſaciliores ſunt capitum uertices ad cognoſcendum, quod non ob-<lb/>ſcuris ſtellis ſunt conſormati. </s> <s xml:id="echoid-s4505" xml:space="preserve">Pes ingeniculati ad id fulcitur capitis tem-<lb/>pus Serpentis, cuius Arcturũ, qui Septentriones dicũtur implicatus, par <lb/>ue per eos flectitur Delphinus, contra Volucris roſtrũ est poſita Lyra. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4506" xml:space="preserve">Inter humeros Cuſtodis & </s> <s xml:id="echoid-s4507" xml:space="preserve">Geniculati Corona est ornata. </s> <s xml:id="echoid-s4508" xml:space="preserve">In ſeptentrio-<lb/>naliuero circulo, duæ poſitæ ſunt Arctiſcapularũ dorſis inter ſe cõpoſi-<lb/>tæ, pectoribus auerſæ, è quibus minor κυνόσουρα, maior ἕλίκη à Græcis <lb/>appellatur, earum{qúe} capita inter ſe deſpicientia ſunt conſtituta, caudæ ca <lb/>pitibus earum aduerſæ contra{qúe} diſpoſitæ figurantur. </s> <s xml:id="echoid-s4509" xml:space="preserve">Vtrorum{qúe} enim <lb/>ſuperando eminent in ſummo per caudas ecrũ eſſed, citur. </s> <s xml:id="echoid-s4510" xml:space="preserve">Item Serpens <lb/>est porrecta, è quaſtella quæ dicitur polus, plus elucet circum caput maio <lb/>ris Septẽtrionis. </s> <s xml:id="echoid-s4511" xml:space="preserve">Nam quæ est proxima Draconem circum caput eius <lb/>inuoluitur, una uero circ ũ Cynoſuræ caput iniecta eſt fluxu, porrecta{qúe} <lb/>proxime eius pedes. </s> <s xml:id="echoid-s4512" xml:space="preserve">Hæc autem intorta replicata{qúe} ſe attollẽs reflectitur <lb/>à capite minoris ad maiorem contra roſtrũ & </s> <s xml:id="echoid-s4513" xml:space="preserve">capitis tempusdextrum. </s> <s xml:id="echoid-s4514" xml:space="preserve"><lb/>Item ſupra caudam minoris Cepheiſunt pedes, ibi{qúe} ad ſummũ cacumen <lb/>facientes ſtellæ ſunt trigonum paribus lateribus inſuper Arietis ſignum. </s> <s xml:id="echoid-s4515" xml:space="preserve"><lb/>Septentrionis autem minoris & </s> <s xml:id="echoid-s4516" xml:space="preserve">Caßiopeæ ſimulacri, complures ſunt <lb/>ſtellæ confuſæ. </s> <s xml:id="echoid-s4517" xml:space="preserve">Quæ ſunt ad dextram orientis inter zonam ſignorum, & </s> <s xml:id="echoid-s4518" xml:space="preserve"><lb/>Septentrionum ſyderain cœlo diſpoſita dixi. </s> <s xml:id="echoid-s4519" xml:space="preserve">Nunc explicabo quæ ad ſini <pb o="219" file="0273" n="273" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> ſtram orientis meridianis{qúe} partibus ab natura ſunt diſtributa.</s> <s xml:id="echoid-s4520" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div244" type="section" level="1" n="188"> <head xml:id="echoid-head192" xml:space="preserve">DE SYDERIBVS QVAE SVNT A ZODIA-<lb/>co ad meridiem. CAP. VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4521" xml:space="preserve">PRIMVM ſub Capricorno ſubiectus Piſcis auſtrinus, cauda proſpi <lb/>ciens Cephea, ab eo ad Sagittariũlocus est inanis, Thuribulum ſub <lb/>Scorpionis aculeo. </s> <s xml:id="echoid-s4522" xml:space="preserve">Cẽtauripriores partes proximæ ſunt Libræ, & </s> <s xml:id="echoid-s4523" xml:space="preserve">Scor <lb/>pionem tenent in manibus. </s> <s xml:id="echoid-s4524" xml:space="preserve">Simulacrum id, quod Beſtiam aſtrorum periti <lb/>nominauerunt, ad Virginẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s4525" xml:space="preserve">Leonem, & </s> <s xml:id="echoid-s4526" xml:space="preserve">Cancrum: </s> <s xml:id="echoid-s4527" xml:space="preserve">Anguis porrigens <lb/>agmen ſtellarum intortus, ſubcingit regionem Cãcri erigens roſtrum ad <lb/>Leonem, medio{qúe} corpore ſuſtinens Craterẽ, ad manum{qúe} Virginis cau-<lb/>dam ſubijciens, in qua inest Coruus. </s> <s xml:id="echoid-s4528" xml:space="preserve">Quæ autẽ ſupra ſcapulas, peræque <lb/>ſunt lucentia ad Anguis interius uentris, ſub caudã ſubiectus est Centau-<lb/>rus. </s> <s xml:id="echoid-s4529" xml:space="preserve">Iuxta Craterẽ & </s> <s xml:id="echoid-s4530" xml:space="preserve">Leonem, nauis est, quæ nominatur Argo, cuius pro <lb/>ra obſcuratur: </s> <s xml:id="echoid-s4531" xml:space="preserve">ſed malus, & </s> <s xml:id="echoid-s4532" xml:space="preserve">quæ ſunt circa gubernacula eminentia uiden <lb/>tur, ipſa{qúe} nauicula et puppis per ſummam caudam Cani iungitur. </s> <s xml:id="echoid-s4533" xml:space="preserve">Gemi <lb/>nos autẽ minuſculus Canis ſequitur contra Anguis caput, maior item ſe-<lb/>quitur minorẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4534" xml:space="preserve">Orion uero tranſuerſus est ſubiectus preſſus ungula Cen-<lb/>tauri, manu leua tenens clauam, alter am ad Geminos tollens, caput uero <lb/>eius baſim Canis paruo interuallo inſequens Leporẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4535" xml:space="preserve">Arieti & </s> <s xml:id="echoid-s4536" xml:space="preserve">Piſcibus <lb/>Cetus est ſubiectus, à cuius criſta ordinate utris{qúe} piſcibus diſpoſita est <lb/>tenuis fuſio ſtellarũ, quæ græce uocitatur ἔρμηδόνκ: </s> <s xml:id="echoid-s4537" xml:space="preserve">magno{qúe} interuallo <lb/>introrſus preſſus nodus ſerpentium, attingit ſummam Ceticriſtã. </s> <s xml:id="echoid-s4538" xml:space="preserve">Erida-<lb/>ni per ſpeciem ſtellarum flumem profluit, initium ſontis capiens à leuo pe <lb/>de Orionis. </s> <s xml:id="echoid-s4539" xml:space="preserve">Quæ uero ab Aquario fundi memoratur aqua, profluit in-<lb/>ter Piſcis auſtrini caput, & </s> <s xml:id="echoid-s4540" xml:space="preserve">caudam Ceti.</s> <s xml:id="echoid-s4541" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4542" xml:space="preserve">Quæ figurata formata{qúe} ſunt ſydera in mundo ſimulacra, natura di-<lb/>uina{qúe} mente deſignata, ut Democrito Phyſico placuit, expoſui : </s> <s xml:id="echoid-s4543" xml:space="preserve">ſed ea <lb/>tantum, quorum ortus & </s> <s xml:id="echoid-s4544" xml:space="preserve">occaſus poſſumus animaduertere & </s> <s xml:id="echoid-s4545" xml:space="preserve">oculis con <lb/>tueri. </s> <s xml:id="echoid-s4546" xml:space="preserve">Nam uti Septentriones cir cum axis cardinem uerſantes non occi <lb/>dunt, ne ſub terram ſubeunt: </s> <s xml:id="echoid-s4547" xml:space="preserve">ſic & </s> <s xml:id="echoid-s4548" xml:space="preserve">circa meridianum cardinem, qui est <lb/>propter inclinationem mundi ſubiectus terræ, ſydera uer ſabunda laten-<lb/>tia{qúe} non habent egreſſus orientes ſupraterram. </s> <s xml:id="echoid-s4549" xml:space="preserve">Ita eorum figuratio- <pb o="220" file="0274" n="274" rhead="M. VITRV VII"/> nes propter obſtantiam terræ, non ſunt notæ. </s> <s xml:id="echoid-s4550" xml:space="preserve">Huius autem rei index est <lb/>ſtella Canopi, quæ his regionibus eſt ignota, renunciantibus negociatori-<lb/>bus, qui ad extremas Aegypti regiones proximas{qúe} ultimis finibus terræ <lb/>terminationes, fuerunt. </s> <s xml:id="echoid-s4551" xml:space="preserve">De mundi circa terrã peraolitantia, duodecim{qúe} <lb/>ſignorum, & </s> <s xml:id="echoid-s4552" xml:space="preserve">ſeptentrionali meridiana{qúe} parte ſyderum diſpoſitione, ut <lb/>ſit perfectus docui. </s> <s xml:id="echoid-s4553" xml:space="preserve">Nam ex ea mũdi uer ſatione, & </s> <s xml:id="echoid-s4554" xml:space="preserve">contrario ſolis per <lb/>ſigna curſu, gnomonum{qúe} æquinoctialibus umbris, analemmatorum in-<lb/>ueniuntur deſcriptiones. </s> <s xml:id="echoid-s4555" xml:space="preserve">Cætera ex aſtrologia, quos effectus habeant ſi-<lb/>gna duodecim, ſtellæ quin, Sol, Luna, ad humanæ uitæ rationẽ, Chaldæo <lb/>rum ratiocinationibus est concedendum: </s> <s xml:id="echoid-s4556" xml:space="preserve">quòd propria est eorũ geneth-<lb/>liologiæ ratio, uti poßint antefacta, & </s> <s xml:id="echoid-s4557" xml:space="preserve">futura, ex ratiocinationibus a-<lb/>ſtrorum explicare. </s> <s xml:id="echoid-s4558" xml:space="preserve">Eorum autem inuentiones, quas ſcriptis reliquerunt, <lb/>qua ſolertia, quibus{qúe} acuminibus, & </s> <s xml:id="echoid-s4559" xml:space="preserve">quàm magni fuerint, qui ab ipſana <lb/>tione Chaldæorum profluxerunt, oſtendunt. </s> <s xml:id="echoid-s4560" xml:space="preserve">Primus{qúe} Beroſus, in inſula <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0274-01a" xlink:href="note-0274-01"/> & </s> <s xml:id="echoid-s4561" xml:space="preserve">ciuitate Coo conſedit, ibi aperuit diſciplinam. </s> <s xml:id="echoid-s4562" xml:space="preserve">Poſtea ſtudens An-<lb/>tipater, item{qúe} Achinapolus, qui etiam non è naſcentia, ſed ex conceptio-<lb/>ne genethliologiæ rationes explicatas reliquit. </s> <s xml:id="echoid-s4563" xml:space="preserve">De naturalibus autemre-<lb/>bus Thales Mileſius, Anaxagoras Clazomenius, Pythagoras Samius, Xe <lb/>nophanes Colophonius, Democritus Abderites, rationes quibus èrebus <lb/>natura rerum gubernaretur, quemadmodum quos{qúe} effectus habent, ex-<lb/>cogitatas reliquerunt. </s> <s xml:id="echoid-s4564" xml:space="preserve">Quorũ inuenta ſecuti, ſyderum, & </s> <s xml:id="echoid-s4565" xml:space="preserve">occaſus ortus <lb/>tempeſtatũ{qúe} ſignificatus, Eudoxus, Eudæmõ, Calliſtus, Melo, Philippus, <lb/>Hipparchus, Aratus, cæteri{qúe} ex aſtrologia parapegmatorum diſcipli-<lb/>nis inuenerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s4566" xml:space="preserve">eas poſteris explicatas reliquerunt. </s> <s xml:id="echoid-s4567" xml:space="preserve">Quorum ſcientiæ <lb/>ſunt hominibus ſuſpiciendæ, quòd tanta cura fuerunt, ut etiam uideantur <lb/>diuina mente tempeſtatum ſignificatus poſt futuros, ante pronunciare, <lb/>quas obres hæc eorum curis ſtudijs{qúe} ſunt concedenda.</s> <s xml:id="echoid-s4568" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div244" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0274-01" xlink:href="note-0274-01a" xml:space="preserve">Beroſus <lb/>primus <lb/>Aſtrolo-<lb/>gus.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div246" type="section" level="1" n="189"> <head xml:id="echoid-head193" xml:space="preserve">DE HOROLOGIORVM RATIONIBVS ET <lb/>umbris gnomonum æquinoctiali tempore, Romæ, <lb/>& nonnullis alijs locis. CAP. VIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4569" xml:space="preserve">NOEIS autem ab his ſeparandæ ſunt horologiorum rationes, & </s> <s xml:id="echoid-s4570" xml:space="preserve"><lb/>explicandæ menſtruæ dierũ breuitates, item{qúe} depalationes. </s> <s xml:id="echoid-s4571" xml:space="preserve">Nã <pb o="221" file="0275" n="275" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> Solæquinoctiali tẽpore Ariete Libra{qúe} uerſando, quas ex gnomone par <lb/>tes habet nouẽ, eas umbræ facit octo in declinatione cœli quæ est Romæ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4572" xml:space="preserve">Item{qúe} Athenis quãmagnæ ſunt gnomonis partes quatuor, umbræ ſunt <lb/>tres. </s> <s xml:id="echoid-s4573" xml:space="preserve">Ad ſeptem Rhodo quing;</s> <s xml:id="echoid-s4574" xml:space="preserve">. At Tarentinouem adundecim. </s> <s xml:id="echoid-s4575" xml:space="preserve">Alexan-<lb/>driætres ad quin. </s> <s xml:id="echoid-s4576" xml:space="preserve">Cæteris{qúe} omnibus locis aliæ alio modo umbræ gno-<lb/>monum æ quinoctiales ab natura rerum inueniuntur diſparatæ.</s> <s xml:id="echoid-s4577" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4578" xml:space="preserve">Ita in quibuſcun locis horologia erunt deſcribenda, eo loci ſumen <lb/>da est æquinoctialis umbra: </s> <s xml:id="echoid-s4579" xml:space="preserve">et ſierunt (quemadmodum Romæ) gnomo-<lb/>nis partes nouẽ, umbræ octonæ. </s> <s xml:id="echoid-s4580" xml:space="preserve">Deſcribatur linea in planitia, & </s> <s xml:id="echoid-s4581" xml:space="preserve">ex me-<lb/>dia πρὸς ὀρθ@@ erigatur, uti ſit ad normam quæ dicitur gnomon, & </s> <s xml:id="echoid-s4582" xml:space="preserve">à <lb/>linea, quæ erit planities, in finem gnomonis circino nouem ſpatia dimetià-<lb/>tur, & </s> <s xml:id="echoid-s4583" xml:space="preserve">quo loco nonæ partis ſignum fuerit, centrum cõſtituatur, ubierit <lb/>litera A, & </s> <s xml:id="echoid-s4584" xml:space="preserve">diducto circino ab eo centro ad lineam planitiæ, ubi erit lite <lb/>ra B, circinatio circuli deſcribatur, quæ dicitur, meridiana. </s> <s xml:id="echoid-s4585" xml:space="preserve">Deinde ex <lb/>nouem partibus, quæ ſunt à planitia ad gnomonis centrum, octo ſuman-<lb/>tur, & </s> <s xml:id="echoid-s4586" xml:space="preserve">ſignentur in linea, quæ est in planitia, ubierit litera C. </s> <s xml:id="echoid-s4587" xml:space="preserve">Hæc autẽ <lb/>erit gnomonis æquinoctialis umbra: </s> <s xml:id="echoid-s4588" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4589" xml:space="preserve">ab eo ſigno & </s> <s xml:id="echoid-s4590" xml:space="preserve">litera C, per cen-<lb/>trum ubi est litera A, linea perducatur, ubierit Solis æquinoctialis radi-<lb/>us. </s> <s xml:id="echoid-s4591" xml:space="preserve">Tunc ab centro diducto circino ad lineam planitiæ æquilatatio ſigne-<lb/>tur, ubierit litera E ſiniſteriore parte, & </s> <s xml:id="echoid-s4592" xml:space="preserve">I dexteriore in extremis line-<lb/>is circinationis, & </s> <s xml:id="echoid-s4593" xml:space="preserve">per centrum perducẽda linea, ut æque duo hemicyclia <lb/>ſint diuiſa. </s> <s xml:id="echoid-s4594" xml:space="preserve">Hæc autem linea à mathematicis dicitur Orizon. </s> <s xml:id="echoid-s4595" xml:space="preserve">Deinde cir <lb/>cinationis totius ſumenda pars est quintadecima, & </s> <s xml:id="echoid-s4596" xml:space="preserve">circini centrum col-<lb/>locandum in linea circinationis, quo lociſecat eam lineam æquinoctialis <lb/>radius, ubierit litera F, & </s> <s xml:id="echoid-s4597" xml:space="preserve">ſignandum dextra ac ſiniſtraubiſunt literæ <lb/>G H. </s> <s xml:id="echoid-s4598" xml:space="preserve">Dcinde ab his & </s> <s xml:id="echoid-s4599" xml:space="preserve">per centrum, lineæ, uſ ad lineam planitiæ perdu <lb/>cendæ ſunt, ubi erunt literæ T R, itaerit Solis radius, unus hybernus, al-<lb/>ter æſtiuus. </s> <s xml:id="echoid-s4600" xml:space="preserve">Contra autem E, litera I erit, ubi ſecat circinationem linea <lb/>quæ est traiect a per centrum, & </s> <s xml:id="echoid-s4601" xml:space="preserve">contra G & </s> <s xml:id="echoid-s4602" xml:space="preserve">H, literæ erunt K & </s> <s xml:id="echoid-s4603" xml:space="preserve">L, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4604" xml:space="preserve">contra C & </s> <s xml:id="echoid-s4605" xml:space="preserve">F & </s> <s xml:id="echoid-s4606" xml:space="preserve">A, erit litera N. </s> <s xml:id="echoid-s4607" xml:space="preserve">Tunc perducendæ ſunt diame-<lb/>triab G ad L, & </s> <s xml:id="echoid-s4608" xml:space="preserve">ab H ad K. </s> <s xml:id="echoid-s4609" xml:space="preserve">Quod erit inferior, partis erit æſtiuæ, <lb/>ſuperior hybernæ. </s> <s xml:id="echoid-s4610" xml:space="preserve">Quæ diametri ſunt æque mediæ diuidendæ, ubierunt <lb/>literæ M & </s> <s xml:id="echoid-s4611" xml:space="preserve">O, ibi{qúe} centra ſignanda, & </s> <s xml:id="echoid-s4612" xml:space="preserve">per ea ſigna & </s> <s xml:id="echoid-s4613" xml:space="preserve">centrum A, <lb/>linea ad extremas lineas circinationis est perducenda, ubierunt literæ P <pb o="222" file="0276" n="276" rhead="M. VITRV VII"/> Q. </s> <s xml:id="echoid-s4614" xml:space="preserve">Hæc crit linea ϖρὸς ὸρθὰς radio æquinoctiali. </s> <s xml:id="echoid-s4615" xml:space="preserve">Vocabitur autem hæc; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4616" xml:space="preserve">linea mathematicis rationibus Axon, & </s> <s xml:id="echoid-s4617" xml:space="preserve">ab eiſdem centris, diducto circi-<lb/>no, ad extremas diametros, deſcribantur hemicyclia duo, quorum unum <lb/>erit æſtiuum, alterum hybernum. </s> <s xml:id="echoid-s4618" xml:space="preserve">Deinde in quibus locis ſecant lineæ pa-<lb/>rallelæ lineam eam, quæ dicitur Orizon, in dexteriore parte erit litera, S <lb/>in ſiniſteriore V, & </s> <s xml:id="echoid-s4619" xml:space="preserve">ab extremo hemicyclio, ubiest litera G, ducatur li-<lb/>nea parallelos Axoni ad ſiniſtrum hemicyclium, ubi est litera H, Hæc au-<lb/>tem parallelos linea uocitatur Lacotomus: </s> <s xml:id="echoid-s4620" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4621" xml:space="preserve">tum circini centrum collo-<lb/>candum est eo loci, quo ſecat eam lineam æquinoctialis radius, ubi erit li-<lb/>tera X, & </s> <s xml:id="echoid-s4622" xml:space="preserve">deducendum ad eum locum, quo ſecat circinationem æſtiuus <lb/>radius, ubi est litera H, & </s> <s xml:id="echoid-s4623" xml:space="preserve">centro æquinoctiali interuallo æſtiuo circina-<lb/>tio circuli menſtrui agatur, qui Monacus dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s4624" xml:space="preserve">Ita habebitur analem-<lb/>matos deformatio.</s> <s xml:id="echoid-s4625" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description62" xml:space="preserve">ANALEMMA</description> <description xml:id="echoid-description63" xml:space="preserve">AX ON</description> <description xml:id="echoid-description64" xml:space="preserve">LINEA PLANITIEI.</description> <variables xml:id="echoid-variables9" xml:space="preserve">A B C E F G H I K L M N O P R S V X</variables> </figure> <pb o="223" file="0277" n="277" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4626" xml:space="preserve">Cum hoc ita ſit deſcriptum & </s> <s xml:id="echoid-s4627" xml:space="preserve">explicatum, ſiue per hybernas lineas, <lb/>ſiue per æſtiuas, ſiue per æquinoctiales, aut etiam per mëſtruas, in ſubie-<lb/>ctionibus rationes horarum erunt ex Analemmatis deſcribendæ, ſubijci-<lb/>entur{qúe} in eo multæ uarietates, & </s> <s xml:id="echoid-s4628" xml:space="preserve">genera horologiorum, & </s> <s xml:id="echoid-s4629" xml:space="preserve">deſcriben-<lb/>tur rationibus his artificioſis. </s> <s xml:id="echoid-s4630" xml:space="preserve">Omniũ autem figur arum deſcriptionum{qúe} <lb/>earum effectus unus, uti dies æquinoctialis, brumalis{qúe}, idem{qúe} ſolſtitialis <lb/>in duodecim partes æqualiter ſit diuiſus. </s> <s xml:id="echoid-s4631" xml:space="preserve">Quas res, non pigritia deterri-<lb/>tus, prætermiſi, ſed ne multa ſcribendo offendam, à quibus{qúe} inuenta ſunt <lb/>genera deſcriptiones{qúe} horologiorum exponam. </s> <s xml:id="echoid-s4632" xml:space="preserve">Ne nunc noua genera <lb/>inuenire poſſum, nec aliena pro meis prædicanda uidentur. </s> <s xml:id="echoid-s4633" xml:space="preserve">Ita quæ no <lb/>kis tradita ſunt, à quibus ſintinuenta, dieam.</s> <s xml:id="echoid-s4634" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div247" type="section" level="1" n="190"> <head xml:id="echoid-head194" xml:space="preserve">DE HOROLOGIORVM RATIONE, ET VSV, <lb/>at eorum inuentione, & quibus inuentoribus. <lb/>CAPVT IX.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4635" xml:space="preserve">HEMICYCLIVM excauatum ex quadrato, ad enclima{qúe} ſucci-<lb/>ſum, Beroſus Chaldæus dicitur inueniſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4636" xml:space="preserve">Scaphen ſiue hemiſphe-<lb/>rium, Ariſtarchus Samius. </s> <s xml:id="echoid-s4637" xml:space="preserve">Idem etiam diſcum in planitia. </s> <s xml:id="echoid-s4638" xml:space="preserve">Arachnem, Eu <lb/>doxus aſtrologus, nonnulli dicunt Appollonium. </s> <s xml:id="echoid-s4639" xml:space="preserve">Plinthium ſiue lacunar <lb/>(quod etiam in circo flaminio est poſitum) Scopas Syracuſius. </s> <s xml:id="echoid-s4640" xml:space="preserve">πρὸςτὰ <lb/>ιςορο\’ν μενα, Parmenion. </s> <s xml:id="echoid-s4641" xml:space="preserve">πρὸς ϖὰυ κλίμα Theodoſius, et Andreas. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4642" xml:space="preserve">Patrocles, Pelecinon. </s> <s xml:id="echoid-s4643" xml:space="preserve">Dionyſodorus, Conũ. </s> <s xml:id="echoid-s4644" xml:space="preserve">Apollonius, pharetrã, alia{qúe} <lb/>genera & </s> <s xml:id="echoid-s4645" xml:space="preserve">qui ſupraſcripti ſunt, & </s> <s xml:id="echoid-s4646" xml:space="preserve">alij plures inuenta reliquerunt, uti <lb/>Gonarchen, Engonaton, Antiboræum. </s> <s xml:id="echoid-s4647" xml:space="preserve">Item ex his generibus uiatoria pen <lb/>ſilia uti fierent, plures ſcripta reliquerunt: </s> <s xml:id="echoid-s4648" xml:space="preserve">ex quorum libris ſi quis uelit <lb/>ſubie ctiones inuenire, poterit, dummodo ſciat analemmatos deſcriptio-<lb/>nes. </s> <s xml:id="echoid-s4649" xml:space="preserve">Item ſunt ex aqua conquiſitæ ab eiſdem ſcriptoribus horologiorum <lb/>rationes: </s> <s xml:id="echoid-s4650" xml:space="preserve">primum{qúe} à Cteſibio Alexandrino, quietiiã ſpiritus naturales <lb/>pneumaticas{qúe} res inuenit. </s> <s xml:id="echoid-s4651" xml:space="preserve">Sed uti fuerunt ea exquiſita, dignum ſtudioſis <lb/>est agnoſcere. </s> <s xml:id="echoid-s4652" xml:space="preserve">Cteſibius enim fuerat Alexandriæ natus, patre tonſore: </s> <s xml:id="echoid-s4653" xml:space="preserve">is <lb/>ingenio & </s> <s xml:id="echoid-s4654" xml:space="preserve">induſtria magna præter reliquos excellens, dictus est artificio <lb/>ſis rebus ſe delectare. </s> <s xml:id="echoid-s4655" xml:space="preserve">Nam cum uoluiſſet intaberna ſui patris ſpeculum <lb/>ita pendere, ut cum educeretur, ſur ſum{qúe} reduceretur, linea latens pon- <pb o="224" file="0278" n="278" rhead="M. VITRVVII"/> dus deduceret, ita collocauit machinationem. </s> <s xml:id="echoid-s4656" xml:space="preserve">Canalem ligncum ſub tigno <lb/>fixit, ibi{qúe} trochleas collocauit, per canalem lineã in angulũ deduxit, ibi{qúe} <lb/>tubulos ſtruxit, in eos pilam plumbeam per lineam demittẽdam curauit: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4657" xml:space="preserve">it a pondus cum decurrẽdo in anguſtias tubulorum premeret cœli crebri-<lb/>tatem, uehementi decurſuper fauces frequentiam cœli compreßione ſoli-<lb/>datam, extrudens in aërem patentem, offenſione et tactu ſonitus expreſ-<lb/>ſer at claritatem.</s> <s xml:id="echoid-s4658" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4659" xml:space="preserve">Ergo Cteſibius cum animaduertiſſet ex tactu cœli et expreßionibus, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0278-01a" xlink:href="note-0278-01"/> ſpiritus uoces{qúe} naſci, his principijs uſus, hydraulicas machinas primus in <lb/>ſtituit. </s> <s xml:id="echoid-s4660" xml:space="preserve">Item aquarum expreßiones, automata porrecti rotundationis{qúe} <lb/>machinas, multa{qúe} delitiarum genera, in his etiam horologiorum ex aqua <lb/>compar ationes explicuit. </s> <s xml:id="echoid-s4661" xml:space="preserve">Primum{qúe} conſtituit cauum ex auro perfectum, <lb/>aut ex gemma terebrata: </s> <s xml:id="echoid-s4662" xml:space="preserve">ea enim nec teruntur percuſſu aquæ, nec ſordes <lb/>recipiunt, ut obturentur. </s> <s xml:id="echoid-s4663" xml:space="preserve">Nã æqualiter per id cauum influens aqua, ſub <lb/>leuat ſcaphum inuerſum (quod ab artificibus phellos ſiue tympanum dici <lb/>tur) in quo collocata regula, uerſatile tympanum denticulis æqualibus <lb/>ſunt perfecta: </s> <s xml:id="echoid-s4664" xml:space="preserve">qui denticuli alius alium impellentes, uerſationes modicas <lb/>faciunt & </s> <s xml:id="echoid-s4665" xml:space="preserve">motiones. </s> <s xml:id="echoid-s4666" xml:space="preserve">Item aliæ regulæ alia{qúe} tympana ad eundem modum <lb/>dentata, quæ una motione coacta, uerſando faciunt effectus uarietates{qúe} <lb/>motionum, in quibus mouentur ſigilla, uertuntur metæ, calculi aut tona <lb/>proijciuntur, buccinæ canunt, reliqua{qúe} parerga. </s> <s xml:id="echoid-s4667" xml:space="preserve">In his etiam, aut in co-<lb/>lumna, aut paraſtatica horæ deſcribũtur, quas ſigillum egrediens ab imo <lb/>uirgulæ ſignificat in diem totum, quarum breuitates aut creſcẽtias cuneo <lb/>rum adie ctus aut exemptus, in ſingulis diebus & </s> <s xml:id="echoid-s4668" xml:space="preserve">menſibus, perficere co-<lb/>git. </s> <s xml:id="echoid-s4669" xml:space="preserve">Præcluſiones aquarum ad temperandum, ita ſunt conſtitutæ. </s> <s xml:id="echoid-s4670" xml:space="preserve">Metæ fi <lb/>unt duæ, una ſolida, altera caua ex torno, ita perfectæ, ut alia in aliam ini <lb/>re conuenire{qúe} poßit: </s> <s xml:id="echoid-s4671" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4672" xml:space="preserve">eadem regula laxatio earum aut coartatio effi-<lb/>ciat aut uehementem, aut lenem in ea uaſa aquæ influentem curſum. </s> <s xml:id="echoid-s4673" xml:space="preserve">Ita <lb/>his rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s4674" xml:space="preserve">machinatione ex aqua, componuntur horologiorum <lb/>ad hybernum uſum collocationes. </s> <s xml:id="echoid-s4675" xml:space="preserve">Sin autem cuneorum adiectionibus, & </s> <s xml:id="echoid-s4676" xml:space="preserve"><lb/>detractionibus correptiones dierum, aut creſcentiæ non probabuntur, ꝙ <lb/>cunei ſæpißime uitia faciunt, ſic erit explicandum. </s> <s xml:id="echoid-s4677" xml:space="preserve">In columella horæ <lb/>ex analemmatis tranſuerſæ deſcribantur, menſtruæ{qúe} lineæ in columella <lb/>ſignẽtur, ea{qúe} columella uer ſatilis perficiatur, uti ad ſigillum uirgulam{qúe} <pb o="225" file="0279" n="279" rhead="DE ARCHITEC. LIB. IX."/> (cuius uirgulæ egrediens ſigillum oſtendit horas) columna uer ſando con <lb/>tinenter, ſuis quibuſ menſibus breuitates & </s> <s xml:id="echoid-s4678" xml:space="preserve">creſcẽtias faciat horarum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4679" xml:space="preserve">Fiunt etiam alio genere horologia hyberna, quæ anaporica dicuntur, per <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0279-01a" xlink:href="note-0279-01"/> ficiuntur{qúe} rationibus his. </s> <s xml:id="echoid-s4680" xml:space="preserve">Horæ diſponuntur exuirgulis æneis, ex ana-<lb/>lemmatos deſcriptione ab centro diſpoſitæ in fronte: </s> <s xml:id="echoid-s4681" xml:space="preserve">in ea cir culi ſunt cir <lb/>cundati menſtrua ſpatia finientes. </s> <s xml:id="echoid-s4682" xml:space="preserve">Poſt has uirgulas tympanũ collocetur, <lb/>in quo deſcriptus & </s> <s xml:id="echoid-s4683" xml:space="preserve">depictus ſit mũdus ſignifer{qúe} circulus, deſcriptio{qúe} <lb/>ex duodecim cœleſtiũ ſignorum ſit figur ata, cuius è centro deformatur cu <lb/>iuslibet ſigni ſpatium, unum maius, alterum minus. </s> <s xml:id="echoid-s4684" xml:space="preserve">Poſteriori autem par <lb/>titympano medio, axis uerſatilis est incluſus, in{qúe} eo axi ænea mollis ca-<lb/>tena est inuoluta: </s> <s xml:id="echoid-s4685" xml:space="preserve">ex qua pendet ex una parte phellos ſiue tympanũ, quod <lb/>ab aqua ſubleuatur, ex altera æ quo pondere phelli ſacoma ſaburrale. </s> <s xml:id="echoid-s4686" xml:space="preserve">Ita <lb/>quantum ab aqua phellos ſubleuatur, tantum ſaburræ pondus inſra dedu <lb/>cens uerſat axem, axis autem tympanũ: </s> <s xml:id="echoid-s4687" xml:space="preserve">cuius tympaniuer ſatio, alias effi-<lb/>cit uti maior pars circuli ſigniferi, alias minor in uer ſationibus, ſuis tem-<lb/>poribus deſignet horarum proprietates. </s> <s xml:id="echoid-s4688" xml:space="preserve">Nam in ſingulis ſignis ſui cu-<lb/>iuſ menſis dierum numeri caua ſunt perfecta, cuius bulla, quæ Solis ima <lb/>ginem horologijs tenere uidetur, ſignificat horarum ſpatia: </s> <s xml:id="echoid-s4689" xml:space="preserve">ea translata <lb/>ex terebratione in terebr ationem menſis uertentis perficit cur ſum ſuum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4690" xml:space="preserve">Ita quemadmodum Sol per ſyderum ſpatia uadens, dilatat contrahit{qúe} <lb/>dies & </s> <s xml:id="echoid-s4691" xml:space="preserve">horas, ſic bulla in horologijs ingrediens per puncta contra centri <lb/>tympani uer ſationem, quotidie cum transfertur, alijs temporibus per la-<lb/>tiora, alijs per anguſtiora ſpatia, menſtruis finitionibus imagines efficit <lb/>hor arum & </s> <s xml:id="echoid-s4692" xml:space="preserve">dierum. </s> <s xml:id="echoid-s4693" xml:space="preserve">De adminiſtratione autem aquæ, quemadmodum ſe <lb/>temperet ad rationem, ſic erit faciendum. </s> <s xml:id="echoid-s4694" xml:space="preserve">Poſt frontem horologij, intrà <lb/>collocetur caſtellum, in id{qúe} per fiſtulam ſaliat aqua, & </s> <s xml:id="echoid-s4695" xml:space="preserve">in imo habeat ca <lb/>uum: </s> <s xml:id="echoid-s4696" xml:space="preserve">ad id autem affixum ſit ex ære tympanũhabens foramen, per quod <lb/>ex caſtello in id aqua influat. </s> <s xml:id="echoid-s4697" xml:space="preserve">In eo autem minus tympanum includatur <lb/>cardinibus ex torno, maſculo & </s> <s xml:id="echoid-s4698" xml:space="preserve">fœmina inter ſe coartatis, ita uti minus <lb/>tympanũ quẽadmodũ epiſtomium, in maiore circũagendo arcte leniter{qúe} <lb/>uerſetur. </s> <s xml:id="echoid-s4699" xml:space="preserve">Maioris autẽ tympani labrũ æquis interuallis. </s> <s xml:id="echoid-s4700" xml:space="preserve">ccclxv. </s> <s xml:id="echoid-s4701" xml:space="preserve">puncta <lb/>habeat ſignata: </s> <s xml:id="echoid-s4702" xml:space="preserve">minor uero orbic ulus in extrema circinatione fixãhabeat <lb/>lingulã, cuius cacumẽ dirig at ad punctorũ regiones. </s> <s xml:id="echoid-s4703" xml:space="preserve">In{qúe} eo orbiculo tem <lb/>per atũ ſit for amem, qua in tympanũ aqua influit per id, & </s> <s xml:id="echoid-s4704" xml:space="preserve">ſeruat admini <pb o="226" file="0280" n="280" rhead="M. VITRVVII"/> ſtrationem. </s> <s xml:id="echoid-s4705" xml:space="preserve">Cum autem in maioris tympani labro fuerint ſignorum cœ-<lb/>leſtium de formationes, id autem ſit immotum, & </s> <s xml:id="echoid-s4706" xml:space="preserve">in ſummo habeat defor-<lb/>matum Cancri ſignum, ad perpendiculũ eius in imo, Capricorni, ad dex-<lb/>tram ſpectantis Libræ, ad ſiniſtram Arietis. </s> <s xml:id="echoid-s4707" xml:space="preserve">Signa quo cætera inter eo <lb/>rum ſpatia deſignata ſint, uti in cœlo uidentur. </s> <s xml:id="echoid-s4708" xml:space="preserve">Igitur cum Sol fuerit in Ca <lb/>pricorniorbiculo, lingula in maior is tympani parte & </s> <s xml:id="echoid-s4709" xml:space="preserve">Capricorni, quo-<lb/>tidie ſingula puncta tangens, ad perpendiculum habens aquæ currentis <lb/>uehemens pondus, celeriter per orbiculi foramen id extrudit ad uas, tum <lb/>excipiens eam (quoniam breui ſpatio impletur) corripit & </s> <s xml:id="echoid-s4710" xml:space="preserve">contrahit <lb/>dierum minora ſpatia & </s> <s xml:id="echoid-s4711" xml:space="preserve">horarũ. </s> <s xml:id="echoid-s4712" xml:space="preserve">Cum autem quotidiana uer ſatione ma-<lb/>ioris tympani lingula ingreditur in Aquario, cuncta deſcendunt for ami-<lb/>na perpendiculo, & </s> <s xml:id="echoid-s4713" xml:space="preserve">aquæ uehementi curſu cogitur tardius emittere ſa-<lb/>lientem. </s> <s xml:id="echoid-s4714" xml:space="preserve">Ita quo minus celeri curſu uas excipit aquam, dilatat horarum <lb/>ſpatia. </s> <s xml:id="echoid-s4715" xml:space="preserve">Aquarij uero Piſcium{qúe} punctis, uti gradibus ſcandens, orbiculi <lb/>for amen in Ariete tangendo octauam partem, aquæ temper atæ ſalienti <lb/>præſtat æquinoctiales horas. </s> <s xml:id="echoid-s4716" xml:space="preserve">Ab Ariete per Tauri & </s> <s xml:id="echoid-s4717" xml:space="preserve">Geminorum ſpa-<lb/>tia ad ſumma Cancripuncta, partis octauæ for amen ſeu tympanum uer-<lb/>ſationibus peragens, & </s> <s xml:id="echoid-s4718" xml:space="preserve">in altitudinem eò rediens, uiribus extenuatus, & </s> <s xml:id="echoid-s4719" xml:space="preserve"><lb/>ita tardius fluendo dilatat morando ſpatia, & </s> <s xml:id="echoid-s4720" xml:space="preserve">efficit hor as in Cancri ſi-<lb/>gno ſolſtitiales. </s> <s xml:id="echoid-s4721" xml:space="preserve">A Cancro cum proclinat, & </s> <s xml:id="echoid-s4722" xml:space="preserve">peragit per Leonem & </s> <s xml:id="echoid-s4723" xml:space="preserve">Vir <lb/>ginem, ad Libræ partis octauæ puncta reuertendo, & </s> <s xml:id="echoid-s4724" xml:space="preserve">gradatim corripi <lb/>endo ſpatia, contrahit horas, & </s> <s xml:id="echoid-s4725" xml:space="preserve">ita perueniens ad puncta Libræ, æquino <lb/>ctiales rurſus reddit hor as. </s> <s xml:id="echoid-s4726" xml:space="preserve">Per Scorpionis uero ſpatia & </s> <s xml:id="echoid-s4727" xml:space="preserve">Sagittarij pro <lb/>cliuius deprimens ſeſe for amen, rediens{qúe} circumactione ad Capricorni <lb/>partem octauam, reſtituitur celeritate ſalientis ad brumales horarum <lb/>breuitates. </s> <s xml:id="echoid-s4728" xml:space="preserve">Quæ ſunt in horologiorũ deſcriptionibus rationes & </s> <s xml:id="echoid-s4729" xml:space="preserve"><lb/>appar atus, ut ſint ad uſum expeditiores, quàm aptißime po <lb/>tui per ſcripſi. </s> <s xml:id="echoid-s4730" xml:space="preserve">Reſtat nunc de machinationibus, & </s> <s xml:id="echoid-s4731" xml:space="preserve"><lb/>de earũ principijs ratiocinari. </s> <s xml:id="echoid-s4732" xml:space="preserve">Ita de his ut <lb/>corpus emendatum architectur æ per-<lb/>ficiatur, in ſequenti uolumine <lb/>incipiam ſcribere.</s> <s xml:id="echoid-s4733" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div247" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0278-01" xlink:href="note-0278-01a" xml:space="preserve">Cteſibius <lb/>hydrauli-<lb/>carum ma <lb/>chinarum <lb/>inuentor.</note> <note position="right" xlink:label="note-0279-01" xlink:href="note-0279-01a" xml:space="preserve">Anapori-<lb/>cahorolo <lb/>gia.</note> </div> <pb o="227" file="0281" n="281" rhead="M. VITR VV II"/> </div> <div xml:id="echoid-div249" type="section" level="1" n="191"> <head xml:id="echoid-head195" xml:space="preserve">DE ARCHITECT VRA, <lb/>LIBER DECIMVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4734" xml:space="preserve">NOBILI GRAECORVM ET AMPLA CI <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0281-01a" xlink:href="note-0281-01"/> uitate Epheſilex uetuſta dicitur à maioribus dura con <lb/>ditione, ſed iure eſſe non iniquo conſtituta. </s> <s xml:id="echoid-s4735" xml:space="preserve">Nam Archi <lb/>tectus cum publicum opus curandumrecipit, pollice-<lb/>tur quanto ſumptuid ſit futurum: </s> <s xml:id="echoid-s4736" xml:space="preserve">tradita æſtimatio-<lb/>ne, magiſtr atui bonaeius obligantur, donec opus ſit perſectum. </s> <s xml:id="echoid-s4737" xml:space="preserve">Eo autem <lb/>abſoluto, cum ad dictum impenſare ſpondet, decretis & </s> <s xml:id="echoid-s4738" xml:space="preserve">honoribus orna-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s4739" xml:space="preserve">Item ſinon amplius quàm quartain opere conſumitur, adæſtimatio-<lb/>nem est adijciëda, & </s> <s xml:id="echoid-s4740" xml:space="preserve">de publico præſtatur, ne ulla pænatenetur. </s> <s xml:id="echoid-s4741" xml:space="preserve">Cum <lb/>uero amplius quàm quarta in opere conſumitur, ex eius bonis ad perfici-<lb/>endum pecunia exigitur. </s> <s xml:id="echoid-s4742" xml:space="preserve">Vtinam Dij immortales feciſſent, quòd ea lex eti <lb/>am populo Romano, non modo publicis, ſed etiam priuatis ædificijs eſſet <lb/>conſtituta: </s> <s xml:id="echoid-s4743" xml:space="preserve">namq; </s> <s xml:id="echoid-s4744" xml:space="preserve">non ſine pœna graſſarëtur imperiti, ſed qui ſumma do <lb/>strinarum ſubtilitate eſſent prudentes, ſine dubitatione profiiterëtur ar-<lb/>chitecturam: </s> <s xml:id="echoid-s4745" xml:space="preserve">ne partes familiarum inducerentur adinfinitas ſumptu-<lb/>um profuſiones, & </s> <s xml:id="echoid-s4746" xml:space="preserve">ut ex bonis eijcerentur: </s> <s xml:id="echoid-s4747" xml:space="preserve">ipſi{qúe} architecti pœnæ timo-<lb/>re coacti, diligentius modum impenſarum rationcinantes explicarent, uti <lb/>patres familiar um ad id, quod præpar auiſſent, ſeu paulò amplius adijcien <lb/>tes, ædificia expedirent. </s> <s xml:id="echoid-s4748" xml:space="preserve">Nam qui quadringenta ad opus poſſunt parare, <lb/>ſiadijciant centum habendo fpem perfectionis, delectationibus tenentur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4749" xml:space="preserve">Quiautem adiectione dimidia, aut ampliore ſumptu onerantur, amiſſa <lb/>ſpe, & </s> <s xml:id="echoid-s4750" xml:space="preserve">impenſa abiecta, fractis rebus et animis, deſiſtere coguntur. </s> <s xml:id="echoid-s4751" xml:space="preserve">Nec <lb/>ſolum id uitium in ædificijs, ſed etiam in muneribus, quæ à magiſtr atibus <lb/>foro gladiatorum ſcenis{qúe} ludorum dantur, quibus nec mora, ne expe-<lb/>ctatio conceditur, ſed neceßitas finito tempore perficere cogit: </s> <s xml:id="echoid-s4752" xml:space="preserve">uti ſunt ſe <lb/>des ſpectaculorum, uelorum{qúe} inductiones, & </s> <s xml:id="echoid-s4753" xml:space="preserve">ea omnia, quæ ſcenicis mo <lb/>ribus per machinationem ad ſpectationes populo comparantur. </s> <s xml:id="echoid-s4754" xml:space="preserve">In his ue <lb/>ro opus est prudentia diligenti, & </s> <s xml:id="echoid-s4755" xml:space="preserve">ingenij doctißimi cogit atu, quòd nihil <pb o="228" file="0282" n="282" rhead="M. VITR VV II"/> eorum perficitur ſine machinatione, ſtudiorum{qúe} uario ac ſolerti uigo-<lb/>re. </s> <s xml:id="echoid-s4756" xml:space="preserve">Igitur quoniã hæc ita ſunt tradita & </s> <s xml:id="echoid-s4757" xml:space="preserve">conſtituta, non uidetur eſſe alie-<lb/>num, uti caute ſumma{qúe} diligentia, antequàm inſtituantur opera, eorum <lb/>expediantur rationes. </s> <s xml:id="echoid-s4758" xml:space="preserve">Ergo quoniam ne lex, ne morum inſtitutio id <lb/>poteſt cogere, & </s> <s xml:id="echoid-s4759" xml:space="preserve">quotannis & </s> <s xml:id="echoid-s4760" xml:space="preserve">prætores & </s> <s xml:id="echoid-s4761" xml:space="preserve">ædiles ludorum cauſa machi <lb/>nationes præpar are debent: </s> <s xml:id="echoid-s4762" xml:space="preserve">uiſum mihi est, Imperator, non eſſe alienum, <lb/>quoniam in ædificijs de prioribus uoluminibus expoſui, in hoc qui finitio-<lb/>nem ſummam corporis habet conſtitutam, quæ ſint principia machina-<lb/>rum ordinata, præceptis explicare.</s> <s xml:id="echoid-s4763" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div249" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0281-01" xlink:href="note-0281-01a" xml:space="preserve">Lex archi <lb/>tectonica <lb/>Epheſila-<lb/>ta.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div251" type="section" level="1" n="192"> <head xml:id="echoid-head196" xml:space="preserve">DE MACHINA QVID SIT, ET EIVS AB OR <lb/>gano differentia, origine & neceßitate. <lb/>CAPVT I.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4764" xml:space="preserve">MACHIN A est continens ex materia coniunctio, maximas ad <lb/>oner um motus habens uirtutes. </s> <s xml:id="echoid-s4765" xml:space="preserve">Ea mouetur ex arte circulorum <lb/>rotundationibus, quam Græci κνκλικηυ κίνησιυ appellant. </s> <s xml:id="echoid-s4766" xml:space="preserve">Est autem <lb/>unum genus ſcanſorium, quòd græce ᾀκροΒατιηὸυ dicitur: </s> <s xml:id="echoid-s4767" xml:space="preserve">alterum ſpiri <lb/>tale, quod apud eos ϖνενματικὸυ appellatur, tertium tractorium, id <lb/>autem Græci Βάνανσου uocant. </s> <s xml:id="echoid-s4768" xml:space="preserve">Scanſorium autem est, cum machinæ <lb/>ita fuerint collocatæ, ut ad altitudinem tignis ſtatutis, & </s> <s xml:id="echoid-s4769" xml:space="preserve">tranſuerſarijs <lb/>colligatis ſine periculo ſcandatur ad appar atus ſpectationem. </s> <s xml:id="echoid-s4770" xml:space="preserve">Spiritale <lb/>est, cum ſpiritus expreßionibus impulſus, & </s> <s xml:id="echoid-s4771" xml:space="preserve">plagæ uoces{qúe} organicws <lb/>exprimuntur. </s> <s xml:id="echoid-s4772" xml:space="preserve">Tractorium uero cum onera machinis pertrabuntur, <lb/>aut ad altitudinem ſublata collocantur. </s> <s xml:id="echoid-s4773" xml:space="preserve">Scanſoriaratio non arte, ſed au-<lb/>dacia gloriatur. </s> <s xml:id="echoid-s4774" xml:space="preserve">Eacatenationibus, & </s> <s xml:id="echoid-s4775" xml:space="preserve">tranſuerſarijs, & </s> <s xml:id="echoid-s4776" xml:space="preserve">plexis colliga-<lb/>tionibus & </s> <s xml:id="echoid-s4777" xml:space="preserve">eriſmatum fulctur is continetur. </s> <s xml:id="echoid-s4778" xml:space="preserve">Quæ autem ſpiritus poteſta <lb/>te aſſumit ingreſſus, elegantes artis ſubtilitatibus conſequitur effectus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4779" xml:space="preserve">Tractoria autem maiores, & </s> <s xml:id="echoid-s4780" xml:space="preserve">magnificentia plenas habet ad utilitatem <lb/>opportunitates, & </s> <s xml:id="echoid-s4781" xml:space="preserve">in agendo cü prudentia ſummas uirtutes, Ex his ſunt <lb/>alia quæ mechanicws, alia quæ organicws mouëtur. </s> <s xml:id="echoid-s4782" xml:space="preserve">Inter machinas et or <lb/>gana id uidetur eſſe diſcrimen, quòd machinæ pluribus operibus, aut ui <lb/>maiorecoguntur effectus habere, utibaliſtæ, torcularium{qúe} prela. </s> <s xml:id="echoid-s4783" xml:space="preserve">Or-<lb/>gana autem unius operæ, prudenti tactu perficiũt, quod propoſitamest, <pb o="229" file="0283" n="283" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> utiſcorpionis, ſeu aniſocyclorum uerſationes. </s> <s xml:id="echoid-s4784" xml:space="preserve">Ergo & </s> <s xml:id="echoid-s4785" xml:space="preserve">organa & </s> <s xml:id="echoid-s4786" xml:space="preserve">ma-<lb/>chinarum ratio ad uſum ſunt neceſſaria, ſine quibus nulla res poteſt eſſe <lb/>non impedita. </s> <s xml:id="echoid-s4787" xml:space="preserve">Omnis autem machinatio est à rerum natura procreata, <lb/>ac à præceptrice & </s> <s xml:id="echoid-s4788" xml:space="preserve">magiſtra mundi uerſatione inſtituta. </s> <s xml:id="echoid-s4789" xml:space="preserve">Nã animad-<lb/>uertamus primum, & </s> <s xml:id="echoid-s4790" xml:space="preserve">aſpiciamus continentem Solis, Lunæ, quin etiam <lb/>ſtellarum naturã, quæ nimachinata uerſarentur, non habuiſſemus in ter-<lb/>ralucem, nec fructuũmaturitates. </s> <s xml:id="echoid-s4791" xml:space="preserve">Cum ergo maiores hæc ita eſſe animad <lb/>uertiſſent, è rerum natura ſumpſerunt exempla, & </s> <s xml:id="echoid-s4792" xml:space="preserve">eaimitantes inducti <lb/>rebus diuinis, commodas uitæ perfecerunt explicationes. </s> <s xml:id="echoid-s4793" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s4794" xml:space="preserve">compara-<lb/>uerunt ut eſſent expeditiora, alia machinis & </s> <s xml:id="echoid-s4795" xml:space="preserve">earum uer ſationibus, non <lb/>nulla organis. </s> <s xml:id="echoid-s4796" xml:space="preserve">Et ita quæ animaduerterunt ad uſum utiliaeſſe, ſtudijs, ar <lb/>tibus, inſtitutis, gradatim augenda doctrinis curauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s4797" xml:space="preserve">Attendamus <lb/>enim primum inuëtum de neceßitate, ut ueſtitus, quemadmodum telarum <lb/>organicis adminiſtrationibus, connexus ſtaminis ad ſubtegmen, non mo-<lb/>do corpora tegendo tueantur, ſed etiam ornatus adijciant honeſtatem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4798" xml:space="preserve">Cibi uero non habuiſſemus abundantiam, niſi iuga & </s> <s xml:id="echoid-s4799" xml:space="preserve">aratr a bobus iu-<lb/>mentis{qúe} omnibus eſſent inuenta. </s> <s xml:id="echoid-s4800" xml:space="preserve">Sucularum{qúe} & </s> <s xml:id="echoid-s4801" xml:space="preserve">prelorum et uectium, <lb/>ſinon fuiſſet torcular is præpar atio, ne olei nitorem, ne uitium fructũ <lb/>habere potuiſſemus ad iucunditatem. </s> <s xml:id="echoid-s4802" xml:space="preserve">Portationesque eorum non eſſent, <lb/>niſi plauſtrorum, aut ſarracorum per terram, nauicularum per aquam <lb/>inuentæ eſſent machinationes. </s> <s xml:id="echoid-s4803" xml:space="preserve">Trutinarum uero librarum{qúe} ponderibus <lb/>examinatio reperta, uindicat ab iniquitate iuſtis moribus uitam. </s> <s xml:id="echoid-s4804" xml:space="preserve">Non mi <lb/>nus{qúe} ſunt innumer abiles moder ationes machinationum, de quibus non <lb/>neceſſe uidetur diſputare, quoniam ſunt ad manum quotidianæ, ut ſunt <lb/>rotæ, folles fabrorum, rhedæ, ciſia, torni, cætera{qúe} quæ cõmunes ad uſum <lb/>conſuetudinibus habent opportunitates. </s> <s xml:id="echoid-s4805" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s4806" xml:space="preserve">incipiemus de his quæraro <lb/>ueniunt ad manus, ut nota ſint, explicare.</s> <s xml:id="echoid-s4807" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div252" type="section" level="1" n="193"> <head xml:id="echoid-head197" xml:space="preserve">DE AEDIVM SACRARVM PVBLICARVM-<lb/>que operum machinationibus tractorijs. <lb/>CAPVT II.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4808" xml:space="preserve">PRIMVMQ VE inſtituemus de his, quæ ædibus ſacris ad ope-<lb/>rum{qúe} publicorum perfectionem neceßitate comparantur: </s> <s xml:id="echoid-s4809" xml:space="preserve">quæ fi- <pb o="230" file="0284" n="284" rhead="M. VITR VV II"/> unt ita. </s> <s xml:id="echoid-s4810" xml:space="preserve">Tigna tria ad onerum magnitudinem ratione expediuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s4811" xml:space="preserve">à <lb/>capite à fibula coniuncta, & </s> <s xml:id="echoid-s4812" xml:space="preserve">in imo diuaricata eriguntur funibus in capi-<lb/>tibus collocatis, & </s> <s xml:id="echoid-s4813" xml:space="preserve">ijs item circa diſpoſitis erectaretinentur. </s> <s xml:id="echoid-s4814" xml:space="preserve">Alligatur <lb/>in ſummo trochlea, quam etiam nõnulli, rechamũ dicũt. </s> <s xml:id="echoid-s4815" xml:space="preserve">In trochleam in-<lb/>duntur orbiculi duo, per axiculos uerſationes habentes, per cuius orbicu-<lb/>lum ſummum traijcitur duct arius funis: </s> <s xml:id="echoid-s4816" xml:space="preserve">deinde demittitur & </s> <s xml:id="echoid-s4817" xml:space="preserve">traducitur <lb/>circa orbiculi imũtrochleæ inferioris, refertur autë ad orbiculũ imum tro <lb/>chleæ ſuperioris, & </s> <s xml:id="echoid-s4818" xml:space="preserve">ita deſcendit ad inferiorë, & </s> <s xml:id="echoid-s4819" xml:space="preserve">in foramine eius caput <lb/>funis religatur. </s> <s xml:id="echoid-s4820" xml:space="preserve">Alter a pars funis refertur inter imas machinæ partes. </s> <s xml:id="echoid-s4821" xml:space="preserve">In <lb/>quadris autem tignorum poſterioribus quo loci ſunt diuaricata, figuntur <lb/>chelonia, in quæ conijciuntur ſucularũcapita, ut faciliter axes uer ſentur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4822" xml:space="preserve">Eæſuculæ proxime capita habent for amina bina ita temperata, ut uectes <lb/>in ea conuenire poßint. </s> <s xml:id="echoid-s4823" xml:space="preserve">Adrechamum autem imum ferrei forfices reli-<lb/>gantur, quorum dentes in ſaxa forata accommodantur. </s> <s xml:id="echoid-s4824" xml:space="preserve">Cum autem funis <lb/>habet caput ad ſuculam religatum, & </s> <s xml:id="echoid-s4825" xml:space="preserve">uectes ducentes eam uer ſant, funis <lb/>ſeinuoluendo circa ſuculam extenditur, & </s> <s xml:id="echoid-s4826" xml:space="preserve">ita ſubleuat oner a ad altitudi <lb/>nem & </s> <s xml:id="echoid-s4827" xml:space="preserve">operum collocationes.</s> <s xml:id="echoid-s4828" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div253" type="section" level="1" n="194"> <head xml:id="echoid-head198" xml:space="preserve">DE DIVERSIS APPELLATIONIBVS MA <lb/>chinarum, & quaratione erigantur. <lb/>CAP. III.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4829" xml:space="preserve">HAE C autem ratio machinationis, quòd per tres orbiculos circũ-<lb/>uoluit ur, triſpaſtos appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s4830" xml:space="preserve">Cum uero in ima trochlea duo orbi <lb/>culi, in ſuperioritres uerſantur, id pentaſpaſton dìcitur. </s> <s xml:id="echoid-s4831" xml:space="preserve">Sin autem maio-<lb/>ribus oneribus erunt machinæ compar andæ, amplioribus tignorum lon-<lb/>gitudinibus & </s> <s xml:id="echoid-s4832" xml:space="preserve">craßitudinibus erit utendum: </s> <s xml:id="echoid-s4833" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4834" xml:space="preserve">eadem ratione in ſummo <lb/>fibulationibus, in imo ſueularum uerſationibus expediundnm. </s> <s xml:id="echoid-s4835" xml:space="preserve">His expli-<lb/>catis antarij funes ante laxi collocentur, retinacula ſupra ſcapulas machi <lb/>næ longe diſponantur: </s> <s xml:id="echoid-s4836" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4837" xml:space="preserve">ſinonerit ubi religentur, palireſupinati deſo-<lb/>diantur, & </s> <s xml:id="echoid-s4838" xml:space="preserve">circum fiſtucatione ſolidëtur, quo funes alligentur. </s> <s xml:id="echoid-s4839" xml:space="preserve">Trochlea <lb/>in ſummo capite machinæ rudenti contineatur, & </s> <s xml:id="echoid-s4840" xml:space="preserve">ex eo funes perducan-<lb/>tur ad palum, & </s> <s xml:id="echoid-s4841" xml:space="preserve">quæ est in palo trochlea illigata, circa eius orbiculum <lb/>funis indatur, & </s> <s xml:id="echoid-s4842" xml:space="preserve">referatur ad eamtrochleã, quæ erit adcaput machinæ <pb o="231" file="0285" n="285" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> neligata. </s> <s xml:id="echoid-s4843" xml:space="preserve">Circum autem orbiculum ab ſummo traiectus funis deſcendat, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4844" xml:space="preserve">rede at ad ſuculam, quæ est in ima machina, ibi{qúe} religetur. </s> <s xml:id="echoid-s4845" xml:space="preserve">Vectibus <lb/>autem coacta ſucula uer ſabitur, eteriget per ſe machinam ſine periculo: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4846" xml:space="preserve">ita circa diſpoſitis funibus, & </s> <s xml:id="echoid-s4847" xml:space="preserve">retinaculis in palis hærentibus, ampliore <lb/>modo machina collocabitur. </s> <s xml:id="echoid-s4848" xml:space="preserve">Trochleæ & </s> <s xml:id="echoid-s4849" xml:space="preserve">ductarij funes, uti ſupra ſcri-<lb/>ptum est, expediuntur.</s> <s xml:id="echoid-s4850" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div254" type="section" level="1" n="195"> <head xml:id="echoid-head199" xml:space="preserve">SIMILIS SVPERIORI MACHINA, CVI CO. <lb/>loßicoter atutius committi poſſunt, immutata dumtaxat ſu-<lb/>culain tympanum. CAP. IIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4851" xml:space="preserve">SIN autem coloßicotera amplitudinibus & </s> <s xml:id="echoid-s4852" xml:space="preserve">ponderibus oner a in ope <lb/>ribus fuerint, non erit ſuculæ committendum, ſed quemadmodum ſu-<lb/>cula chelonijs retinetur, ita axis includatur habens in medio tympanum <lb/>amplum, quod nonnulli rotam appellant, Græci autem ᾀμΦίρενσιν, <lb/>alij ϖερίτ ροχον uocant. </s> <s xml:id="echoid-s4853" xml:space="preserve">In his autem machinis trochleæ non eodem, ſed <lb/>alio modo comparantur. </s> <s xml:id="echoid-s4854" xml:space="preserve">Habent enim & </s> <s xml:id="echoid-s4855" xml:space="preserve">in imo & </s> <s xml:id="echoid-s4856" xml:space="preserve">in ſummo duplices <lb/>ordines orbiculorum: </s> <s xml:id="echoid-s4857" xml:space="preserve">ita funis ductarius traijcitur in inferior is trochleæ <lb/>for amen, uti æqualia duo capita ſint funis cum erit extenſus, ibi{qúe} ſecun-<lb/>dum inferiorem trochleam reſticula circundata & </s> <s xml:id="echoid-s4858" xml:space="preserve">connexa, utræ{qúe} par <lb/>tes funis continentur, ut ne in dextram, ne in ſiniſtram partem poßint <lb/>prodire. </s> <s xml:id="echoid-s4859" xml:space="preserve">Deinde capita funis referuntur in ſumma trochlea ab exteriore <lb/>parte, & </s> <s xml:id="echoid-s4860" xml:space="preserve">deijciuntur circa orbiculos imos, & </s> <s xml:id="echoid-s4861" xml:space="preserve">redeunt ad imum, conijci-<lb/>untur{qúe} infimæ trochleæ ad orbiculos ex interiore parte, & </s> <s xml:id="echoid-s4862" xml:space="preserve">referuntur <lb/>dextra ac ſiniſtra ad caput ſummæ trochleæ, circa orbiculos ſummos-<lb/>Traiecti autë ab exteriori parte referũtur dextra ac ſiniſtra tympanum <lb/>in axe, ibi{qúe} ut hæreant colligantur. </s> <s xml:id="echoid-s4863" xml:space="preserve">Tum autem circa tympanum inuolu <lb/>tus alter funis refertur ad ergatã, & </s> <s xml:id="echoid-s4864" xml:space="preserve">is cir cumactus tympanum & </s> <s xml:id="echoid-s4865" xml:space="preserve">axem <lb/>inuoluendo, funes qui in axe religati ſunt pariter ſe extendunt, & </s> <s xml:id="echoid-s4866" xml:space="preserve">ita leni <lb/>ter leuant onera ſine periculo. </s> <s xml:id="echoid-s4867" xml:space="preserve">Quod ſi maius tympanum collocatum, <lb/>aut in medio, ut in una parte extrema, habuerit ſine ergata calcantes ho-<lb/>mines, expeditiores habere poterit operis effectus.</s> <s xml:id="echoid-s4868" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="232" file="0286" n="286" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div255" type="section" level="1" n="196"> <head xml:id="echoid-head200" xml:space="preserve">ALIARVM MACHINARVM PRO GRA <lb/>uiorum onerum eleuationibus & remotionibus <lb/>figura,</head> <figure> <image file="0286-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0286-01"/> </figure> <pb o="233" file="0287" n="287" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> </div> <div xml:id="echoid-div256" type="section" level="1" n="197"> <head xml:id="echoid-head201" xml:space="preserve">ALIVD MACHINAE TRACTORIAE <lb/>genus. CAP. V.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4869" xml:space="preserve">EST autem aliud genus machinæ ſatis artificioſum, & </s> <s xml:id="echoid-s4870" xml:space="preserve">ad uſum cele <lb/>ritatis expeditum: </s> <s xml:id="echoid-s4871" xml:space="preserve">ſed in eo dare oper am non poſſunt niſiperiti. </s> <s xml:id="echoid-s4872" xml:space="preserve">Eſt <lb/>enim tignum, quod erigitur & </s> <s xml:id="echoid-s4873" xml:space="preserve">diſtinetur retinaculis quadrifariã, ſub re-<lb/>tinaculis chelonia duo figũtur, trochlea funibus ſupra chelonia religatur: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4874" xml:space="preserve">ſub trochlea regula longa circiter pedes duos, lata digitos ſex, craſſa qua <lb/>tuor ſupponitur. </s> <s xml:id="echoid-s4875" xml:space="preserve">Trochleæ ternos ordines orbiculorum in latitudinẽ@ha-<lb/>bentes collocantur, itatres ductarij funes in ſummo machinæ religãtur. </s> <s xml:id="echoid-s4876" xml:space="preserve"><lb/>Deinde referuntur ad imã trochleã, & </s> <s xml:id="echoid-s4877" xml:space="preserve">traijciũtur ex interiore parte per <lb/>eius orbiculos ſummos. </s> <s xml:id="echoid-s4878" xml:space="preserve">Deinde referuntur ad ſuperiorem trochleam, & </s> <s xml:id="echoid-s4879" xml:space="preserve"><lb/>traijciuntur à dexteriore parte in interiorẽ, per orbiculos imos. </s> <s xml:id="echoid-s4880" xml:space="preserve">Cum de-<lb/>ſcenderint ad imũ ex interiore parte, et per ſecundos orbiculos traducũ-<lb/>tur in exteriorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s4881" xml:space="preserve">referuntur ad ſummũ ad orbiculos ſecundos traie-<lb/>ctiredeunt ad imũ, ex imo referũtur ad caput, & </s> <s xml:id="echoid-s4882" xml:space="preserve">traiecti per ſummos, re <lb/>deunt ad machinãimam. </s> <s xml:id="echoid-s4883" xml:space="preserve">In radice autẽ machinæ collocatur tertia troch-<lb/>lea. </s> <s xml:id="echoid-s4884" xml:space="preserve">Eam autẽ Græci ἐϖάγοντα, noſtri artemonã appellant. </s> <s xml:id="echoid-s4885" xml:space="preserve">Ea trochlea <lb/>religatur ad machinæ radicem hebens orbiculos tres, per quos traiecti fu <lb/>nes traduntur hominibus ad ducendum. </s> <s xml:id="echoid-s4886" xml:space="preserve">Ita tres ordines hominum ducen <lb/>tes, ſine ergata, celeriter onus ad ſummũ perducũt. </s> <s xml:id="echoid-s4887" xml:space="preserve">Hoc genus machinæ <lb/>polyſp<unsure/>aſton appellatur, quod multis orbiculorum circuitionibus, & </s> <s xml:id="echoid-s4888" xml:space="preserve">faci <lb/>litatem ſummam præſtat, & </s> <s xml:id="echoid-s4889" xml:space="preserve">celeritatem. </s> <s xml:id="echoid-s4890" xml:space="preserve">Vna autem ſtatutio tigni hanc <lb/>habet utilitatem, quòd (ante) quantum uelit ad dextra ac ſiniſtra, adlate-<lb/>ra declinando onus deponere poteſt.</s> <s xml:id="echoid-s4891" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="234" file="0288" n="288" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div257" type="section" level="1" n="198"> <head xml:id="echoid-head202" xml:space="preserve">MACHINARVM TECTORIARVM AD ONE@ <lb/>rum eleuationem, tum quibus mouentur celeriter <lb/>& expeditè, figuræ.</head> <figure> <image file="0288-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0288-01"/> </figure> <pb o="235" file="0289" n="289" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4892" xml:space="preserve">Harum machinationum omnium, quæ ſupra ſunt ſcriptæ, rationes, nõ <lb/>modo ad has res, ſed ad onerandas & </s> <s xml:id="echoid-s4893" xml:space="preserve">exoner andas naues ſunt paratæ, <lb/>aliæ erectæ, aliæ plane in charcheſijs uerſatilibus collocatæ. </s> <s xml:id="echoid-s4894" xml:space="preserve">Non minus <lb/>ſine tignorum erectionibus in plano, etiam eadem ratione & </s> <s xml:id="echoid-s4895" xml:space="preserve">temper at is <lb/>funibus & </s> <s xml:id="echoid-s4896" xml:space="preserve">trochleis, ſubductiones nauium efficiuntur.</s> <s xml:id="echoid-s4897" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div258" type="section" level="1" n="199"> <head xml:id="echoid-head203" xml:space="preserve">INGENIOSA CTESIPHONTIS RATIO AD <lb/>grauia onera ducenda. CAP. VI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4898" xml:space="preserve">NON est alienum etiam Cteſiphontis ingenioſam inuentionem ex-<lb/>ponere. </s> <s xml:id="echoid-s4899" xml:space="preserve">Is enim ſcapos columnarum ex lapicidinis cum deporta-<lb/>re uellet Epheſum ad Dianæ fanum, propter magnitudinem onerum, & </s> <s xml:id="echoid-s4900" xml:space="preserve"><lb/>uiarum campeſtrem mollitudinem, non confiſus carris, ne rotæ deuora-<lb/>rentur, ſic est conatus. </s> <s xml:id="echoid-s4901" xml:space="preserve">De materia trientali ſcapos quatuor, duos tranſ-<lb/>uerſarios interpoſit os duobus longis, quanta longitudo ſcapi fuerat, com <lb/>plectit & </s> <s xml:id="echoid-s4902" xml:space="preserve">cõpegit, & </s> <s xml:id="echoid-s4903" xml:space="preserve">ferreos chodaces, uti ſubſcudes, in capitibus ſcapo <lb/>rum implumbauit, et armillas in materia ad chodaces circundandos infi<unsure/> <lb/>xit, item baculis iligneis capita religauit. </s> <s xml:id="echoid-s4904" xml:space="preserve">Chodaces autem in armillis in-<lb/>cluſi, liber am habuerunt uerſationem tantam, uti cum boues ducerent ſub <lb/>iuncti, ſcapiuerſando in chodacibus & </s> <s xml:id="echoid-s4905" xml:space="preserve">armillis ſine fine uoluerentur.</s> <s xml:id="echoid-s4906" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4907" xml:space="preserve">Cum autem ſcapos omnes ita uexiſſent, & </s> <s xml:id="echoid-s4908" xml:space="preserve">inſtarent epiſtyliorum ue-<lb/>cturæ, filius Cteſiphontis Methagenes tranſtulit eam rationem è ſcapo-<lb/>rum uectura etiam in epiſtyliorum deductione. </s> <s xml:id="echoid-s4909" xml:space="preserve">Fecit enim rotas circiter <lb/>pedum duodenum, & </s> <s xml:id="echoid-s4910" xml:space="preserve">epiſtyliorũ capita in medias rotas, eadem ratione, <lb/>cum chodacibus et armillis incluſit. </s> <s xml:id="echoid-s4911" xml:space="preserve">Ita cum trientes à bubus ducerentur, <lb/>in armillis incluſi chodaces uer ſabant rotas. </s> <s xml:id="echoid-s4912" xml:space="preserve">Epiſtylia uero incluſa uti <lb/>axes in rotis, eadem ratione qua ſcapi, ſine mor a ad opus peruenerunt. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4913" xml:space="preserve">Exemplar autem erit eius, quemadmodum in paleſtris cylindri exæquant <lb/>ambulationes. </s> <s xml:id="echoid-s4914" xml:space="preserve">Ne hoc potuiſſet fieri, niſi primum propinquitas eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s4915" xml:space="preserve"><lb/>Nonenim plus ſunt ab lapicidinis ad fanum, quàm millia paſſuũ octo, nec <lb/>ullus est cliuus, ſed perpetuus campus.</s> <s xml:id="echoid-s4916" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4917" xml:space="preserve">Noſtra uero memoria, cum coloßici Apollinis in fano baſis eſſet à uetu <lb/>ſtate difracta, et metuẽtes ne caderet ea ſtatua et frangeretur, locauerunt <lb/>ex eiſdem lapicidinis baſim excidendã, Conduxit quidem Paconius. </s> <s xml:id="echoid-s4918" xml:space="preserve">Hæc <lb/>autem baſis erat longa pedes duodecim, lata pedes octo, alta pedes ſex.</s> <s xml:id="echoid-s4919" xml:space="preserve"> <pb o="236" file="0290" n="290" rhead="M. VITRVVII"/> Quam Paconius, gloria fretus, nõ uti Methagenes apportauit, ſed eadem <lb/>ratione alio genere conſtituit machinam facere. </s> <s xml:id="echoid-s4920" xml:space="preserve">Rot as en@@ circiter pe-<lb/>dum quindecim fecit, & </s> <s xml:id="echoid-s4921" xml:space="preserve">his rotis capita lapidis incluſit: </s> <s xml:id="echoid-s4922" xml:space="preserve">deinde circa lapi <lb/>dem fuſos ſextantales abrota adrotam, adcircinum compegit, ita uti fu-<lb/>ſus à fuſo non diſtaret pedem unum. </s> <s xml:id="echoid-s4923" xml:space="preserve">Deinde circa fuſos funem inuoluit, et <lb/>bubus iũctis funem ducebat, ita cum explicaretur uoluebatrotas: </s> <s xml:id="echoid-s4924" xml:space="preserve">ſed non <lb/>poterat ad lineam uiarecta ducere, ſed exibat in unam uel alteram par-<lb/>tem, ita neceſſe erat rurſus retroducere. </s> <s xml:id="echoid-s4925" xml:space="preserve">Sic Paconius ducendo & </s> <s xml:id="echoid-s4926" xml:space="preserve">redu-<lb/>cendo pecuniam contriuit, ut ad ſoluendum non eſſet.</s> <s xml:id="echoid-s4927" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div259" type="section" level="1" n="200"> <head xml:id="echoid-head204" xml:space="preserve">DE INVENTIONE LAPICIDINAE, QVA <lb/>templum Dianæ Epheſiæ conſtructum est. <lb/>CAPVT VII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4928" xml:space="preserve">PVSILLVM extra progrediar, & </s> <s xml:id="echoid-s4929" xml:space="preserve">de his lapicidinis, quemadm@ <lb/>dum ſunt inuentæ, exponam. </s> <s xml:id="echoid-s4930" xml:space="preserve">Pixodorus fuer at paſtor, is in his lo-<lb/>cis uerſabatur. </s> <s xml:id="echoid-s4931" xml:space="preserve">Cum autem ciues Epheſiorum cogitarent fanum Dianæ <lb/>ex marmore facere, decernerent{qúe} à Paro, Præconeſo, Her aclea, Thaſo, <lb/>uti marmore, per id tempus propulſis ouibus Pixodorus in eodemloco <lb/>pecus paſcebat, ibi{qúe} duo arietes inter ſe concurrentes, alius aliũ præter-<lb/>ierunt, & </s> <s xml:id="echoid-s4932" xml:space="preserve">imp@tufacto unus cornu percußit ſaxum, ex quo cruſtam, quæ <lb/>candidißimo colore fuerat, deiecit. </s> <s xml:id="echoid-s4933" xml:space="preserve">Ita Pixodorus dicitur oues in monti-<lb/>bus reliquiſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s4934" xml:space="preserve">cruſtam curſim Epheſum, cum maxime de ea re agere <lb/>tur, detuliſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4935" xml:space="preserve">Ita ſtatim honores ei decreuerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s4936" xml:space="preserve">nomen mutauerunt, <lb/>ut pro Pixodoro, Euangelus nominaretur: </s> <s xml:id="echoid-s4937" xml:space="preserve">bodie{qúe} quotmenſibus magi-<lb/>ſtratus in eum locum proficiſcitur, & </s> <s xml:id="echoid-s4938" xml:space="preserve">ei ſacrificium facit: </s> <s xml:id="echoid-s4939" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4940" xml:space="preserve">ſinon fece-<lb/>rit, pœna tenetur.</s> <s xml:id="echoid-s4941" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div260" type="section" level="1" n="201"> <head xml:id="echoid-head205" xml:space="preserve">DE PORRECTO ET ROTVNDATIONE <lb/>machinarum ad onerum leuationes. <lb/>CAPVT VIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4942" xml:space="preserve">DE tractorijs rationibus, quæ neceſſaria putaui, breuiter expoſui, <lb/>quorum motus & </s> <s xml:id="echoid-s4943" xml:space="preserve">uirtutes, duæres diuerſæ & </s> <s xml:id="echoid-s4944" xml:space="preserve">inter ſe dißimiles, <pb o="237" file="0291" n="291" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> uticongruẽtes, ita principia pariunt ad duos perfectus: </s> <s xml:id="echoid-s4945" xml:space="preserve">unũ porrecti, quẽ <lb/>Græci ὑθ\’ν,αυ uocitant: </s> <s xml:id="echoid-s4946" xml:space="preserve">alterum rotundit atis, quem κνκλωτὴυ appel-<lb/>lant: </s> <s xml:id="echoid-s4947" xml:space="preserve">ſed uere ne ſine rotundatione motus porrecti, nec ſine porrecto <lb/>rotationis, uerſationes onerum poſſunt facere leuationes. </s> <s xml:id="echoid-s4948" xml:space="preserve">Id autem ut in-<lb/>telligatur exponam. </s> <s xml:id="echoid-s4949" xml:space="preserve">Inducuntur uti centra axiculi in orbiculos, & </s> <s xml:id="echoid-s4950" xml:space="preserve">in tro <lb/>chleis collocantur, per quos orbiculos funis circumactus directis ductio-<lb/>nibus, & </s> <s xml:id="echoid-s4951" xml:space="preserve">in ſucula collocatus, uectium uer ſationibus onerum facit egreſ-<lb/>ſus in altum: </s> <s xml:id="echoid-s4952" xml:space="preserve">cuius ſuculæ cardines, uti centra, porrecti in chelonijs, fora-<lb/>minibus{qúe} eius uectes concluſi, capitibus ad circinum circumactis torni <lb/>ratione uerſando faciũt onerum elationes. </s> <s xml:id="echoid-s4953" xml:space="preserve">Quemadmodum etiam ferre-<lb/>us uectis, cum est admotus ad onus, quod manuum multitudo non potest <lb/>mouere, ſuppoſita uti centro cito porrecta preßione, quod Græci ὑϖο-<lb/>μόχλιου appellant, & </s> <s xml:id="echoid-s4954" xml:space="preserve">uectis lingua ſub onus ſubdita, caput eius unius <lb/>hominis uiribus preſſum, id onus extollit. </s> <s xml:id="echoid-s4955" xml:space="preserve">Id autem fit, quòd breuior pars <lb/>prior uectis, ab ea preßione, quod est centrum, ſubit ſub onus: </s> <s xml:id="echoid-s4956" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4957" xml:space="preserve">quod <lb/>longius ab eo centro diſtans caput eius, per id cum ducitur, faciundo mo-<lb/>tus circinationis, cogit preßionibus examinare paucis manibus oneris ma <lb/>ximi pondus. </s> <s xml:id="echoid-s4958" xml:space="preserve">Item ſi ſub onus uectis ferrei lingula ſubiecta fuerit, ne ca <lb/>put eius preßione imum, ſed aduer ſus in altitudinem extolletur, lingula <lb/>fulcta in areæ ſolo habebit eam pro onere: </s> <s xml:id="echoid-s4959" xml:space="preserve">oneris autem ipſius angulum <lb/>pro preßione, ita non tam faciliter, quàm per preßionem, ſed aduerſus ni <lb/>hilominus in pondus oneris erit excitatum. </s> <s xml:id="echoid-s4960" xml:space="preserve">Igitur ſi plus lingula uectis ſu <lb/>pra hypomochlion poſita ſub onus ſubierit, et caput eius propius centrũ <lb/>preßiones habuerit, nõ poterit onus eleuare, niſi (quemadmodum ſupra <lb/>ſcriptum est) examinatio uectis longius per caput ne iuxta onus fue-<lb/>rit facta. </s> <s xml:id="echoid-s4961" xml:space="preserve">Id autem ex trutinis, quæ ſtateræ dicuntur licet, conſiderare. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4962" xml:space="preserve">Cum enim anſa propius caput, unde lancula pendet, ubiut centrum est <lb/>collocata, & </s> <s xml:id="echoid-s4963" xml:space="preserve">æquipondium in alter am partem ſcapi per punctauagan-<lb/>do, quo longius, aut etiam ad extremum perducitur paulo, etiam pari pon <lb/>dere amplißimam penſionẽ parem perficit, per ſcapi librationem et exa-<lb/>minationem longius à centro recedentem. </s> <s xml:id="echoid-s4964" xml:space="preserve">Ita imbecillior æquipondij bre <lb/>uitas, maiorem uim ponder is momento deducens, ſine uehementia molli-<lb/>ter ab imo ſurſum uerſum egredi cogit. </s> <s xml:id="echoid-s4965" xml:space="preserve">Quemadmodũ etiam nauis one-<lb/>rariæ maximæ gubernator anſam gubernaculi tenens, quòd οἶαξ à Græ- <pb o="238" file="0292" n="292" rhead="M. VITR VV II"/> cis appellatur, una manu momento per centri rationem preßionibus ar-<lb/>tis agitans, uerſat eam amplißimis & </s> <s xml:id="echoid-s4966" xml:space="preserve">immanibus mercis & </s> <s xml:id="echoid-s4967" xml:space="preserve">penus pon-<lb/>deribus oneratam, cius{qúe} uela, cum ſint per altitudinem mediam mali pen <lb/>dentia, non poteſt habere nauis celerem curſum, cum autem in ſummo ca-<lb/>cumine antennæ ſubducta ſunt, tunc uehementiori progreditur impetu, <lb/>quòd non proxime calcem mali, quod est loco centri, ſed in ſummo longi-<lb/>us, & </s> <s xml:id="echoid-s4968" xml:space="preserve">ab eo progreſſa recipiunt in ſe uela uentũ. </s> <s xml:id="echoid-s4969" xml:space="preserve">Ita uti uectis ſub one-<lb/>reſubiectu;</s> <s xml:id="echoid-s4970" xml:space="preserve">, ſi per medium premitur durior est, ne incumbit: </s> <s xml:id="echoid-s4971" xml:space="preserve">cum au-<lb/>tem caput eius ſummum deducitur, faciliter onus extollit. </s> <s xml:id="echoid-s4972" xml:space="preserve">Similiter uela, <lb/>cum ſunt per medium temperata, minorem habent uirtutem. </s> <s xml:id="echoid-s4973" xml:space="preserve">Quæ au-<lb/>tem in capite mali ſummo collocantur diſcedentia longius à centro, non <lb/>acriore, ſed eodem flatu preßione cacuminis, uehementius cogunt progre <lb/>dinauem. </s> <s xml:id="echoid-s4974" xml:space="preserve">Etiam remi circa ſcalmos ſtrophis religati, cũmanibus impel-<lb/>luntur & </s> <s xml:id="echoid-s4975" xml:space="preserve">reducuntur, extremis progredientibus à centro parmis in ma-<lb/>ris undis, ſummam impulſu uehementi protrudunt porrectam nauem, ſe <lb/>cante prora liquoris raritatem. </s> <s xml:id="echoid-s4976" xml:space="preserve">Onerum uero maxima ponder a cum fe-<lb/>runtur à phalangarijs exaphoris, & </s> <s xml:id="echoid-s4977" xml:space="preserve">tetr aphoris, examinantur per ip-<lb/>ſamedia centra phalangarũ, uti indiuiſi oneris ſolido pondere, certa qua <lb/>dam diuiſionis ratione æquas partes collis ſinguli ferãt operarij. </s> <s xml:id="echoid-s4978" xml:space="preserve">Mediæ <lb/>enim partes phalangarum, quibus lora tetraphororum inuehuntur, cla-<lb/>uis ſunt finitæ, ne labantur in unam uel alter am partem. </s> <s xml:id="echoid-s4979" xml:space="preserve">Cum enim extra <lb/>finem centri promouentur, premunt eius collum, ad quem propius acceſ-<lb/>ſerunt: </s> <s xml:id="echoid-s4980" xml:space="preserve">quemadmodum in ſtatera æquipondium cum examine progredi-<lb/>tur ad fines ponderationũ. </s> <s xml:id="echoid-s4981" xml:space="preserve">Eadem ratione iumẽta, cumiuga eorum ſub-<lb/>iugiorum loris per medium temperantur, æqualiter trahunt onera: </s> <s xml:id="echoid-s4982" xml:space="preserve">cum <lb/>autem impares ſunt eorum uirtutes, & </s> <s xml:id="echoid-s4983" xml:space="preserve">unum plus ualendo premit alte-<lb/>rum, loro traiecto ſit una pars iugilongior, quæ imbecilliori auxiliatur <lb/>iumento. </s> <s xml:id="echoid-s4984" xml:space="preserve">Ita in phalangis ut in iugis, cum in medio lora non ſunt colloca-<lb/>ta, ſed eam partem, qua progreditur lorum à medio centro, breuiorẽ effi <lb/>cit, & </s> <s xml:id="echoid-s4985" xml:space="preserve">alter am longiorem, earatione, ſi per id centrum quo loci per du-<lb/>ctum est lorum, utra capita circumagentur, longior pars ampliorem, <lb/>breuior minorem aget circinationem. </s> <s xml:id="echoid-s4986" xml:space="preserve">Et quemadmodum minores rotæ <lb/>duriores & </s> <s xml:id="echoid-s4987" xml:space="preserve">difficiliores habent motus: </s> <s xml:id="echoid-s4988" xml:space="preserve">ſic phalangæ, & </s> <s xml:id="echoid-s4989" xml:space="preserve">iuga, in quibus <lb/>partibus habent minora ab centro ad capita interualla, premunt duriter <pb o="239" file="0293" n="293" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> colla: </s> <s xml:id="echoid-s4990" xml:space="preserve">quæ autem longiora habent ab eodem centro ſpatia, leuant oneri-<lb/>bus extrahentes & </s> <s xml:id="echoid-s4991" xml:space="preserve">ferentes. </s> <s xml:id="echoid-s4992" xml:space="preserve">Cum hæc ita ad centrum porrectionibus & </s> <s xml:id="echoid-s4993" xml:space="preserve"><lb/>circinationibus receperint motus, tum uero etiam ploſtra, rhedæ, tympa-<lb/>na, rotæ, cochleæ, ſcorpiones, baliſtæ, prela, cæter æ{qúe} machinæ ijſdem ra <lb/>tionibus per porrectum centrum & </s> <s xml:id="echoid-s4994" xml:space="preserve">rotationem circini uerſatæ, faciunt <lb/>ad propoſitum effectus.</s> <s xml:id="echoid-s4995" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div261" type="section" level="1" n="202"> <head xml:id="echoid-head206" xml:space="preserve">DE ORGANORVM AD AQVAM HAV-<lb/>riendam generibus, & primum de tympano. <lb/>CAPVT IX.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s4996" xml:space="preserve">NVNC de organis, quæ ad hauriendum aquam inuenta ſunt, quem <lb/>admodum uarijs generibus comparentur, exponam: </s> <s xml:id="echoid-s4997" xml:space="preserve">et primum <lb/>dicam de tympano. </s> <s xml:id="echoid-s4998" xml:space="preserve">Id autem non alte tollit aquam, ſed exhaurit expedi-<lb/>tißime multitudinem magnam. </s> <s xml:id="echoid-s4999" xml:space="preserve">Fit axis ad tornum aut circinum fabrica-<lb/>tus capitibus lamina ferratis, habens in medio circa ſe tympanum ex tabu <lb/>lis inter ſe coagmentis, collocatur{qúe} in ſtipitibus habentibus in ſe ſub ca-<lb/>pite axis ferreas laminas. </s> <s xml:id="echoid-s5000" xml:space="preserve">In eius tympani cauo interponuntur octo tabu <lb/>læ tranſuerſæ, tangentes axem & </s> <s xml:id="echoid-s5001" xml:space="preserve">extremam tympanicir cuitionem, quæ <lb/>diuidunt æ qualia in tympano ſpatia. </s> <s xml:id="echoid-s5002" xml:space="preserve">Circa frontem eius figuntur tabulæ, <lb/>relictis ſemipedalibus aperturis ad aquam intra concipiendam. </s> <s xml:id="echoid-s5003" xml:space="preserve">Item ſe-<lb/>cundum axem columbaria fiunt, excauata in ſingulis ſpatijs ex una parte. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5004" xml:space="preserve">Id autem cum est nauali ratione picatum, hominibus calcantibus uerſa-<lb/>tur, & </s> <s xml:id="echoid-s5005" xml:space="preserve">hauriendo aquam per apertur as, quæ ſunt in frontibus tympani, <lb/>reddit eam per columbaria ſecundum axem. </s> <s xml:id="echoid-s5006" xml:space="preserve">Ita ſuppoſito labro ligneo, <lb/>habente unà ſecum coniunctum canalem, & </s> <s xml:id="echoid-s5007" xml:space="preserve">hortis adirrigandum, & </s> <s xml:id="echoid-s5008" xml:space="preserve">ſa <lb/>linis ad temperandum præbetur aquæ multitudo.</s> <s xml:id="echoid-s5009" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="240" file="0294" n="294" rhead="M. VITR VV II"/> </div> <div xml:id="echoid-div262" type="section" level="1" n="203"> <head xml:id="echoid-head207" xml:space="preserve">ORGANVM TYMPANICVM AD <lb/>aquam hauriendam.</head> <figure> <image file="0294-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0294-01"/> </figure> <pb o="241" file="0295" n="295" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> </div> <div xml:id="echoid-div263" type="section" level="1" n="204"> <head xml:id="echoid-head208" xml:space="preserve">ROTA MODIO LIS CIRCVNDATA CVM <lb/>quibus altius extollitur aqua.</head> <figure> <image file="0295-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0295-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5010" xml:space="preserve">Cum autẽ <lb/>altius extollẽ <lb/>dum er it, ea-<lb/>dẽ ratio com <lb/>mutabitur ſic <lb/>Rota fiet cir-<lb/>cum axem ea <lb/>dem magnitu <lb/>dine, ut ad al <lb/>titudinẽ, qua <lb/>opus fuerit, <lb/>cõuenire poſ <lb/>ſit. </s> <s xml:id="echoid-s5011" xml:space="preserve">Circum <lb/>extremum la <lb/>tus rotæ figẽ <lb/>tur modioli <lb/>quadrati, pice <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5012" xml:space="preserve">cera ſoli-<lb/>dati. </s> <s xml:id="echoid-s5013" xml:space="preserve">Ita cum <lb/>rota à calcan <lb/>tibus uerſabi <lb/>tur, modioli <lb/>pleni ad ſum <lb/>mũ elati, rur-<lb/>ſus ad imum <lb/>reuertentes, <lb/>infundent in <lb/>caſtellum ipſi <lb/>per ſe, quod <lb/>extulerunt.</s> <s xml:id="echoid-s5014" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="242" file="0296" n="296" rhead="M. VITR VV II"/> </div> <div xml:id="echoid-div264" type="section" level="1" n="205"> <head xml:id="echoid-head209" xml:space="preserve">ROTA QVA MAGIS ALTIS LOCIS EXCIPI <lb/>tur aqua ſitulis congialibus ferrea catena ſufpenſis.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5015" xml:space="preserve">Sin autẽ <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0296-01a" xlink:href="fig-0296-01"/> magis altis <lb/>locis erit <lb/>præbẽdum, <lb/>in eiuſdẽ ro <lb/>tæ axe inuo <lb/>luta duplex <lb/>ferrea cate-<lb/>na, demiſ-<lb/>ſa{qúe} ad imũ <lb/>libramẽtum <lb/>collocabi-<lb/>tur, habens <lb/>ſitulos pen-<lb/>dẽtes æreos <lb/>congiales. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5016" xml:space="preserve">Ita uerſatio <lb/>rotæ catenã <lb/>in axem in-<lb/>uoluendo, ef <lb/>fert ſitulos <lb/>in ſummum, <lb/>quicum ſu-<lb/>per axẽ per <lb/>uehentur, <lb/>cogẽtur in-<lb/>uerti, & </s> <s xml:id="echoid-s5017" xml:space="preserve">in-<lb/>fundere in <lb/>caſtellum id <lb/>aquæ quod <lb/>extulerunt.</s> <s xml:id="echoid-s5018" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div264" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0296-01" xlink:href="fig-0296-01a"> <image file="0296-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0296-01"/> </figure> </div> <pb o="243" file="0297" n="297" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> </div> <div xml:id="echoid-div266" type="section" level="1" n="206"> <head xml:id="echoid-head210" xml:space="preserve">DE ROTIS ET TYMPANIS AD MO. <lb/>lendum farinam. CAP. X.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5019" xml:space="preserve">FIVNT etiam in fluminibus rotæ eiſdẽ rationibus, quibus ſupr a ſcri <lb/>ptum est. </s> <s xml:id="echoid-s5020" xml:space="preserve">Circa earum frontes affiguntur pinnæ, quæ cum percuti-<lb/>untur ab impetu fluminis, cogunt progredientes uerſari rotam: </s> <s xml:id="echoid-s5021" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5022" xml:space="preserve">ita <lb/>modiolis aquam haurientes, & </s> <s xml:id="echoid-s5023" xml:space="preserve">in ſummum referentes, ſine operarum cal <lb/>catura, ipſius fluminis impulſu uerſatæ, præſtãt quod opus est ad uſum.</s> <s xml:id="echoid-s5024" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div267" type="section" level="1" n="207"> <head xml:id="echoid-head211" xml:space="preserve">ROTA AD SVMENDVM AQVAM EX <lb/>fluminibus, apta{qúe} ad molendum farinam.</head> <figure> <image file="0297-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0297-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5025" xml:space="preserve">Eadem ratione etiam uerſantur hydraulę, in quibus eadem ſunt om-<lb/>nia, præterquàm quòd in uno capite axis habent tympanum dentatum &</s> <s xml:id="echoid-s5026" xml:space="preserve"> <pb o="244" file="0298" n="298" rhead="M. VITR VV II"/> incluſum: </s> <s xml:id="echoid-s5027" xml:space="preserve">id autem ad perpendiculum collocatũ in cultrum, uerſatur cum <lb/>rota pariter. </s> <s xml:id="echoid-s5028" xml:space="preserve">Secundum id tympanum, maius item dentatum planum est <lb/>collocatum, quo continetur axis, habens in ſummo capite ſubſcudem fer-<lb/>ream, qua mola continetur. </s> <s xml:id="echoid-s5029" xml:space="preserve">Ita dentes eius tympani, quod est in axe in-<lb/>cluſum, impellendo dentes tympani plani, cogunt fierimolarum circina-<lb/>tionem, in qua machina impendens infudibulum, ſubminiſtrat molis fru-<lb/>mentum, & </s> <s xml:id="echoid-s5030" xml:space="preserve">eadem uerſatione ſubigitur farina.</s> <s xml:id="echoid-s5031" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div268" type="section" level="1" n="208"> <head xml:id="echoid-head212" xml:space="preserve">DE COCHLEA QVAE MAGNAM COPI. <lb/>am extollit auqæ, ſed non tam alte. <lb/>CAP. XI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5032" xml:space="preserve">EST autem etiam cochleæ ratio, quæ magnã uim haurit aquæ, ſed <lb/>nontam alte tollit quàm rota. </s> <s xml:id="echoid-s5033" xml:space="preserve">Eius autem ratio ſic expeditur. </s> <s xml:id="echoid-s5034" xml:space="preserve">Ti-<lb/>gnum ſumitur, cuius tigni quanta fuerit pedum longitudo, tanta digito-<lb/>rum expeditur craßitudo: </s> <s xml:id="echoid-s5035" xml:space="preserve">id ad circinum rotundatur. </s> <s xml:id="echoid-s5036" xml:space="preserve">In capitibus circi-<lb/>no diuiduntur circinationes eorũtetrantibus in partes quatuor, ueloctã-<lb/>tibus in partes octo duct is lineis: </s> <s xml:id="echoid-s5037" xml:space="preserve">eæ{qúe} lineæ it a collocentur, ut in plano po <lb/>ſito tigno ad libellam, utriusſ capitis lineæ inter ſe reſpondeant ad per-<lb/>pendiculum: </s> <s xml:id="echoid-s5038" xml:space="preserve">ab his deinde à capite ad alterum caput lineæ perducantur <lb/>conuenientes, uti quàm magna erit pars octaua circinationis tigni, tam <lb/>magnis ſpatijs diſtent ſecundum latitudinem. </s> <s xml:id="echoid-s5039" xml:space="preserve">Sic & </s> <s xml:id="echoid-s5040" xml:space="preserve">in rotundatione & </s> <s xml:id="echoid-s5041" xml:space="preserve"><lb/>in longitudine æqualia fpatia fient. </s> <s xml:id="echoid-s5042" xml:space="preserve">Ita quo loci deſcribuntur lineæ, quæ <lb/>ſunt in longitudine ſpectantes, faciendæ decuſſationes, & </s> <s xml:id="echoid-s5043" xml:space="preserve">in decuſſationi-<lb/>bus finita puncta. </s> <s xml:id="echoid-s5044" xml:space="preserve">His ita emendate deſcriptis, ſumitur ſalignea tenuis, <lb/>aut de uitice ſecta regula, quæ unct a liquida pice figitur in primo decuſ-<lb/>ſis puncto: </s> <s xml:id="echoid-s5045" xml:space="preserve">deinde traijcitur oblique ad inſequentes longitudines & </s> <s xml:id="echoid-s5046" xml:space="preserve">circui-<lb/>tiones decußium. </s> <s xml:id="echoid-s5047" xml:space="preserve">Et ita ex ordine progrediens, ſingula puncta præter-<lb/>eundo & </s> <s xml:id="echoid-s5048" xml:space="preserve">circuminuoluendo, collocatur in ſingulis decußationibus: </s> <s xml:id="echoid-s5049" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5050" xml:space="preserve">ita <lb/>peruenit & </s> <s xml:id="echoid-s5051" xml:space="preserve">figitur ad eam lineam, recedens à primo in octauum punctũ, <lb/>in qua prima pars eius est fixa. </s> <s xml:id="echoid-s5052" xml:space="preserve">Eo modo quantum progreditur oblique <lb/>per ſpatium & </s> <s xml:id="echoid-s5053" xml:space="preserve">per octo puncta, tantundem in longitudine procedit ad <lb/>octauum punctum. </s> <s xml:id="echoid-s5054" xml:space="preserve">Eadem ratione per omne ſpatium longitudinis & </s> <s xml:id="echoid-s5055" xml:space="preserve">ro-<lb/>tunditatis ſingulis decuſſationibus oblique fixæ regulæ, per octo craßitu- <pb o="245" file="0299" n="299" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> dinis diuiſiones inuolutos faciunt canales, & </s> <s xml:id="echoid-s5056" xml:space="preserve">iuſtam cochleæ naturalem{qúe} <lb/>imitationem. </s> <s xml:id="echoid-s5057" xml:space="preserve">Ita per id ueſtigium aliæ ſuper alias figuntur unctæ piceli-<lb/>quida, et exaggerãtur ad id, ut longitudinis octaua pars fiat ſumma craßi <lb/>tudo. </s> <s xml:id="echoid-s5058" xml:space="preserve">Supra eas circundantur & </s> <s xml:id="echoid-s5059" xml:space="preserve">figuntur tabulæ, quæ pertegant eamin-<lb/>uolutionem. </s> <s xml:id="echoid-s5060" xml:space="preserve">tunc cætabulæ pice ſatur antur, & </s> <s xml:id="echoid-s5061" xml:space="preserve">laminis ferreis colligan-<lb/>tur, ut ab aquæ ui ne diſſoluantur. </s> <s xml:id="echoid-s5062" xml:space="preserve">Capita tigni ferreis clauis & </s> <s xml:id="echoid-s5063" xml:space="preserve">laminis <lb/>continentur, ijsque infiguntur ſtili ferrei. </s> <s xml:id="echoid-s5064" xml:space="preserve">Dextra autem & </s> <s xml:id="echoid-s5065" xml:space="preserve">ſiniſtra <lb/>cochleam tigna collocantur, in capitibus utraque parte habentia tranſ-<lb/>uerſaria confixa. </s> <s xml:id="echoid-s5066" xml:space="preserve">In his foramina ferrea ſunt incluſa, in{qúe} eainducuntur <lb/>ſtyli, & </s> <s xml:id="echoid-s5067" xml:space="preserve">ita cochleahominibus calcãtibus facit uerſationes Erectio autem <lb/>eius ad inclinationem ſic erit collocanda, utiquemadmodum Pythagori-<lb/>cum trigonum orthogonium deſcribitur, ſicid abeatrefponſum: </s> <s xml:id="echoid-s5068" xml:space="preserve">id est, <lb/>uti diuidatur longitudo in partes quin, earum trium extollatur caput co <lb/>chleæ, ita erit à perpendiculo adimas nares eius ſpatiũ, partes quatuor. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5069" xml:space="preserve">Quaratione autem oporteat id eſſe, in extremo libro eius forma deſcri-<lb/>pta est.</s> <s xml:id="echoid-s5070" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5071" xml:space="preserve">Qua de materia fiant organa ad hauriendam aquam, & </s> <s xml:id="echoid-s5072" xml:space="preserve">quibus ratio <lb/>nibus perficiantur, quibus{qúe} rebus motus recipientia præſtent uerſationi <lb/>bus ad infinitas utilitates, ut eſſent notiora, quàm apertißime potui per-<lb/>ſcripſi.</s> <s xml:id="echoid-s5073" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div269" type="section" level="1" n="209"> <head xml:id="echoid-head213" xml:space="preserve">DE CTESIBICA MACHINA, QVAE AL <lb/>tißime extollit aquam. CAP. XII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5074" xml:space="preserve">INSEQVITVR nunc de Cteſibica machina, quæ in altitudinem <lb/>aquam educit, monſtrare. </s> <s xml:id="echoid-s5075" xml:space="preserve">Ea fit ex ære, cuius in radicibus modioli fi-<lb/>unt gemelli paulum diſtantes, habentes fiſtulas (furcillæ ſunt figura) ſimi <lb/>liter cohærentes, in medium catinũ concurrentes, in quo catino fiant axes <lb/>in ſuperioribus naribus fiſtularum, coagmentatione ſubtili collocati: </s> <s xml:id="echoid-s5076" xml:space="preserve">qui <lb/>præobturantes foramina narium, non patiuntur exire id quod ſpiritu in <lb/>catinum fuerit expreſſum. </s> <s xml:id="echoid-s5077" xml:space="preserve">Supra catinum penula, ut infudibulum inuer-<lb/>ſum, est attemperata, quæ etiam per fibulam cum catino cuneo traiecto, <lb/>continetur & </s> <s xml:id="echoid-s5078" xml:space="preserve">coagmentatur, ne uis inflationis aquæ eam cogateleuare. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5079" xml:space="preserve">Inſuper fiſtula quæ tuba dicitur, coagmentata, in altitudine ſit erecta. </s> <s xml:id="echoid-s5080" xml:space="preserve">Mo <lb/>dioli autem habent infra nares inferiores fiſtularum axes interpoſitos ſu <pb o="246" file="0300" n="300" rhead="M. VITRVVII"/> pra for amina earum, quæ ſunt in fundis. </s> <s xml:id="echoid-s5081" xml:space="preserve">Ita de ſupernis in modiolis embo <lb/>limaſculi, torno politi & </s> <s xml:id="echoid-s5082" xml:space="preserve">oleo ſubacti, cõcluſi{qúe} regulis & </s> <s xml:id="echoid-s5083" xml:space="preserve">uectibus con-<lb/>uoluuntur, qui ultro citro{qúe} frequenti motu prementes aẽrem, qui erit ibi <lb/>cum aqua axibus obturantibus foramina, cogunt & </s> <s xml:id="echoid-s5084" xml:space="preserve">extrudunt inflando <lb/>preßionibus per fiſtularum nares aquam in catinum, è quo recipiens pe-<lb/>nula ſpiritus exprimit per fiſtulam in altitudinem, & </s> <s xml:id="echoid-s5085" xml:space="preserve">ita ex inferiore loco <lb/>caſtello collocato, ad ſaliendum aqua ſubminiſtratur.</s> <s xml:id="echoid-s5086" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5087" xml:space="preserve">Nec tamen hæc ſola ratio Cteſibij fertur exquiſita, ſedetiam plures et <lb/>uarijs generibus aliæ, quæ ab eoliquore preßionibus coactæ, ſpiritueffer <lb/>re à natura mutuatos effectus oſtenduntur: </s> <s xml:id="echoid-s5088" xml:space="preserve">uti merularum, quæ motu uo-<lb/>ces edunt, at engibata, quæ bibentiatandem mouent ſigilla, cætera{qúe} <lb/>quæ delectationibus oculorum & </s> <s xml:id="echoid-s5089" xml:space="preserve">aurium ſenſus eblandiuntur: </s> <s xml:id="echoid-s5090" xml:space="preserve">è quibus <lb/>quæ maxime utilia & </s> <s xml:id="echoid-s5091" xml:space="preserve">neceſſaria iudicaui ſelegi, & </s> <s xml:id="echoid-s5092" xml:space="preserve">in priore uolumine de <lb/>horologijs, in hoc de expreßionibus aquæ dicendum putaui. </s> <s xml:id="echoid-s5093" xml:space="preserve">Reliqua quæ <lb/>nõ ſunt ad neceßitatem, ſed ad delitiarum uoluptatẽ, qui cupidiores erũt, <lb/>eius ſubtilitates ex ipſius Cteſibij commentarijs poterunt inuenire.</s> <s xml:id="echoid-s5094" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div270" type="section" level="1" n="210"> <head xml:id="echoid-head214" xml:space="preserve">DE HYDRAVLICIS MACHINIS QVIBVS OR <lb/>gana perficiuntur. CAP. XIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5095" xml:space="preserve">DE Hydraulicis autẽ quas habeant ratiocinationes, quàm breuißi-<lb/>me proxime{qúe} attingere potero & </s> <s xml:id="echoid-s5096" xml:space="preserve">ſcriptura conſequi, non præ-<lb/>termittam. </s> <s xml:id="echoid-s5097" xml:space="preserve">De materia compacta baſi, arca in ea ex ære fabricata collo-<lb/>catur. </s> <s xml:id="echoid-s5098" xml:space="preserve">Supra baſim erigũtur regulæ dextra ac ſiniſtra ſcalari forma com <lb/>pactæ, quibus includuntur ærei modioli fundulis ambulatilibus ex torno <lb/>ſubtiliter ſubactis, habentibus fixos in medio ferreos ancones, & </s> <s xml:id="echoid-s5099" xml:space="preserve">uertica <lb/>lis cum uectibus coniunctos, pellibus{qúe} lanatis inuolutos. </s> <s xml:id="echoid-s5100" xml:space="preserve">Item in ſumma <lb/>planitia foramina circiter digitorum ternum, quibus for amimbus proxi-<lb/>me in uerticulis collocati ærei delphini, pandentia habentes catenis cym-<lb/>bala ex ore, infra foramina modiolorũ chalata intra arcam, quo loci aqua <lb/>ſuſtinetur. </s> <s xml:id="echoid-s5101" xml:space="preserve">Inest in id genus uti infudibulum inuerſum, quod ſubter taxilli <lb/>alti circiter digitorum ternum ſuppoſitilibrant fpatium imum, ima inter <lb/>labra phigæos & </s> <s xml:id="echoid-s5102" xml:space="preserve">arcæ fundum. </s> <s xml:id="echoid-s5103" xml:space="preserve">Supra autem ceruiculam eius, coagmen-<lb/>tata arcula ſuſtinet caput machinæ, quæ græce ηανω\‘ν μονσικὸς appella- <pb o="247" file="0301" n="301" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> túr: </s> <s xml:id="echoid-s5104" xml:space="preserve">in cui{us} longitudine canales, ſitetrachordos cst, fiunt quatuor: </s> <s xml:id="echoid-s5105" xml:space="preserve">ſicx-<lb/>achordos, ſex: </s> <s xml:id="echoid-s5106" xml:space="preserve">ſi octochordos, octo. </s> <s xml:id="echoid-s5107" xml:space="preserve">Singulis autem canalib{us} ſingula epi <lb/>ſtomia ſunt incluſa manubrijs ſerreis collocata, quæ manubria cumtor-<lb/>quentur ex arca, patefaciunt nares in canales. </s> <s xml:id="echoid-s5108" xml:space="preserve">Ex canalib{us} autem canon <lb/>habetordinata in tranſuerſo foramina, reſpondentia in narib{us} quæ ſunt <lb/>in tabula ſumma, quæ tabula græce ϖίναξ dicitur. </s> <s xml:id="echoid-s5109" xml:space="preserve">Inter tabulam & </s> <s xml:id="echoid-s5110" xml:space="preserve">cano <lb/>na regulæ ſunt interpoſitæ, ad eundem modum ſoratæ & </s> <s xml:id="echoid-s5111" xml:space="preserve">oleo ſubactæ, ut <lb/>faciliter impellantur, & </s> <s xml:id="echoid-s5112" xml:space="preserve">rurſ{us} introrſ{us} reducantur: </s> <s xml:id="echoid-s5113" xml:space="preserve">quæ obtur ant ea ſo <lb/>ramina, pleuritides{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s5114" xml:space="preserve">appellätur, quarum it{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5115" xml:space="preserve">redit{us}, ali{as} obtur at, <lb/>ali{as} aperit terebrationes. </s> <s xml:id="echoid-s5116" xml:space="preserve">Hæ regulæ habent ſerrea choragia fixa & </s> <s xml:id="echoid-s5117" xml:space="preserve"><lb/>iuncta cum pinnis, quarum pinnarum tactus motiones efficit regularum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5118" xml:space="preserve">Continentur ſupra tabulam ſor amina, quæ ex canalibus habent egreſſum <lb/>ſpiritus. </s> <s xml:id="echoid-s5119" xml:space="preserve">Regulis ſunt annuli agglutinati, quibus lingulæ omniü includun-<lb/>tur organorum. </s> <s xml:id="echoid-s5120" xml:space="preserve">E modiolis autem fiſtulæ ſunt continenter coniunctæ li-<lb/>gneis ceruicibus, pertingentes{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s5121" xml:space="preserve">ad nares, quæ ſunt in arcula, in quib{us} a-<lb/>xes ſunt ex torno ſubactiet ibi collocati, qui cum recipit arcula animä, ſp <lb/>ritum non patientur obturantes ſoramina rur ſus redire. </s> <s xml:id="echoid-s5122" xml:space="preserve">Ita cum uectes <lb/>extolluntur, ancones deducunt ſundos modiolorum ad imum, delphini{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s5123" xml:space="preserve"><lb/>qui ſunt in uerticulis incluſi chalentes in os, cymbala replent ſpatia modio <lb/>lorum, at q; </s> <s xml:id="echoid-s5124" xml:space="preserve">ancones extollentes fundos intra modiolos uehementi pulſus <lb/>crebritate, & </s> <s xml:id="echoid-s5125" xml:space="preserve">obturantes ſoramina cymbalis ſuperiora, aëra qui est ibi <lb/>cluſus preßionibus coactum, in fiſtul{as} cogunt, per qu{as} in lignea concur <lb/>rit, & </s> <s xml:id="echoid-s5126" xml:space="preserve">per eius ceruices in arcä, motione uero uectium uehemëtiore, ſpi-<lb/>ritus ſrequens compre ſſus epiſtomiorum aperturis influit, & </s> <s xml:id="echoid-s5127" xml:space="preserve">replet ani-<lb/>ma canales. </s> <s xml:id="echoid-s5128" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s5129" xml:space="preserve">cum pinnæ manibus tactæ propellunt & </s> <s xml:id="echoid-s5130" xml:space="preserve">reducunt con <lb/>tinenter regul{as}, alternis obturant ſoramina, alternis aperiundo ex muſi <lb/>cis artibus multiplicibus modulorü uarietatibus ſonantes excitant uoces.</s> <s xml:id="echoid-s5131" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5132" xml:space="preserve">Quantum potui niti, ut obſcura res per ſcripturam dilucide pronun-<lb/>ciaretur, contendi.</s> <s xml:id="echoid-s5133" xml:space="preserve"><unsure/> Sed hæc non est facilis ratio, neq; </s> <s xml:id="echoid-s5134" xml:space="preserve">omnibus expedita ad <lb/>intelligendum præter eos, qui in his generibus habent exer citationem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5135" xml:space="preserve">Quod ſi qui parum intellexerint è ſcriptis, cum ipſam rem cogno ſcent, <lb/>proſecto inuenient, curioſe & </s> <s xml:id="echoid-s5136" xml:space="preserve">ſubtiliter omnia or dinata.</s> <s xml:id="echoid-s5137" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div271" type="section" level="1" n="211"> <head xml:id="echoid-head215" xml:space="preserve"><emph style="sc">Qva ratione rheda vel navi vecti</emph> <lb/>peractum iter demetiamur. <emph style="sc">CAP. XIIII</emph>.</head> <pb o="248" file="0302" n="302" rhead="M. VITR VV II"/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5138" xml:space="preserve">TRANSFERATVR nunc cogitatus ſcripturæ ad rationem <lb/>non inutilem, ſed ſumma ſolertia à maioribus traditam: </s> <s xml:id="echoid-s5139" xml:space="preserve">qua in uia <lb/>rheda ſedentes, uel mari nauigantes, ſcire poſſumus quot milia numero <lb/>itineris ſecerimus. </s> <s xml:id="echoid-s5140" xml:space="preserve">Hoc autem erit ſic. </s> <s xml:id="echoid-s5141" xml:space="preserve">Rotæ quæ erunt in rheda ſint latæ <lb/>per mediam diametron pedum quaternum & </s> <s xml:id="echoid-s5142" xml:space="preserve">ſextantis: </s> <s xml:id="echoid-s5143" xml:space="preserve">ut cum finitum <lb/>locühabeat in ſe rota, ab eo{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s5144" xml:space="preserve">incipiat progrediens in ſolo uiæ facere uer <lb/>ſationem, perueniendo ad eam ſinitionem à qua cœperit uer ſari, certum <lb/>modum ſpatij habeant peractum pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5145" xml:space="preserve">xijs. </s> <s xml:id="echoid-s5146" xml:space="preserve">His ita præparatis, tunc in <lb/>rotæ modiolo ad partem interiorem, tympannm ſtabiliter includatur, ha-<lb/>bens extra frontem ſuæ rotundationis extantem denticulum unum. </s> <s xml:id="echoid-s5147" xml:space="preserve">Inſu-<lb/>per autem ad capſumrhedæ loculamentum firmiter figatur, habens tym-<lb/>panum uerſatile in cultro collocatum, & </s> <s xml:id="echoid-s5148" xml:space="preserve">in axiculo concluſum. </s> <s xml:id="echoid-s5149" xml:space="preserve">In cuius <lb/>tympani frontem, denticuli perficiätur æqualiter diuiſi, numero quadrin <lb/>genti, conuenientes denticulo tympani inferioris. </s> <s xml:id="echoid-s5150" xml:space="preserve">Præterea ſuperiori tym <lb/>pano adlatus figatur alter denticulus prominens extra dentes. </s> <s xml:id="echoid-s5151" xml:space="preserve">Super au-<lb/>tem tertium tympanü planum, eadem ratione dentatum incluſum in alte-<lb/>rum loculamentum collocetur, conuenientibus dentibus denticulo, qui in <lb/>ſecundi tympanilatere fuerit fixus: </s> <s xml:id="echoid-s5152" xml:space="preserve">in co{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s5153" xml:space="preserve">tympano foramina fiant, quan <lb/>tum diurni itineris miliariorum numero cum rheda poßit exiri, minus <lb/>plusue rem nihil impedit: </s> <s xml:id="echoid-s5154" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5155" xml:space="preserve">in his foraminibus omnibus calculi rotundi <lb/>collocentur, in{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s5156" xml:space="preserve">eius tympani theca (ſiue id loculamentum est) fiat fora <lb/>men, unum habens canaliculü, qua calculi qui in eo tympano impoſiti fue-<lb/>rint, cum ad eum locum uenerint, inrhedæ capſum & </s> <s xml:id="echoid-s5157" xml:space="preserve">u{as} æneum, quod <lb/>erit ſuppoſitum, ſinguli cadere poßint. </s> <s xml:id="echoid-s5158" xml:space="preserve">ita cum rota progrediens ſecum <lb/>agat tympanum imum, & </s> <s xml:id="echoid-s5159" xml:space="preserve">denticulum eius ſingulis uerſationibus, tympa <lb/>ni ſuperioris denticulos impulſu cogat præterire, efficiet, ut cum quater-<lb/>centies imum uer ſatum fuerit, ſuperius tympanum ſemel cir cumagatur, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5160" xml:space="preserve">denticul{us} qui est ad lat{us} eius fix{us}, unum denticulum tympani plani <lb/>producat. </s> <s xml:id="echoid-s5161" xml:space="preserve">Cum ergo quadringentenis uer ſationib{us} imi tympani, ſemel <lb/>ſuperi{us} uerſabitur, progreſſ{us} efficiet ſpatia pedum milia quinq;</s> <s xml:id="echoid-s5162" xml:space="preserve">, id est <lb/>paſſ{us} mille. </s> <s xml:id="echoid-s5163" xml:space="preserve">Ex eo quod calculi deciderint ſonando, ſingula milia exiſſe <lb/>monebunt. </s> <s xml:id="echoid-s5164" xml:space="preserve">Numer{us} uero calculorum ex imo collect{us}, ſumma diurni mi <lb/>liariorum itiner is numerum indicabit.</s> <s xml:id="echoid-s5165" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5166" xml:space="preserve">Nauigationib{us} uero, ſimiliter paucis reb{us} commutatis, eadem ratio <pb o="249" file="0303" n="303" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> ne efficiuntur. </s> <s xml:id="echoid-s5167" xml:space="preserve">Namq; </s> <s xml:id="echoid-s5168" xml:space="preserve">traijcitur per latera parietum axis, habens extra <lb/>nauem prominentia capita, in quæ includuntur rotæ diametro pedü qua-<lb/>ternum & </s> <s xml:id="echoid-s5169" xml:space="preserve">ſextantis, habentes circa frontes affix{as} pinn{as} aquam tan-<lb/>gentes. </s> <s xml:id="echoid-s5170" xml:space="preserve">Item medi{us} axis in media naui habet tympanü, cum uno denticu-<lb/>lo extanti extra ſuamrotüditatem. </s> <s xml:id="echoid-s5171" xml:space="preserve">Adeum locum collocatur loculamen-<lb/>tum, habens incluſum in ſe tympanum, per æquatis dentib{us} quadringen-<lb/>tis conuenientib{us} denticulo tympani, quod est in axe incluſum: </s> <s xml:id="echoid-s5172" xml:space="preserve">præterea <lb/>ad lat{us} affixum extantem extra rotunditatem alterum dentem. </s> <s xml:id="echoid-s5173" xml:space="preserve">Vnum <lb/>inſuper in altero loculamento cum eo confixo, incluſum tympanum pla-<lb/>num ad eundem modum dentatum, quib{us} dentib{us} denticulus, qui est ad <lb/>lat{us} fixus tympano, quod eſt in cultro collocatum, in eos dentes qui ſunt <lb/>plani tympani, ſingulis uer ſationib{us} ſingulos dentes impellendo in or-<lb/>bem, planum tympanum uerſet. </s> <s xml:id="echoid-s5174" xml:space="preserve">In plano autem tympano for amina fiant, <lb/>in quib{us} for aminib{us} collocabuntur calculi rotundi. </s> <s xml:id="echoid-s5175" xml:space="preserve">In theca ei{us} tympa <lb/>ni (ſiue loculamentum est) unum foramen excauetur, habens canalicu-<lb/>lum, qua calcul{us} liber at{us} ab obſtantia cum cecidcrit in u{as} æreum ſoni-<lb/>tum ſignificet. </s> <s xml:id="echoid-s5176" xml:space="preserve">Ita nauis cum habuerit impetum, aut remorum, aut uento <lb/>rum flatu pinnæ, quæ erunt in rotis tangentes aquam aduer ſam uehemen <lb/>tiretror ſ{us} impulſu coactæ uerſabunt rot{as}. </s> <s xml:id="echoid-s5177" xml:space="preserve">Eæ autem in uoluendo ſea-<lb/>gent axem, axis uero tympanum, cui{us} dens cir cumact{us}, ſingulis uer ſa-<lb/>tionib{us} ſingulos ſecundi tympani dentes impellendo, modic{as} efficit cir-<lb/>cuitiones. </s> <s xml:id="echoid-s5178" xml:space="preserve">Ita cum quatercëties ab pinnis rotæ fuerint uer ſatæ, ſemeltym-<lb/>panum planum cir cumagent impulſu dentis, qui ad lat{us} est fix{us} tym-<lb/>pani in cultro. </s> <s xml:id="echoid-s5179" xml:space="preserve">Igitur cir cuitio tympani plani, quotieſcunq; </s> <s xml:id="echoid-s5180" xml:space="preserve">ad for amen <lb/>perducet calculos emittet per canaliculum. </s> <s xml:id="echoid-s5181" xml:space="preserve">Ita & </s> <s xml:id="echoid-s5182" xml:space="preserve">ſonitu & </s> <s xml:id="echoid-s5183" xml:space="preserve">numero indi <lb/>cabit miliaria ſpatia nauigationis.</s> <s xml:id="echoid-s5184" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div272" type="section" level="1" n="212"> <head xml:id="echoid-head216" xml:space="preserve">DE CATAPVLTARVM ET SCORPIO. <lb/>num rationib{us}. CAP. XV.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5185" xml:space="preserve">NVNC uero quæ ad præſidia periculi & </s> <s xml:id="echoid-s5186" xml:space="preserve">neceßitatem ſalutis ſunt <lb/>inuenta. </s> <s xml:id="echoid-s5187" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s5188" xml:space="preserve">ſcorpionum, catapultarum, et baliſtarum rationes, qui <lb/>b{us} ſymmetrijs compararipoßint, exponam. </s> <s xml:id="echoid-s5189" xml:space="preserve">Et primum de catapultis & </s> <s xml:id="echoid-s5190" xml:space="preserve"><lb/>ſcorpionib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5191" xml:space="preserve">Omni igitur proportione eorum ratiocinata ex propoſita <lb/>ſagittæ longitudine, quam id organum mittere debet, ei{us}{qúe} nonæ partis <lb/>fit for aminum in capitulis magnitudo, per quæ tenduntur nerui torti, qui- <pb o="250" file="0304" n="304" rhead="M. VITRV VII"/> brachia continere catapultarü debët. </s> <s xml:id="echoid-s5192" xml:space="preserve">Eorü autë for aminü capituli ſic de <lb/>formatur altitudo et latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5193" xml:space="preserve">Tabulæ, quæ ſunt in ſummo & </s> <s xml:id="echoid-s5194" xml:space="preserve">in imo capi <lb/>tuli, paralleli{qúe} uocëtur, fiät craßitudine uni{us} for aminis, latitudine uni{us} <lb/>et ei{us} dodrantis, in extremis, for aminis uni{us} et. </s> <s xml:id="echoid-s5195" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s5196" xml:space="preserve">Paraſtatæ dextra ac <lb/>ſiniſtra, præter cardines, altæ foraminü quatuor, craſſæ foraminü quinü: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5197" xml:space="preserve">cardines foraminis <emph style="ol">S</emph>{ /9}. </s> <s xml:id="echoid-s5198" xml:space="preserve">A for amine ad medianä paraſtatä item for aminis <lb/><emph style="ol">S</emph>{ /9}. </s> <s xml:id="echoid-s5199" xml:space="preserve">Latitudo paraſtados mediæ uni{us} for aminis & </s> <s xml:id="echoid-s5200" xml:space="preserve">ei{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5201" xml:space="preserve">{ /1}K. </s> <s xml:id="echoid-s5202" xml:space="preserve">craßitudo <lb/>foraminis uni{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5203" xml:space="preserve">Interuallü ubi ſagitta collocatur in media paraſtade fo-<lb/>raminis partis quartæ. </s> <s xml:id="echoid-s5204" xml:space="preserve">Anguli quatuor, qui ſunt circa in laterib{us} et frö-<lb/>tib{us}, laminis ferreis, aut ſtylis æreis et clauis configätur. </s> <s xml:id="echoid-s5205" xml:space="preserve">Canaliculi (qui <lb/>græce ςρίξ dicitur) longitudo for aminü. </s> <s xml:id="echoid-s5206" xml:space="preserve">xix. </s> <s xml:id="echoid-s5207" xml:space="preserve">Regularum, qu{as} nonnulli <lb/>buccul{as} appellant, quæ dextra ac ſiniſtra canalë figuntur for aminü. </s> <s xml:id="echoid-s5208" xml:space="preserve">xix. </s> <s xml:id="echoid-s5209" xml:space="preserve"><lb/>altitudo, for aminis uni{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5210" xml:space="preserve">craßitudo: </s> <s xml:id="echoid-s5211" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5212" xml:space="preserve">affiguntur regulæ duæ in qu{as} <lb/>inditur ſucula, habens longitudinem for aminum trium, latitudinë dimidi <lb/>um for aminis: </s> <s xml:id="echoid-s5213" xml:space="preserve">craßitudo buculæ quæ affigitur, uocitatur camillum, ſeu <lb/>quemadmodum nonnulli loculamentum ſecuriclatis cardinib{us} fixam fo-<lb/>raminis .</s> <s xml:id="echoid-s5214" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s5215" xml:space="preserve">Altitudo for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5216" xml:space="preserve"><emph style="ol">S</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s5217" xml:space="preserve">Suculæ longitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5218" xml:space="preserve">***. </s> <s xml:id="echoid-s5219" xml:space="preserve">for aminum. </s> <s xml:id="echoid-s5220" xml:space="preserve">*** <lb/>craßitudo ſcutulæ, for aminum. </s> <s xml:id="echoid-s5221" xml:space="preserve">ix. </s> <s xml:id="echoid-s5222" xml:space="preserve">Epitoxidos longitudo for aminü. </s> <s xml:id="echoid-s5223" xml:space="preserve">S:</s> <s xml:id="echoid-s5224" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5225" xml:space="preserve"><lb/>craßitudo:</s> <s xml:id="echoid-s5226" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5227" xml:space="preserve">Item chelo (ſiue manucla dicitur) longitudo for aminü. </s> <s xml:id="echoid-s5228" xml:space="preserve">iij. </s> <s xml:id="echoid-s5229" xml:space="preserve"><lb/>latitudo & </s> <s xml:id="echoid-s5230" xml:space="preserve">craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5231" xml:space="preserve">S:</s> <s xml:id="echoid-s5232" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5233" xml:space="preserve">Canalis fundi longitudo, foraminü. </s> <s xml:id="echoid-s5234" xml:space="preserve">xvi. </s> <s xml:id="echoid-s5235" xml:space="preserve">craßi <lb/>tudo foraminis *** latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5236" xml:space="preserve">S:</s> <s xml:id="echoid-s5237" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5238" xml:space="preserve">Columella & </s> <s xml:id="echoid-s5239" xml:space="preserve">baſis in ſolo for aminum <lb/>viij. </s> <s xml:id="echoid-s5240" xml:space="preserve">latitudo in plinthide in qua ſtatuitur columella, for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5241" xml:space="preserve">S:</s> <s xml:id="echoid-s5242" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5243" xml:space="preserve">craſ-<lb/>ſitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5244" xml:space="preserve">Fz. </s> <s xml:id="echoid-s5245" xml:space="preserve">columellæ longitudo ad cardinem, for aminum. </s> <s xml:id="echoid-s5246" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s5247" xml:space="preserve">***. </s> <s xml:id="echoid-s5248" xml:space="preserve">latitu <lb/>do, for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5249" xml:space="preserve">S:</s> <s xml:id="echoid-s5250" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5251" xml:space="preserve">craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5252" xml:space="preserve"><emph style="ol">u</emph>{ /9}. </s> <s xml:id="echoid-s5253" xml:space="preserve">Ei{us} capreoli tres, quorü longitudo ſo <lb/>raminum. </s> <s xml:id="echoid-s5254" xml:space="preserve">ix. </s> <s xml:id="echoid-s5255" xml:space="preserve">latitudo dimidium foraminis *** craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5256" xml:space="preserve">z. </s> <s xml:id="echoid-s5257" xml:space="preserve">cardinis lon-<lb/>gitudinis foraminis *** columellæ capitis longitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5258" xml:space="preserve">i.</s> <s xml:id="echoid-s5259" xml:space="preserve">S.</s> <s xml:id="echoid-s5260" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5261" xml:space="preserve">ante fixa lati <lb/>tudo for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5262" xml:space="preserve">a.</s> <s xml:id="echoid-s5263" xml:space="preserve">S *** 9. </s> <s xml:id="echoid-s5264" xml:space="preserve">craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5265" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s5266" xml:space="preserve">poſterior minor colüna, quæ græ <lb/>ce dicitur ᾀντίΒασις for aminum octo, latitudo for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5267" xml:space="preserve">S.</s> <s xml:id="echoid-s5268" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s5269" xml:space="preserve">craßitudi <lb/>nis. </s> <s xml:id="echoid-s5270" xml:space="preserve"><emph style="sc">Fz</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s5271" xml:space="preserve">ſubiecto foramiuum. </s> <s xml:id="echoid-s5272" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s5273" xml:space="preserve">latitudinis & </s> <s xml:id="echoid-s5274" xml:space="preserve">craßitudinis eiuſdem, cu-<lb/>i{us} minor columna illa. </s> <s xml:id="echoid-s5275" xml:space="preserve">Supra minorem columnam chelonium ſiue pului <lb/>n{us} dicitur foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s5276" xml:space="preserve">iiS ***. </s> <s xml:id="echoid-s5277" xml:space="preserve">altitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s5278" xml:space="preserve">iiS ***. </s> <s xml:id="echoid-s5279" xml:space="preserve">latitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s5280" xml:space="preserve"><emph style="ol">SI</emph>:</s> <s xml:id="echoid-s5281" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5282" xml:space="preserve">car <lb/>chebi ſucularum for aminum. </s> <s xml:id="echoid-s5283" xml:space="preserve">IIS. </s> <s xml:id="echoid-s5284" xml:space="preserve">I ***. </s> <s xml:id="echoid-s5285" xml:space="preserve">craßitudo for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5286" xml:space="preserve">Sij***. </s> <s xml:id="echoid-s5287" xml:space="preserve">lati <lb/>tudo. </s> <s xml:id="echoid-s5288" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s5289" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s5290" xml:space="preserve">tranſuer ſarijs cum cardinib{us} longitudo for aminü. </s> <s xml:id="echoid-s5291" xml:space="preserve">X***, lati-<lb/>tudo. </s> <s xml:id="echoid-s5292" xml:space="preserve">i.</s> <s xml:id="echoid-s5293" xml:space="preserve">S ***. </s> <s xml:id="echoid-s5294" xml:space="preserve">decem & </s> <s xml:id="echoid-s5295" xml:space="preserve">craßitudo, brachij longitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5296" xml:space="preserve">is. </s> <s xml:id="echoid-s5297" xml:space="preserve">foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s5298" xml:space="preserve">vij.</s> <s xml:id="echoid-s5299" xml:space="preserve"> <pb o="251" file="0305" n="305" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> @r aßitudo ab radice for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5300" xml:space="preserve">Fz. </s> <s xml:id="echoid-s5301" xml:space="preserve">in ſummo for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5302" xml:space="preserve">{ /11} z. </s> <s xml:id="echoid-s5303" xml:space="preserve">curuaiur@ <lb/>for aminum octo. </s> <s xml:id="echoid-s5304" xml:space="preserve">Hæc ijs proportionib{us}, aut adiectionib{us}, aut detra-<lb/>ctionib{us} comparantur. </s> <s xml:id="echoid-s5305" xml:space="preserve">Nam ſi capitula altior a quàm erit latitudo facta <lb/>fuerint (quæ anatona dicuntur) de brachijs demetur, ut quo mollior est <lb/>ton{us} propter altitudinem capituli, brachij breuit{as} faciat plagam uche-<lb/>mentiorem. </s> <s xml:id="echoid-s5306" xml:space="preserve">Si min{us} altum capitulum fuerit (quod catatonum dicitur) <lb/>propter uehementiä, brachia paulo longiora conſtituëtur, uti facile ducan <lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s5307" xml:space="preserve">Näq; </s> <s xml:id="echoid-s5308" xml:space="preserve">quëadmodü uectis, cü est lögitudine pedü quatuor, quod on{us} <lb/>quinq; </s> <s xml:id="echoid-s5309" xml:space="preserve">hominib{us} extollitur, is ſi est pedü octo à duob{us} eleuatur: </s> <s xml:id="echoid-s5310" xml:space="preserve">eodem <lb/>modo brachia, quo longiora ſunt, molli{us}, quo brcuiora, duri{us} ducütur.</s> <s xml:id="echoid-s5311" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description65" xml:space="preserve">A. ωερί-<lb/>τριτον.</description> <description xml:id="echoid-description66" xml:space="preserve">B. χοινί <lb/>ηὶς.</description> <description xml:id="echoid-description67" xml:space="preserve">C. τρὰ-<lb/>ϖε@α.</description> <description xml:id="echoid-description68" xml:space="preserve">D. ᾀντς <lb/>ρείσιου.</description> <description xml:id="echoid-description69" xml:space="preserve">E. ᾀγκῶν.</description> <description xml:id="echoid-description70" xml:space="preserve">F. αντί-<lb/>ςατις.</description> <description xml:id="echoid-description71" xml:space="preserve">G. διά-<lb/>πηξ.</description> <description xml:id="echoid-description72" xml:space="preserve">H. Sucu-<lb/>lacum ue-<lb/>ctib{us}.</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s5312" xml:space="preserve">☞ Häc catap ultæ deſcriptionem exijſde m habui Gręcis <lb/>aurhoribus, quos Vitruuius citat: </s> <s xml:id="echoid-s5313" xml:space="preserve">quam quo ijſdem dictio <lb/>nibus græcis annotaui, quas ibiinueni. </s> <s xml:id="echoid-s5314" xml:space="preserve">ut ſtudioſis & </s> <s xml:id="echoid-s5315" xml:space="preserve">inge-<lb/>nioſis non deeſſem, qui forſan ibi proficere poterüt, ubi ego <lb/>defeci: </s> <s xml:id="echoid-s5316" xml:space="preserve">quando ne ex Vitruuio, ne exipſis authoribus <lb/>(ut ingenij mei tenuitatem fatear) integram rectamue intel-<lb/>ligentiam extorquere ualui. </s> <s xml:id="echoid-s5317" xml:space="preserve">☜</s> </p> <pb o="252" file="0306" n="306" rhead="M. VITRVVII"/> </div> <div xml:id="echoid-div273" type="section" level="1" n="213"> <head xml:id="echoid-head217" xml:space="preserve">DE BALISTARVM RATIONIBVS. <lb/>CAP. XVI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5318" xml:space="preserve">CATAPVLTARVM rationes ex quib{us} membris & </s> <s xml:id="echoid-s5319" xml:space="preserve">portioni <lb/>b{us} componantur, dixi. </s> <s xml:id="echoid-s5320" xml:space="preserve">Baliſtarum autem rationes uariæ ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s5321" xml:space="preserve"><lb/>differentes, uni{us} effect{us} cauſa comparatæ. </s> <s xml:id="echoid-s5322" xml:space="preserve">Aliæ enim uectib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5323" xml:space="preserve">ſucu <lb/>lis, nonnullæ polyſpaſtis, aliæ ergatis, quædam etiam tympanorum tor-<lb/>quentur rationib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5324" xml:space="preserve">Sed tamẽ nulla baliſta perficitur, niſi ad propoſitam <lb/>magnitudinem ponderis ſaxi, quod id organum mittere debet. </s> <s xml:id="echoid-s5325" xml:space="preserve">Igitur de <lb/>ratione earum non est omnib{us} expeditum, niſi qui arithmetic is rationi-<lb/>b{us} numeros & </s> <s xml:id="echoid-s5326" xml:space="preserve">multiplicationes habent not{as}. </s> <s xml:id="echoid-s5327" xml:space="preserve">Namq; </s> <s xml:id="echoid-s5328" xml:space="preserve">fiunt in capitib{us} <lb/>foramina, per quorum ſpatia contenduntur, capillo maxime muliebri, uel <lb/>neruo, funes, qui magnitudine ponderis lapidis, quem debet ea baliſta <lb/>mittere, ex ratione grauitatis proportione ſumuntur, quemadmodum ca <lb/>tapultis de longitudinib{us} ſagittarum. </s> <s xml:id="echoid-s5329" xml:space="preserve">It aq; </s> <s xml:id="echoid-s5330" xml:space="preserve">ut etiã qui geometriæ arith-<lb/>meticæq; </s> <s xml:id="echoid-s5331" xml:space="preserve">rationes non nouerint, habeant expeditum, ne in periculo belli-<lb/>co cogitationib{us} detineantur: </s> <s xml:id="echoid-s5332" xml:space="preserve">quæ ipſe faciendo certa cognoui, quæq́ <lb/>exparte accepi à præceptorib{us} finita, exponam: </s> <s xml:id="echoid-s5333" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5334" xml:space="preserve">quib{us} reb{us} Græ-<lb/>corum penſiones ad modulos habeant rationem, ad eam ut etiam noſtris <lb/>ponderib{us} reſpondeant, tradam explicata.</s> <s xml:id="echoid-s5335" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div274" type="section" level="1" n="214"> <head xml:id="echoid-head218" xml:space="preserve">DE PROPORTIONE LAPIDVM MITTEN-<lb/>dorum ad baliſtæ foramen. CAP. XVII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5336" xml:space="preserve">NAM quæ baliſta duo pondo ſaxum mittere debet, foramen erit in <lb/>eius capitulo digitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5337" xml:space="preserve">v. </s> <s xml:id="echoid-s5338" xml:space="preserve">ſi pondo quatuor digitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5339" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s5340" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5341" xml:space="preserve">di <lb/>gitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5342" xml:space="preserve">vij ***. </s> <s xml:id="echoid-s5343" xml:space="preserve">decẽ pondo, digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5344" xml:space="preserve">viij *** uigintipõdo digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5345" xml:space="preserve">x***. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5346" xml:space="preserve">quadraginta põdo, digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5347" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s5348" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s5349" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5350" xml:space="preserve">ſexaginta põdo, digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5351" xml:space="preserve">xiij. </s> <s xml:id="echoid-s5352" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5353" xml:space="preserve"><lb/>digitioctaua parte *** octuaginta pondo, digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5354" xml:space="preserve">xv ***. </s> <s xml:id="echoid-s5355" xml:space="preserve">centũ uiginti <lb/>põdo pedis. </s> <s xml:id="echoid-s5356" xml:space="preserve">is. </s> <s xml:id="echoid-s5357" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5358" xml:space="preserve">ſeſquidigiti *** centũ & </s> <s xml:id="echoid-s5359" xml:space="preserve">ſexaginta põdo, pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s5360" xml:space="preserve">ii ***. </s> <s xml:id="echoid-s5361" xml:space="preserve"><lb/>centũ & </s> <s xml:id="echoid-s5362" xml:space="preserve">octuaginta pondo, pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s5363" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s5364" xml:space="preserve">et digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5365" xml:space="preserve">v. </s> <s xml:id="echoid-s5366" xml:space="preserve">ducẽta põdo, pedum <lb/>ii. </s> <s xml:id="echoid-s5367" xml:space="preserve">et digitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5368" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s5369" xml:space="preserve">ducenta decem pondo, pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5370" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s5371" xml:space="preserve">et digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s5372" xml:space="preserve">vij***. </s> <s xml:id="echoid-s5373" xml:space="preserve"><lb/>ccl pondo. </s> <s xml:id="echoid-s5374" xml:space="preserve">xis. </s> <s xml:id="echoid-s5375" xml:space="preserve">Cum ergo for aminis magnitudo fuerit inſtituta, deſcri-<lb/>batur ſcutula, quæ græcè ϖερίτρη@ς appellatur, cui{us} longitudo forami <lb/>num. </s> <s xml:id="echoid-s5376" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s5377" xml:space="preserve">Fz. </s> <s xml:id="echoid-s5378" xml:space="preserve">latitudo, duo & </s> <s xml:id="echoid-s5379" xml:space="preserve">ſextæ partis. </s> <s xml:id="echoid-s5380" xml:space="preserve">Diuidatur dimidium line æ de-<lb/>ſcriptæ, & </s> <s xml:id="echoid-s5381" xml:space="preserve">cum diuiſum erit contrahãtur extremæ partes ei{us} formæ, ut <lb/>obliquam deformationem habeat longitudinis ſextam partem, latitudmis <pb o="253" file="0307" n="307" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> ubiest uerſur a quartam partem. </s> <s xml:id="echoid-s5382" xml:space="preserve">In qua parte autem eſt curuatura, in qui <lb/>b{us} procurrunt cacumina angulorum, & </s> <s xml:id="echoid-s5383" xml:space="preserve">for amina conuertũtur, & </s> <s xml:id="echoid-s5384" xml:space="preserve">con <lb/>tractur a latitudinis redeant intr or ſ{us} ſexta parte. </s> <s xml:id="echoid-s5385" xml:space="preserve">Foramẽ autem oblon <lb/>gi{us} ſit tanto, quantam epizygis habet craßitudinẽ. </s> <s xml:id="echoid-s5386" xml:space="preserve">Cum deformatum <lb/>fuerit, circum diuidatur extrema, ut habe at curuatur am molliter circũ-<lb/>actam *** craßitudo ei{us} for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5387" xml:space="preserve">Sr̄. </s> <s xml:id="echoid-s5388" xml:space="preserve">conſtituantur modioli foraminũ <lb/>ii:</s> <s xml:id="echoid-s5389" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5390" xml:space="preserve">latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5391" xml:space="preserve">is9***. </s> <s xml:id="echoid-s5392" xml:space="preserve">craßitudo præterquàm quod in for amine inditur fo <lb/>raminis. </s> <s xml:id="echoid-s5393" xml:space="preserve">Sĩ. </s> <s xml:id="echoid-s5394" xml:space="preserve">ad extremum autem latitudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5395" xml:space="preserve">Īr̄. </s> <s xml:id="echoid-s5396" xml:space="preserve">paraſtatarum <lb/>longitudo foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s5397" xml:space="preserve">V\=Sr̄. </s> <s xml:id="echoid-s5398" xml:space="preserve">curuatur a foraminis pars dimidia, craßitu-<lb/>do foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5399" xml:space="preserve">ū. </s> <s xml:id="echoid-s5400" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5401" xml:space="preserve">partis. </s> <s xml:id="echoid-s5402" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s5403" xml:space="preserve">Adijcitur autem admediam altitudinem, <lb/>quantum est prope foramen factum in deſcriptione, latitudine & </s> <s xml:id="echoid-s5404" xml:space="preserve">craßi-<lb/>tudine for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5405" xml:space="preserve">v. </s> <s xml:id="echoid-s5406" xml:space="preserve">altitudo parte. </s> <s xml:id="echoid-s5407" xml:space="preserve">iiij. </s> <s xml:id="echoid-s5408" xml:space="preserve">regulæ, quæ est in menſ a longitu <lb/>do foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s5409" xml:space="preserve">viij. </s> <s xml:id="echoid-s5410" xml:space="preserve">Latitudo & </s> <s xml:id="echoid-s5411" xml:space="preserve">craßitudo dimidium for aminis cardi-<lb/>nis. </s> <s xml:id="echoid-s5412" xml:space="preserve">ĪĪz***. </s> <s xml:id="echoid-s5413" xml:space="preserve">craßitudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5414" xml:space="preserve">\=1\=9\=9***. </s> <s xml:id="echoid-s5415" xml:space="preserve">curuatura regulæ. </s> <s xml:id="echoid-s5416" xml:space="preserve">@@K. </s> <s xml:id="echoid-s5417" xml:space="preserve">ex-<lb/>terioris regulæ latitudo & </s> <s xml:id="echoid-s5418" xml:space="preserve">craßitudo tantundem, longitudo quam dede-<lb/>rit ipſa uerſur a defor amationis & </s> <s xml:id="echoid-s5419" xml:space="preserve">paraſtatæ latitudo, & </s> <s xml:id="echoid-s5420" xml:space="preserve">ſuam curuatu-<lb/>ram. </s> <s xml:id="echoid-s5421" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5422" xml:space="preserve">Superior es autem regulæ æquales erunt inferiorib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5423" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5424" xml:space="preserve">menſæ <lb/>tranſuerſarij foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5425" xml:space="preserve">ūūK. </s> <s xml:id="echoid-s5426" xml:space="preserve">climaciclos ſcapilongitudo foraminum <lb/>xiij***. </s> <s xml:id="echoid-s5427" xml:space="preserve">craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5428" xml:space="preserve">iijK. </s> <s xml:id="echoid-s5429" xml:space="preserve">Interuallum medium, latitudo foraminis ex parte <lb/>quarta *** craßitudo pars octaua. </s> <s xml:id="echoid-s5430" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5431" xml:space="preserve">climaciclos ſuperioris pars, quæ <lb/>est proxima, quæ coniuncta est menſæ, tota longitudine diuiditur in par-<lb/>tes quinq;</s> <s xml:id="echoid-s5432" xml:space="preserve">. Ex his dentur duæ partes ei membro, quod Græci χηλὸυ uo-<lb/>cant *** latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5433" xml:space="preserve">r̄. </s> <s xml:id="echoid-s5434" xml:space="preserve">craßitudo.</s> <s xml:id="echoid-s5435" xml:space="preserve">9***. </s> <s xml:id="echoid-s5436" xml:space="preserve">longitudo foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s5437" xml:space="preserve">iii. </s> <s xml:id="echoid-s5438" xml:space="preserve">et ſemis <lb/>K. </s> <s xml:id="echoid-s5439" xml:space="preserve">extantia cheles foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5440" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s5441" xml:space="preserve">plinthigonatos foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5442" xml:space="preserve">ξ. </s> <s xml:id="echoid-s5443" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5444" xml:space="preserve">ſicili-<lb/>c{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5445" xml:space="preserve">Quod autem est ad axona, quod appellatur frons tranſuerſari{us}, fo <lb/>raminum trium *** interiorum regularum latitudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5446" xml:space="preserve">r. </s> <s xml:id="echoid-s5447" xml:space="preserve">craßitu <lb/>do. </s> <s xml:id="echoid-s5448" xml:space="preserve">ξK. </s> <s xml:id="echoid-s5449" xml:space="preserve">cheloni replum, quod est operimentum, ſecuriculæ includitur. </s> <s xml:id="echoid-s5450" xml:space="preserve">K. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5451" xml:space="preserve">ſcapos climaciclos latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5452" xml:space="preserve">z@. </s> <s xml:id="echoid-s5453" xml:space="preserve">craßitudo foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s5454" xml:space="preserve">xiiK. </s> <s xml:id="echoid-s5455" xml:space="preserve">craßitudo <lb/>quadrati, quod est ad climacicla, for aminis. </s> <s xml:id="echoid-s5456" xml:space="preserve">F@. </s> <s xml:id="echoid-s5457" xml:space="preserve">in extremis. </s> <s xml:id="echoid-s5458" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5459" xml:space="preserve">rotundi <lb/>autem axis diametros æqualiter erit cheles. </s> <s xml:id="echoid-s5460" xml:space="preserve">Ad clauicul{as} autem. </s> <s xml:id="echoid-s5461" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s5462" xml:space="preserve">mi-<lb/>n{us} parte ſextadecima. </s> <s xml:id="echoid-s5463" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5464" xml:space="preserve">Anteridion longitudo for aminum. </s> <s xml:id="echoid-s5465" xml:space="preserve">Fiii\=9. </s> <s xml:id="echoid-s5466" xml:space="preserve">la <lb/>titudo in imo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5467" xml:space="preserve">r***. </s> <s xml:id="echoid-s5468" xml:space="preserve">in ſummo craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5469" xml:space="preserve">zK. </s> <s xml:id="echoid-s5470" xml:space="preserve">Baſis quæ ap-<lb/>pellatur ἐοχάρα longitudo foraminũ .</s> <s xml:id="echoid-s5471" xml:space="preserve">***. </s> <s xml:id="echoid-s5472" xml:space="preserve">antebaſis for aminum. </s> <s xml:id="echoid-s5473" xml:space="preserve">iiii***. </s> <s xml:id="echoid-s5474" xml:space="preserve"><lb/>utriuſq; </s> <s xml:id="echoid-s5475" xml:space="preserve">craßitudo & </s> <s xml:id="echoid-s5476" xml:space="preserve">latitudo, foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s5477" xml:space="preserve">***. </s> <s xml:id="echoid-s5478" xml:space="preserve">Compingitur autem dimi-<lb/>dia altitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s5479" xml:space="preserve">K. </s> <s xml:id="echoid-s5480" xml:space="preserve">columna, latitudo et craßitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5481" xml:space="preserve">iS. </s> <s xml:id="echoid-s5482" xml:space="preserve">altitudo autem non <pb o="254" file="0308" n="308" rhead="M. VITR VVII"/> babet foraminis proportionem, ſed erit quod op{us} erit ad uſum brachij <lb/>***. </s> <s xml:id="echoid-s5483" xml:space="preserve">longitudo for aminum. </s> <s xml:id="echoid-s5484" xml:space="preserve">vi ***. </s> <s xml:id="echoid-s5485" xml:space="preserve">craßitudo in radice for aminis in extre-<lb/>mis. </s> <s xml:id="echoid-s5486" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s5487" xml:space="preserve">De baliſtis & </s> <s xml:id="echoid-s5488" xml:space="preserve">catapultis ſymmetri{as}, qu{as} maxime expedit{as} pu-<lb/>taui, expoſui. </s> <s xml:id="echoid-s5489" xml:space="preserve">Quemadmodum autem contentionib{us} eæ temperentur, è <lb/>neruo capilloq́ tortis rudentib{us}, quantum comprehendere ſcriptis po-<lb/>tuero, non prætermittam.</s> <s xml:id="echoid-s5490" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div275" type="section" level="1" n="215"> <head xml:id="echoid-head219" xml:space="preserve">DE CATAPVLTARVM BALISTARVM. <lb/>que contentionib{us} & temperaturis. <lb/>CAP. XVIII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5491" xml:space="preserve">SVMVNTVR tigna amplißi-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0308-01a" xlink:href="fig-0308-01"/> malongitudine, ſupra figuntur <lb/>cheloniæ, in quib{us} includuntur ſucu <lb/>læ. </s> <s xml:id="echoid-s5492" xml:space="preserve">Per media autem ſpatia tignorum <lb/>inſecantur & </s> <s xml:id="echoid-s5493" xml:space="preserve">exciduntur formæ, in <lb/>quib{us} exciſionib{us} includuntur capi <lb/>tula catapultarum, cuneis{qúe} diſtinen <lb/>tur, ne in contẽtionib{us} moueantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5494" xml:space="preserve">Tum uero modioli ærei in ea capitu <lb/>la includuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s5495" xml:space="preserve">in eos cuneoli fer-<lb/>rei, quos ἐϖισχίδας Græci uocãt, <lb/>collocantur. </s> <s xml:id="echoid-s5496" xml:space="preserve">Deinde anſæ rudentum <lb/>induntur per for amina capitulorum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5497" xml:space="preserve">in alter am partem traijciuntur. </s> <s xml:id="echoid-s5498" xml:space="preserve"><lb/>deinde in ſucul {as} conijciuntur, inuol <lb/>uunturq́ uectib{us}, uti per c{as} extenti <lb/>rudentes, cum manib{us} ſunt tacti, æqualem in utroq́ ſonit{us} habeant re-<lb/>fponſum. </s> <s xml:id="echoid-s5499" xml:space="preserve">Tunc autem cuneis ad for amina concluduntur, ut non poßint ſe <lb/>remittere. </s> <s xml:id="echoid-s5500" xml:space="preserve">It a traiecti in alter am partem, eadem ratione, uectib{us} per ſu-<lb/>cul{as} extenduntur, donec æqualiter ſonent. </s> <s xml:id="echoid-s5501" xml:space="preserve">It a cuneor um concluſionib{us} <lb/>ad ſonit um muſicis auditionib{us} catapultæ temperantur.</s> <s xml:id="echoid-s5502" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div275" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0308-01" xlink:href="fig-0308-01a"> <image file="0308-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0308-01"/> </figure> </div> <p> <s xml:id="echoid-s5503" xml:space="preserve">☞ Baliſtis ſaxa, catapultis & </s> <s xml:id="echoid-s5504" xml:space="preserve">ſcorpionib{us} ſagittæ iacieba <lb/>tur, ur ex authoris ſcriptis uidere licet. </s> <s xml:id="echoid-s5505" xml:space="preserve">Baliſtæ autem diuer-<lb/>ſis machinis tendebantur, & </s> <s xml:id="echoid-s5506" xml:space="preserve">uarijs rationibus efficiebantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5507" xml:space="preserve">Quarum hanc unã, quæ hic graphice deſcripta eſt, ex pluri <pb o="255" file="0309" n="309" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> bus minus corruptam ſelegi, uti ex ea, ſi quis fructus haberi <lb/>poteſt, non morentur ſtudioſi carentia ſchematis.</s> <s xml:id="echoid-s5508" xml:space="preserve">☜</s> </p> </div> <div xml:id="echoid-div277" type="section" level="1" n="216"> <head xml:id="echoid-head220" xml:space="preserve">DE OPPVGNATORIIS DEFENSORIIS QVE <lb/>reb{us}, & primum de arietis inuentione, eiusq́ <lb/>machina. CAP. XIX.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5509" xml:space="preserve">DE his reb{us} quæ potui dixi, reſtat mihi de oppugnatorijs reb{us}, <lb/>quemadmodum machinationib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s5510" xml:space="preserve">duces uictores, & </s> <s xml:id="echoid-s5511" xml:space="preserve">ciuitates <lb/>defenſæ eſſe poßint. </s> <s xml:id="echoid-s5512" xml:space="preserve">Primum ad oppugnationes aries ſic inuent{us} memo-<lb/>ratur eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s5513" xml:space="preserve">Carthaginenſes ad Gades oppugnandas caſtra poſuerũt: </s> <s xml:id="echoid-s5514" xml:space="preserve">cum <lb/>autem Caſtellum ante cœpiſſent, id demoliri ſunt conati: </s> <s xml:id="echoid-s5515" xml:space="preserve">poſteaquam non <lb/>habuerunt ad demolitionem ferr amenta, ſumpſerunt tignum, idq; </s> <s xml:id="echoid-s5516" xml:space="preserve">mani-<lb/>b{us} ſuſtinentes, capiteque ei{us} ſummum murum continenter pulſantes, <lb/>ſummos lapidum or dines deijciebant, & </s> <s xml:id="echoid-s5517" xml:space="preserve">ita gradatim ex ordine totam <lb/>communitionem dtßipauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s5518" xml:space="preserve">Poſtea quidam faber Tyri{us}, nomine Pe-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0309-01a" xlink:href="note-0309-01"/> phaſmenos, hac ratione & </s> <s xml:id="echoid-s5519" xml:space="preserve">inuentione induct{us}, malo ſtatuto ex eo, alte-<lb/>rum tranſuer ſum uti trutinam ſuſpendit: </s> <s xml:id="echoid-s5520" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5521" xml:space="preserve">reducendo & </s> <s xml:id="echoid-s5522" xml:space="preserve">impellendo <lb/>uehementib{us} plagis deiecit Gaditanorũ murum. </s> <s xml:id="echoid-s5523" xml:space="preserve">Cetr {as} autem Calcedo <lb/>ni{us} de materia primum baſim ſubiectis rotis fecit, ſupraq́ compegit ar-<lb/>rectarijs & </s> <s xml:id="echoid-s5524" xml:space="preserve">iugis uar {as}: </s> <s xml:id="echoid-s5525" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5526" xml:space="preserve">in his ſuſpendit arietem, corijs{qúe} bubulis te-<lb/>xit, uti tutiores eſſent qui in ea machinatione ad pulſandũ murum eſſent <lb/>s<unsure/>ollocati. </s> <s xml:id="echoid-s5527" xml:space="preserve">Id autẽ, quod tardos conat{us} habuer at, teſtudinem arietariam <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0309-02a" xlink:href="note-0309-02"/> appellare cœpit. </s> <s xml:id="echoid-s5528" xml:space="preserve">His tunc primis gradib{us} poſitis ad id gen{us} machinatio <lb/>nis, poſtea cum Philipp{us} Amyntæ fili{us} Byzantiũ oppugnaret, Polyd{us} <lb/>Theſſal{us} plurib{us} generib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5529" xml:space="preserve">faciliorib{us} explicauit, à quo receperũt <lb/>doctrinam Diades & </s> <s xml:id="echoid-s5530" xml:space="preserve">Chere{as}, qui cum Alexandro militauerunt. </s> <s xml:id="echoid-s5531" xml:space="preserve">Itaq; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5532" xml:space="preserve">Diades ſcriptis ſuis oſtendit ſe inueniſſe turres ambulatori{as}, qu{as} etiam <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0309-03a" xlink:href="note-0309-03"/> diſſolut{as} in exercitu circumferre ſolebat: </s> <s xml:id="echoid-s5533" xml:space="preserve">præterea terebram, & </s> <s xml:id="echoid-s5534" xml:space="preserve">aſcen-<lb/>dentem machinam, qua ad murum plano pede tranſit{us} eſſe poſſet, & </s> <s xml:id="echoid-s5535" xml:space="preserve"><lb/>etiam coruum demolitorem, quem nonnulli gruem appellant. </s> <s xml:id="echoid-s5536" xml:space="preserve">Non min{us} <lb/>utebatur ariete ſubrotato cui{us} rationes ſcript{as} reliquit. </s> <s xml:id="echoid-s5537" xml:space="preserve">Turrem autem <lb/>minimam ait oportere fieri ne min{us} altam cubitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5538" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s5539" xml:space="preserve">latitudinem <lb/>xvij. </s> <s xml:id="echoid-s5540" xml:space="preserve">Contracturam autem ſummam imæ partis quintam. </s> <s xml:id="echoid-s5541" xml:space="preserve">Arrectaria <lb/>in turris imo dodrantalia, in ſummo ſemipedalia. </s> <s xml:id="echoid-s5542" xml:space="preserve">Fieri autem ait oporte-<lb/>re eam turrem tabulatorũ decem, ſingulis partib{us} in ea feneſtratis. </s> <s xml:id="echoid-s5543" xml:space="preserve">Ma- <pb o="256" file="0310" n="310" rhead="M. VITR VVII"/> iorem uero turrem altam cubitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5544" xml:space="preserve">cxx. </s> <s xml:id="echoid-s5545" xml:space="preserve">latam cubitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5546" xml:space="preserve">xxiiiS***. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5547" xml:space="preserve">contractur am item ſummam quinta parte *** arrectaria pedalia in imo, <lb/>in ſummo ſemipedalia. </s> <s xml:id="echoid-s5548" xml:space="preserve">Hanc magnitudinem turris faciebat tabulatorum <lb/>xx. </s> <s xml:id="echoid-s5549" xml:space="preserve">cum haberent ſingula tabulata circuitionem cubitorum ternum: </s> <s xml:id="echoid-s5550" xml:space="preserve">tege <lb/>bat autem corijs crudis, ut ab omni plaga eſſent tutæ. </s> <s xml:id="echoid-s5551" xml:space="preserve">Teſtudinis arieta-<lb/>riæ comparatio eadem ratione perficiebatur. </s> <s xml:id="echoid-s5552" xml:space="preserve">Habuer at autem interual-<lb/>lum cubitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5553" xml:space="preserve">xxx. </s> <s xml:id="echoid-s5554" xml:space="preserve">altitudinem præter faſtigium. </s> <s xml:id="echoid-s5555" xml:space="preserve">xvi. </s> <s xml:id="echoid-s5556" xml:space="preserve">Faſtigij autem <lb/>altitudo ab ſtrato ad ſummum, cubita. </s> <s xml:id="echoid-s5557" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s5558" xml:space="preserve">Exibat autem in altum, & </s> <s xml:id="echoid-s5559" xml:space="preserve">ſu-<lb/>pra medium tecti faſtigium turricula lata non min{us} cubita. </s> <s xml:id="echoid-s5560" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s5561" xml:space="preserve">et ſupra <lb/>extollebatur altitudine quatuor tabulatorum: </s> <s xml:id="echoid-s5562" xml:space="preserve">in qua tabulato ſummo ſta <lb/>tuebantur ſcorpiones et catapultæ, in inferiorib{us} congerebatur magna <lb/>aquæ multitudo, ad extinguendum ſi qua uis ignis immitteretur. </s> <s xml:id="echoid-s5563" xml:space="preserve">Conſti-<lb/>tuebatur autem in ea, arietaria machina, quæ græce ηριοδώηκ dicitur, in <lb/>quo collocabatur tor{us} perfect{us} in torno, in quo inſuper conſtitut{us} ari-<lb/>es, rudentiũ ductionib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5564" xml:space="preserve">reductionib{us}, efficiebat magnos operis effe <lb/>ct{us}: </s> <s xml:id="echoid-s5565" xml:space="preserve">tegebatur autemis corijs crudis, quemadmodum turris.</s> <s xml:id="echoid-s5566" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div277" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0309-01" xlink:href="note-0309-01a" xml:space="preserve">Pehaſme-<lb/>n{us} faber.</note> <note position="right" xlink:label="note-0309-02" xlink:href="note-0309-02a" xml:space="preserve">Teſtudo <lb/>arietaria.</note> <note position="right" xlink:label="note-0309-03" xlink:href="note-0309-03a" xml:space="preserve">Turres <lb/>ambulato <lb/>riæ.</note> </div> <figure> <image file="0310-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0310-01"/> </figure> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5567" xml:space="preserve">De terebrah{as} explicuit ſcriptis rationes Ipſam machinam utiteſtu-<lb/>dinem in medio habentem collocatũ in orthoſtatis canalẽ faciebat (quem-<lb/>admodum in catapultis aut baliſtis fieri ſolet) longitudine cubitorum. </s> <s xml:id="echoid-s5568" xml:space="preserve">l. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5569" xml:space="preserve">altitudine cubiti, in quo conſtituebatur tranſuer ſa ſucula. </s> <s xml:id="echoid-s5570" xml:space="preserve">In capite autem <lb/>dextra ac ſiniſtra trochle æ duæ, per qu{as} mouebatur quod inerat in eo ca <lb/>nali capite ferrato tignum, ſub eo autem ipſo canali incluſi tuti, crebriter <pb o="257" file="0311" n="311" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> celeriores & </s> <s xml:id="echoid-s5571" xml:space="preserve">uehementiores efficiebant ei{us} mot{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5572" xml:space="preserve">Supra autem id ti-<lb/>gnum quod inibi er at, arc{us} agebantur ad tegendum canalem, uti ſuſtine-<lb/>rent corium crudum, quo ea machina er at inuoluta. </s> <s xml:id="echoid-s5573" xml:space="preserve">De corace nihil puta <lb/>uit ſcribendum, quòd animaduerteret eam machinã nullam habere uirtu-<lb/>tem. </s> <s xml:id="echoid-s5574" xml:space="preserve">De acceſſu, qui ἐϖίβαθρα græce dicitur, & </s> <s xml:id="echoid-s5575" xml:space="preserve">de marinis machinatio <lb/>nib{us}, quæ per nauim adit{us} habere poſſunt, ſcribere ſe tantũ pollicitum <lb/>eſſe uehementer animaduerti, ne rationes earum eum explicuiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s5576" xml:space="preserve">Quæ <lb/>ſunt ab Diade de machinis ſcripta, quib{us} ſint compar ationib{us} expoſui-<lb/>Nunc quemadmodum à præceptorib{us} accepi, & </s> <s xml:id="echoid-s5577" xml:space="preserve">utilia mihiuidentur, ex <lb/>ponam.</s> <s xml:id="echoid-s5578" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div279" type="section" level="1" n="217"> <head xml:id="echoid-head221" xml:space="preserve">DE TESTVDINE AD CONGESTIONEM <lb/>foſſarum paranda. CAP. XX.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5579" xml:space="preserve">TESTVDO, quæ ad congeſtionem foſſarum paratur, ea{qúe} etiam <lb/>acceſſ{us} ad murum poteſt habere, ſic erit facienda. </s> <s xml:id="echoid-s5580" xml:space="preserve">Baſis compin-<lb/>gatur, quæ græce ἔσχάρα dicitur quadrata, habens quoquo uerſ{us} late-<lb/>ra ſingula pedum xxv. </s> <s xml:id="echoid-s5581" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5582" xml:space="preserve">tranſuer ſaria quatuor. </s> <s xml:id="echoid-s5583" xml:space="preserve">Hæc autem continean <lb/>tur ab alteris duob{us} craßis. </s> <s xml:id="echoid-s5584" xml:space="preserve">f. </s> <s xml:id="echoid-s5585" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s5586" xml:space="preserve">latis. </s> <s xml:id="echoid-s5587" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s5588" xml:space="preserve">diſtent autẽ tranſuer ſaria inter <lb/>ſe circiter pede &</s> <s xml:id="echoid-s5589" xml:space="preserve">. S. </s> <s xml:id="echoid-s5590" xml:space="preserve">ſupponantur{qúe} in ſingulis interuallis eorum arbu-<lb/>ſculæ, quæ græce ᾀμαξόϖοδες dicuntur, in quib{us} uerſantur rotarum <lb/>axes concluſi laminis ferreis. </s> <s xml:id="echoid-s5591" xml:space="preserve">Eæ{qúe} arbuſculæ ita ſint temper atæ, ut ha-<lb/>beant cardines & </s> <s xml:id="echoid-s5592" xml:space="preserve">for amina, quo uectes traiectiuer ſationes earum expe <lb/>diant, utiante & </s> <s xml:id="echoid-s5593" xml:space="preserve">poſt, & </s> <s xml:id="echoid-s5594" xml:space="preserve">ad dextrum ſeu ſiniſtrum lat{us}, ſiue oblique ad <lb/>angulos op{us} fuerit, ad id per arbuſcul{as} uer ſatiprogredi poßint. </s> <s xml:id="echoid-s5595" xml:space="preserve">Collo-<lb/>centur autem in ſuper baſim tigna duo, in utram partem proiecta pe-<lb/>des ſenos, quorum eirca proiectur {as} figantur altera proiecta duo tigna <lb/>ante frontes pedes. </s> <s xml:id="echoid-s5596" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s5597" xml:space="preserve">cr aſſa & </s> <s xml:id="echoid-s5598" xml:space="preserve">lata uti in baſi ſunt ſcripta. </s> <s xml:id="echoid-s5599" xml:space="preserve">Inſuper hãc <lb/>compactionem crigantur poſtes compactiles præter cardines pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5600" xml:space="preserve">ix. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5601" xml:space="preserve">craßitudine quoquouerſ{us} palmipedales, interualla habẽtes inter ſe ſes-<lb/>quipedis. </s> <s xml:id="echoid-s5602" xml:space="preserve">Eæ concludantur ſuperne inter cardinatis trabib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5603" xml:space="preserve">Supra tra-<lb/>bes collocentur capreoli car dinib{us} ali{us} in alium concluſi, in altitudine <lb/>excitati pedes. </s> <s xml:id="echoid-s5604" xml:space="preserve">ix. </s> <s xml:id="echoid-s5605" xml:space="preserve">Supra capreolos collocetur quadratum tignum, quo ca <lb/>preoli coniungantur. </s> <s xml:id="echoid-s5606" xml:space="preserve">Ipſi autem later arijs circa fixis contine antur tegan <lb/>tur{qúe} tabulis maxime palmeis: </s> <s xml:id="echoid-s5607" xml:space="preserve">ſinon, ex cætera materia, quæ maxime ha <lb/>bere poteſt uirtutem, præter pinum aut alnum. </s> <s xml:id="echoid-s5608" xml:space="preserve">Hæc enim ſunt fragilia, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5609" xml:space="preserve">faciliter recipiunt ignem. </s> <s xml:id="echoid-s5610" xml:space="preserve">Circum tabulata collocẽtur crates ex tenui- <pb o="258" file="0312" n="312" rhead="M. VITRVVII"/> b{us} uirgis creberrime textis, maxime{qúe} recentib{us} percrudis corijs du-<lb/>plicib{us} conſutis far ct is alga, aut paleis in aceto maceratis, circa tegatur <lb/>machina tota. </s> <s xml:id="echoid-s5611" xml:space="preserve">Ita ab his reijciẽtur plagæ baliſtarũ, et impet{us} incendior ü<unsure/></s> </p> <figure> <image file="0312-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0312-01"/> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div280" type="section" level="1" n="218"> <head xml:id="echoid-head222" xml:space="preserve">DE ALIIS TESTVDINIBVS. CAP. XXI.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5612" xml:space="preserve">EST autem & </s> <s xml:id="echoid-s5613" xml:space="preserve">aliud gen{us} teſtudinis, quod reliqua omnia habet, <lb/>quemadmodũ quæ ſupra ſcripta ſunt, præter capreolos: </s> <s xml:id="echoid-s5614" xml:space="preserve">ſed habet <lb/>circa pluteum & </s> <s xml:id="echoid-s5615" xml:space="preserve">pinn{as} ex tabulis, & </s> <s xml:id="echoid-s5616" xml:space="preserve">ſuperne ſubgrund{as} proclinat {as}, <lb/>ſupra{qúe} tabulis & </s> <s xml:id="echoid-s5617" xml:space="preserve">corijs fir miter fixis continentur. </s> <s xml:id="echoid-s5618" xml:space="preserve">Inſuper uero argilla <lb/>cum capillo ſubacta ad eam craßitudinem inducatur, ut ignis omnino nõ <lb/>poßit ei machinæ nocere. </s> <s xml:id="echoid-s5619" xml:space="preserve">Poſſuut autẽ ſi op{us} fuerit, eæ machinæ ex octo <lb/>rotis eſſe, ſi ad locinatur am ita op{us} fuerit temperare. </s> <s xml:id="echoid-s5620" xml:space="preserve">Quæ autem teſtu <lb/>dines ad fodiendum compar antur ὄρνγες græce dicuntur. </s> <s xml:id="echoid-s5621" xml:space="preserve">Cætera omnia <lb/>habent, uti ſupra ſcriptum est. </s> <s xml:id="echoid-s5622" xml:space="preserve">Frontes autem earum fiunt, quemadmo-<lb/>dum anguli trigonorum, uti à muro tela cum in e{as} mittantur non planis <lb/>frontib{us} excipiat plag{as}, ſed ab laterib{us} labentes, ſine periculo fodien-<lb/>tes, qui int{us} ſunt tueantur. </s> <s xml:id="echoid-s5623" xml:space="preserve">Non mihi etiam uidetur eſſe alienum de teſtu-<lb/>dine, quam Agetor Bizanti{us} fecit, quib{us} rationib{us} ſit fact a exponere. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5624" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0312-01a" xlink:href="note-0312-01"/> Fuer at enim ei{us} baſis longitudo pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5625" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s5626" xml:space="preserve">latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s5627" xml:space="preserve">xviij. </s> <s xml:id="echoid-s5628" xml:space="preserve">Arrectaria, <lb/>quæ ſupra compactionem er ant quatuor collocata, ex binis tignis fuerãt <lb/>compacta in altitudinib{us} ſingulorum, pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5629" xml:space="preserve">xxxvi.</s> <s xml:id="echoid-s5630" xml:space="preserve">cr aßitudine palmo <lb/>pedali, latitudine ſeſquipedali. </s> <s xml:id="echoid-s5631" xml:space="preserve">Baſis ei{us} habuer at rot{as} octo, quib{us} a-<lb/>gebatur. </s> <s xml:id="echoid-s5632" xml:space="preserve">Fuerat autem earum altitudo pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5633" xml:space="preserve">uis:</s> <s xml:id="echoid-s5634" xml:space="preserve">- craßitudo pedum <pb o="259" file="0313" n="313" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> trium, ita fabricatæ triplici materia, alternis ſe contra ſubſcudib{us} inter <lb/>ſe coagmentatæ, laminis{qúe} ferreis ex frigido ductis alligatæ. </s> <s xml:id="echoid-s5635" xml:space="preserve">Hæ in arbu-<lb/>ſculis ſiue amaxopodes dicantur, habuer ant uerſationes. </s> <s xml:id="echoid-s5636" xml:space="preserve">Ita ſupra tran-<lb/>ſtrorum planitiem, quæ ſupra baſim fuerat, poſtes erant erectipedum <lb/>xviij:</s> <s xml:id="echoid-s5637" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5638" xml:space="preserve">latitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s5639" xml:space="preserve">S:</s> <s xml:id="echoid-s5640" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5641" xml:space="preserve">craßitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s5642" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s5643" xml:space="preserve">Z. </s> <s xml:id="echoid-s5644" xml:space="preserve">diſtanter inter ſe. </s> <s xml:id="echoid-s5645" xml:space="preserve">iS:</s> <s xml:id="echoid-s5646" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5647" xml:space="preserve">ſu <lb/>praeos trabes circumcluſæ continebant totam compactionem *** latæ pe <lb/>dem. </s> <s xml:id="echoid-s5648" xml:space="preserve">i:</s> <s xml:id="echoid-s5649" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5650" xml:space="preserve">craſſæ. </s> <s xml:id="echoid-s5651" xml:space="preserve">S:</s> <s xml:id="echoid-s5652" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5653" xml:space="preserve">ſupra eam capreoli extollebantur altitudine pedũ <lb/>xij. </s> <s xml:id="echoid-s5654" xml:space="preserve">Supra capreolos tignum collocatum coniungebat capreolorum com-<lb/>pactiones. </s> <s xml:id="echoid-s5655" xml:space="preserve">Item fixa habuer ant later aria in tranſuer ſo, quib{us} inſuper <lb/>contabulatio circundata contegebat inferiora. </s> <s xml:id="echoid-s5656" xml:space="preserve">Habuer at autem mediana <lb/>contabulationem ſupra trabicul{as}, ubi ſcorpiones & </s> <s xml:id="echoid-s5657" xml:space="preserve">catapultæ colloca-<lb/>bantur. </s> <s xml:id="echoid-s5658" xml:space="preserve">Erigebantur & </s> <s xml:id="echoid-s5659" xml:space="preserve">arrectaria duo compacta pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s5660" xml:space="preserve">xxxv ***. </s> <s xml:id="echoid-s5661" xml:space="preserve">craßi <lb/>tudine ſeſquipedali *** latitudine pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5662" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s5663" xml:space="preserve">coniuncta capitib{us} tranſ-<lb/>uerſario cardinato tigno, & </s> <s xml:id="echoid-s5664" xml:space="preserve">altero mediano inter duos ſcapos cardina-<lb/>to, & </s> <s xml:id="echoid-s5665" xml:space="preserve">laminis ferreis religato: </s> <s xml:id="echoid-s5666" xml:space="preserve">quo inſuper collocata er at alternis mate-<lb/>ries inter ſcapos & </s> <s xml:id="echoid-s5667" xml:space="preserve">tranſuerſarium traiecta, chelonijs & </s> <s xml:id="echoid-s5668" xml:space="preserve">anconib{us} fir-<lb/>miter incluſa. </s> <s xml:id="echoid-s5669" xml:space="preserve">Inea materia fuerunt ex torno facti axiculi duo, è quib{us} <lb/>funes alligati retinebant arietem. </s> <s xml:id="echoid-s5670" xml:space="preserve">Supra caput eorũ qui continebant arie-<lb/>tem, collocatü er at pluteum, turriculæ ſimilitudine ornatum, uti ſine pe-<lb/>riculo duo milites tuto ſtantes proſpicere poſſent, et renunciare, qu{as} res <lb/>aduerſarij conarentur. </s> <s xml:id="echoid-s5671" xml:space="preserve">Aries autem ei{us} habuer at longitudinem pedum <lb/>civ***. </s> <s xml:id="echoid-s5672" xml:space="preserve">latitudine in imo palmo pedali. </s> <s xml:id="echoid-s5673" xml:space="preserve">***. </s> <s xml:id="echoid-s5674" xml:space="preserve">craßitudine pedali. </s> <s xml:id="echoid-s5675" xml:space="preserve">*** contra-<lb/>ct um à capite in latitudine pes. </s> <s xml:id="echoid-s5676" xml:space="preserve">i***- craßitudine. </s> <s xml:id="echoid-s5677" xml:space="preserve">S.</s> <s xml:id="echoid-s5678" xml:space="preserve">-. </s> <s xml:id="echoid-s5679" xml:space="preserve">Is auiem aries ha-<lb/>buer at de ferro duro roſtrum, ita uti naues longæ ſolent habere: </s> <s xml:id="echoid-s5680" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5681" xml:space="preserve">ex <lb/>ipſo roſtro laminæ ferreæ quatuor circiter pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5682" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s5683" xml:space="preserve">fixæ fuerant in <lb/>materia. </s> <s xml:id="echoid-s5684" xml:space="preserve">A capite autẽ ad imam calcem tigni, contenti fuerunt funes qua <lb/>tuor, craßitudine digitorum octo it a religati, quemadmodum nauis ma-<lb/>l{us} à puppi ad prorã continetur, ei{qúe} funes præcinctorijs tranſuer ſis erãt <lb/>religati, habentes inter ſe palmipedalia ſpatia. </s> <s xml:id="echoid-s5685" xml:space="preserve">Inſuper corijs crudis to-<lb/>t{us} aries er at inuolut{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5686" xml:space="preserve">Ex quib{us} autem funib{us} pendebant eorum capi <lb/>ta, fuerant ex ferro factæ quadruplices catenæ, et ipſæ corijs crudis er ant <lb/>inuolutæ. </s> <s xml:id="echoid-s5687" xml:space="preserve">Item habuer at proiectura ei{us} ex tabulis arcam, compactam et <lb/>confixam rudentib{us} maiorib{us} extentis, per quarum aſperitates non la <lb/>bentib{us} pedib{us} faciliter ad murum perueniebatur, at ea machina ſex <lb/>modis mouebatur, progreſſu: </s> <s xml:id="echoid-s5688" xml:space="preserve">item latere dextra ac ſiniſtra, porrectione <pb o="260" file="0314" n="314" rhead="M. VITRVVII"/> non min{us} in altitudinem extollebatur, & </s> <s xml:id="echoid-s5689" xml:space="preserve">in imũ inclinatione demitteba-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s5690" xml:space="preserve">Erigebatur autem machina in altitudinem ad diſijciendum murum <lb/>circiter pedes. </s> <s xml:id="echoid-s5691" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s5692" xml:space="preserve">Item à latere dextra ac ſiniſtra procurrendo, perſtrin-<lb/>gebat non min{us} pedes. </s> <s xml:id="echoid-s5693" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s5694" xml:space="preserve">Gubernabant eam homines. </s> <s xml:id="echoid-s5695" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s5696" xml:space="preserve">habentem pon-<lb/>d{us} talentum quatuor milium, quod fit. </s> <s xml:id="echoid-s5697" xml:space="preserve">CCCCLXXX. </s> <s xml:id="echoid-s5698" xml:space="preserve">pondo.</s> <s xml:id="echoid-s5699" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div280" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0312-01" xlink:href="note-0312-01a" xml:space="preserve">Agetor bi <lb/>zanti{us}.</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div282" type="section" level="1" n="219"> <head xml:id="echoid-head223" xml:space="preserve">TOTIVS OPERIS PERORATIO CAP. XXII.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5700" xml:space="preserve">DE ſcorpionib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5701" xml:space="preserve">catapultis & </s> <s xml:id="echoid-s5702" xml:space="preserve">baliſtis, etiam{qúe} teſtitudinib{us} <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5703" xml:space="preserve">turrib{us}, quæ maxime mihiuidebantur idonea, & </s> <s xml:id="echoid-s5704" xml:space="preserve">à quib{us} eſ-<lb/>ſent inuenta, & </s> <s xml:id="echoid-s5705" xml:space="preserve">quemadmodum fieri deberent, explicui. </s> <s xml:id="echoid-s5706" xml:space="preserve">Scalarum au-<lb/>tem & </s> <s xml:id="echoid-s5707" xml:space="preserve">carcheſiorum, & </s> <s xml:id="echoid-s5708" xml:space="preserve">corum, quorum rationes ſunt imbecilliores, non <lb/>neceſſe habui ſcribere. </s> <s xml:id="echoid-s5709" xml:space="preserve">Hæc etiam milites per ſe ſolent facere, ne ea ip-<lb/>ſaomnib{us} locis, ne eiſdem rationib{us} poſſunt utilia eſſe: </s> <s xml:id="echoid-s5710" xml:space="preserve">quòd differen-<lb/>tes ſunt munitiones munitionib{us}, nationum{qúe} for titudines. </s> <s xml:id="echoid-s5711" xml:space="preserve">Nam aliara <lb/>tione ad audaces & </s> <s xml:id="echoid-s5712" xml:space="preserve">temer arios, alia ad diligentes: </s> <s xml:id="echoid-s5713" xml:space="preserve">aliter ad timidos ma-<lb/>chinationes debẽt comparari. </s> <s xml:id="echoid-s5714" xml:space="preserve">Ita his præſcriptionib{us} ſi quis attende <lb/>re uoluerit, ex uarietate eorum eligendo, & </s> <s xml:id="echoid-s5715" xml:space="preserve">in unam compar ationem con <lb/>ferendo, nõ indigebit auxilijs, ſed quaſcun res, aut rationib{us}, aut locis <lb/>op{us} fuerit ſine dubitatione poterit explicare. </s> <s xml:id="echoid-s5716" xml:space="preserve">Derepugnatorijs uero <lb/>non est ſcriptis explic andum: </s> <s xml:id="echoid-s5717" xml:space="preserve">non enim ad noſtra ſcripta hoſtes compa-<lb/>rant res oppugnatori{as}, ſed machinationes eorũ ex tempore ſolerti con-<lb/>ſiliorum celeritate ſine machinis ſæpi{us} euertuntur. </s> <s xml:id="echoid-s5718" xml:space="preserve">Quod etiam Rhodi <lb/>enſib{us} memor atur uſu ueniſſe. </s> <s xml:id="echoid-s5719" xml:space="preserve">Diognet{us} enim fuer at Rhodi{us} Archite <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0314-01a" xlink:href="note-0314-01"/> ct{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5720" xml:space="preserve">ei de publico quotannis certa merces pro arte tribuebatur ad ho-<lb/>norem. </s> <s xml:id="echoid-s5721" xml:space="preserve">Eo tempore quidam architect{us} ab Arado, nomine Calli{as} Rho-<lb/>dum cum ueniſſet, acroaſin fecit, exemplum{qúe} protulit muri, & </s> <s xml:id="echoid-s5722" xml:space="preserve">ſupra id <lb/>machinam in car cheſio uer ſatili conſtituit, qua Helepolim ad mœnia acce <lb/>dentem corripuit, & </s> <s xml:id="echoid-s5723" xml:space="preserve">tranſtulit intra murum. </s> <s xml:id="echoid-s5724" xml:space="preserve">Hoc exemplar Rhodij cum <lb/>uidiſſent, admir ati ademerunt Diogneto quod fuer at ei quotannis conſti-<lb/>tutum, & </s> <s xml:id="echoid-s5725" xml:space="preserve">eum honorem ad Calliam tranſtulerũt. </s> <s xml:id="echoid-s5726" xml:space="preserve">Interea rex Demetri{us}, <lb/>qui propter animi pertinaciã Poliorcetes eſt appellat{us}, contra Rhodum <lb/>bellum compar ando, Epimachum Athenienſem nobilem architectum ſe-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0314-02a" xlink:href="note-0314-02"/> cum adduxit. </s> <s xml:id="echoid-s5727" xml:space="preserve">Is autem compar auit Helepolim ſumptib{us} immanib{us}, in-<lb/>duſtria labore{qúe} ſummo, cui{us} altitudo fuer at pedum. </s> <s xml:id="echoid-s5728" xml:space="preserve">cxxv. </s> <s xml:id="echoid-s5729" xml:space="preserve">latitudo pe-<lb/>dum. </s> <s xml:id="echoid-s5730" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s5731" xml:space="preserve">ita eam cilicijs & </s> <s xml:id="echoid-s5732" xml:space="preserve">corijs crudis confirmauit, ut poſſet pati pla- <pb o="261" file="0315" n="315" rhead="DE ARCHITEC. LIB. X."/> gam lapidis baliſta immißi pondo. </s> <s xml:id="echoid-s5733" xml:space="preserve">ccclx. </s> <s xml:id="echoid-s5734" xml:space="preserve">Ipſa autem machina fuer at mi-<lb/>lia pondo. </s> <s xml:id="echoid-s5735" xml:space="preserve">ccclx. </s> <s xml:id="echoid-s5736" xml:space="preserve">Cum autem Calli{as} rogaretur à Rhodijs, ut contra eam <lb/>helepolim machinam pararet, & </s> <s xml:id="echoid-s5737" xml:space="preserve">illam (uti pollicit{us} erat) transferret <lb/>intra murum, negauit poſſe. </s> <s xml:id="echoid-s5738" xml:space="preserve">Non enim omnia eiſdem rationibus agipoſ-<lb/>ſunt: </s> <s xml:id="echoid-s5739" xml:space="preserve">ſed ſunt aliqua quæ exemplarib{us} non magnis, ſimiliter magna fa-<lb/>cta habent effect{us}: </s> <s xml:id="echoid-s5740" xml:space="preserve">alia autem exemplaria non poſſunt habere, ſed per ſe <lb/>conſtituuntur. </s> <s xml:id="echoid-s5741" xml:space="preserve">Nonnulla uero ſunt, quæ in exemplarib{us} uiidentur ueriſi <lb/>milia, cum autẽ creſcere ceperunt dilabantur, ut etiam poſſum{us} hinc ani <lb/>mum aduertere. </s> <s xml:id="echoid-s5742" xml:space="preserve">Terebr atur terebra for amẽ ſemidigitale, digitale, ſeſqui <lb/>digitale: </s> <s xml:id="echoid-s5743" xml:space="preserve">ſi eadem ratione uoluerim{us} palmare facere, non habet explica-<lb/>tionem: </s> <s xml:id="echoid-s5744" xml:space="preserve">ſemipedale autem mai{us} ne cogitandum quidem uidetur omnino. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5745" xml:space="preserve">Sic item quẽadmo dũin nõnullis paruis exẽplarib{us} factũ apparet, in non <lb/>ualde magnis fieri poſſe uidetur, nõtamen eodẽ modo in maiorib{us} id cõ <lb/>ſequi poteſt. </s> <s xml:id="echoid-s5746" xml:space="preserve">Hæc cũ animaduertiſſent Rhodij eadẽ ratione decepti, qui <lb/>iniuriã cũ contumelia Diogneto fecerant, poſteaquã uiderũt hoſtẽ pertina <lb/>citer infeſtũ, & </s> <s xml:id="echoid-s5747" xml:space="preserve">machinationẽ ad capiendã urbẽ comparatã, periculũ ſer <lb/>uitutis metuentes, & </s> <s xml:id="echoid-s5748" xml:space="preserve">nil niſi ciuitatis uaſtitatẽ expectandã, procubuerũt <lb/>Diognetũ rogantes, ut auxiliaretur patriæ. </s> <s xml:id="echoid-s5749" xml:space="preserve">Is primo negauit ſe facturũ: </s> <s xml:id="echoid-s5750" xml:space="preserve"><lb/>ſed poſteaquã ingenuæ uirgines & </s> <s xml:id="echoid-s5751" xml:space="preserve">Ephœbicum ſacerdotib{us} uenerunt <lb/>ad deprecandum, tunc est pollicit{us} his legib{us}, uti ſieam machinam ce-<lb/>piſſet, ſua eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s5752" xml:space="preserve">His it a cõſtitutis, qua machina acceſſura er at, ea regione <lb/>murum pertudit, & </s> <s xml:id="echoid-s5753" xml:space="preserve">iußit omnes publice et priuatim, quod quiſ habuiſ-<lb/>ſet aquæ, ſtercoris, luti, per eam feneſtrã per canales effundere ante mu-<lb/>rum. </s> <s xml:id="echoid-s5754" xml:space="preserve">Cum ibi magna uis aquæ, luti, ſtercoris, nocte profuſa fuiſſet, poſte <lb/>ro die Helepolis accedens antequàm apppropinquaret ad murum, in hu-<lb/>mida uor agine acta conſedit, nec progredi, nec regredipoſtea potuit.</s> <s xml:id="echoid-s5755" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div282" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0314-01" xlink:href="note-0314-01a" xml:space="preserve">Diogne-<lb/>t{us} archi-<lb/>tect{us}. <lb/>Calli{as}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0314-02" xlink:href="note-0314-02a" xml:space="preserve">Epimacus.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5756" xml:space="preserve">Ita Demetri{us} cum uidiſſet ſapientia Diogneti ſe deceptũ eſſe, cum <lb/>claſſe ſua diſceßit. </s> <s xml:id="echoid-s5757" xml:space="preserve">Tunc Rhodij Diogneti ſolertia liberati bello, publice <lb/>grati{as} egerunt, honorib{us}{qúe} omnib{us} eum et ornamentis exornauerũa<unsure/>. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5758" xml:space="preserve">Diognet{us} autẽ eam Helepolim reduxit in urbẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s5759" xml:space="preserve">in publico collocauit, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5760" xml:space="preserve">inſcripſit, Diognet{us} è manubijs id populo dedit mun{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5761" xml:space="preserve">Ita in repu-<lb/>gnatorijs reb{us}, nõ tantũ machinæ, ſed etiã maxime conſilia ſunt cõparã <lb/>da. </s> <s xml:id="echoid-s5762" xml:space="preserve">Nõ min{us} Chio cũ ſupra naues ſambucarũ machin{as} hoſtes compara-<lb/>uiſſent, noctu Chijterrã, arenã, lapides proiecerüt in mare ante murũ. </s> <s xml:id="echoid-s5763" xml:space="preserve"><lb/>Ita illi poſtero die cũ accedere uoluiſſent, naues ſupra agger ationẽ, quæ fue <pb o="262" file="0316" n="316" rhead="M. VI. DEARCH. LIB. X."/> rat ſub aqua ſederũt, nec ad murũ accedere, nec retorſ{us} ſerecipere po-<lb/>tuerũt: </s> <s xml:id="echoid-s5764" xml:space="preserve">ſed ibi malcolis confixæ incẽdio ſunt cõflagratæ. </s> <s xml:id="echoid-s5765" xml:space="preserve">Apollonia quo{qúe} <lb/>cũ circũſideretur, & </s> <s xml:id="echoid-s5766" xml:space="preserve">ſpec{us} hoſtes fodiẽdo cogitarẽt ſine ſuſpitione in-<lb/>tra mœnia penetr are. </s> <s xml:id="echoid-s5767" xml:space="preserve">Id autem cũ à ſpeculatorib{us} eſſet Apolloniatib{us} <lb/>renũciatũ, perturbatinũcio propter timorẽ, cõſilijs indigẽtes animis deſi <lb/>ciebãt, quòd neq; </s> <s xml:id="echoid-s5768" xml:space="preserve">tẽp{us}, neq; </s> <s xml:id="echoid-s5769" xml:space="preserve">certũ locũ ſcire poterãt, quo emer ſum factu <lb/>ri fuiſjẽthoſtes. </s> <s xml:id="echoid-s5770" xml:space="preserve">Tũuero Trypho Alexãdrin{us} quiibi fuer at architectus, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0316-01a" xlink:href="note-0316-01"/> intra murũ plures ſpec{us} deſignauit, & </s> <s xml:id="echoid-s5771" xml:space="preserve">fodiẽdoterr ã progrediebatur ex <lb/>tra murũ, dũtaxat citra ſagittæ emißionẽ, et in omnib{us} uaſa ænea ſufpẽ <lb/>dit. </s> <s xml:id="echoid-s5772" xml:space="preserve">Ex his in una ſoſſura, quæ cõtra hoſtiũ ſpec{us} fuerat, uaſa pẽdẽtia ad <lb/>plag{as} ferramẽtorũ ſonare cœperũt. </s> <s xml:id="echoid-s5773" xml:space="preserve">Ita ex eo intellectũ est, qua regione <lb/>aduerſarij ſpec{us} agẽtes intra penetr are cogitabãt. </s> <s xml:id="echoid-s5774" xml:space="preserve">Sic limitatione cogni <lb/>ta, tẽper auit ahena aquæ ſeruẽt is et picis de ſuperne cõtr a capita hoſtiũ, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5775" xml:space="preserve">ſtercoris humani & </s> <s xml:id="echoid-s5776" xml:space="preserve">arenæ coctæ cãdẽtis: </s> <s xml:id="echoid-s5777" xml:space="preserve">dein noctu pertudit crebra <lb/>foramina, & </s> <s xml:id="echoid-s5778" xml:space="preserve">per earepẽte perfundẽdo, qui in eo opere fuerũt hoſtes om-<lb/>nes necauit. </s> <s xml:id="echoid-s5779" xml:space="preserve">Itẽ Maßilia cũ oppugnaretur, & </s> <s xml:id="echoid-s5780" xml:space="preserve">numero ſupra. </s> <s xml:id="echoid-s5781" xml:space="preserve">xxx. </s> <s xml:id="echoid-s5782" xml:space="preserve">ſpec{us} <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0316-02a" xlink:href="note-0316-02"/> tũ agerent, Maßilitani ſuſpicati, totã quæ fuer at ante murũ foſſam altiore <lb/>foſſura depreſſerũt, ita ſpec{us} oẽs exit{us} in foſſam habuerũt: </s> <s xml:id="echoid-s5783" xml:space="preserve">quib{us} autẽ <lb/>locis foſſa nõ potuer at fieriintr a murũ, barathrũ amplißima longitudine <lb/>et amplitudine, uti piſcinã fecerũt cõtra eũ locũ, qua ſpec{us} agebãtur, eã-<lb/>que è puteis & </s> <s xml:id="echoid-s5784" xml:space="preserve">è portuimpleuerũt. </s> <s xml:id="echoid-s5785" xml:space="preserve">Ita cũ ſpec{us} eſſetrepẽte narib{us} a-<lb/>pertis, uehemens aquæ uis immiſſa ſupplãtauit fulctur{as}, quiq; </s> <s xml:id="echoid-s5786" xml:space="preserve">intra fue-<lb/>rũt, & </s> <s xml:id="echoid-s5787" xml:space="preserve">ab aquæ multitudine, & </s> <s xml:id="echoid-s5788" xml:space="preserve">ab ruina fpec{us}, oẽs ſunt opreßi. </s> <s xml:id="echoid-s5789" xml:space="preserve">Etiã cũ <lb/>agger ad murũ cõtraeos cõpararetur, & </s> <s xml:id="echoid-s5790" xml:space="preserve">arborib{us} exciſis, eo{qúe} colloca <lb/>tis, loc{us} operib{us} exagger aretur, baliſtis uectes ferreos cãdẽtes in id mit <lb/>tẽdo totã munitionẽ coegerũt conflagrare. </s> <s xml:id="echoid-s5791" xml:space="preserve">Teſtudo autẽ arietaria cũ ad <lb/>murũ pulſandũ acceßiſſet, dimiſerũt laqueum, & </s> <s xml:id="echoid-s5792" xml:space="preserve">eo ariete cõſtricto per <lb/>tympanũ ergata circũagẽtes, ſuſpẽſo capite e{us} nõ ſunt paßi tãgimurũ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5793" xml:space="preserve">Deniq; </s> <s xml:id="echoid-s5794" xml:space="preserve">totã machinã cãdẽtib{us} malleolis et baliſtarũ plag is dißip auerũt. </s> <s xml:id="echoid-s5795" xml:space="preserve"><lb/>Ita hæ uict oria ciuitates, nõ machinis, ſed cõtra machinarũ rationẽ archi <lb/>tectorum ſolertia ſunt liberatæ. </s> <s xml:id="echoid-s5796" xml:space="preserve">Qu{as} potui de machinis expedire ratio-<lb/>nes pacis b@lli{qúe} tẽporib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s5797" xml:space="preserve">utilißim {as} putaui, in hoc uolumine perfeci. </s> <s xml:id="echoid-s5798" xml:space="preserve"><lb/>In priorib{us} uero nouẽ, de ſingulis generib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5799" xml:space="preserve">partib{us} comparaui, uti <lb/>totũ corp{us} omnia architecturæ membr a in decem uoluminib{us} haberet <lb/>explicata.</s> <s xml:id="echoid-s5800" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div283" type="float" level="2" n="2"> <note position="left" xlink:label="note-0316-01" xlink:href="note-0316-01a" xml:space="preserve">Trypho-<lb/>nis archi-<lb/>tecti ſtra-<lb/>tagema.</note> <note position="left" xlink:label="note-0316-02" xlink:href="note-0316-02a" xml:space="preserve">Maßilita-<lb/>norũſtra-<lb/>tagema-</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div285" type="section" level="1" n="220"> <head xml:id="echoid-head224" xml:space="preserve">FINIS.</head> <pb o="263" file="0317" n="317"/> </div> <div xml:id="echoid-div286" type="section" level="1" n="221"> <head xml:id="echoid-head225" xml:space="preserve">DE STATICIS <lb/>EXPERIMENTIS <lb/>Dialogus.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s5801" xml:space="preserve">FREQVENTABAT CONSOR-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0317-01a" xlink:href="note-0317-01"/> tium MECHANICI quidam PHILO <lb/>SOPHVS: </s> <s xml:id="echoid-s5802" xml:space="preserve">ut aliquando uiri illius con-<lb/>cept{us}, qui ſibi gratierãt audiret. </s> <s xml:id="echoid-s5803" xml:space="preserve">Dum <lb/>PHILOSOPHVS laudaret ſtater am <lb/>quaſiiuſtitiæ trutinam atq; </s> <s xml:id="echoid-s5804" xml:space="preserve">Reipublicæ per <lb/>neceſſarium inſtrumentum: </s> <s xml:id="echoid-s5805" xml:space="preserve">Mechanic{us} <lb/>reſpõdit. </s> <s xml:id="echoid-s5806" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s5807" xml:space="preserve">Quàmuis <lb/>nihil in hoc mundo præciſionem attingere queat, tamen iudicium ſtate <lb/>ræ ueri{us} experimur. </s> <s xml:id="echoid-s5808" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5809" xml:space="preserve">hinc: </s> <s xml:id="echoid-s5810" xml:space="preserve">ubiq; </s> <s xml:id="echoid-s5811" xml:space="preserve">acceptatur. </s> <s xml:id="echoid-s5812" xml:space="preserve">Sed dicito quæſo cum <lb/>non ſit poßibile in eadem magnitudine eſſe idem pond{us} in diuerſis di-<lb/>uer ſam habentib{us} originem, an ne quiſquàm experimentales ponde-<lb/>rum conſcripſerit differentias? </s> <s xml:id="echoid-s5813" xml:space="preserve">PHIL OSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s5814" xml:space="preserve">Neq; </s> <s xml:id="echoid-s5815" xml:space="preserve">legi, neq; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5816" xml:space="preserve">audiui. </s> <s xml:id="echoid-s5817" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s5818" xml:space="preserve">Vtinam quiſquàm nobis hanc conſigna-<lb/>tionem præſentaret: </s> <s xml:id="echoid-s5819" xml:space="preserve">ſupr a multa uolumina caripenderem. </s> <s xml:id="echoid-s5820" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5821" xml:space="preserve"><lb/>Sitibicordi eſſet ut faceres: </s> <s xml:id="echoid-s5822" xml:space="preserve">puto per neminẽ meli{us} fieri. </s> <s xml:id="echoid-s5823" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5824" xml:space="preserve"><lb/>Quiſq; </s> <s xml:id="echoid-s5825" xml:space="preserve">uolens faceret cum ſit facile: </s> <s xml:id="echoid-s5826" xml:space="preserve">ſed mihi deest oportunit{as}. </s> <s xml:id="echoid-s5827" xml:space="preserve">PHI. </s> <s xml:id="echoid-s5828" xml:space="preserve"><lb/>Dicito utilitatem & </s> <s xml:id="echoid-s5829" xml:space="preserve">modum: </s> <s xml:id="echoid-s5830" xml:space="preserve">uidebo ſi aut ego, aut alius efficere queat. </s> <s xml:id="echoid-s5831" xml:space="preserve"><lb/>MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5832" xml:space="preserve">Ego per ponderum differentiam, arbitror adrerum ſe-<lb/>creta ueri{us} pertingi: </s> <s xml:id="echoid-s5833" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5834" xml:space="preserve">multa ſciri poſſe ueriſimiliori coniectura. </s> <s xml:id="echoid-s5835" xml:space="preserve"><lb/>PHILOSOP. </s> <s xml:id="echoid-s5836" xml:space="preserve">Optime ais. </s> <s xml:id="echoid-s5837" xml:space="preserve">Sienim Propheta quidam ait: </s> <s xml:id="echoid-s5838" xml:space="preserve">Pond{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5839" xml:space="preserve"><lb/>ſtater am iudicium Domini illi{us} eſſe, qui omnia creauit in numero, pon <lb/>dere, & </s> <s xml:id="echoid-s5840" xml:space="preserve">menſura, & </s> <s xml:id="echoid-s5841" xml:space="preserve">fontes aquarum librauit, & </s> <s xml:id="echoid-s5842" xml:space="preserve">molem terræ appen-<lb/>dit, ut ſapiens ſcribit. </s> <s xml:id="echoid-s5843" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5844" xml:space="preserve">Si igitur menſur a aquæ uni{us} fontis <lb/>nonest eiuſdem ponderis alteri, cui{us} eſt ſimilis menſura alteri{us}: </s> <s xml:id="echoid-s5845" xml:space="preserve">iudi-<lb/>cium diuer ſitatis natur æ uni{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5846" xml:space="preserve">alteri{us}, meli{us} ſtater a quàm alio at-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0317-02a" xlink:href="note-0317-02"/> tingitur inſtrumento. </s> <s xml:id="echoid-s5847" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5848" xml:space="preserve">Probe ais. </s> <s xml:id="echoid-s5849" xml:space="preserve">Admonet Vitruui{us} de ar <lb/>chitectura ſcribens, locum habitationis eligendum, habentem leuiores <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5850" xml:space="preserve">magis aẽre{as} aqu{as}: </s> <s xml:id="echoid-s5851" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5852" xml:space="preserve">graues atq; </s> <s xml:id="echoid-s5853" xml:space="preserve">terre{as} habentem, declinandũ.</s> <s xml:id="echoid-s5854" xml:space="preserve"> <pb o="264" file="0318" n="318" rhead="DE STATICIS EXPERIMENTIS"/> MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5855" xml:space="preserve">Sicut igitur eiuſdem fontis aquæ uidentur eiuſdem ponde-<lb/>ris & </s> <s xml:id="echoid-s5856" xml:space="preserve">naturæ: </s> <s xml:id="echoid-s5857" xml:space="preserve">ſic diuer ſorum, diuer ſi ponderis. </s> <s xml:id="echoid-s5858" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5859" xml:space="preserve">Videntur, <lb/>ais: </s> <s xml:id="echoid-s5860" xml:space="preserve">quaſi aliud ſit in ueritate. </s> <s xml:id="echoid-s5861" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5862" xml:space="preserve">Fateor extempore pond{us} <lb/>uariari: </s> <s xml:id="echoid-s5863" xml:space="preserve">licet aliquãdo inper ceptibiliter. </s> <s xml:id="echoid-s5864" xml:space="preserve">Nam indubie aliud est pond{us} <lb/>aquæ uno tempore: </s> <s xml:id="echoid-s5865" xml:space="preserve">aliud alio. </s> <s xml:id="echoid-s5866" xml:space="preserve">Sic & </s> <s xml:id="echoid-s5867" xml:space="preserve">aliud pondus aquæ circa fontem: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5868" xml:space="preserve">aliud in diſtantia à fonte. </s> <s xml:id="echoid-s5869" xml:space="preserve">Sed hæ differentiæ uix perceptibiles, pro nullis <lb/>habentur. </s> <s xml:id="echoid-s5870" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5871" xml:space="preserve">Arbitraris fic in omnib{us} eſſe: </s> <s xml:id="echoid-s5872" xml:space="preserve">uti dixiſti in aqua? </s> <s xml:id="echoid-s5873" xml:space="preserve"><lb/>MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5874" xml:space="preserve">Arbitror certè. </s> <s xml:id="echoid-s5875" xml:space="preserve">nam nequaquàm est eiuſdem ponderis <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0318-01a" xlink:href="note-0318-01"/> identit{as} magnitudinis quorumcun diuer ſorum. </s> <s xml:id="echoid-s5876" xml:space="preserve">unde cum aliud ſit <lb/>pond{us} ſanguinis & </s> <s xml:id="echoid-s5877" xml:space="preserve">urinæ hominis ſani & </s> <s xml:id="echoid-s5878" xml:space="preserve">infirmi, iuuenis & </s> <s xml:id="echoid-s5879" xml:space="preserve">ſenis, <lb/>Alemanni & </s> <s xml:id="echoid-s5880" xml:space="preserve">Afri, nonne maximè conferret Medico habere has omnes <lb/>differenti{as} annotat{as}? </s> <s xml:id="echoid-s5881" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5882" xml:space="preserve">Maxime certe. </s> <s xml:id="echoid-s5883" xml:space="preserve">immo per pondera <lb/>conſignata: </s> <s xml:id="echoid-s5884" xml:space="preserve">ſe quis admir abilem conſtitueret. </s> <s xml:id="echoid-s5885" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5886" xml:space="preserve">Arbitror <lb/>enim Medicum ueri{us} iudicium ex pondere urinæ pariter & </s> <s xml:id="echoid-s5887" xml:space="preserve">colore ſi <lb/>mul, facere poſſe: </s> <s xml:id="echoid-s5888" xml:space="preserve">quàm ex fallacicolore. </s> <s xml:id="echoid-s5889" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5890" xml:space="preserve">Certißimè. </s> <s xml:id="echoid-s5891" xml:space="preserve">ME. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5892" xml:space="preserve">Sic etiam cum hærbarum radices, ſtipes, folia, fruct{us}, ſemina, & </s> <s xml:id="echoid-s5893" xml:space="preserve">ſuc-<lb/>c{us} ſuum habeant pond{us}: </s> <s xml:id="echoid-s5894" xml:space="preserve">ſiomnium bærbarum ponder a conſignata <lb/>eſſent cum uarietate locorum, naturam omnium Medicus attingeret <lb/>meli{us} in pondere & </s> <s xml:id="echoid-s5895" xml:space="preserve">ſapore, quàm fallaci guſtu. </s> <s xml:id="echoid-s5896" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5897" xml:space="preserve">Optime di-<lb/>cis. </s> <s xml:id="echoid-s5898" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5899" xml:space="preserve">Sciret deinde ex collatione ponderum, hærbarum, ad <lb/>pond{us} ſanguinis uel urinæ: </s> <s xml:id="echoid-s5900" xml:space="preserve">doſim applicationis ex concordantia & </s> <s xml:id="echoid-s5901" xml:space="preserve"><lb/>differentia medicaminis attingere, & </s> <s xml:id="echoid-s5902" xml:space="preserve">prognoſtica admir anda facere. </s> <s xml:id="echoid-s5903" xml:space="preserve"><lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5904" xml:space="preserve">ſic ſtaticis experimentis ad omne ſcibile: </s> <s xml:id="echoid-s5905" xml:space="preserve">præciſioriconiunctur a ac <lb/>cederet. </s> <s xml:id="echoid-s5906" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5907" xml:space="preserve">Mirandum multum: </s> <s xml:id="echoid-s5908" xml:space="preserve">quòd in ponderum ſignatura, <lb/>hacten{us} de ſides fuerũt tot laborio ſiinueſtigatores. </s> <s xml:id="echoid-s5909" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5910" xml:space="preserve">Non-<lb/>ne put{as} ſi aquã ex ſtricto for amine clepſy dræ fluere in peluim permit-<lb/>teres, quouſq; </s> <s xml:id="echoid-s5911" xml:space="preserve">ſani adole ſcentis pulſum centies ſentires, & </s> <s xml:id="echoid-s5912" xml:space="preserve">ſimiliter <lb/>ageres in adoleſcente infirmo: </s> <s xml:id="echoid-s5913" xml:space="preserve">inter aqu{as} ill{as}, ponderis cadere diffe-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0318-02a" xlink:href="note-0318-02"/> renti{as}? </s> <s xml:id="echoid-s5914" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s5915" xml:space="preserve">Quis dubitat? </s> <s xml:id="echoid-s5916" xml:space="preserve">ME. </s> <s xml:id="echoid-s5917" xml:space="preserve">Expondere igitur aquarune <lb/>ad diuer ſitatem pulſuum in iuuene, ſene, ſano et infirmo perueniretur: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5918" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5919" xml:space="preserve">ita ad morbi ueriorem notitiam. </s> <s xml:id="echoid-s5920" xml:space="preserve">cum aliud pond{us} in una infirmita <lb/>te: </s> <s xml:id="echoid-s5921" xml:space="preserve">aliud in alia nece ſſario eueniret. </s> <s xml:id="echoid-s5922" xml:space="preserve">Vnde perfecti{us} fieret iudicium ex <lb/>experimentali pulſuum tali differentia & </s> <s xml:id="echoid-s5923" xml:space="preserve">pondere urinæ: </s> <s xml:id="echoid-s5924" xml:space="preserve">quàm tactu <pb o="265" file="0319" n="319" rhead="DIALOGVS."/> @enæ & </s> <s xml:id="echoid-s5925" xml:space="preserve">colore urinæ tantum. </s> <s xml:id="echoid-s5926" xml:space="preserve">PHI. </s> <s xml:id="echoid-s5927" xml:space="preserve">Optime ais. </s> <s xml:id="echoid-s5928" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5929" xml:space="preserve">Adhuc ſi <lb/>fpiritum ſeu anhelitum per infpir ationem & </s> <s xml:id="echoid-s5930" xml:space="preserve">expir ationem iam dict a <lb/>ponderum aquæ habitudine attingeret: </s> <s xml:id="echoid-s5931" xml:space="preserve">nonne adhuc præciſi{us} iudici-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0319-01a" xlink:href="note-0319-01"/> a<unsure/>m faceret? </s> <s xml:id="echoid-s5932" xml:space="preserve">PHIL. </s> <s xml:id="echoid-s5933" xml:space="preserve">Fateor certe. </s> <s xml:id="echoid-s5934" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s5935" xml:space="preserve">Si enim fluente aqua ex <lb/>c<unsure/>lepſydra centum numer aret expir ationes in puero, & </s> <s xml:id="echoid-s5936" xml:space="preserve">ſimiliter in ſe-<lb/>ne: </s> <s xml:id="echoid-s5937" xml:space="preserve">non est poßibile aqu{as} eiuſdem ponderis euenire. </s> <s xml:id="echoid-s5938" xml:space="preserve">Sic dico in alijs di <lb/>uerſis ætatib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s5939" xml:space="preserve">complexionib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5940" xml:space="preserve">Vnde quando medico conſtaret <lb/>pond{us} expir ationis ſani, aut pueri, aut adoleſcentis, & </s> <s xml:id="echoid-s5941" xml:space="preserve">ſimiliter ægro<unsure/> <lb/>tantis uaria infirmitate: </s> <s xml:id="echoid-s5942" xml:space="preserve">indubie tali experimento ad notitiam ſanitatis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s5943" xml:space="preserve">caſ{us} abip ſa, atq; </s> <s xml:id="echoid-s5944" xml:space="preserve">ad do ſim remediorum certi{us} perueniret. </s> <s xml:id="echoid-s5945" xml:space="preserve">PHI. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5946" xml:space="preserve">Immo etiam ad coniectur {as} periodi. </s> <s xml:id="echoid-s5947" xml:space="preserve">MEC. </s> <s xml:id="echoid-s5948" xml:space="preserve">Bene ais. </s> <s xml:id="echoid-s5949" xml:space="preserve">Sienimreperi-<lb/>retin ſano adole ſcente pond{us} ſenis & </s> <s xml:id="echoid-s5950" xml:space="preserve">decrepiti: </s> <s xml:id="echoid-s5951" xml:space="preserve">conijceret illum cer-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0319-02a" xlink:href="note-0319-02"/> ti{us} moriturum, & </s> <s xml:id="echoid-s5952" xml:space="preserve">tales faceret admirabiles coniectur {as}. </s> <s xml:id="echoid-s5953" xml:space="preserve">Adhuc ſi in <lb/>fi<unsure/>brib{us} per ſimilem modum paroxiſmos calidos & </s> <s xml:id="echoid-s5954" xml:space="preserve">frigidos, per pon-<lb/>derum aquæ differentiam annotaret: </s> <s xml:id="echoid-s5955" xml:space="preserve">nonne morbi efficaciam acreme-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0319-03a" xlink:href="note-0319-03"/> dij opportunitatem ueri{us} attingere poſſet? </s> <s xml:id="echoid-s5956" xml:space="preserve">PHI. </s> <s xml:id="echoid-s5957" xml:space="preserve">Indubie poſſet. </s> <s xml:id="echoid-s5958" xml:space="preserve">expe <lb/>riretur enim uictoriam uni{us} qualitatis ſuper aliam caloris ſuper fri-<lb/>g{us}, aut econuer ſo: </s> <s xml:id="echoid-s5959" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5960" xml:space="preserve">ſecundum repertam habitudinem medel{as} appli <lb/>caret. </s> <s xml:id="echoid-s5961" xml:space="preserve">MEC. </s> <s xml:id="echoid-s5962" xml:space="preserve">Adhuc dico in uarijs nationib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s5963" xml:space="preserve">regionib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s5964" xml:space="preserve">tem-<lb/>porib{us} iſta uariari in identitate ætatis. </s> <s xml:id="echoid-s5965" xml:space="preserve">unde uarietatem põderum ſe-<lb/>cundũ omnia deſignari: </s> <s xml:id="echoid-s5966" xml:space="preserve">quàmuis difficile, tamen utilißimũ eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s5967" xml:space="preserve">PHI. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5968" xml:space="preserve">Sic est ut ais. </s> <s xml:id="echoid-s5969" xml:space="preserve">ME. </s> <s xml:id="echoid-s5970" xml:space="preserve">Videtur autem quòd pond{us} omnium rerum conſi-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0319-04a" xlink:href="note-0319-04"/> derandum eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s5971" xml:space="preserve">utimedium diuer ſitatis ponderum rerum medij cli-<lb/>matis in diuerſis climatib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s5972" xml:space="preserve">ut ſi pond{us} hominis in comparatione ad <lb/>aliud animal conſider andum eſſet: </s> <s xml:id="echoid-s5973" xml:space="preserve">tunc homo est conſider and{us}, non <lb/>ut Septentrionem aut Meridiem, ubihincinde est exceſſ{us}, ſed poti{us} ut <lb/>clima medium inhabitans. </s> <s xml:id="echoid-s5974" xml:space="preserve">PHI. </s> <s xml:id="echoid-s5975" xml:space="preserve">Optime ais. </s> <s xml:id="echoid-s5976" xml:space="preserve">Veteres clima illud dia <lb/>rhodon appellarunt. </s> <s xml:id="echoid-s5977" xml:space="preserve">nam ab oriente ad occaſum per Rhodum inſulam <lb/>tendit. </s> <s xml:id="echoid-s5978" xml:space="preserve">Sed quæ ſo ſitoti{us} hominis pond{us} in compar atione ad aliud <lb/>aliquod animal quæreres: </s> <s xml:id="echoid-s5979" xml:space="preserve">quomodo procederes? </s> <s xml:id="echoid-s5980" xml:space="preserve">ME. </s> <s xml:id="echoid-s5981" xml:space="preserve">Hominem in li-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0319-05a" xlink:href="note-0319-05"/> bra ponerem. </s> <s xml:id="echoid-s5982" xml:space="preserve">cui ſimile pond{us} appenderem in alia parte. </s> <s xml:id="echoid-s5983" xml:space="preserve">deinde homi <lb/>nem in aquam mitterem: </s> <s xml:id="echoid-s5984" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5985" xml:space="preserve">iterum extra aquam ab alia parte æquale <lb/>appenderem, & </s> <s xml:id="echoid-s5986" xml:space="preserve">diuerſitatẽ ponderum annotarem. </s> <s xml:id="echoid-s5987" xml:space="preserve">faceremq̀; </s> <s xml:id="echoid-s5988" xml:space="preserve">id idem <pb o="266" file="0320" n="320" rhead="DE STATICIS EXPERIMENTIS"/> cum animali dato: </s> <s xml:id="echoid-s5989" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5990" xml:space="preserve">ex uaria diuer ſitate ponderum, quæſit um anno-<lb/>tarem. </s> <s xml:id="echoid-s5991" xml:space="preserve">Poſt hoc attenderem ad ponderum hominis & </s> <s xml:id="echoid-s5992" xml:space="preserve">animalis diuer-<lb/>ſitatem extra aquam: </s> <s xml:id="echoid-s5993" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s5994" xml:space="preserve">ſecundum hoc moder arer inuentum & </s> <s xml:id="echoid-s5995" xml:space="preserve">con-<lb/>ſcriberem. </s> <s xml:id="echoid-s5996" xml:space="preserve">PHI. </s> <s xml:id="echoid-s5997" xml:space="preserve">Hanc moder ationem non capio. </s> <s xml:id="echoid-s5998" xml:space="preserve">ME. </s> <s xml:id="echoid-s5999" xml:space="preserve">Oſtendam tibi <lb/>(inquit) & </s> <s xml:id="echoid-s6000" xml:space="preserve">accepto ligno leui, cui{us} pond{us} ut tria & </s> <s xml:id="echoid-s6001" xml:space="preserve">aquæ eiuſdem <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0320-01a" xlink:href="note-0320-01"/> magnitudinis ut quinque ipſum in du{as} diuiſit inæquales partes. </s> <s xml:id="echoid-s6002" xml:space="preserve">qua-<lb/>rum una habuit duplam magnitudinẽ: </s> <s xml:id="echoid-s6003" xml:space="preserve">alia ſimplam. </s> <s xml:id="echoid-s6004" xml:space="preserve">amb{as} in cuppam <lb/>altam poſuit: </s> <s xml:id="echoid-s6005" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6006" xml:space="preserve">cum fuſte tenuit ac aquam ſuper fudit. </s> <s xml:id="echoid-s6007" xml:space="preserve">et fuſte retracto <lb/>aſcenderunt ligna ad aquæ ſuperficiem, & </s> <s xml:id="echoid-s6008" xml:space="preserve">mai{us} lignum citi{us} quàm <lb/>min{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6009" xml:space="preserve">Ecce (aiebat) tu uides diuer ſitatem mot{us} in identitate pro-<lb/>portionis ex eo euenire: </s> <s xml:id="echoid-s6010" xml:space="preserve">quia in leuib{us} lignis, in maioriest pl{us} leuita-<lb/>tis. </s> <s xml:id="echoid-s6011" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6012" xml:space="preserve">Video. </s> <s xml:id="echoid-s6013" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6014" xml:space="preserve">placet multum. </s> <s xml:id="echoid-s6015" xml:space="preserve">MECHANI. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6016" xml:space="preserve">Sic dico moderationem fieri debere. </s> <s xml:id="echoid-s6017" xml:space="preserve">Si enim homo ob magnitudinem <lb/>ſuper animal pl{us} grauitatis haberet: </s> <s xml:id="echoid-s6018" xml:space="preserve">citi{us} in aquã quàm animal eiuſ-<lb/>dem proportionis deſcenderet. </s> <s xml:id="echoid-s6019" xml:space="preserve">quare tunc oporteret moder ationem <lb/>repertæ differentiæ duninuendo proportionabiliter fieri, ſecundum ex <lb/>ceſſum. </s> <s xml:id="echoid-s6020" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6021" xml:space="preserve">Intelligo nunc. </s> <s xml:id="echoid-s6022" xml:space="preserve">Sed dicito quomodo re-<lb/>ſiſtit aqua: </s> <s xml:id="echoid-s6023" xml:space="preserve">ne deſcendat lignum. </s> <s xml:id="echoid-s6024" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6025" xml:space="preserve">Vt maior gra-<lb/>uit{as} minori. </s> <s xml:id="echoid-s6026" xml:space="preserve">quare ſi lignum rotundum in ceram preſſeris & </s> <s xml:id="echoid-s6027" xml:space="preserve">extra-<lb/>xeris, locum aquaimplendo, & </s> <s xml:id="echoid-s6028" xml:space="preserve">hui{us} aquæ pond{us}, ſimiliter & </s> <s xml:id="echoid-s6029" xml:space="preserve">ligni <lb/>notaueris: </s> <s xml:id="echoid-s6030" xml:space="preserve">comperies ſipond{us} ligni excedit pond{us} aquæ: </s> <s xml:id="echoid-s6031" xml:space="preserve">lignum de-<lb/>ſcendere. </s> <s xml:id="echoid-s6032" xml:space="preserve">ſinon: </s> <s xml:id="echoid-s6033" xml:space="preserve">natare, et ſupra aquam partem proportionalem ligni <lb/>manere ſecundum exceſſum ponderis aquæ ſuper pond{us} ligni. </s> <s xml:id="echoid-s6034" xml:space="preserve">PHI. </s> <s xml:id="echoid-s6035" xml:space="preserve"><lb/>Cur dicis de rotundo ligno. </s> <s xml:id="echoid-s6036" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6037" xml:space="preserve">Si fuerit latæ figuræ: </s> <s xml:id="echoid-s6038" xml:space="preserve"><lb/>de aqua pl{us} occupabit, & </s> <s xml:id="echoid-s6039" xml:space="preserve">eleuati{us} natabit. </s> <s xml:id="echoid-s6040" xml:space="preserve">Hinc naues in aquis pau-<lb/>cæ profunditatis: </s> <s xml:id="echoid-s6041" xml:space="preserve">eſſe deberent latioris fundi. </s> <s xml:id="echoid-s6042" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6043" xml:space="preserve"><lb/>Continuaincœptum: </s> <s xml:id="echoid-s6044" xml:space="preserve">an aliter ponder a animalium attingi poßint? </s> <s xml:id="echoid-s6045" xml:space="preserve">ME <lb/>Poſſent puto. </s> <s xml:id="echoid-s6046" xml:space="preserve">Nam ſi tinam uſ ad ſummum aqua impleres, ipſam{qúe} <lb/>in alia locares. </s> <s xml:id="echoid-s6047" xml:space="preserve">deinde hominis pond{us} extr a aquam caperes, poſt hoc, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0320-02a" xlink:href="note-0320-02"/> ipſum in tinam illam de ſcendere faceres: </s> <s xml:id="echoid-s6048" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6049" xml:space="preserve">aquam quæ efflueret colli <lb/>geres & </s> <s xml:id="echoid-s6050" xml:space="preserve">ponderares, & </s> <s xml:id="echoid-s6051" xml:space="preserve">pariformiter in alio aut homine, aut animali, <lb/>aut alia re quacunq; </s> <s xml:id="echoid-s6052" xml:space="preserve">procedendo: </s> <s xml:id="echoid-s6053" xml:space="preserve">ex diuerſit ate ponderum, ſubtili ra-<lb/>tione quæſitum attingeres. </s> <s xml:id="echoid-s6054" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6055" xml:space="preserve">Subtiliter mulium <pb file="0321" n="321" rhead="DIALOGVS."/> aliquando equidem audiui, hoc ingenio metallorum differentiam reper <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0321-01a" xlink:href="note-0321-01"/> tam: </s> <s xml:id="echoid-s6056" xml:space="preserve">at nonnullos anuotaſſe quantum fuſio unciæ ceræ colligit auri, <lb/>argenti, cupri, & </s> <s xml:id="echoid-s6057" xml:space="preserve">ita de omnib{us} metallis. </s> <s xml:id="echoid-s6058" xml:space="preserve">ME CHANICVS Lau-<lb/>dand{us} est ille: </s> <s xml:id="echoid-s6059" xml:space="preserve">qui per fuſionem magnitudinem intelligit. </s> <s xml:id="echoid-s6060" xml:space="preserve">Vidit enim ſi <lb/>aurum, tantum loci occuparet, quantũ uncia ceræ: </s> <s xml:id="echoid-s6061" xml:space="preserve">quod tunc ei{us} pon-<lb/>d{us} tantum eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s6062" xml:space="preserve">Ita de alijs metallis. </s> <s xml:id="echoid-s6063" xml:space="preserve">Nam certißimum est aliud eſſe <lb/>pond{us} auri, aliud argenti, & </s> <s xml:id="echoid-s6064" xml:space="preserve">cæterorum in æqualitate magnitudinis: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6065" xml:space="preserve">et aliud cuiuslibet pond{us} in aëre, aliud in aqua, aliud in oleo, aut in alio <lb/>liquore. </s> <s xml:id="echoid-s6066" xml:space="preserve">Vnde ſi quis ponder a illa omnia ſignata teneret: </s> <s xml:id="echoid-s6067" xml:space="preserve">ille profecto <lb/>ſciret quantum unum metallum est graui{us} altero in aẽre, & </s> <s xml:id="echoid-s6068" xml:space="preserve">quantum <lb/>in aqua. </s> <s xml:id="echoid-s6069" xml:space="preserve">Hinc data quacun maſſa: </s> <s xml:id="echoid-s6070" xml:space="preserve">per ponderum ei{us} diuer ſitatem in <lb/>aëre, & </s> <s xml:id="echoid-s6071" xml:space="preserve">aqua, ſciri poſſet cui{us} metalli maſſa eſſet & </s> <s xml:id="echoid-s6072" xml:space="preserve">cui{us} mixturæ. </s> <s xml:id="echoid-s6073" xml:space="preserve"><lb/>Et ſicut dictũ est de aëre & </s> <s xml:id="echoid-s6074" xml:space="preserve">aqua, ita etiam de oleo dici poſſet, aut alio <lb/>quocun liquore in quo experiẽtia facta fuiſſet. </s> <s xml:id="echoid-s6075" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS <lb/>Sic abſ maſſæ fuſione & </s> <s xml:id="echoid-s6076" xml:space="preserve">metallorum ſeparatione mixtura attingere <lb/>tur: </s> <s xml:id="echoid-s6077" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6078" xml:space="preserve">ingenium iſtud in monetis utile eſſet, ad ſciendum quantum cu-<lb/>priimmixtum ſi auro, aut argento. </s> <s xml:id="echoid-s6079" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6080" xml:space="preserve">Recte ais. </s> <s xml:id="echoid-s6081" xml:space="preserve"><lb/>Valeret enim plurimum ad Sophiſtica chalcimica opera cognoſcenda: </s> <s xml:id="echoid-s6082" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0321-02a" xlink:href="note-0321-02"/> quantum à ueritate deficerent. </s> <s xml:id="echoid-s6083" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6084" xml:space="preserve">Siquis igitur li-<lb/>brum ponderum conſcribere proponeret: </s> <s xml:id="echoid-s6085" xml:space="preserve">illum etiam uarietatẽ metalli <lb/>cuiuslibet annotare oporteret, ut uidetur. </s> <s xml:id="echoid-s6086" xml:space="preserve">nam alteri{us} ponderis est au <lb/>rum ungaricum, alteri{us} aurum obrizon. </s> <s xml:id="echoid-s6087" xml:space="preserve">Ita de ſingulis metallis ME. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6088" xml:space="preserve">Ex præmißis conſtat: </s> <s xml:id="echoid-s6089" xml:space="preserve">uti in fontib{us}, ita & </s> <s xml:id="echoid-s6090" xml:space="preserve">miner is diuer ſit atem pon-<lb/>deris reperiri. </s> <s xml:id="echoid-s6091" xml:space="preserve">Aurum tamen ubicun reperiatur: </s> <s xml:id="echoid-s6092" xml:space="preserve">ſemper est pondero <lb/>ſi{us} quàm aliud metallum. </s> <s xml:id="echoid-s6093" xml:space="preserve">Vnde ſpecies illa auriintra quandam ponde <lb/>ris latitudinem uariari reperitur. </s> <s xml:id="echoid-s6094" xml:space="preserve">Ita de reliquis. </s> <s xml:id="echoid-s6095" xml:space="preserve">PHILOSOPH. </s> <s xml:id="echoid-s6096" xml:space="preserve"><lb/>An ex habitudine ponderum metallorum: </s> <s xml:id="echoid-s6097" xml:space="preserve">ualorum uenari poßit habitu <lb/>do? </s> <s xml:id="echoid-s6098" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6099" xml:space="preserve">plumbum est auro ſimili{us} in pondere, ſed in <lb/>perfectione nequaquàm. </s> <s xml:id="echoid-s6100" xml:space="preserve">Vnde non ad unum pond{us} tantum attenden-<lb/>dum cenſeo: </s> <s xml:id="echoid-s6101" xml:space="preserve">ſed ad ſingula pondera. </s> <s xml:id="echoid-s6102" xml:space="preserve">Nam ad põdera ignis fuſionis tam <lb/>auri quàm plumbi ſi quis attendit: </s> <s xml:id="echoid-s6103" xml:space="preserve">min{us} reperit plumbum ad aurum ac <lb/>cedere quàm aliud metallum. </s> <s xml:id="echoid-s6104" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6105" xml:space="preserve">ſi quis ad ponderaignis in ferri fuſio-<lb/>ne attendit: </s> <s xml:id="echoid-s6106" xml:space="preserve">ei occurrit ferrum pl{us} accedere ad aurum quàm aliud me- <pb file="0322" n="322" rhead="DE STATICIS EXPERIMENTIS"/> tallum, licet quo ad pond{us} grauitatis min{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6107" xml:space="preserve">Vnde omnia ponder æ at-<lb/>tendi debent, non grauit {as} tantum: </s> <s xml:id="echoid-s6108" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6109" xml:space="preserve">tunc comperim{us} argentum au-<lb/>ro propinqui{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6110" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6111" xml:space="preserve">Vitruui{us} ait de pondere natu <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0322-01a" xlink:href="note-0322-01"/> ræ auri: </s> <s xml:id="echoid-s6112" xml:space="preserve">quod ſolum in argento uiuo ſubmergitur, quantumcun etiam <lb/>paruæ grauitatis fuerit, alijs metallis ſupranatantib{us} quantumcun <lb/>magnæ molis exiſtant. </s> <s xml:id="echoid-s6113" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6114" xml:space="preserve">Argentum uiuum cum <lb/>omnib{us} metallis coniungibile est propter commune quod est in ipſo et <lb/>illis: </s> <s xml:id="echoid-s6115" xml:space="preserve">ſed magis amoroſè auro adhæret, ſicut minime perfectum, ſuæ pro <lb/>priæ naturæ perfectißimæ. </s> <s xml:id="echoid-s6116" xml:space="preserve">hinc qui chalcimicis uacant, argentũ uiuum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0322-02a" xlink:href="note-0322-02"/> in igne domare ſtudẽt: </s> <s xml:id="echoid-s6117" xml:space="preserve">quouſ non ſolum non fugiat ab igne, ſed omniæ <lb/>metalla quib{us} iungitur ſecum fixa teneat. </s> <s xml:id="echoid-s6118" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6119" xml:space="preserve">non ſolum hoc: </s> <s xml:id="echoid-s6120" xml:space="preserve">ſed & </s> <s xml:id="echoid-s6121" xml:space="preserve">in <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0322-03a" xlink:href="note-0322-03"/> pond{us} auri ſtringat, remanente fluxibili et malle abili humidit ate, at <lb/>ting at colore fixo & </s> <s xml:id="echoid-s6122" xml:space="preserve">permanẽte. </s> <s xml:id="echoid-s6123" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6124" xml:space="preserve">Put{as} eos poſ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0322-04a" xlink:href="note-0322-04"/> ſeefficere quod proponunt? </s> <s xml:id="echoid-s6125" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6126" xml:space="preserve">Præciſio manet inat <lb/>tingibilis: </s> <s xml:id="echoid-s6127" xml:space="preserve">ſed quantum profecerint ſtatera oſtendit, ſine qua nihil certi <lb/>efficere potuerunt. </s> <s xml:id="echoid-s6128" xml:space="preserve">iudicio enim ignis & </s> <s xml:id="echoid-s6129" xml:space="preserve">ſtateræ: </s> <s xml:id="echoid-s6130" xml:space="preserve">hui{us} rei inquiſitio <lb/>permittitur. </s> <s xml:id="echoid-s6131" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6132" xml:space="preserve">Poſſent ſimiliter lapides omnes <lb/>precioſi ponder ari? </s> <s xml:id="echoid-s6133" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6134" xml:space="preserve">Non dubium uno ingenio om <lb/>nia fieripoſſe. </s> <s xml:id="echoid-s6135" xml:space="preserve">nam aliud est pond{us} diamãtis in ordine ad æ qualem ma-<lb/>gnitudinem plumbi, & </s> <s xml:id="echoid-s6136" xml:space="preserve">aliud ſaphiri ſimiliter in ordine ad æqualitatem <lb/>magnitudinis plumbi, & </s> <s xml:id="echoid-s6137" xml:space="preserve">ex diuerſitate ſcitur habitudo plumbi ponde-<lb/>rum utriuſ & </s> <s xml:id="echoid-s6138" xml:space="preserve">ita de omnib{us} lapidib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6139" xml:space="preserve">Vnde perutile eſſet ponder a <lb/>iſta uia ſtatici experimenti conſcripta haberi cum ſuis originum diffe-<lb/>rentijs, ut ſi quæ ſophiſticationes in beryllo aut cryſtallo color ato fie-<lb/>rent: </s> <s xml:id="echoid-s6140" xml:space="preserve">depræhendi poſſent. </s> <s xml:id="echoid-s6141" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6142" xml:space="preserve">Etiam cum aliud ſit <lb/>pond{us} lapidis in aẽre, aliud in aqua, aliud in oleo: </s> <s xml:id="echoid-s6143" xml:space="preserve">pulchrum eſſet iſtas <lb/>diuer ſit ates haberi, ut ſine habitudine ad plumbum, uel aliud tertium, <lb/>differentia ponderum ſciretur. </s> <s xml:id="echoid-s6144" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6145" xml:space="preserve">Optime dicis. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6146" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6147" xml:space="preserve">Dicito: </s> <s xml:id="echoid-s6148" xml:space="preserve">ſi tibi occurrit uirtutes lapidum, aliquo <lb/>ingenio ponder aripoſſe? </s> <s xml:id="echoid-s6149" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6150" xml:space="preserve">Puto quod uirtus ma-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0322-05a" xlink:href="note-0322-05"/> gnetis ponder aretur: </s> <s xml:id="echoid-s6151" xml:space="preserve">ſi poſito in libra ferro in una parte, & </s> <s xml:id="echoid-s6152" xml:space="preserve">magnete <lb/>in alia uſ ad æquilibrium, deinde ſi amoto magnete, tanti põderis alio <lb/>graui in locum poſito, magnes ſupr a ferrum teneretur, ita quod ferrum <pb file="0323" n="323" rhead="DIALOGVS."/> in bilance eo ſurſum ad magnetem moueretur, quo moto extra æquali-<lb/>tatem in alia parte pond{us} aggrauaretur, quouſ ferrum ad æqualita-<lb/>tem rediret, magnete immoto remanente: </s> <s xml:id="echoid-s6153" xml:space="preserve">puto quod per hoc pond{us} re <lb/>trahens, uirt{us} magnet is proportionabiliter ponder at a dicipoſſet. </s> <s xml:id="echoid-s6154" xml:space="preserve">Si-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0323-01a" xlink:href="note-0323-01"/> militer etiam uirt{us} Diamantis uenaretur ex hoc: </s> <s xml:id="echoid-s6155" xml:space="preserve">quod magnetem pro <lb/>hibere dicitur ne ferrum attr ahat. </s> <s xml:id="echoid-s6156" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6157" xml:space="preserve">aliæ aliorum lapidum uirtutes <lb/>ſuo modo, at etiam ex diuerſitate magnitudinis corporis, cum in ma-<lb/>ioricorpore ſit maior uirt{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6158" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6159" xml:space="preserve">Nonne etiam ex-<lb/>periri poſſet artifex: </s> <s xml:id="echoid-s6160" xml:space="preserve">quantum argenti uiui & </s> <s xml:id="echoid-s6161" xml:space="preserve">quantum ſulphuris con-<lb/>tineat quodlibet metallum, & </s> <s xml:id="echoid-s6162" xml:space="preserve">ſimiliter lapides? </s> <s xml:id="echoid-s6163" xml:space="preserve">MECHANICVS. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6164" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0323-02a" xlink:href="note-0323-02"/> Poſſet certe ex concordantia & </s> <s xml:id="echoid-s6165" xml:space="preserve">differentia ponderum omnia talia pro <lb/>pinquè inueſtigare. </s> <s xml:id="echoid-s6166" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6167" xml:space="preserve">ſimiliter elementa argentiuiui ex diuerſitate <lb/>ponderis ſui, in aẽre, in aqua, & </s> <s xml:id="echoid-s6168" xml:space="preserve">in oleo compar ata ad aquam & </s> <s xml:id="echoid-s6169" xml:space="preserve">ole-<lb/>um, & </s> <s xml:id="echoid-s6170" xml:space="preserve">cineres eiuſdem magnitudinis ponderatos. </s> <s xml:id="echoid-s6171" xml:space="preserve">ſic & </s> <s xml:id="echoid-s6172" xml:space="preserve">de ſulphure. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6173" xml:space="preserve">ita & </s> <s xml:id="echoid-s6174" xml:space="preserve">per hoc ad omnium metallorum & </s> <s xml:id="echoid-s6175" xml:space="preserve">lapidum elementa, & </s> <s xml:id="echoid-s6176" xml:space="preserve">pon-<lb/>dus elementorum coniectur a ueriori pertingere poſſet. </s> <s xml:id="echoid-s6177" xml:space="preserve">PHILOSO <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0323-03a" xlink:href="note-0323-03"/> Pulchra ſunt hæc. </s> <s xml:id="echoid-s6178" xml:space="preserve">nonne, & </s> <s xml:id="echoid-s6179" xml:space="preserve">it a in hærbis, & </s> <s xml:id="echoid-s6180" xml:space="preserve">lignis, & </s> <s xml:id="echoid-s6181" xml:space="preserve">carnib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6182" xml:space="preserve"><lb/>animalib{us}, et humorib{us}? </s> <s xml:id="echoid-s6183" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6184" xml:space="preserve">In omnib{us} puto. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6185" xml:space="preserve">Nam ponderato ligno & </s> <s xml:id="echoid-s6186" xml:space="preserve">illo exuſto: </s> <s xml:id="echoid-s6187" xml:space="preserve">cinerib{us} ponder atis ſcitur quan <lb/>tum aquæ fuit in ligno. </s> <s xml:id="echoid-s6188" xml:space="preserve">ſolum enim aqua & </s> <s xml:id="echoid-s6189" xml:space="preserve">terra pond{us} graue habẽt. </s> <s xml:id="echoid-s6190" xml:space="preserve"><lb/>Scitur ſimiliter ex diuerſit ate pöderis lignim aëre, aqua, ac oleo: </s> <s xml:id="echoid-s6191" xml:space="preserve">quan <lb/>to aqua illa quæ in ligno est grauior aut leuior est aqua fontis pura & </s> <s xml:id="echoid-s6192" xml:space="preserve"><lb/>ſic quantum aẽris ita de diuer ſitate ponderum cinerum: </s> <s xml:id="echoid-s6193" xml:space="preserve">quantum ignis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6194" xml:space="preserve">uenantur ſic element a ueriori coniectura: </s> <s xml:id="echoid-s6195" xml:space="preserve">licet præciſio ſit ſemper <lb/>inattingibilis. </s> <s xml:id="echoid-s6196" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6197" xml:space="preserve">uti de ligno dictum est: </s> <s xml:id="echoid-s6198" xml:space="preserve">ita de hærbis, carnib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6199" xml:space="preserve"><lb/>alijs. </s> <s xml:id="echoid-s6200" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6201" xml:space="preserve">Nullum purum dabile dicitur elemẽtum: </s> <s xml:id="echoid-s6202" xml:space="preserve"><lb/>quomodo hoc experimur per ſtateram? </s> <s xml:id="echoid-s6203" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6204" xml:space="preserve">Siquis <lb/>poſitis centum libris terræ in poto teſtaceo colligeret ſucceßiue ex hær <lb/>his aut ſeminib{us} in terram iactis pri{us} ponder atis, centum libr {as}, & </s> <s xml:id="echoid-s6205" xml:space="preserve"><lb/>iterum terram ponderaret: </s> <s xml:id="echoid-s6206" xml:space="preserve">in pauco ipſam in pondere reperiret dimi-<lb/>@utam. </s> <s xml:id="echoid-s6207" xml:space="preserve">ex quo haberet: </s> <s xml:id="echoid-s6208" xml:space="preserve">collect {as} hærb{as} põd{us} ex aqua poti{us} habere. </s> <s xml:id="echoid-s6209" xml:space="preserve"><lb/>@quæ igitur in terra ingroſſatæ terreſtreit atem attr axerũt: </s> <s xml:id="echoid-s6210" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6211" xml:space="preserve">operan <lb/><gap/>e in ſole hærbã ſunt condenſatæ. </s> <s xml:id="echoid-s6212" xml:space="preserve">ſihærbæ illæ incinerentur: </s> <s xml:id="echoid-s6213" xml:space="preserve">nonne per <pb file="0324" n="324" rhead="DE STATICIS EXPERIMENTIS"/> coniectur am ex ponderũ omnium diuer ſitate attingeres quantum ter-<lb/>ræpl{us} cẽtum libris reperires: </s> <s xml:id="echoid-s6214" xml:space="preserve">et illud aquam attuliſſe manifeſtum est? <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6215" xml:space="preserve">conuertuntur enim elementa unum in aliud per partes: </s> <s xml:id="echoid-s6216" xml:space="preserve">uti experimur <lb/>uitro in niue poſito, aërem in uitro in aquam condenſari, quam in uitro <lb/>fluidam reperim{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6217" xml:space="preserve">ſic experimur certam aquam in lapides uerti: </s> <s xml:id="echoid-s6218" xml:space="preserve">uti <lb/>aquam in glaciem. </s> <s xml:id="echoid-s6219" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6220" xml:space="preserve">uirtutem indur atiuam ac lapidific atiuam cert is <lb/>fontibus ineſſe: </s> <s xml:id="echoid-s6221" xml:space="preserve">qui impoſita indur ãt in lapidem. </s> <s xml:id="echoid-s6222" xml:space="preserve">It a etiam fertur aquam <lb/>quandamin Vngaria reperiri: </s> <s xml:id="echoid-s6223" xml:space="preserve">quæ ob uirtutem uitrioli quæ in ea est, <lb/>uertit ferrum in cuprum. </s> <s xml:id="echoid-s6224" xml:space="preserve">ex talib{us} enim uirtutib{us}: </s> <s xml:id="echoid-s6225" xml:space="preserve">conſtat aqu{as} non <lb/>eſſe pure elementares, ſed elementat{as}. </s> <s xml:id="echoid-s6226" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6227" xml:space="preserve">delect abile multum eſſet om <lb/>nium talium aquarum uariarum uirtutum habere pondera. </s> <s xml:id="echoid-s6228" xml:space="preserve">ut ex diuer <lb/>ſitate ponderum in aëre & </s> <s xml:id="echoid-s6229" xml:space="preserve">oleo, ad coniectur {as} uirtutum appropin-<lb/>quarem{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6230" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6231" xml:space="preserve">Sic de terra? </s> <s xml:id="echoid-s6232" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6233" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0324-01a" xlink:href="note-0324-01"/> Immo & </s> <s xml:id="echoid-s6234" xml:space="preserve">de terra. </s> <s xml:id="echoid-s6235" xml:space="preserve">quoniam una est fer ax, alia ſterilis. </s> <s xml:id="echoid-s6236" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6237" xml:space="preserve">in una repe-<lb/>riuntur lapides & </s> <s xml:id="echoid-s6238" xml:space="preserve">mineræ, quæ non reperiuntur in alia. </s> <s xml:id="echoid-s6239" xml:space="preserve">Terrarum igi <lb/>tur diuerſarum pondera uaria in aqua, aëre, & </s> <s xml:id="echoid-s6240" xml:space="preserve">oleo ſcire multum uti-<lb/>le eſſet ad ſecreta naturæ perquirenda, ita ut ex uinorum, ceræ, oleorũ, <lb/>gummarum, aluminum, ſquillarum, porrorum, alliorum & </s> <s xml:id="echoid-s6241" xml:space="preserve">omnium ta <lb/>lium, põderum uarietate, uirtutes quæ uariæ illis inſunt aliquaten{us} ue <lb/>nari poſſe arbitr or. </s> <s xml:id="echoid-s6242" xml:space="preserve">Et toti{us} terræ pond{us}, coniectura aſſequi poſſe-<lb/>m{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6243" xml:space="preserve">Nam circunferentia agnoſcitur & </s> <s xml:id="echoid-s6244" xml:space="preserve">diameter. </s> <s xml:id="echoid-s6245" xml:space="preserve">ex quo haberi poteſt <lb/>capacit{as} continentia{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s6246" xml:space="preserve">in numero milliariorum. </s> <s xml:id="echoid-s6247" xml:space="preserve">igitur numer ato uno <lb/>digito ſolido terræ, facile deduci poteſt toti{us} capacitat is põd{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6248" xml:space="preserve">PHI. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6249" xml:space="preserve">In maximo uolumine iſta uix conſcriberentur. </s> <s xml:id="echoid-s6250" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6251" xml:space="preserve"><lb/>Experiment alis ſcientia, lat{as} depoſcit ſcriptur {as}. </s> <s xml:id="echoid-s6252" xml:space="preserve">quanto enim plures <lb/>fuerint, tanto facili{us} de experimentis ad artem quæ ex ipſis elicitur <lb/>poſſet deueniri. </s> <s xml:id="echoid-s6253" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6254" xml:space="preserve">Forte ad aëris pond{us}, etiam <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0324-02a" xlink:href="note-0324-02"/> aliquando per conie ctur {as} ſubtiles aſcenderetur? </s> <s xml:id="echoid-s6255" xml:space="preserve">MECHANICVS. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6256" xml:space="preserve">Si quis in libra magna, parte una appenderet multam lanam et ſiccam <lb/>at adunatam, & </s> <s xml:id="echoid-s6257" xml:space="preserve">alia parte lapides uſque ad æquilibrium in loco & </s> <s xml:id="echoid-s6258" xml:space="preserve"><lb/>aëre temperato, experiretur aëre ad humiditatem declinante pond{us} <lb/>lanæ creſcere, & </s> <s xml:id="echoid-s6259" xml:space="preserve">aëre ad ſiccitatem tendente decreſcere. </s> <s xml:id="echoid-s6260" xml:space="preserve">unde hic tali <lb/>differentia aërem ponderaret, at ueriſimiles cõie ctur {as} de temporũ <pb file="0325" n="325" rhead="DIALOGVS."/> <gap/>ut atione faccret. </s> <s xml:id="echoid-s6261" xml:space="preserve">Sic ſi quis ſolis uigorem uarium attingere cuperét, <lb/>in uarijs climatib{us}: </s> <s xml:id="echoid-s6262" xml:space="preserve">hic ſi de fertiliorib{us} agris tam uni{us} quàm alteri-<lb/>{us} climatis mille grana aut tritici, aut ordei, ponder aret, ex diuerſitate <lb/>ponderum experiretur uarium ſolis uigorem. </s> <s xml:id="echoid-s6263" xml:space="preserve">numero enim at agro <lb/>æque fertili exiſtente: </s> <s xml:id="echoid-s6264" xml:space="preserve">quoad locum quemlibet, differentia nõ niſi ex ſo <lb/>le eſſe poterit. </s> <s xml:id="echoid-s6265" xml:space="preserve">Sic etiam differentiam uenaripoſſes uigoris ſolis in loco <lb/>montium & </s> <s xml:id="echoid-s6266" xml:space="preserve">uallium in eadem linea ort{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6267" xml:space="preserve">occaſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6268" xml:space="preserve">PHILOSO. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6269" xml:space="preserve">Nonne ſi quis ex alta turrilapidem cadere ſineret fluente ex ſtricto fo-<lb/>ramine aqua in peluim, aquam interim effluxam ponder ando, & </s> <s xml:id="echoid-s6270" xml:space="preserve">ſimi-<lb/>liter ligno æqualis magnitudinis cadenteidem fecerit: </s> <s xml:id="echoid-s6271" xml:space="preserve">ex diuerſitate <lb/>ponderum aquæ ligni et lapidis, poſſet ad aëris pond{us} deuenire? </s> <s xml:id="echoid-s6272" xml:space="preserve">ME. </s> <s xml:id="echoid-s6273" xml:space="preserve"><lb/>Siquis in diuerſis æqualib{us} turrib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6274" xml:space="preserve">diuer ſis temporib{us} hoc face-<lb/>ret, poſſet tandem ad coniecturam pertingere. </s> <s xml:id="echoid-s6275" xml:space="preserve">citi{us} tamen ad aẽris <lb/>pond{us} pertingeret per figur arum uarietatem in æqualitate grauita-<lb/>tis: </s> <s xml:id="echoid-s6276" xml:space="preserve">ut ſi libram plumbi in figura ſpherica de turricadere ſinerẽ, aquã <lb/>ex clepſydra colligendo, et deinde libram ſimilis plumbi in figur a lata <lb/>emitterem ſimiliter aquam colligendo, ex diuerſitate ponderum aqua-<lb/>rum põd{us} aëris attingeretur. </s> <s xml:id="echoid-s6277" xml:space="preserve">experimur enim aues extenſis alis fixi-<lb/>{us} manere. </s> <s xml:id="echoid-s6278" xml:space="preserve">quia pl{us} de aẽre occupant. </s> <s xml:id="echoid-s6279" xml:space="preserve">ſicut & </s> <s xml:id="echoid-s6280" xml:space="preserve">in aqua citi{us} deſcendit <lb/>graue compactum in ſpheram, quàm in quadrum extenſum. </s> <s xml:id="echoid-s6281" xml:space="preserve">Et forte <lb/>adhuc uidetur facili{us} poſſe ponder ari aër. </s> <s xml:id="echoid-s6282" xml:space="preserve">ut ſi implerentur æquales <lb/>folles æqualiter in diuer ſis temporib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6283" xml:space="preserve">locis. </s> <s xml:id="echoid-s6284" xml:space="preserve">ex motu enim illorum <lb/>æqualium follium per æquam altitudinem ſtillata aqua per clepſydram <lb/>tempore mot{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6285" xml:space="preserve">ea ponderata, ex proportione ponderis aquæ ad <lb/>aquam uariorum locorum aut temporũ, id agnoſcipoſſet facile. </s> <s xml:id="echoid-s6286" xml:space="preserve">ſecun-<lb/>dum enim proportionem exceſſ{us} ponderoſioris aquæ eſſet exceſſ{us} le <lb/>uitatis aëris illi{us} follis ſuper aëris aquæ min{us} põder antis leuit atem. </s> <s xml:id="echoid-s6287" xml:space="preserve"><lb/>immo ponderata clepſydra, inuento{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s6288" xml:space="preserve">pondere ei{us} uni{us} libræ, quæ <lb/>aëre plena obturato cera ſuperiore for amine in fundo aquæ ſit detẽta: </s> <s xml:id="echoid-s6289" xml:space="preserve"><lb/>ſipond{us} libræ præciſe, ſuperpoſitum, clepſydram in fundo detinet, <lb/>præciſe aër clauſ{us} bilibralis est leuitatis. </s> <s xml:id="echoid-s6290" xml:space="preserve">ſic potes ſcire aëris ad aë-<lb/>rem in diuerſis locis, temporib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6291" xml:space="preserve">regionib{us}, ſatis propinque leui-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0325-01a" xlink:href="note-0325-01"/> tatum proportionem. </s> <s xml:id="echoid-s6292" xml:space="preserve">Potes & </s> <s xml:id="echoid-s6293" xml:space="preserve">per follem ſimiliingenio fumum aut <pb file="0326" n="326" rhead="DE STATICIS EXPERIMENTIS"/> @entum ponderare. </s> <s xml:id="echoid-s6294" xml:space="preserve">ſirepletum aëre ſollem, in fumo, claudende <lb/>aërem expir {as}, aperiendo fum{us} follem implebit: </s> <s xml:id="echoid-s6295" xml:space="preserve">quem ut aërem ponde <lb/>rare poteris, & </s> <s xml:id="echoid-s6296" xml:space="preserve">periculum facere uter fum{us} an aër leuior, & </s> <s xml:id="echoid-s6297" xml:space="preserve">quanto <lb/>leuior & </s> <s xml:id="echoid-s6298" xml:space="preserve">it a de uëto. </s> <s xml:id="echoid-s6299" xml:space="preserve">Poſſes & </s> <s xml:id="echoid-s6300" xml:space="preserve">ex motu fumi ſtillatis aqueis clepſydr-<lb/>guttis & </s> <s xml:id="echoid-s6301" xml:space="preserve">motuignis ſurſum ſtillatis itidem aquæ clepſydræ gratis leui <lb/>tatemignis ſuper fumum & </s> <s xml:id="echoid-s6302" xml:space="preserve">aërem coniectare. </s> <s xml:id="echoid-s6303" xml:space="preserve">Et quæ dicim{us} de clep <lb/>ſydris aquatilib{us}: </s> <s xml:id="echoid-s6304" xml:space="preserve">forte meli{us} tentari poſſent per clepſydr{as} arena-<lb/>les fact{as} ex uitro aut fictili terra, uno foraminis meatu in ſummitate, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6305" xml:space="preserve">uno anguſto in uaſculi fundo, qui clauderetur cera aut digito uſ <lb/>ad momentum quo ponderũ pericula eſſent facienda. </s> <s xml:id="echoid-s6306" xml:space="preserve">Tunc aperiendo <lb/>anguſtum fundi meatum, & </s> <s xml:id="echoid-s6307" xml:space="preserve">fluentem arenam tempore mot{us} leuium <lb/>aut grauium in peluim recipiendo, ſiarena ut aqua ponder aretur, ex <lb/>pondere arenæ. </s> <s xml:id="echoid-s6308" xml:space="preserve">ad arenam, rerum pondera ſatis propinqua coniectu-<lb/>ra cognoſcerentur. </s> <s xml:id="echoid-s6309" xml:space="preserve">Et ſicut ſuperiorib{us} ingenijs per diuer ſitatem fi-<lb/>guratum, aëris põd{us} poſſet coniectari: </s> <s xml:id="echoid-s6310" xml:space="preserve">ita & </s> <s xml:id="echoid-s6311" xml:space="preserve">aquæ uenaripoſſet, at <lb/>econuerſo figur arum uaria capacit{as}. </s> <s xml:id="echoid-s6312" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6313" xml:space="preserve">Audiui quodam in-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0326-01a" xlink:href="note-0326-01"/> ſtrumcnto uoluiſſe nŏnullos maris profunditatem uenari. </s> <s xml:id="echoid-s6314" xml:space="preserve">MECHA. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6315" xml:space="preserve">Cum plumbo fieret formato adinſtar lunæ octo dierum: </s> <s xml:id="echoid-s6316" xml:space="preserve">ita tamẽ quòd <lb/>cornu unum ſit ponderoſi{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6317" xml:space="preserve">aliud leui{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6318" xml:space="preserve">in leuiori pomum aut <lb/>aliud leue tali inſtrumento appendatur, quòd plumbo in fundũ pomum <lb/>trabente, & </s> <s xml:id="echoid-s6319" xml:space="preserve">primo cumponderoſioriparte terram tangente, & </s> <s xml:id="echoid-s6320" xml:space="preserve">ſe ſic <lb/>ſucceßiue inclinante: </s> <s xml:id="echoid-s6321" xml:space="preserve">pomum de cornu liberatum ſurſum reuertatur, <lb/>habita ſcientia per ſimile plumbum & </s> <s xml:id="echoid-s6322" xml:space="preserve">pomum in alia aqua notæ pro-<lb/>funditatis. </s> <s xml:id="echoid-s6323" xml:space="preserve">nam ex diuerſitate ponderum aquæ ex clepſydra à tempore <lb/>proiectionis plumbi & </s> <s xml:id="echoid-s6324" xml:space="preserve">reuerſionis pomi in diuer ſis aquis ſcitur quæ-<lb/>ſitum. </s> <s xml:id="echoid-s6325" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6326" xml:space="preserve">Credo tali & </s> <s xml:id="echoid-s6327" xml:space="preserve">alijs modis profunditatem aquarum in <lb/>ueſtigari pcſſe. </s> <s xml:id="echoid-s6328" xml:space="preserve">Sed dicito: </s> <s xml:id="echoid-s6329" xml:space="preserve">nõne etiam uelocit{as} mot{us} nauis conijci ſic <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0326-02a" xlink:href="note-0326-02"/> poterit? </s> <s xml:id="echoid-s6330" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6331" xml:space="preserve">Vt, quo pacto? </s> <s xml:id="echoid-s6332" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6333" xml:space="preserve">Scilicet per proiectio-<lb/>nem pomiin aquam ex prora, & </s> <s xml:id="echoid-s6334" xml:space="preserve">fluxum aquæ ex clepſydra quouſque <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0326-03a" xlink:href="note-0326-03"/> pomum ad puppim peruenerit, at comparatione põderum aquæ uno <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6335" xml:space="preserve">alio tempore. </s> <s xml:id="echoid-s6336" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6337" xml:space="preserve">Immoillo, aut alio modo ſcilicet per teli <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0326-04a" xlink:href="note-0326-04"/> balliſtæ uibrationem, & </s> <s xml:id="echoid-s6338" xml:space="preserve">acceſſum nauis ad ſagittam citi{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6339" xml:space="preserve">tardi{us} <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0326-05a" xlink:href="note-0326-05"/> cum aqua clepſydræ, PHILO, Scientia uiriũ arcuum & </s> <s xml:id="echoid-s6340" xml:space="preserve">balliſtarum <pb file="0327" n="327" rhead="DIALOGVS."/> @idetur proportionaliter inquiri poſſe, per fluxum aquæ ex clepſydra <lb/>ab eo puncto temporis quo ſagitta diametr aliter ſurſum mittitur & </s> <s xml:id="echoid-s6341" xml:space="preserve"><lb/>reuertitur ad terram, ita quòd in diuer ſis balliſtis æqualis ſit ſagitta? <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6342" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6343" xml:space="preserve">Vis balliſtarum, bombardarum, immo & </s> <s xml:id="echoid-s6344" xml:space="preserve">uentorum uola <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-01a" xlink:href="note-0327-01"/> tum auium ſic & </s> <s xml:id="echoid-s6345" xml:space="preserve">curſuum hominum, & </s> <s xml:id="echoid-s6346" xml:space="preserve">animalium at uirium, & </s> <s xml:id="echoid-s6347" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-02a" xlink:href="note-0327-02"/> quicquid ſimile dici poteſt: </s> <s xml:id="echoid-s6348" xml:space="preserve">coniecturaliter exſtaticis experimentis at <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-03a" xlink:href="note-0327-03"/> fluxu aquæ ex clep ſydra poterit inueſtigari. </s> <s xml:id="echoid-s6349" xml:space="preserve">PHILOS. </s> <s xml:id="echoid-s6350" xml:space="preserve">Quomodo <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-04a" xlink:href="note-0327-04"/> fortitudo hominis ſcietur? </s> <s xml:id="echoid-s6351" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6352" xml:space="preserve">Videbis quantum ponderis in <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-05a" xlink:href="note-0327-05"/> bilance una, poſit{us} homo per attr actionem alteri{us} uacuæ bilancis ad <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-06a" xlink:href="note-0327-06"/> æqualit atem leuare poßit. </s> <s xml:id="echoid-s6353" xml:space="preserve">deinde hui{us} hominis pond{us} de pondere <lb/>eleuato defalcabis, quod ſuperest ex grauitate, fortitudinis hominis <lb/>proportionatur. </s> <s xml:id="echoid-s6354" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6355" xml:space="preserve">Sic etiam ſpirit{us} hominis ponder aripoſ-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-07a" xlink:href="note-0327-07"/> ſet. </s> <s xml:id="echoid-s6356" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6357" xml:space="preserve">Aliud est pond{us} hominis attr ahentis & </s> <s xml:id="echoid-s6358" xml:space="preserve">tenentis an-<lb/>helitum, aliud expir antis, & </s> <s xml:id="echoid-s6359" xml:space="preserve">aliud uiui, & </s> <s xml:id="echoid-s6360" xml:space="preserve">aliud mortui: </s> <s xml:id="echoid-s6361" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6362" xml:space="preserve">ſic in omni <lb/>b{us} animalib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6363" xml:space="preserve">Vnde pulchrum eſſet h{as} differenti{as} habere annota-<lb/>t{as} in diuerſis animalib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6364" xml:space="preserve">diuerſis hominib{us}, et diuerſis hominum <lb/>ætatib{us}: </s> <s xml:id="echoid-s6365" xml:space="preserve">ut ad pond{us} ſpirituum uitaliũ coniectura aſcendere poſſet. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6366" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6367" xml:space="preserve">Nonne calorem & </s> <s xml:id="echoid-s6368" xml:space="preserve">frig{us}, ſiccitatem & </s> <s xml:id="echoid-s6369" xml:space="preserve">humiditatem tem-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-08a" xlink:href="note-0327-08"/> poris, poſſem{us} tali modo uenari? </s> <s xml:id="echoid-s6370" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6371" xml:space="preserve">Poſſem{us} certe. </s> <s xml:id="echoid-s6372" xml:space="preserve">Nam ſi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-09a" xlink:href="note-0327-09"/> notaueris pond{us} aquæ tempore gelu ante congelationem & </s> <s xml:id="echoid-s6373" xml:space="preserve">poſt, ua-<lb/>rium reperies. </s> <s xml:id="echoid-s6374" xml:space="preserve">glaciem enim cum uide{as} ſupra aquam natare, ſcis eam <lb/>aqua leuiorem. </s> <s xml:id="echoid-s6375" xml:space="preserve">unde ſecundum frigoris intenſitatem. </s> <s xml:id="echoid-s6376" xml:space="preserve">maior est ponde <lb/>ris uariatio. </s> <s xml:id="echoid-s6377" xml:space="preserve">Sic etiam ſi tempore caloris aquam expoſueris aëri, pon-<lb/>d{us} ſecundum temp{us} uariatur. </s> <s xml:id="echoid-s6378" xml:space="preserve">Aut ſi lignum uiride põder aueris, & </s> <s xml:id="echoid-s6379" xml:space="preserve"><lb/>poſt temp{us} aliquot ei{us} pond{us} mut atum repereris, cognoſces exhoc <lb/>frigoris & </s> <s xml:id="echoid-s6380" xml:space="preserve">caloris exceſſum. </s> <s xml:id="echoid-s6381" xml:space="preserve">ſic & </s> <s xml:id="echoid-s6382" xml:space="preserve">humiditatis & </s> <s xml:id="echoid-s6383" xml:space="preserve">ſiccitatis. </s> <s xml:id="echoid-s6384" xml:space="preserve">PHIL. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6385" xml:space="preserve">Nonne & </s> <s xml:id="echoid-s6386" xml:space="preserve">temp{us} diei ponderari ſic poteſt? </s> <s xml:id="echoid-s6387" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6388" xml:space="preserve">Siaquamex <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-10a" xlink:href="note-0327-10"/> clepſydra ab ortu ad ortum ſolis ceperis & </s> <s xml:id="echoid-s6389" xml:space="preserve">ponderaueris, iterum flue <lb/>re alia die ab ortu feceris, ex proportione ponderis effluxæ aquæ ad <lb/>primum pond{us} horam & </s> <s xml:id="echoid-s6390" xml:space="preserve">temp{us} diei ſcire poteris. </s> <s xml:id="echoid-s6391" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6392" xml:space="preserve">Forte <lb/>temp{us} anni. </s> <s xml:id="echoid-s6393" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6394" xml:space="preserve">Immo ſiper annum ab ortu ad occaſum per <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0327-11a" xlink:href="note-0327-11"/> clepſydram omnium dierum not am ſignaueris, poteris & </s> <s xml:id="echoid-s6395" xml:space="preserve">diem men-<lb/>ſis & </s> <s xml:id="echoid-s6396" xml:space="preserve">horam dieiconiectur aliter per ſtateram ſemper attingere. </s> <s xml:id="echoid-s6397" xml:space="preserve">licet <pb file="0328" n="328" rhead="DE STATICIS EXPERIMENTIS"/> dieb{us} illis quando parua est breuit{as} earundem, uariatio min{us} certæ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0328-01a" xlink:href="note-0328-01"/> quàm alijs. </s> <s xml:id="echoid-s6398" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6399" xml:space="preserve">Video tali ingeniouſ ad motum corporum cœ <lb/>leſtium pertingipoſſe, ut Nembroth feciſſe & </s> <s xml:id="echoid-s6400" xml:space="preserve">Hipparch{us} ſcripſiſſe <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0328-02a" xlink:href="note-0328-02"/> feruntur. </s> <s xml:id="echoid-s6401" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6402" xml:space="preserve">Recte ais: </s> <s xml:id="echoid-s6403" xml:space="preserve">licet tunc op{us} ſit diligẽtiratiocinatio-<lb/>ne. </s> <s xml:id="echoid-s6404" xml:space="preserve">Nam ſiquis in linea meridionali, ſtella fixa not ata, ex clepſydra <lb/>aquam uſ ad ſtellæ reditum colligeret, faceret{qúe} ſimiliter de ſolë ab <lb/>ortu ad ortum, hic motum ſolis ad orientem ex diuer ſitate minoritatis <lb/>ponderis aquæ mot{us} ſtellæ de linea meridiana uſ ad reditum ad ean-<lb/>dem, & </s> <s xml:id="echoid-s6405" xml:space="preserve">motum ſolis de ortu ad ortum reperiret. </s> <s xml:id="echoid-s6406" xml:space="preserve">nam quanto mino@ <lb/>eſſet, tanto in compar atione ad pond{us} toti{us}, mot{us} minor eſſet in or-<lb/>dine ad circulum æquinoctialem, non zodiacum qui ſuper polos mundi <lb/>non eſt deſcript{us}, ſed ſuos. </s> <s xml:id="echoid-s6407" xml:space="preserve">Sic ſi quis per eandem ſtellam expeririuel <lb/>let quantum ſol mot{us} eſſet in quindecim dieb{us}, hoc eodem modo ex ua <lb/>ria diſtantia ort{us} ſolis in ordine ad ſitum ſtellæ in linea meridiana face <lb/>re poſſet. </s> <s xml:id="echoid-s6408" xml:space="preserve">puta ſihodie diſtantia ſit{us} ſtellæ in linea ab ortu ſolis in clep <lb/>ſydra reperitur in proportione aliqua ad põd{us} aquæ toti{us} reuolutio <lb/>nis ſtellæ, et iterum in quindecim dieb{us} alia proportio: </s> <s xml:id="echoid-s6409" xml:space="preserve">ex diuerſitate, <lb/>mot{us} reperiretur, et ſemper in æquinoctiali. </s> <s xml:id="echoid-s6410" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6411" xml:space="preserve">Poteſt ne per <lb/>hanc uiam mot{us} in zodiaco reperiri? </s> <s xml:id="echoid-s6412" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6413" xml:space="preserve">Poteſt certe per mo <lb/>tum ſolis de meridie in meridiem, & </s> <s xml:id="echoid-s6414" xml:space="preserve">de oriente ad orientem, & </s> <s xml:id="echoid-s6415" xml:space="preserve">de ori <lb/>ente ad occaſum. </s> <s xml:id="echoid-s6416" xml:space="preserve">Ex illis enim differentijs declinatio zodiaci ab æqui-<lb/>noctialiattingeretur. </s> <s xml:id="echoid-s6417" xml:space="preserve">PHILO. </s> <s xml:id="echoid-s6418" xml:space="preserve">Quid de uarietate mot{us} qui ex Ec-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0328-03a" xlink:href="note-0328-03"/> centrico dicitur euenire? </s> <s xml:id="echoid-s6419" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6420" xml:space="preserve">Etille quidem reperietur, quando <lb/>per annũ inæqualit{as} in zodiaco in æqualib{us} dieb{us} reperietur. </s> <s xml:id="echoid-s6421" xml:space="preserve">Non <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0328-04a" xlink:href="note-0328-04"/> enim in æquali dierum numero ſol de æquinoctiali per æſtatem mot{us}. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6422" xml:space="preserve">ad æquinoctialem redit, ſicut in hyeme ubi citi{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6423" xml:space="preserve">Nam non tot dieb{us} <lb/>inueniretur de libra ad arietem, ſicut de ariete ad libram peragraſſe. </s> <s xml:id="echoid-s6424" xml:space="preserve"><lb/>Ex qua differentia pateret eccentric{us}, ſiue paruus epicycli circulis, ex <lb/>differentia mot{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6425" xml:space="preserve">PHILOS. </s> <s xml:id="echoid-s6426" xml:space="preserve">Quid de magnitudine corporis ſolis <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0328-05a" xlink:href="note-0328-05"/> MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6427" xml:space="preserve">Expondere aquæ fluentis clepſydræ ab initio ort{us} ſolis <lb/>in æquinoctiali, quouſ tot{us} ſit ſuper horizontem, in habitudine ad <lb/>aquam reuolutionis ſtellæ ſcitur propinqua habitudo magnitudinis cor <lb/>poris ſolis ad ſpheram ſuam. </s> <s xml:id="echoid-s6428" xml:space="preserve">Poteſt tamen aliquis alia uia ei{us} quanti- <pb file="0329" n="329" rhead="DIALOGVS."/> tatẽ uenari in eclypſib{us} ſolarib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6429" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6430" xml:space="preserve">Quomodo? <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6431" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6432" xml:space="preserve">Motum lunæ experimur eo modo quo ſolis. </s> <s xml:id="echoid-s6433" xml:space="preserve">De-<lb/>inde ex eclypſi & </s> <s xml:id="echoid-s6434" xml:space="preserve">motu ei{us} per umbram terræ uenamur magnitudi-<lb/>nem lunæ in oràine ad terræ umbram uariam: </s> <s xml:id="echoid-s6435" xml:space="preserve">ex quib{us} mediã conijci <lb/>m{us} proportionem eſſe magnitudinis ad terram. </s> <s xml:id="echoid-s6436" xml:space="preserve">Deinde ex motu lunæ <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6437" xml:space="preserve">eclypſi ſolis: </s> <s xml:id="echoid-s6438" xml:space="preserve">uenamur ſolis àterra diſtantiam & </s> <s xml:id="echoid-s6439" xml:space="preserve">magnitudinem, <lb/>ſubtili ingenio, coniecturaliter tamen. </s> <s xml:id="echoid-s6440" xml:space="preserve">PHILOSOP. </s> <s xml:id="echoid-s6441" xml:space="preserve">Per ea quæ <lb/>narraſti uidetur quòd omnes motuum diuer ſitates at eclypſes lumina <lb/>rium, immo omnium planetarum progreßiones, ſtationes, retrograda-<lb/>tiones, directiones, eccentricitates{qúe} attingere poſſes eodem & </s> <s xml:id="echoid-s6442" xml:space="preserve">unico <lb/>ingenio ſtateræ & </s> <s xml:id="echoid-s6443" xml:space="preserve">clepſydræ. </s> <s xml:id="echoid-s6444" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6445" xml:space="preserve">Ita & </s> <s xml:id="echoid-s6446" xml:space="preserve">tu facies, ſi <lb/>ſubtiliter differenti{as} colligere ſatagis. </s> <s xml:id="echoid-s6447" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6448" xml:space="preserve">Quid <lb/>autem deiudicijs aſtrorum? </s> <s xml:id="echoid-s6449" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6450" xml:space="preserve">Puto & </s> <s xml:id="echoid-s6451" xml:space="preserve">ex uarieta-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0329-01a" xlink:href="note-0329-01"/> te ponderum aquæ uni{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6452" xml:space="preserve">alteri{us} anni, & </s> <s xml:id="echoid-s6453" xml:space="preserve">certis alijs differẽtijs pon <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0329-02a" xlink:href="note-0329-02"/> derum lignorum & </s> <s xml:id="echoid-s6454" xml:space="preserve">hærbarum, at granorum frumenti, poſſe conijce <lb/>re futurã fertilitatẽ aut ſterilitatem ex præteritis experimentis citi{us} <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0329-03a" xlink:href="note-0329-03"/> quàm ex motu aſtrorum. </s> <s xml:id="echoid-s6455" xml:space="preserve">Nam ſi in martio pond{us} reperitur in certo <lb/>gradu aquæ & </s> <s xml:id="echoid-s6456" xml:space="preserve">aëris at lignorum, ex terra ſequitur fertilit{as}s. </s> <s xml:id="echoid-s6457" xml:space="preserve">ſiſe-<lb/>c{us}, ſequitur ſterilit{as}. </s> <s xml:id="echoid-s6458" xml:space="preserve">aut mediocrit{as}. </s> <s xml:id="echoid-s6459" xml:space="preserve">Sic etiam, de bellis, peſte, & </s> <s xml:id="echoid-s6460" xml:space="preserve">ſi-<lb/>milib{us} omnib{us} communib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6461" xml:space="preserve">Et hæc radix eſt, ubide his ſecundis <lb/>cauſis iudiciũ ſtellarũ uenamur, ſicuti ex medullarum incrementis & </s> <s xml:id="echoid-s6462" xml:space="preserve"><lb/>decremẽtis in animalib{us}, piſcib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s6463" xml:space="preserve">cancris, arborib{us} quo ac iun <lb/>cis lunæ ætatem, & </s> <s xml:id="echoid-s6464" xml:space="preserve">per fluxum maris, ei{us} ſitum uenamur. </s> <s xml:id="echoid-s6465" xml:space="preserve">PHILO. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6466" xml:space="preserve">Audiui ex Nili inũdatione et defectu, Aegyptios anni diſpo ſitionẽ præ <lb/>uidere. </s> <s xml:id="echoid-s6467" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6468" xml:space="preserve">Nulla est regio quin ſi aduerteret, conſi-<lb/>milia iudicia reperiret, quemadmodum ex pinguedine piſcium et repti <lb/>lium in principio hyemis, frig{us} magnum & </s> <s xml:id="echoid-s6469" xml:space="preserve">dur abile conijcim{us}, con-<lb/>tra quod, natura ſagax in animalib{us} prouidet. </s> <s xml:id="echoid-s6470" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6471" xml:space="preserve"><lb/>Quid de quæſtionib{us} quæ fiunt aſtrologis, anne tuo ingenio reperiri <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0329-04a" xlink:href="note-0329-04"/> poſſet æqua ad omnes reſponſio? </s> <s xml:id="echoid-s6472" xml:space="preserve">MECHA. </s> <s xml:id="echoid-s6473" xml:space="preserve">Et ſi nonæqua, poſſet <lb/>tamen puto (ut me hic pure probesidiotam) fieri aliqua. </s> <s xml:id="echoid-s6474" xml:space="preserve">quomodo au-<lb/>tem conicctura fieripoſſet ad interrogata, inquiſitione magna indiget. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6475" xml:space="preserve">nec est conueniens modus libris inſcribi: </s> <s xml:id="echoid-s6476" xml:space="preserve">licet for taßis reſpondens, pon <pb file="0330" n="330" rhead="DE STATICIS EXPERIMENTIS"/> d{us} reſponſionis non poßit colligere, niſi ex pondere interrogationis. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6477" xml:space="preserve">Incitatio etenim, quæſtionem mouentis ad interrogãdum, ex præuiſio-<lb/>ne aliqua futurieuent{us}, mota eſſe uidetur. </s> <s xml:id="echoid-s6478" xml:space="preserve">licet unde mot{us} ſit non uide <lb/>at. </s> <s xml:id="echoid-s6479" xml:space="preserve">ſicut qui in oculo aliquid ſentit quod non uidet: </s> <s xml:id="echoid-s6480" xml:space="preserve">inueſtigat ab alio, {us} <lb/>uideat quia læſit. </s> <s xml:id="echoid-s6481" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6482" xml:space="preserve">Arbitror te dicere uelle quẽ-<lb/>admodũ in rota pythagorica ex uaria combinatione nominis interro-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0330-01a" xlink:href="note-0330-01"/> gantis, matris, horæ diei, ac luminis lunæ: </s> <s xml:id="echoid-s6483" xml:space="preserve">traditur mod{us} reſponſaue-<lb/>nandi. </s> <s xml:id="echoid-s6484" xml:space="preserve">aut ſicut uates ex ſortib{us} aut lectione caſuali librorum ſybilli-<lb/>norum, aut pſalterij, aut domib{us}, uel geomanticis figuris, aut auiune <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0330-02a" xlink:href="note-0330-02"/> garritu, ſeu flammæ ignis flexione, aut relatione tertij, aut aliquo alio <lb/>caſuali interuentu, iudicium ſumendum. </s> <s xml:id="echoid-s6485" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6486" xml:space="preserve">Fuerunt <lb/>qui ex collocutione quàm cum interrogante habebant in referendis no <lb/>uis, de patriæ diſpoſitione uenabantur indirecte reſponſionem, quaſi <lb/>ſpirit{us} impulſiu{us} ſe in colloquijs longiorib{us} manifeſtaret. </s> <s xml:id="echoid-s6487" xml:space="preserve">Sienim ad <lb/>triſtia uergeba@t colloquia, talis putabatur rei euent{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6488" xml:space="preserve">ſietiam ad læ-<lb/>ta, lætus putabatur. </s> <s xml:id="echoid-s6489" xml:space="preserve">Ego autem ad faciem, ueſtes, motum oculorum, for <lb/>mam uerborum, at ponderum, ſortem rerum qu{as} iubeo interrogan <lb/>tem iter atis ad me deferri uicibus attendens, coniectur {as} formaripoſſe <lb/>conijciebam. </s> <s xml:id="echoid-s6490" xml:space="preserve">Precioſiores tamen ab illo, cui quid uerius impræmedita-<lb/>te incidit, in quo præſagus quidam ſpiritus loqui uideretur. </s> <s xml:id="echoid-s6491" xml:space="preserve">Arbitror <lb/>tamen nec in illa re, artem poßibilem, nec habentem iudicium communi <lb/>care poſſe, nec ſapientem circa iſta uacare debere. </s> <s xml:id="echoid-s6492" xml:space="preserve">PHILOSOP. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6493" xml:space="preserve">Optime ais. </s> <s xml:id="echoid-s6494" xml:space="preserve">Refert enim ſanctus Auguſtinus hominem bubulum ſuo <lb/>tempore fuiſſe, cuimentium patebant cogitationes, & </s> <s xml:id="echoid-s6495" xml:space="preserve">fures detegebat, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6496" xml:space="preserve">alia abſcondita patefaciebat miro modo, licet leuißimus fuiſſet & </s> <s xml:id="echoid-s6497" xml:space="preserve"><lb/>minime ſapiẽs MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6498" xml:space="preserve">Scio me ſæpe multa prædixiſſe uti <lb/>ſpiritus dedit, & </s> <s xml:id="echoid-s6499" xml:space="preserve">cauſam penitus ignorabam. </s> <s xml:id="echoid-s6500" xml:space="preserve">tandem uidere uiſus ſum <lb/>graui uiro non licere abſ cauſa loqui, et poſthac ſilui. </s> <s xml:id="echoid-s6501" xml:space="preserve">PHILOSO. </s> <s xml:id="echoid-s6502" xml:space="preserve"><lb/>Poſtquàm igitur ſatis de his aſtrorum motibus dictum uidetur? </s> <s xml:id="echoid-s6503" xml:space="preserve">de muſi <lb/>cis etiam aliquid adijcito. </s> <s xml:id="echoid-s6504" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6505" xml:space="preserve">Ad muſicam enim ſta <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0330-03a" xlink:href="note-0330-03"/> tica experimenta utilißima ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s6506" xml:space="preserve">Nam ex diuerſitate ponderum, cam-<lb/>panarum duarum, tonum reſonantium, ſcitur in qua harmoniæ pro-<lb/>portione tonus conſiſtat. </s> <s xml:id="echoid-s6507" xml:space="preserve">Sic etiam de fiſtularum pondere, ac aquarum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0330-04a" xlink:href="note-0330-04"/> <pb file="0331" n="331" rhead="DIALOGVS."/> fiſtul{as} implentium: </s> <s xml:id="echoid-s6508" xml:space="preserve">ſcitur proportio diapaſon, diapẽte ac diateſſeron, <lb/>atq; </s> <s xml:id="echoid-s6509" xml:space="preserve">omnium harmoniarum qualitercunq; </s> <s xml:id="echoid-s6510" xml:space="preserve">formabilium. </s> <s xml:id="echoid-s6511" xml:space="preserve">Similiter ex <lb/>pondere malleorum, ex quorum ictu ſuper incudem aliqua oritur har-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-01a" xlink:href="note-0331-01"/> monia, ac guttarum de rupe in ſtagnum ſtillantium uarios phthongos <lb/>facientium, & </s> <s xml:id="echoid-s6512" xml:space="preserve">tibiarum ac omnium inſtrumentorum muſicalium, ratio <lb/>præciſius ſtatera attingitur. </s> <s xml:id="echoid-s6513" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6514" xml:space="preserve">Sic & </s> <s xml:id="echoid-s6515" xml:space="preserve">uocum & </s> <s xml:id="echoid-s6516" xml:space="preserve"><lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-02a" xlink:href="note-0331-02"/> cantilenarum. </s> <s xml:id="echoid-s6517" xml:space="preserve">MECHANICVS. </s> <s xml:id="echoid-s6518" xml:space="preserve">Immo generaliter omnes harmo-<lb/>nicæ concordantiæ: </s> <s xml:id="echoid-s6519" xml:space="preserve">perpondera ſubtilißime inueſtigantur. </s> <s xml:id="echoid-s6520" xml:space="preserve">immo pon-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-03a" xlink:href="note-0331-03"/> dusrei, est proprie harmonica proportio ex uaria combinatione diucr <lb/>ſorum exorta. </s> <s xml:id="echoid-s6521" xml:space="preserve">immo amicitiæ & </s> <s xml:id="echoid-s6522" xml:space="preserve">inimicitiæ animalium & </s> <s xml:id="echoid-s6523" xml:space="preserve">hominum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-04a" xlink:href="note-0331-04"/> ciuſdem fpeciei ac mores, & </s> <s xml:id="echoid-s6524" xml:space="preserve">quicquid tale, ex harmonicis concordan-<lb/>tijs, & </s> <s xml:id="echoid-s6525" xml:space="preserve">ex contrarijs diſſonantijs pondcratur. </s> <s xml:id="echoid-s6526" xml:space="preserve">Sic & </s> <s xml:id="echoid-s6527" xml:space="preserve">ſanit {as} bominis: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6528" xml:space="preserve">harmonia ponderatur, atq; </s> <s xml:id="echoid-s6529" xml:space="preserve">oppoſito harmoniæ infirmit {as} immo leui-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-05a" xlink:href="note-0331-05"/> t{as} & </s> <s xml:id="echoid-s6530" xml:space="preserve">grauit{as}, prudentia et ſimplicit {as}, & </s> <s xml:id="echoid-s6531" xml:space="preserve">multa talia:</s> <s xml:id="echoid-s6532" xml:space="preserve">ſi ſubtiliter ad <lb/>uertis. </s> <s xml:id="echoid-s6533" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6534" xml:space="preserve">Quid cenſes de geometria? </s> <s xml:id="echoid-s6535" xml:space="preserve">MECHA. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6536" xml:space="preserve">Arbitror proportiones propinqu{as} circuli & </s> <s xml:id="echoid-s6537" xml:space="preserve">quadrati, & </s> <s xml:id="echoid-s6538" xml:space="preserve">alia omnia <lb/>quæ ad differentiam capacitatis fpectant, aptius per pondera quàm ali <lb/>ter experiripoſſe. </s> <s xml:id="echoid-s6539" xml:space="preserve">nãſifeceris uas columnare, notæ diametri & </s> <s xml:id="echoid-s6540" xml:space="preserve">altitu <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-06a" xlink:href="note-0331-06"/> dinis: </s> <s xml:id="echoid-s6541" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6542" xml:space="preserve">aliud cubicum eiuſdẽ diametri & </s> <s xml:id="echoid-s6543" xml:space="preserve">altitudinis: </s> <s xml:id="echoid-s6544" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6545" xml:space="preserve">utrunq; </s> <s xml:id="echoid-s6546" xml:space="preserve">aqua <lb/>impleueris & </s> <s xml:id="echoid-s6547" xml:space="preserve">ponder aueris: </s> <s xml:id="echoid-s6548" xml:space="preserve">nota tibierit ex diuer ſitate ponderum in <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-07a" xlink:href="note-0331-07"/> ſcripti quadrati ad circulum cui inſcribitur proportio. </s> <s xml:id="echoid-s6549" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6550" xml:space="preserve">per hoc pro <lb/>pinqua coniectura nota erit circuli quadratura, & </s> <s xml:id="echoid-s6551" xml:space="preserve">quicquid circahoc <lb/>ſcire cupis. </s> <s xml:id="echoid-s6552" xml:space="preserve">Sic ſidu{as} receperis lamin{as} penitus æquales, & </s> <s xml:id="echoid-s6553" xml:space="preserve">unam in <lb/>orbem flexeris u{as} columnare efficiendo, & </s> <s xml:id="echoid-s6554" xml:space="preserve">aliam in quadr atum u{as} <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0331-08a" xlink:href="note-0331-08"/> cubicum conſtituendo, & </s> <s xml:id="echoid-s6555" xml:space="preserve">aqua uaſa ipſa impleueris, ſcies ex diffeen-<lb/>tia ponderum differentiam capacitatis circuli, & </s> <s xml:id="echoid-s6556" xml:space="preserve">quadrati, æqualis pe <lb/>ripheriæ. </s> <s xml:id="echoid-s6557" xml:space="preserve">Ita ſi plures tales lamin{as} habueris, poteris in trigono, pen-<lb/>tagono, hexagono, & </s> <s xml:id="echoid-s6558" xml:space="preserve">ita deinceps capacitatis diffeerẽti{as} inueſtigare. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6559" xml:space="preserve">Similiter pondere peruenire poteris ad artem capacitatum uaſorum <lb/>qualiumcunq; </s> <s xml:id="echoid-s6560" xml:space="preserve">figurarum, ac ad inſtrumenta menſur andi & </s> <s xml:id="echoid-s6561" xml:space="preserve">ponderan <lb/>di. </s> <s xml:id="echoid-s6562" xml:space="preserve">quomodo ſtateræ fiant, quomodo una libra eleuat mille per diſtanti-<lb/>am à centro, & </s> <s xml:id="echoid-s6563" xml:space="preserve">uarium deſcenſum rectiorem & </s> <s xml:id="echoid-s6564" xml:space="preserve">curuiorem, ac quomo <lb/>do omnia ſubtilia nauium inſtrumenta ac macbinarum fieri debeant.</s> <s xml:id="echoid-s6565" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div286" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0317-01" xlink:href="note-0317-01a" xml:space="preserve">Statica ex <lb/>perimẽta: <lb/>ſunt ſtate-<lb/>ræ experi-<lb/>menta.</note> <note position="right" xlink:label="note-0317-02" xlink:href="note-0317-02a" xml:space="preserve">Aqua <lb/>Vitruui{us}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0318-01" xlink:href="note-0318-01a" xml:space="preserve">Sanguis <lb/>Vrina <lb/>San{us} <lb/>Infirm{us} <lb/>Iuuenis <lb/>Senex <lb/>Alemãn{us} <lb/>Afer <lb/>Hærbæ <lb/>Radices <lb/>Doſis.</note> <note position="left" xlink:label="note-0318-02" xlink:href="note-0318-02a" xml:space="preserve">Puſ{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0319-01" xlink:href="note-0319-01a" xml:space="preserve">Anhelit{us} <lb/>Cõplexio<unsure/></note> <note position="right" xlink:label="note-0319-02" xlink:href="note-0319-02a" xml:space="preserve">Period@@.</note> <note position="right" xlink:label="note-0319-03" xlink:href="note-0319-03a" xml:space="preserve">Calor <lb/>Frig{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0319-04" xlink:href="note-0319-04a" xml:space="preserve">Climata.</note> <note position="right" xlink:label="note-0319-05" xlink:href="note-0319-05a" xml:space="preserve">Homo <lb/>Aliud ani-<lb/>mal.</note> <note position="left" xlink:label="note-0320-01" xlink:href="note-0320-01a" xml:space="preserve">Lignum <lb/>Aqua.</note> <note position="left" xlink:label="note-0320-02" xlink:href="note-0320-02a" xml:space="preserve">Animalia.</note> <note position="right" xlink:label="note-0321-01" xlink:href="note-0321-01a" xml:space="preserve">Metalla.</note> <note position="right" xlink:label="note-0321-02" xlink:href="note-0321-02a" xml:space="preserve">Sophiſtica <lb/>Chalcimia</note> <note position="left" xlink:label="note-0322-01" xlink:href="note-0322-01a" xml:space="preserve">Vitruui{us}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0322-02" xlink:href="note-0322-02a" xml:space="preserve">Argentum <lb/>uiuum.</note> <note position="left" xlink:label="note-0322-03" xlink:href="note-0322-03a" xml:space="preserve">Chalcimiæ <lb/>Vanit{as}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0322-04" xlink:href="note-0322-04a" xml:space="preserve">Gemmæ.</note> <note position="left" xlink:label="note-0322-05" xlink:href="note-0322-05a" xml:space="preserve">Virtutes <lb/>Magnes <lb/>Ferrum.</note> <note position="right" xlink:label="note-0323-01" xlink:href="note-0323-01a" xml:space="preserve">Diam{as}<unsure/>.</note> <note position="right" xlink:label="note-0323-02" xlink:href="note-0323-02a" xml:space="preserve">Argentum <lb/>uiuum. <lb/>SuIphur. <lb/>Elementa.</note> <note position="right" xlink:label="note-0323-03" xlink:href="note-0323-03a" xml:space="preserve">Lignum <lb/>Hærbæ <lb/>Carnes <lb/>Animalia <lb/>Humores.</note> <note position="left" xlink:label="note-0324-01" xlink:href="note-0324-01a" xml:space="preserve">Terra.</note> <note position="left" xlink:label="note-0324-02" xlink:href="note-0324-02a" xml:space="preserve">Aër.</note> <note position="right" xlink:label="note-0325-01" xlink:href="note-0325-01a" xml:space="preserve">Fum{us} <lb/>Vent{us}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0326-01" xlink:href="note-0326-01a" xml:space="preserve">Profundi-<lb/>t{as}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0326-02" xlink:href="note-0326-02a" xml:space="preserve">Velocit{as}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0326-03" xlink:href="note-0326-03a" xml:space="preserve">Clepſydra</note> <note position="left" xlink:label="note-0326-04" xlink:href="note-0326-04a" xml:space="preserve">Arc{us}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0326-05" xlink:href="note-0326-05a" xml:space="preserve">Balliſta.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-01" xlink:href="note-0327-01a" xml:space="preserve">Bõbardæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-02" xlink:href="note-0327-02a" xml:space="preserve">Venti.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-03" xlink:href="note-0327-03a" xml:space="preserve">Volat{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-04" xlink:href="note-0327-04a" xml:space="preserve">Curſ{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-05" xlink:href="note-0327-05a" xml:space="preserve">Robur.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-06" xlink:href="note-0327-06a" xml:space="preserve">Fortitudo.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-07" xlink:href="note-0327-07a" xml:space="preserve">Spirit{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-08" xlink:href="note-0327-08a" xml:space="preserve">Calor.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-09" xlink:href="note-0327-09a" xml:space="preserve">Frigut.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-10" xlink:href="note-0327-10a" xml:space="preserve">Dies.</note> <note position="right" xlink:label="note-0327-11" xlink:href="note-0327-11a" xml:space="preserve">Ann{us}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0328-01" xlink:href="note-0328-01a" xml:space="preserve">Mot{us} or-<lb/>bium.</note> <note position="left" xlink:label="note-0328-02" xlink:href="note-0328-02a" xml:space="preserve">Nembroth <lb/>Hippar-<lb/>ch{us}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0328-03" xlink:href="note-0328-03a" xml:space="preserve">Mot{us} Zo <lb/>diaci.</note> <note position="left" xlink:label="note-0328-04" xlink:href="note-0328-04a" xml:space="preserve">Eccẽtrici.</note> <note position="left" xlink:label="note-0328-05" xlink:href="note-0328-05a" xml:space="preserve">Magnitu-<lb/>do ſolis.</note> <note position="right" xlink:label="note-0329-01" xlink:href="note-0329-01a" xml:space="preserve">Eclypſes.</note> <note position="right" xlink:label="note-0329-02" xlink:href="note-0329-02a" xml:space="preserve">Iudicia <lb/>aſtrorum.</note> <note position="right" xlink:label="note-0329-03" xlink:href="note-0329-03a" xml:space="preserve">Fertilit {as} <lb/>Sterilit{as} <lb/>Bella <lb/>Peſtis.</note> <note position="right" xlink:label="note-0329-04" xlink:href="note-0329-04a" xml:space="preserve">Quæftio-<lb/>nes aſtro-<lb/>logorum.</note> <note position="left" xlink:label="note-0330-01" xlink:href="note-0330-01a" xml:space="preserve">Rota py-<lb/>thagorica</note> <note position="left" xlink:label="note-0330-02" xlink:href="note-0330-02a" xml:space="preserve">Geomãtia</note> <note position="left" xlink:label="note-0330-03" xlink:href="note-0330-03a" xml:space="preserve">Muſica.</note> <note position="left" xlink:label="note-0330-04" xlink:href="note-0330-04a" xml:space="preserve">Fiſtulæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-01" xlink:href="note-0331-01a" xml:space="preserve">Malle<unsure/>i.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-02" xlink:href="note-0331-02a" xml:space="preserve">Voces <lb/>Cãtilenæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-03" xlink:href="note-0331-03a" xml:space="preserve">Amicitiæ. <lb/>Odia.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-04" xlink:href="note-0331-04a" xml:space="preserve">Sanitæ<unsure/>. <lb/>Acgritu-<lb/>do.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-05" xlink:href="note-0331-05a" xml:space="preserve">Lcaitas. <lb/>Grauit{as}. <lb/>Prudẽtia. <lb/>Simplici-<lb/>t{as}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-06" xlink:href="note-0331-06a" xml:space="preserve">Geome-<lb/>tria.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-07" xlink:href="note-0331-07a" xml:space="preserve">Circulus <lb/>quadratũ <lb/>& aliæ ſi-<lb/>guræ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0331-08" xlink:href="note-0331-08a" xml:space="preserve">Vaſa. <lb/>Machinæ.</note> </div> <pb file="0332" n="332" rhead="DE STATICIS EXPERI. DIALO."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s6566" xml:space="preserve">Vnde arbitror bãcſtaticam experientiam ad omnia geometrica peruti <lb/>lem eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s6567" xml:space="preserve">Potes & </s> <s xml:id="echoid-s6568" xml:space="preserve">ponderare ſiuis, & </s> <s xml:id="echoid-s6569" xml:space="preserve">ſi paulo es curioſior, numerum <lb/>capillorum, frondium, granorum, arenarum unius modij & </s> <s xml:id="echoid-s6570" xml:space="preserve">quarum-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0332-01a" xlink:href="note-0332-01"/> cunq; </s> <s xml:id="echoid-s6571" xml:space="preserve">rerum, ſi in exigua quantitate pon{as} in ſtatera, & </s> <s xml:id="echoid-s6572" xml:space="preserve">notes põdus, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6573" xml:space="preserve">numeresilla. </s> <s xml:id="echoid-s6574" xml:space="preserve">Deinde totum ponderes. </s> <s xml:id="echoid-s6575" xml:space="preserve">Ex proportione totius pon-<lb/>deris ad partem, proportionem agnoſces numeri ad numerum ueriſimi <lb/>liconiectura & </s> <s xml:id="echoid-s6576" xml:space="preserve">propinquitate. </s> <s xml:id="echoid-s6577" xml:space="preserve">PHILOSOPHVS. </s> <s xml:id="echoid-s6578" xml:space="preserve">Satis nunc ex-<lb/>planaſticauſ{as}, cur rerum pondera opt{as} per ſtateram capi, et ſeria-<lb/>tim & </s> <s xml:id="echoid-s6579" xml:space="preserve">multipliciter conſcribi. </s> <s xml:id="echoid-s6580" xml:space="preserve">namq; </s> <s xml:id="echoid-s6581" xml:space="preserve">ueriſimile est librũ illum <lb/>utilißimum fore, atq; </s> <s xml:id="echoid-s6582" xml:space="preserve">apud magnos ſollicitãdum eſſe, utin <lb/>diuerſis prouincijs cõſignentur & </s> <s xml:id="echoid-s6583" xml:space="preserve">comportentur <lb/>in unũ, ut ad multa nobis abſcondita facilius <lb/>perducamur. </s> <s xml:id="echoid-s6584" xml:space="preserve">ego quoq; </s> <s xml:id="echoid-s6585" xml:space="preserve">non ceſſabo <lb/>ut fiat, ubiuis gẽtium prome<unsure/> <lb/>uere. </s> <s xml:id="echoid-s6586" xml:space="preserve">MECH. </s> <s xml:id="echoid-s6587" xml:space="preserve">Sime <lb/>am{as} diligens <lb/>eſto, & </s> <s xml:id="echoid-s6588" xml:space="preserve"><lb/>uale.</s> <s xml:id="echoid-s6589" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div287" type="float" level="2" n="2"> <note position="left" xlink:label="note-0332-01" xlink:href="note-0332-01a" xml:space="preserve">Capilli. <lb/>Frondes. <lb/>Grana. <lb/>Arenæ.</note> </div> <figure> <image file="0332-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0332-01"/> </figure> <pb file="0333" n="333"/> </div> <div xml:id="echoid-div289" type="section" level="1" n="222"> <head xml:id="echoid-head226" xml:space="preserve">SEXTI IVLII <lb/>FRONTINI VIRI CONSVLA-<lb/>ris, de Aquæductib{us} urbis Romæ, <lb/>LIBER PRIMVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s6590" xml:space="preserve">CVM OMNIS RES AB IMPE-<lb/>ratore delegata intentiorem exigat curam, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6591" xml:space="preserve">me ſeu natur alis ſolicitudo, ſeu fides ſe-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0333-01a" xlink:href="note-0333-01"/> dula non ad diligentiam modo, uerũ ad amo <lb/>rem quoq́; </s> <s xml:id="echoid-s6592" xml:space="preserve">commiſſæ inſtigent, ſitque mihi <lb/>nunc ab Nerua Auguſto, neſcio diligẽtiore <lb/>an amantiore Reip. </s> <s xml:id="echoid-s6593" xml:space="preserve">Imperatore, aquarum <lb/>iniunctum officium, tum ad uſum, tum ad <lb/>ſalubritatem, aq; </s> <s xml:id="echoid-s6594" xml:space="preserve">etiam ad ſecuritatem urbis pertinens, adminiſtratum <lb/>per principes ſemper ciuitatis noſtræ uiros, primum ac potißimum exi <lb/>ſtimo, ſicut in cæter is negocijs inſtitueram, noſce quod ſuſcepi. </s> <s xml:id="echoid-s6595" xml:space="preserve">Neque <lb/>enim ullum omnis act{us} certi{us} ſundamentum crediderim, quàm quæ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0333-02a" xlink:href="note-0333-02"/> facienda quæq́; </s> <s xml:id="echoid-s6596" xml:space="preserve">uitanda ſint poſſe decernere. </s> <s xml:id="echoid-s6597" xml:space="preserve">Nam quid uiro taminde-<lb/>corum & </s> <s xml:id="echoid-s6598" xml:space="preserve">intolerabile, quàm delegatum officium ex adiutorum agere <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0333-03a" xlink:href="note-0333-03"/> præceptis, quod fierineceſſe est, quoties imperitia præceßit ei{us} cui de-<lb/>cernitur, uſ{us} quor um & </s> <s xml:id="echoid-s6599" xml:space="preserve">ſi neceſſariæ partes ſunt, tamen ad miniſteri <lb/>um ut man{us} quædam & </s> <s xml:id="echoid-s6600" xml:space="preserve">inſtrumentum agentis, eſſe debent. </s> <s xml:id="echoid-s6601" xml:space="preserve">Quapro <lb/>pter ea quæ ad uniuerſam rem pertinentia contr abere potui, more iam <lb/>per multa mihi officia ſeruato, in ordinem & </s> <s xml:id="echoid-s6602" xml:space="preserve">uelut in corp{us} deducta <lb/>in hunc Commentarium contuli, quem pro formula adminiſtrationis re <lb/>fpicere poſſem. </s> <s xml:id="echoid-s6603" xml:space="preserve">In alijs autem libris, quos poſt experimenta & </s> <s xml:id="echoid-s6604" xml:space="preserve">uſum <lb/>compoſui, antecedentium res acta est, in hoc uero & </s> <s xml:id="echoid-s6605" xml:space="preserve">in ſequentium, <lb/>cui{us} fortaſſe pertinebit & </s> <s xml:id="echoid-s6606" xml:space="preserve">ad ſucceſſorem utilit{as}. </s> <s xml:id="echoid-s6607" xml:space="preserve">Sed cum inter ini-<lb/>tia adminiſtr ationis meæ ſcript{us} ſit, in primis ad me am inſtitutionem <lb/>regulamq́; </s> <s xml:id="echoid-s6608" xml:space="preserve">proficiet, ac ne quid ad toti{us} rei pertinens notitiam præter-<lb/>miſiſſe uidear, nomina primum aquarum, quæ in urbem Romam influ-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0333-04a" xlink:href="note-0333-04"/> unt ponam, tum per quos quæq; </s> <s xml:id="echoid-s6609" xml:space="preserve">earum, & </s> <s xml:id="echoid-s6610" xml:space="preserve">quib{us} conſulib{us}, et quoto <lb/>poſt urbem conditam anno perductæ ſint, deinde quib{us} ex locis & </s> <s xml:id="echoid-s6611" xml:space="preserve">à <pb file="0334" n="334" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> quoto miliario duci cœpiſſent, quantum ſubterr aneo riuo, quantum <lb/>ſubſtructione, quantum opere arcuato, poſtea, altitudinem, cui{us}q́; </s> <s xml:id="echoid-s6612" xml:space="preserve">mo <lb/>dulorumq́; </s> <s xml:id="echoid-s6613" xml:space="preserve">rationem & </s> <s xml:id="echoid-s6614" xml:space="preserve">ab illis erogationes quantum extra urbem, <lb/>quantum intra quisq́; </s> <s xml:id="echoid-s6615" xml:space="preserve">mod{us} cuiq́; </s> <s xml:id="echoid-s6616" xml:space="preserve">regioni pro ſuo modulo unaquæq́; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6617" xml:space="preserve">aquarum ſeruiat, quot caſtella publica priuataq́; </s> <s xml:id="echoid-s6618" xml:space="preserve">ſint, & </s> <s xml:id="echoid-s6619" xml:space="preserve">ex his, quan-<lb/>tum pubilcis operib{us}, quãtum munerib{us} ita enim cultiores appellant, <lb/>quantum lacub{us}, quantum nomine Cæſaris, quãtum priuatorum uſui <lb/>beneficio principis detur. </s> <s xml:id="echoid-s6620" xml:space="preserve">quòd i{us} tuendarum ſit earũ, qua cõtumaces <lb/>afficiat pœna, lege, Senat{us} conſultis, & </s> <s xml:id="echoid-s6621" xml:space="preserve">mãdtais principum irrogata.</s> <s xml:id="echoid-s6622" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div289" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0333-01" xlink:href="note-0333-01a" xml:space="preserve">Naturalis <lb/>ſolicitudo.</note> <note position="right" xlink:label="note-0333-02" xlink:href="note-0333-02a" xml:space="preserve">Fundamẽ <lb/>tum.</note> <note position="right" xlink:label="note-0333-03" xlink:href="note-0333-03a" xml:space="preserve">Delegatũ <lb/>op{us} ex <lb/>alijs agere</note> <note position="right" xlink:label="note-0333-04" xlink:href="note-0333-04a" xml:space="preserve">Aquæ quæ <lb/>Romæ <lb/>ſunt.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s6623" xml:space="preserve">AB Vrbe condita per annos. </s> <s xml:id="echoid-s6624" xml:space="preserve">ccccxli. </s> <s xml:id="echoid-s6625" xml:space="preserve">cõtenti fuerunt Romant uſu <lb/>aquarum, qu{as} aut ex Tyberi, aut ex puteis, aut ex fontib{us} hau<unsure/> <lb/>riebant, Fontium memoria cum ſanctitate adhuc extat, & </s> <s xml:id="echoid-s6626" xml:space="preserve">colitur. </s> <s xml:id="echoid-s6627" xml:space="preserve">Salu<unsure/> <lb/>britatem enim ægris corporib{us} afferre creduntur, ſicut. </s> <s xml:id="echoid-s6628" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s6629" xml:space="preserve">Amara-<lb/>n{us} Apollinaris meminit. </s> <s xml:id="echoid-s6630" xml:space="preserve">Nunc autem in urbem influunt aquæ Appia, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0334-01a" xlink:href="note-0334-01"/> Anio uet{us}, Martia, Tepula, Iulia, Virgo, Alſietina quæ eadem uocatur <lb/>Auguſta, Claudia, Anio nou{us}, Appia. </s> <s xml:id="echoid-s6631" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s6632" xml:space="preserve">Valerio maximo. </s> <s xml:id="echoid-s6633" xml:space="preserve">P. </s> <s xml:id="echoid-s6634" xml:space="preserve">Decio <lb/>murena. </s> <s xml:id="echoid-s6635" xml:space="preserve">COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6636" xml:space="preserve">anno. </s> <s xml:id="echoid-s6637" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s6638" xml:space="preserve">poſt initium Samnitici belli induct a est ab <lb/>Appio Claudio Craſſo cenſore, culipoſtea Cæco fuit cognomen, qui & </s> <s xml:id="echoid-s6639" xml:space="preserve"><lb/>uiam Appiam à porta Capena uſq; </s> <s xml:id="echoid-s6640" xml:space="preserve">ad urbẽ Capuam muniendam cura <lb/>uit. </s> <s xml:id="echoid-s6641" xml:space="preserve">Collegam habuit. </s> <s xml:id="echoid-s6642" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s6643" xml:space="preserve">Fabium, cui ob inquiſtt{as} ei{us} aquæ uen{as}, Ve <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0334-02a" xlink:href="note-0334-02"/> nocis cognomen datum est. </s> <s xml:id="echoid-s6644" xml:space="preserve">Sed is quia intra annum & </s> <s xml:id="echoid-s6645" xml:space="preserve">ſex menſes de-<lb/>cept{us} à collega tanquàm idem facturo abdicauit ſe à cenſura, nomen <lb/>aquæ ad Appij tantum honorem pertinuit, qui multis tergiuerſationi-<lb/>b{us} extraxiſſe cenſurã traditur, donec & </s> <s xml:id="echoid-s6646" xml:space="preserve">uiam et hui{us} aquæ ductũ con <lb/>ſummaret. </s> <s xml:id="echoid-s6647" xml:space="preserve">Concipitur Appia in agro Lucullano uia Præneſtina, inter <lb/>miliarium. </s> <s xml:id="echoid-s6648" xml:space="preserve">vi &</s> <s xml:id="echoid-s6649" xml:space="preserve">. viij. </s> <s xml:id="echoid-s6650" xml:space="preserve">diuerticulo ſiniſtrorſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6651" xml:space="preserve">paſſuũ. </s> <s xml:id="echoid-s6652" xml:space="preserve">dcclxxx. </s> <s xml:id="echoid-s6653" xml:space="preserve">Duct{us} <lb/>ei{us} habet longitudinẽ à capite uſq; </s> <s xml:id="echoid-s6654" xml:space="preserve">ad Salin{as}, qui loc{us} est ad portam <lb/>Trigeminam paſſuum undecim milium centum nonaginta, ſubterr aneo <lb/>riuo paſſuum undecim milium centum triginta, ſubſtructione & </s> <s xml:id="echoid-s6655" xml:space="preserve">ſupra <lb/>terram opere arenato proxime ad portam Capenam paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6656" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s6657" xml:space="preserve">lun-<lb/>gitur ei ad Anionem ueterem in confinio hortorum Torquatinorum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6658" xml:space="preserve">Alſietinæ Auguſtæ ramum ab miliario *** in ſupplementum ei{us} <lb/>addito cognomento decem gemellorum. </s> <s xml:id="echoid-s6659" xml:space="preserve">Hicuia Præneſtina ad milia <pb file="0335" n="335" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. I."/> ad miliarium ſextum diuerticulo ſiniſtrorſ{us} paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6660" xml:space="preserve">dcccclxxx. </s> <s xml:id="echoid-s6661" xml:space="preserve">pro-<lb/>k<unsure/>ime uiam Collatiam accipit fontem, cui{us} duct{us} uſ adgemellos ef-<lb/>ficit riuo ſubterraneo paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6662" xml:space="preserve">6. </s> <s xml:id="echoid-s6663" xml:space="preserve">mil. </s> <s xml:id="echoid-s6664" xml:space="preserve">ccclxxx. </s> <s xml:id="echoid-s6665" xml:space="preserve">Incipit diſtribui Vet{us} <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0335-01a" xlink:href="note-0335-01"/> Anio uico Publicij ad portam Trigeminã, quiloc{us} Salinæ appellan-<lb/>tur, poſt annos. </s> <s xml:id="echoid-s6666" xml:space="preserve">xl. </s> <s xml:id="echoid-s6667" xml:space="preserve">quàm Appia perducta est anno ab urbecondita. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6668" xml:space="preserve"> <anchor type="note" xlink:label="note-0335-02a" xlink:href="note-0335-02"/> cccclxxxix. </s> <s xml:id="echoid-s6669" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s6670" xml:space="preserve">Curi{us} Dentat{us}, qui cenſur am cũ. </s> <s xml:id="echoid-s6671" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s6672" xml:space="preserve">Papirio curſore <lb/>geßit anionis quinunc dicitur uet{us}, aquam perducendam in urbem cx <lb/>mannubijs de Pyrrho captis cur auit, Spurio. </s> <s xml:id="echoid-s6673" xml:space="preserve">Garbilio. </s> <s xml:id="echoid-s6674" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s6675" xml:space="preserve">Papirio. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6676" xml:space="preserve">COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6677" xml:space="preserve">Item poſt biennium deinde actum est in ſenatu de conſummẽdo <lb/>ci{us} aquæ opere. </s> <s xml:id="echoid-s6678" xml:space="preserve">Itaque poſt annum nonum Minuti{us} Prætor edidit edi <lb/>ctum. </s> <s xml:id="echoid-s6679" xml:space="preserve">Tum ex ſenatuſcõſulto Duumuiri aquæ perducendæ creati, Curi <lb/>{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6680" xml:space="preserve">Fului{us} Flacc{us} locauer ant. </s> <s xml:id="echoid-s6681" xml:space="preserve">Curi{us} intra quintum diem quàm erat <lb/>Duumuir creat{us} deceßit. </s> <s xml:id="echoid-s6682" xml:space="preserve">gloria perductæ pertinuit ad Fuluium. </s> <s xml:id="echoid-s6683" xml:space="preserve">Conci <lb/>pitur Anio uet{us} ſupra Tibur. </s> <s xml:id="echoid-s6684" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s6685" xml:space="preserve">miliario extra portã Raranam, ubi <lb/>partim in Tyburtinum diſtribuitur uſum. </s> <s xml:id="echoid-s6686" xml:space="preserve">Duct{us} ei{us} habet longitudi-<lb/>nem ita exigente libr amento paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6687" xml:space="preserve">xlij. </s> <s xml:id="echoid-s6688" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6689" xml:space="preserve">ex eo riu{us} est <lb/>ſubterrane{us} paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6690" xml:space="preserve">xliij. </s> <s xml:id="echoid-s6691" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6692" xml:space="preserve">ccxcyij. </s> <s xml:id="echoid-s6693" xml:space="preserve">Subſtructio ſupra<unsure/> <lb/>terram paſſuum.</s> <s xml:id="echoid-s6694" xml:space="preserve">dccij. </s> <s xml:id="echoid-s6695" xml:space="preserve">Vigeſimo primo anno. </s> <s xml:id="echoid-s6696" xml:space="preserve">poſt annos. </s> <s xml:id="echoid-s6697" xml:space="preserve">cxxvij. </s> <s xml:id="echoid-s6698" xml:space="preserve"><lb/>id est, anno ab urbe condita. </s> <s xml:id="echoid-s6699" xml:space="preserve">dcyiij. </s> <s xml:id="echoid-s6700" xml:space="preserve">Seruio Sulpitio Galba & </s> <s xml:id="echoid-s6701" xml:space="preserve"><lb/>L. </s> <s xml:id="echoid-s6702" xml:space="preserve">Aurelio Cotta COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6703" xml:space="preserve">cum Appiæ Anionisq́; </s> <s xml:id="echoid-s6704" xml:space="preserve">duct{us} uetuſtate quaſ-<lb/>ſatipriuatorum etiam fraudib{us} interciperentur, datum est à ſenatu<unsure/> <lb/>negocium. </s> <s xml:id="echoid-s6705" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s6706" xml:space="preserve">Titio, quitum Prætor inter ciues & </s> <s xml:id="echoid-s6707" xml:space="preserve">peregrinos i{us} dice <lb/>bat, eorum ductuum reficiendorum & </s> <s xml:id="echoid-s6708" xml:space="preserve">uindicandorum. </s> <s xml:id="echoid-s6709" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6710" xml:space="preserve">quoniam <lb/>incrementum urbis exigere uidebatur ampliorem modum aquæ eidem <lb/>mandatum à Senatu est ut curaret quaten{us} aliis aqu{as} poſſet in urbẽ <lb/>perduceret & </s> <s xml:id="echoid-s6711" xml:space="preserve">ampliores duct{us} faceret Reipub. </s> <s xml:id="echoid-s6712" xml:space="preserve">cauſa tertio miliario <lb/>opera fabrorũduxit, cui ab authore Martiæ nomẽ est. </s> <s xml:id="echoid-s6713" xml:space="preserve">Legim{us} apud <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0335-03a" xlink:href="note-0335-03"/> Feneſtellam in hæc opera Marco decretum ſeſtertium. </s> <s xml:id="echoid-s6714" xml:space="preserve">IIII & </s> <s xml:id="echoid-s6715" xml:space="preserve">octin-<lb/>genta, ſed quoniam ad conſummendum negocium non ſufficiebat, ’ſta-<lb/>tuit Senat{us} Prætur am in alterum annum prorogari. </s> <s xml:id="echoid-s6716" xml:space="preserve">Eodẽ tempore <lb/>Decemuiridum alijs ex cauſis libros Sybilinos inſpiciũt inueniſſe dicun <lb/>tur nõ eſſe aquam Martiam, ſed Anienem, de hoc enim conſtanti{us} tra <lb/>ditur in Capitolium perducẽdam, deq́; </s> <s xml:id="echoid-s6717" xml:space="preserve">care in Senatu à Lepido pro col <pb file="0336" n="336" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> legauerba faciente, actũ Apppio Clau. </s> <s xml:id="echoid-s6718" xml:space="preserve">Q. </s> <s xml:id="echoid-s6719" xml:space="preserve">Cecilio. </s> <s xml:id="echoid-s6720" xml:space="preserve">COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6721" xml:space="preserve">eandem{qúe} <lb/>poſt annum tertium à. </s> <s xml:id="echoid-s6722" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s6723" xml:space="preserve">Lentulo retractatam, C. </s> <s xml:id="echoid-s6724" xml:space="preserve">Lælio, Qu. </s> <s xml:id="echoid-s6725" xml:space="preserve">Serui-<lb/>lio COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6726" xml:space="preserve">ſedutroq; </s> <s xml:id="echoid-s6727" xml:space="preserve">tempore uiciſſe gratiam Marci Titij, atq; </s> <s xml:id="echoid-s6728" xml:space="preserve">ita eſſe <lb/>in Capitolium aquã perductam. </s> <s xml:id="echoid-s6729" xml:space="preserve">Concipitur Martia uia Valeria ad mi-<lb/>liarium. </s> <s xml:id="echoid-s6730" xml:space="preserve">xxxiij. </s> <s xml:id="echoid-s6731" xml:space="preserve">diuerticulo euntib{us} ab urbe Roma dextrorſ{us} milium <lb/>paſſuum trium uilla Sublacenſi, atq; </s> <s xml:id="echoid-s6732" xml:space="preserve">ſub Nerone principe primum ſtra <lb/>ta ad miliarium trigeſimumoctauum ſiniſtrorſ{us} intra ſpacium paſſu-<lb/>um ducentorum finita ſubſtructionib{us} penè ſtatim ſtagnino colore <lb/>præuiridi. </s> <s xml:id="echoid-s6733" xml:space="preserve">Duct{us} ei{us} habet longitudinem à capite ad urbem paſſuum <lb/>lx. </s> <s xml:id="echoid-s6734" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6735" xml:space="preserve">dccx. </s> <s xml:id="echoid-s6736" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6737" xml:space="preserve">ſemis. </s> <s xml:id="echoid-s6738" xml:space="preserve">Riuo ſubterraneo paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6739" xml:space="preserve">liiij. </s> <s xml:id="echoid-s6740" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6741" xml:space="preserve">cc-<lb/>lxvij. </s> <s xml:id="echoid-s6742" xml:space="preserve">ſemis, Opere ſupraterram paſſuũ. </s> <s xml:id="echoid-s6743" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s6744" xml:space="preserve">miliũ. </s> <s xml:id="echoid-s6745" xml:space="preserve">ccccxliij. </s> <s xml:id="echoid-s6746" xml:space="preserve">Eolon-<lb/>gi{us} ab urbe plurib{us} locis priuatis & </s> <s xml:id="echoid-s6747" xml:space="preserve">publicis et. </s> <s xml:id="echoid-s6748" xml:space="preserve">D. </s> <s xml:id="echoid-s6749" xml:space="preserve">uallis opere ar-<lb/>cuato paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6750" xml:space="preserve">cccclxiij. </s> <s xml:id="echoid-s6751" xml:space="preserve">propi{us} urbem à ſeptimo miliario ſubſtru-<lb/>ctione paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6752" xml:space="preserve">clxxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s6753" xml:space="preserve">Reliquo opere arcuato paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6754" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s6755" xml:space="preserve">mili-<lb/>um. </s> <s xml:id="echoid-s6756" xml:space="preserve">cccclxx. </s> <s xml:id="echoid-s6757" xml:space="preserve">Cn. </s> <s xml:id="echoid-s6758" xml:space="preserve">Seruili{us} Cepio & </s> <s xml:id="echoid-s6759" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s6760" xml:space="preserve">Caßi{us} Longin{us}, qui Rauilla <lb/>appellat{us} est, Cenſores, anno poſt urbẽ conditam. </s> <s xml:id="echoid-s6761" xml:space="preserve">dcxxvij. </s> <s xml:id="echoid-s6762" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s6763" xml:space="preserve">Plau-<lb/>tio Hipſapone. </s> <s xml:id="echoid-s6764" xml:space="preserve">Ful. </s> <s xml:id="echoid-s6765" xml:space="preserve">Flacco Conſulib{us} aquam quæ uocatur Tepula ex <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0336-01a" xlink:href="note-0336-01"/> agro Lucullano, quem quidã Tuſculanũ credunt Romã & </s> <s xml:id="echoid-s6766" xml:space="preserve">in Capitoli-<lb/>um adducendãcurauerũt. </s> <s xml:id="echoid-s6767" xml:space="preserve">Tepula concipitur uia Latina ad. </s> <s xml:id="echoid-s6768" xml:space="preserve">xi. </s> <s xml:id="echoid-s6769" xml:space="preserve">miliari <lb/>um diuerticulo euntibus ab Roma dextrorſus milium paſſuum duum, <lb/>inde riuo ſuo in Vrbem perducebatur Iuliæ poſt mixta, Nam Agrippa <lb/>ædilis poſt primum conſulatum Imperatore Cæſare Auguſto. </s> <s xml:id="echoid-s6770" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s6771" xml:space="preserve">Le-<lb/>lio Volcatio COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6772" xml:space="preserve">anno poſt urbem conditam. </s> <s xml:id="echoid-s6773" xml:space="preserve">dccxix. </s> <s xml:id="echoid-s6774" xml:space="preserve">ad miliarium <lb/>ab urbe. </s> <s xml:id="echoid-s6775" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s6776" xml:space="preserve">uia Latina euntibus ab Roma dextror ſus milium paſſuum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6777" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s6778" xml:space="preserve">alterius{qúe} propri{as} uires collegit & </s> <s xml:id="echoid-s6779" xml:space="preserve">Tepulæ riuum intercepit, ac-<lb/>quiſitæ{qúe} ab inuentore nomen Iuliæ est datum. </s> <s xml:id="echoid-s6780" xml:space="preserve">Ita tamen diuiſa eroga-<lb/>tione ut maneret Tepulæ appellatio. </s> <s xml:id="echoid-s6781" xml:space="preserve">Ductus Iuliæ efficit longitudinem <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0336-02a" xlink:href="note-0336-02"/> paſſuum xv. </s> <s xml:id="echoid-s6782" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6783" xml:space="preserve">ccccxxvi. </s> <s xml:id="echoid-s6784" xml:space="preserve">Opere ſupra terram paſſuũ. </s> <s xml:id="echoid-s6785" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s6786" xml:space="preserve">mili-<lb/>um ex eo in proximis urbis locis à. </s> <s xml:id="echoid-s6787" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s6788" xml:space="preserve">miliario ſubſtructione paſſuum <lb/>dxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s6789" xml:space="preserve">Reliquo opere arcuato paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6790" xml:space="preserve">vi milium. </s> <s xml:id="echoid-s6791" xml:space="preserve">cccclxxij. </s> <s xml:id="echoid-s6792" xml:space="preserve">Præter <lb/>caput Iuliæ transfluit aqua quæ uocatur Crabra. </s> <s xml:id="echoid-s6793" xml:space="preserve">Hanc Agrippa emi-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0336-03a" xlink:href="note-0336-03"/> ſit, ſeu quia uſum improbauerat, ſeu quia Tuſculanis poſſeſſorib{us} relin <lb/>quendam credebat. </s> <s xml:id="echoid-s6794" xml:space="preserve">Ea namque eſt quam omnes uillæ tractus eius per <pb file="0337" n="337" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. I."/> uicem indies, modulosq́; </s> <s xml:id="echoid-s6795" xml:space="preserve">certos diſpenſatam accipiunt, ſednon cadem <lb/>moderatione. </s> <s xml:id="echoid-s6796" xml:space="preserve">Aquarij noſtri partẽ maximã ei{us} ſemper in ſupplemen <lb/>tũ Iuliæ uindicauerunt, nec ut Iuliã augerent, quã hauriebant largiẽdo <lb/>compẽdij ſui gratia. </s> <s xml:id="echoid-s6797" xml:space="preserve">Excluſaergo est Crabra et tota iuſſu Imperatoris <lb/>reddita Tuſculanis, quinunc forſitãnõ ſine admiratione eã ſumũt, igna <lb/>ricui{us} cauſa in ſolitam abundantiã habeant, Iulia autem reuocatis de-<lb/>riuationib{us} per qu{as} ſubripiebatur modum ſuum, quàmuis not abili ſic <lb/>citate ſeruauit. </s> <s xml:id="echoid-s6798" xml:space="preserve">Eodẽ anno Agrippa duct{us} Appiæ Anienis Martiæ pe-<lb/>nè delapſos reſtituit, & </s> <s xml:id="echoid-s6799" xml:space="preserve">ſingulari cura complurib{us} ſaliẽtib{us} aquis in-<lb/>ſtruxit urbem. </s> <s xml:id="echoid-s6800" xml:space="preserve">Idem cũ iam tertiũ conſulfuiſſet. </s> <s xml:id="echoid-s6801" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s6802" xml:space="preserve">Sentio. </s> <s xml:id="echoid-s6803" xml:space="preserve">Sp. </s> <s xml:id="echoid-s6804" xml:space="preserve">Lucre-<lb/>tio COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6805" xml:space="preserve">poſt annum. </s> <s xml:id="echoid-s6806" xml:space="preserve">xiij. </s> <s xml:id="echoid-s6807" xml:space="preserve">quàm Iuliam deduxer at Virginẽ in agro <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0337-01a" xlink:href="note-0337-01"/> quo Lucullano collectam Romam perduxit. </s> <s xml:id="echoid-s6808" xml:space="preserve">Dies quo primum in ur <lb/>bem reſponderit. </s> <s xml:id="echoid-s6809" xml:space="preserve">v. </s> <s xml:id="echoid-s6810" xml:space="preserve">iduum Iunij inuenitur Virgo appellata. </s> <s xml:id="echoid-s6811" xml:space="preserve">quòd quæ-<lb/>rentib{us} aquam militib{us} puella uirguncula quaſdam uen{as} mõſtrauit, <lb/>qu{as} ſecuti qui foder ant ingentem aquæ modum inuenerunt. </s> <s xml:id="echoid-s6812" xml:space="preserve">Aedicula <lb/>fonti appoſita hanc uirginem pictura oſtẽdit. </s> <s xml:id="echoid-s6813" xml:space="preserve">Concipitur ergo uia Col-<lb/>latia ad miliarium octauum paluſtrib{us} locis, Signino circuniecto con-<lb/>tinendarum ſcaturiginum cauſa. </s> <s xml:id="echoid-s6814" xml:space="preserve">Adiuuat{us} ex complurib{us} alijs ac-<lb/>quiſitionib{us} uenit per longitudinem paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6815" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s6816" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6817" xml:space="preserve">cv. </s> <s xml:id="echoid-s6818" xml:space="preserve">exeo <lb/>riuo ſubterraneo paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6819" xml:space="preserve">xi. </s> <s xml:id="echoid-s6820" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6821" xml:space="preserve">dccclxv. </s> <s xml:id="echoid-s6822" xml:space="preserve">ſupraterrã per paſſ{us} <lb/>Mccxl. </s> <s xml:id="echoid-s6823" xml:space="preserve">ex eo ſubſtructione riuorum locis complurib{us} paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6824" xml:space="preserve">dxl. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6825" xml:space="preserve">opere arcuato paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6826" xml:space="preserve">dcc. </s> <s xml:id="echoid-s6827" xml:space="preserve">acquiſitionũ duct{us} riui ſubterranei effi-<lb/>ciunt paſſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6828" xml:space="preserve">Mccccv. </s> <s xml:id="echoid-s6829" xml:space="preserve">Quæ ratio mouerit Auguſtum prouidẽtißimum <lb/>principem producendi Alſietinam aquam, quæ uocatur Auguſta, non <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0337-02a" xlink:href="note-0337-02"/> ſatis perſpicio nulli{us} gratiæ, immo & </s> <s xml:id="echoid-s6830" xml:space="preserve">parum ſalubrem & </s> <s xml:id="echoid-s6831" xml:space="preserve">nuſquàm <lb/>in uſ{us} populi fluẽtem, niſi forte cum op{us} Naumachiæ aggrederetur, <lb/>ne quid ſalubriorib{us} aquis detraheret, hanc proprio opere perduxit. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6832" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6833" xml:space="preserve">quod Naumachiæ cœperat ſupereſſe hortis ſubiacẽtib{us} et priuato <lb/>rum uſib{us} adirrigandum conceßit. </s> <s xml:id="echoid-s6834" xml:space="preserve">Solet tamen ex ea in tranſtiberina <lb/>regione quotiens pontes reficiuntur & </s> <s xml:id="echoid-s6835" xml:space="preserve">à citeriore ripa aquæ ceſſant <lb/>exneceßitate in ſubſidium publicorum ſalientium dari. </s> <s xml:id="echoid-s6836" xml:space="preserve">Concipitur ex <lb/>lacu Alſietino uia Claudia miliario. </s> <s xml:id="echoid-s6837" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s6838" xml:space="preserve">diuerticulo dextror ſ{us} paſſu <lb/>um. </s> <s xml:id="echoid-s6839" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s6840" xml:space="preserve">miliũ D. </s> <s xml:id="echoid-s6841" xml:space="preserve">Duct{us} ei{us} efficit longitudinem paſſuũ uigintiduum <pb file="0338" n="338" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> milium ſeptuaginta duorum opere arcuato. </s> <s xml:id="echoid-s6842" xml:space="preserve">paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6843" xml:space="preserve">CCCL VIII <lb/>Idem Auguſt{us} in ſupplementum Martiæ quotiens ſiccitates egerent <lb/>auxilio aliam aquam eiuſdem bonitatis opere ſubterraneo perduxit <lb/>uſq; </s> <s xml:id="echoid-s6844" xml:space="preserve">ad Martiæ riuum quæ abinuentore appellatur Auguſta. </s> <s xml:id="echoid-s6845" xml:space="preserve">Naſcitur <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0338-01a" xlink:href="note-0338-01"/> ultra fontem Martiæ cui{us} duct{us} donec Martiæ accedat efficit paſſ{us} <lb/>dccc. </s> <s xml:id="echoid-s6846" xml:space="preserve">Poſthos. </s> <s xml:id="echoid-s6847" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s6848" xml:space="preserve">Cæſar, qui Tiberio ſucceßit, cum parum & </s> <s xml:id="echoid-s6849" xml:space="preserve">publicis <lb/>uſib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6850" xml:space="preserve">priuatis uoluptatib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6851" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s6852" xml:space="preserve">duct{us} aquarũ ſufficere uideren <lb/>tur, altero imperij ſuianno. </s> <s xml:id="echoid-s6853" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s6854" xml:space="preserve">Aquilio Iuliano. </s> <s xml:id="echoid-s6855" xml:space="preserve">P. </s> <s xml:id="echoid-s6856" xml:space="preserve">Nonio aſprenate. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6857" xml:space="preserve">COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6858" xml:space="preserve">anno urbis conditæ. </s> <s xml:id="echoid-s6859" xml:space="preserve">dccxc. </s> <s xml:id="echoid-s6860" xml:space="preserve">duos duct{us} inchoauit, quod op{us} <lb/>Claudi{us} magnificentißime conſummauit, dedicauit{qúe} Sulla & </s> <s xml:id="echoid-s6861" xml:space="preserve">Tutiano <lb/>COSS. </s> <s xml:id="echoid-s6862" xml:space="preserve">anno poſt urbem conditam. </s> <s xml:id="echoid-s6863" xml:space="preserve">dccc. </s> <s xml:id="echoid-s6864" xml:space="preserve">Sexto kalendarum Augu-<lb/>ſtarum. </s> <s xml:id="echoid-s6865" xml:space="preserve">Alterinomen quod ex fontib{us} Cerulo & </s> <s xml:id="echoid-s6866" xml:space="preserve">Curtio perduceba-<lb/>tur, Claudiæ datum, hæc bonitate proxima Martiæ. </s> <s xml:id="echoid-s6867" xml:space="preserve">Alter a quoniam <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0338-02a" xlink:href="note-0338-02"/> duæ Anienis aquæ in urbẽ fluere cœperant. </s> <s xml:id="echoid-s6868" xml:space="preserve">ut facili{us} appellationib{us} <lb/>dignoſcerẽtur, Anio nou{us} uocaricœpit. </s> <s xml:id="echoid-s6869" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6870" xml:space="preserve">quòd ill{as} omnes præceſſe <lb/>rat prior Anio, cognomen eiueteris est adiectum. </s> <s xml:id="echoid-s6871" xml:space="preserve">Claudia concipitur <lb/>uia Sublacenſiad miliariũ. </s> <s xml:id="echoid-s6872" xml:space="preserve">xxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s6873" xml:space="preserve">diuerticulo ſiniſtrorſ{us} intra paſ-<lb/>ſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6874" xml:space="preserve">ccc. </s> <s xml:id="echoid-s6875" xml:space="preserve">ex fontib{us} duob{us} amplißimis & </s> <s xml:id="echoid-s6876" xml:space="preserve">ſpecioſis cerulo{qúe}, qui à ſi-<lb/>militudine appellat{us} est, & </s> <s xml:id="echoid-s6877" xml:space="preserve">Curtio accipit, & </s> <s xml:id="echoid-s6878" xml:space="preserve">eum fontẽ qui uocatur <lb/>Albudin{us} tantæ bonitatis, ut Martiæ quo adiutorio quoties op{us} est <lb/>ita ſufficiat, ut adiectione ſui nihil ex qualitate ei{us} mutet, Auguſtæ fons <lb/>quia Martiam ſibi ſufficere apparebat in Claudiã deriuat{us} est manen <lb/>te nihilomin{us} præſidiario in Martiam, utita demum claudiam aquam <lb/>adiuuaret Auguſta, ſieam duct{us} Martiæ non caperet. </s> <s xml:id="echoid-s6879" xml:space="preserve">Claudiæ duct{us} <lb/>habet lõgitudinem paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6880" xml:space="preserve">xlvi. </s> <s xml:id="echoid-s6881" xml:space="preserve">miliũ. </s> <s xml:id="echoid-s6882" xml:space="preserve">Exeoriuo ſubterraneo paſſu <lb/>um. </s> <s xml:id="echoid-s6883" xml:space="preserve">xxxvi. </s> <s xml:id="echoid-s6884" xml:space="preserve">miliũ. </s> <s xml:id="echoid-s6885" xml:space="preserve">ccxxx. </s> <s xml:id="echoid-s6886" xml:space="preserve">opere ſupraterram paſſuum. </s> <s xml:id="echoid-s6887" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s6888" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6889" xml:space="preserve">lxxxi. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6890" xml:space="preserve">ex eo opere arcuato in ſuperiori parte plurib{us} locis paſſuum trium <lb/>milium &</s> <s xml:id="echoid-s6891" xml:space="preserve">. lxxvi. </s> <s xml:id="echoid-s6892" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6893" xml:space="preserve">prope urbem à. </s> <s xml:id="echoid-s6894" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s6895" xml:space="preserve">miliario ſubſtructione riuo-<lb/>rum per paſſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6896" xml:space="preserve">dcix. </s> <s xml:id="echoid-s6897" xml:space="preserve">opere arcuato paſſuum vi. </s> <s xml:id="echoid-s6898" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s6899" xml:space="preserve">ccccxci. </s> <s xml:id="echoid-s6900" xml:space="preserve">Anio <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0338-03a" xlink:href="note-0338-03"/> nou{us} Sublacenſi uia ad miliarium. </s> <s xml:id="echoid-s6901" xml:space="preserve">lxij. </s> <s xml:id="echoid-s6902" xml:space="preserve">in ſuo riuo excipitur ex flumi-<lb/>ne quod cum terr {as} cult {as} circum ſe habeat ſoli pinguis, & </s> <s xml:id="echoid-s6903" xml:space="preserve">inderip{as} <lb/>ſolutiores, etiã ſine pluuiarum iniuria limoſum & </s> <s xml:id="echoid-s6904" xml:space="preserve">turbulentum fluit, <lb/>ideo{qúe} à faucib{us} duct{us} interpoſita eſt piſcina limariaubi inter amnem <pb file="0339" n="339" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. I."/> & </s> <s xml:id="echoid-s6905" xml:space="preserve">ſpecum conſiſteret & </s> <s xml:id="echoid-s6906" xml:space="preserve">liquaretur aqua. </s> <s xml:id="echoid-s6907" xml:space="preserve">Sic quo quotiens hymbres <lb/>ſuperueniunt turbida peruenit in urbem, Iungitur ei riu{us} hercula-<lb/>ne{us} oriens eadem uia ad miliarium. </s> <s xml:id="echoid-s6908" xml:space="preserve">xliij. </s> <s xml:id="echoid-s6909" xml:space="preserve">è regione fontium Claudiæ <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0339-01a" xlink:href="note-0339-01"/> trans flumen uiam{qúe} natura purißim{us}, ſed mixt{us} gratiam ſplendoris <lb/>ſui amittit. </s> <s xml:id="echoid-s6910" xml:space="preserve">Duct{us} Anienis nouiefficit paſſ. </s> <s xml:id="echoid-s6911" xml:space="preserve">lyiij. </s> <s xml:id="echoid-s6912" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s6913" xml:space="preserve">dcc .</s> <s xml:id="echoid-s6914" xml:space="preserve">ex eo riuo <lb/>ſubterraneo paſſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6915" xml:space="preserve">xlix. </s> <s xml:id="echoid-s6916" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s6917" xml:space="preserve">ccc. </s> <s xml:id="echoid-s6918" xml:space="preserve">opere ſupra terram paſſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6919" xml:space="preserve">ix. </s> <s xml:id="echoid-s6920" xml:space="preserve">mil. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s6921" xml:space="preserve">cccc. </s> <s xml:id="echoid-s6922" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6923" xml:space="preserve">ex eo ſubſtructionib{us} aut opere arcuato ſuperioriparte pl{us} <lb/>rib{us} locis paſſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6924" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s6925" xml:space="preserve">mil. </s> <s xml:id="echoid-s6926" xml:space="preserve">dccc. </s> <s xml:id="echoid-s6927" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6928" xml:space="preserve">propi{us} urbem à. </s> <s xml:id="echoid-s6929" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s6930" xml:space="preserve">miliario ſub <lb/>ſtructione riuorum paſſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6931" xml:space="preserve">dcix. </s> <s xml:id="echoid-s6932" xml:space="preserve">opere arcuato paſſ{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6933" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s6934" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s6935" xml:space="preserve">cccc-<lb/>xci. </s> <s xml:id="echoid-s6936" xml:space="preserve">Hi ſunt arc{us} altißimi ſubleuati in quibuſdam locis. </s> <s xml:id="echoid-s6937" xml:space="preserve">cix. </s> <s xml:id="echoid-s6938" xml:space="preserve">ped. </s> <s xml:id="echoid-s6939" xml:space="preserve">Tot <lb/>aquarum tam multis neceſſarijs molib{us}, pyramid{as} uidelicet ocioſ{as} <lb/>comparem, aut cætera inertia, ſed fama celebratagræcorũ opera? </s> <s xml:id="echoid-s6940" xml:space="preserve">Non <lb/>alienum mihiuiſum eſt longitudines quoqueriuorum cui{us} duct{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6941" xml:space="preserve"><lb/>per ſpecies operum complecti. </s> <s xml:id="echoid-s6942" xml:space="preserve">Nam cum maxima hui{us} officij pars in <lb/>tutela eorum ſit, ſcire præpoſitum oportet quæ maiora impendia exi-<lb/>gant. </s> <s xml:id="echoid-s6943" xml:space="preserve">Noſtræ quidem ſolicitudini non ſuffecit ſingula oculis ſubieciſſe. </s> <s xml:id="echoid-s6944" xml:space="preserve"><lb/>Sed form{as} quo ductuũ facere cur auimus, ex quibus apparet ubi ual-<lb/>les quantæ{qúe}, ubiflumina traijcerentur, ubi montium lateribus ſpecus <lb/>appliciti. </s> <s xml:id="echoid-s6945" xml:space="preserve">quanto{qúe} maiorem aßiduam{qúe} perterendi ac muniendiij exi-<lb/>gant curam, hinc illa contingit utilit{as}, ut rem ſtatim ueluti in conſpectu <lb/>habere poßimus, & </s> <s xml:id="echoid-s6946" xml:space="preserve">deliber are tanquàm aßiſtentes. </s> <s xml:id="echoid-s6947" xml:space="preserve">Aquæ omnes diuer <lb/>ſa in urbem libra proueniunt. </s> <s xml:id="echoid-s6948" xml:space="preserve">Inde fit, ut quædam altioribus locis ſerui <lb/>ant, & </s> <s xml:id="echoid-s6949" xml:space="preserve">quædam ire enitiin eminentiora non poßint, nã & </s> <s xml:id="echoid-s6950" xml:space="preserve">colles ſi ſint <lb/>propter frequentiam incendiorũ ruderibus excreuerunt. </s> <s xml:id="echoid-s6951" xml:space="preserve">Qùin enim <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0339-02a" xlink:href="note-0339-02"/> ſunt ductuum altitudines, quarum duæ in omnem partem urbis attollun <lb/>tur, ſed ex reliquis aliæ maiore, aliæ leuiore præſſur a coguntur. </s> <s xml:id="echoid-s6952" xml:space="preserve">Altiſ-<lb/>ſimus Anio est nouus, proxima Claudia, tertium locum tenet Iulia, quar <lb/>tum Tepula, dehinc Martia, quæ capite etiam Claudiæ libram æquat, <lb/>Sed ueteres humiliore directura perduxerunt ſiue nondum ſubtili ex-<lb/>plorata arte librandi, ſeu quia ex induſtria infra terram aqu{as}merge-<lb/>bant, ne facile ab hoſtibus inter ciperentur cum frequentia adhuc con-<lb/>tra Italicos bella gererẽtur. </s> <s xml:id="echoid-s6953" xml:space="preserve">Iamtamẽ quibuſdãlocis ſicubi ductus uetu <lb/>ſtate dilapſus est omiſſo circuitu ſubterr aneo uallis tract{us}, breuitatis <pb file="0340" n="340" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> cauſa ſubſtructionib{us}, arcuationibus{qúe} traijciũtur. </s> <s xml:id="echoid-s6954" xml:space="preserve">Sextũ tenet libræ <lb/>locum Anio uetus ſimiliter ſuffecturus & </s> <s xml:id="echoid-s6955" xml:space="preserve">altioribus locis urbis ſicubi <lb/>uallium ſubmiſſarum{qúe} regionum conditio exigit ſubſtructionibus arcu <lb/>ationibus{qúe} ueteres exigentur. </s> <s xml:id="echoid-s6956" xml:space="preserve">Sequitur huius librã Virgo. </s> <s xml:id="echoid-s6957" xml:space="preserve">deinde Ap <lb/>pia, quæ cum ex urbano agro perducerẽtur, non in tantum altitudinis <lb/>erigi potuerunt. </s> <s xml:id="echoid-s6958" xml:space="preserve">Omnibus humilior Alſietina est, quæ tranſtiberinære <lb/>gioni & </s> <s xml:id="echoid-s6959" xml:space="preserve">maxime ſubiacẽtibus locis ſeruit. </s> <s xml:id="echoid-s6960" xml:space="preserve">Ex his uia Latina, ſex intra <lb/>vij. </s> <s xml:id="echoid-s6961" xml:space="preserve">miliarium contentis piſcinis excipiuntur, ubi quaſi reſpir ante riuo <lb/>rum curſu limum deponunt. </s> <s xml:id="echoid-s6962" xml:space="preserve">Modus quo earum menſuris ibidem poſi <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0340-01a" xlink:href="note-0340-01"/> tis initur. </s> <s xml:id="echoid-s6963" xml:space="preserve">Vna autem Iulia, Martia quo, quæ, Tepula intercepta, ſi-<lb/>cut ſupra demonſtr auimus, riuo Iuliæ acceſſer at. </s> <s xml:id="echoid-s6964" xml:space="preserve">nunc à piſcina eiuſdẽ <lb/>Iuliæ modum accipit, ac proprio canali & </s> <s xml:id="echoid-s6965" xml:space="preserve">nomine uenit. </s> <s xml:id="echoid-s6966" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6967" xml:space="preserve">à piſcinis <lb/>in eoſdem arcus recipiuntur, ſummus ijs est Iuliæ, inferior Tepulæ, de-<lb/>inde Martiæ quæ ad libram collis uiminalis coniungitur intra *** <lb/>euntes ad uiminalem uſ portam deueniunt, ubirurſus emergunt. </s> <s xml:id="echoid-s6968" xml:space="preserve">Pri-<lb/>us tamen pars Iuliæ ad ſpem ueterem excepta caſtellis. </s> <s xml:id="echoid-s6969" xml:space="preserve">cclij. </s> <s xml:id="echoid-s6970" xml:space="preserve">montis uſi <lb/>bus diffunditur. </s> <s xml:id="echoid-s6971" xml:space="preserve">Martia autem parte ſui poſt hortos pallantianos in ri-<lb/>uum quiuocatur Herculaneus deijcit ſe per Cœliũ. </s> <s xml:id="echoid-s6972" xml:space="preserve">Ductus ipſius mon <lb/>tis uſibus, nihil ut inferior ſubminiſtrans initur ſupra portã Capenam, <lb/>Anio nouus cum Claudia a piſcinis in altiores arcus recipiuntur ita ut <lb/>ſuperior ſit Anio. </s> <s xml:id="echoid-s6973" xml:space="preserve">Finiuntur arcus eorũ poſt hortos Pallantianos, inde <lb/>in uſum urbis fiſtulis deducuntur partem: </s> <s xml:id="echoid-s6974" xml:space="preserve">tamen ſui Claudia prius in ar <lb/>cus qui uocantur Neroniani ad ſpem ueterem transfert. </s> <s xml:id="echoid-s6975" xml:space="preserve">Ii directi per <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0340-02a" xlink:href="note-0340-02"/> Cœlium mõtem iuxt a templum Diui Claudij terminantur. </s> <s xml:id="echoid-s6976" xml:space="preserve">Modũ quem <lb/>acceperunt aut circa ipſum mõtem Cœlium, aut in palatiũ Auẽtinum{qúe} <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6977" xml:space="preserve">in tranſtiberinam regionem dimittunt, Anio uetus citra quartum <lb/>miliarium intrano *** uiæ qua à Latina in Lauicanam itur arcus <lb/>traijcit & </s> <s xml:id="echoid-s6978" xml:space="preserve">ipſe piſcinamhabet inde intra ſecundum miliarium partem <lb/>dat in ſpecum quiuocatur Octauianus & </s> <s xml:id="echoid-s6979" xml:space="preserve">peruenit in regionem uiæ no <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0340-03a" xlink:href="note-0340-03"/> uæ ad hortos Aſinianos, unde per illum tractũ diſtribuitur. </s> <s xml:id="echoid-s6980" xml:space="preserve">Rectus ue-<lb/>ro ductus ſecundum ſpem ueterem ueniens intra portam Exquilinam <lb/>in altos riuos per urbẽ deducitur, nec Virgo nec Appia nec Alſietina <lb/>conceptel{as} i. </s> <s xml:id="echoid-s6981" xml:space="preserve">piſcin{as} habent. </s> <s xml:id="echoid-s6982" xml:space="preserve">Arcus Virginis initium habent ſub hor <pb file="0341" n="341" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. I."/> tis Lucullanis, finiuntur in campo martio ſecundum frontem ſepto-<lb/>rũ. </s> <s xml:id="echoid-s6983" xml:space="preserve">Riu{us} Appiæ ſub Cœlio monte & </s> <s xml:id="echoid-s6984" xml:space="preserve">Auentino act{us} emergit, ut dixi-<lb/>m{us}, infra cliuum Publicij Alſi & </s> <s xml:id="echoid-s6985" xml:space="preserve">inde educt{us} est in Naumachiam, <lb/>nam ei{us} cauſa uidetrr fact{us}.</s> <s xml:id="echoid-s6986" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div290" type="float" level="2" n="2"> <note position="left" xlink:label="note-0334-01" xlink:href="note-0334-01a" xml:space="preserve">Nomima <lb/>aquarum. <lb/>Appia <lb/>aqua.</note> <note position="left" xlink:label="note-0334-02" xlink:href="note-0334-02a" xml:space="preserve">Fabius Ve <lb/>nox.</note> <note position="right" xlink:label="note-0335-01" xlink:href="note-0335-01a" xml:space="preserve">Anìoue-<lb/>t{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0335-02" xlink:href="note-0335-02a" xml:space="preserve">Salinæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0335-03" xlink:href="note-0335-03a" xml:space="preserve">Marti@ <lb/>aqua.</note> <note position="left" xlink:label="note-0336-01" xlink:href="note-0336-01a" xml:space="preserve">Tepula <lb/>aqua.</note> <note position="left" xlink:label="note-0336-02" xlink:href="note-0336-02a" xml:space="preserve">Iulia aqua</note> <note position="left" xlink:label="note-0336-03" xlink:href="note-0336-03a" xml:space="preserve">Crabra.</note> <note position="right" xlink:label="note-0337-01" xlink:href="note-0337-01a" xml:space="preserve">Virgo <lb/>aqua.</note> <note position="right" xlink:label="note-0337-02" xlink:href="note-0337-02a" xml:space="preserve">Alſietina <lb/>inſalubris</note> <note position="left" xlink:label="note-0338-01" xlink:href="note-0338-01a" xml:space="preserve">Auguſta <lb/>aqua.</note> <note position="left" xlink:label="note-0338-02" xlink:href="note-0338-02a" xml:space="preserve">Claudia <lb/>aqua.</note> <note position="left" xlink:label="note-0338-03" xlink:href="note-0338-03a" xml:space="preserve">Anio no-<lb/>u{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0339-01" xlink:href="note-0339-01a" xml:space="preserve">Hercida-<lb/>ne{us}riu{us}</note> <note position="right" xlink:label="note-0339-02" xlink:href="note-0339-02a" xml:space="preserve">Altitudi-<lb/>nes ductu-<lb/>um.</note> <note position="left" xlink:label="note-0340-01" xlink:href="note-0340-01a" xml:space="preserve">Limum de <lb/>ponunt.</note> <note position="left" xlink:label="note-0340-02" xlink:href="note-0340-02a" xml:space="preserve">Arcus Ne <lb/>roniani.</note> <note position="left" xlink:label="note-0340-03" xlink:href="note-0340-03a" xml:space="preserve">Octauia-<lb/>nus ſpecus</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s6987" xml:space="preserve">QVONIAM authores cui{us}q; </s> <s xml:id="echoid-s6988" xml:space="preserve">aquæ & </s> <s xml:id="echoid-s6989" xml:space="preserve">ætates præterea ordi-<lb/>nes & </s> <s xml:id="echoid-s6990" xml:space="preserve">longitudinesriuorum et ordinem libræ perſecut{us} ſum, <lb/>non alienum mihiuidetur etiam ſingula ſubijcere et oſten <lb/>dere quanta ſit copia, quæ publicis priuatis{qúe} non ſolum uſib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s6991" xml:space="preserve">au-<lb/>xilijs, uerum etiam uoluptatib{us} ſufficit & </s> <s xml:id="echoid-s6992" xml:space="preserve">per quot caſtella quib{us}{qúe} <lb/>regionib{us} deducatur, quantum extraurbem, quantum intraurbem, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s6993" xml:space="preserve">ex eo quantum lacub{us}, quantum munerib{us}, quantum operib{us} pu <lb/>blicis, quantum nomine Cæſaris, quantũ priuatis uſib{us} erogetur. </s> <s xml:id="echoid-s6994" xml:space="preserve">Sed <lb/>rationis exiſtimo priuſquàm nomina quinariarum centenariarum{qúe} et <lb/>cæterorum modulorum, per quos menſura conſtituta est proferam{us} <lb/>indicare quæ ſit eorum origo, quæ uires, et quid quæq; </s> <s xml:id="echoid-s6995" xml:space="preserve">appellatio ſigni <lb/>ficet, præpoſita{qúe} regula ad quam ratio eorum & </s> <s xml:id="echoid-s6996" xml:space="preserve">initium computatur <lb/>oſtendere, quaratione diſcrepantia inuenerim, & </s> <s xml:id="echoid-s6997" xml:space="preserve">quam emendandiui <lb/>am ſim ſecut{us}. </s> <s xml:id="echoid-s6998" xml:space="preserve">Aquarum moduli aut ad digitorum, aut ad unciarum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0341-01a" xlink:href="note-0341-01"/> menſur am inſtituti ſunt: </s> <s xml:id="echoid-s6999" xml:space="preserve">Digiti in Campania & </s> <s xml:id="echoid-s7000" xml:space="preserve">in pleris Italiæ locis. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7001" xml:space="preserve">Vncia in pupula: </s> <s xml:id="echoid-s7002" xml:space="preserve">ita hæc obſeruãtur. </s> <s xml:id="echoid-s7003" xml:space="preserve">Est autem digit{us} ut conuenit ſex <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0341-02a" xlink:href="note-0341-02"/> tadecima pars pedis, uncia duodecima. </s> <s xml:id="echoid-s7004" xml:space="preserve">Quemadmodum autem inter <lb/>unciã & </s> <s xml:id="echoid-s7005" xml:space="preserve">digitum diuer ſit{as}, ita & </s> <s xml:id="echoid-s7006" xml:space="preserve">ipſi{us} digiti ſimplex obſeruatio non <lb/>est, nam ali{us} uocatur quadrat{us}, ali{us} rotund{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7007" xml:space="preserve">Quadrat{us} trib{us} <lb/>quartiſdecimis ſuis rotundo maior. </s> <s xml:id="echoid-s7008" xml:space="preserve">Rotund{us} trib{us} undecimis ſuis <lb/>quadrato minor est, ſcilicet quia anguli deteruntur, poſtea modul{us} nec <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0341-03a" xlink:href="note-0341-03"/> ab uncia nec ab alterutro digitorum originẽ accipiens induct{us}, ut qui-<lb/>dam putant, ab Agrippa, ut alij à plumbarijs per Vitruuium archite-<lb/>ctum in uſum urbis excluſis, priorib{us} uenit appellat{us} quinario nomi-<lb/>ne. </s> <s xml:id="echoid-s7009" xml:space="preserve">Quiautem Agrippam authorem faciunt, dicunt quòd quinq; </s> <s xml:id="echoid-s7010" xml:space="preserve">anti-<lb/>qui moduli exiles & </s> <s xml:id="echoid-s7011" xml:space="preserve">ueluti puncta quib{us} olim aqua cum exigua eſſet <lb/>diuidebatur in unam fiſtulam coacti ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s7012" xml:space="preserve">Qui Vitruuium & </s> <s xml:id="echoid-s7013" xml:space="preserve">plumba-<lb/>rios ab eo quòd plumbea lamina plana quinq; </s> <s xml:id="echoid-s7014" xml:space="preserve">digitorum latitudinem <pb file="0342" n="342" rhead="SEXTI IVLIII FRONTINI DE"/> habens circumacta inrotundum hunc fiſtulæ modulum efficiat. </s> <s xml:id="echoid-s7015" xml:space="preserve">Sed <lb/>hoc incertum est, quoniam cum cir cumagitur, ſicut interiore parte at-<lb/>trahitur, ita per illam quæ for {as} ſpect at extenditur. </s> <s xml:id="echoid-s7016" xml:space="preserve">Maxime probabile <lb/>est quinariam dictam à diametro quinq; </s> <s xml:id="echoid-s7017" xml:space="preserve">quadr atum, quæ ratio in ſe-<lb/>quentib{us} quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7018" xml:space="preserve">modulis uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7019" xml:space="preserve">ad uicenariam durat, diametro per ſin-<lb/>gulos adie ctione ſingulorum quadr antum creſcente, ut in ſenaria qu-<lb/>ſex ſcilicet quadrantes in diametro habet, & </s> <s xml:id="echoid-s7020" xml:space="preserve">ſeptenaria quæ ſeptem, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s7021" xml:space="preserve">deinceps ſimili incremento uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7022" xml:space="preserve">ad uicenariam. </s> <s xml:id="echoid-s7023" xml:space="preserve">Omnis autem modu <lb/>l{us} collegitur aut à diametro, aut perimetro, aut ex recto menſuræ, ex <lb/>quib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s7024" xml:space="preserve">capacit{as} apparet. </s> <s xml:id="echoid-s7025" xml:space="preserve">Differentiam unciæ, digitiquadrati, & </s> <s xml:id="echoid-s7026" xml:space="preserve"><lb/>digitirotundi, & </s> <s xml:id="echoid-s7027" xml:space="preserve">ipſi{us} quinariæ, ut & </s> <s xml:id="echoid-s7028" xml:space="preserve">facili{us} digno ſcam{us}, utendum <lb/>est ſubſtantiæ quinariæ, qui mod{us} & </s> <s xml:id="echoid-s7029" xml:space="preserve">certißi{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s7030" xml:space="preserve">maxime <lb/>recept{us} est. </s> <s xml:id="echoid-s7031" xml:space="preserve">Vnciæ ergo modul{us} habet diametri digitum unum & </s> <s xml:id="echoid-s7032" xml:space="preserve">tri <lb/>entem digiti, capit pluſquàm quinariæ octaua, hoc est, ſeſcuntia, quina-<lb/>riæ & </s> <s xml:id="echoid-s7033" xml:space="preserve">ſcripulis trib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s7034" xml:space="preserve">beſſe ſcrupuli. </s> <s xml:id="echoid-s7035" xml:space="preserve">Digit{us} quadrat{us} in rotundũ <lb/>redact{us} habet diametri, digitum unum & </s> <s xml:id="echoid-s7036" xml:space="preserve">digiti ſeſcuntiam ſextulam, <lb/>capit quinariæ dextantem. </s> <s xml:id="echoid-s7037" xml:space="preserve">Digit{us} rotund{us} habet diametridigitum <lb/>unum capit quinariæ ſeptuncem, ſemuntiam ſextulam. </s> <s xml:id="echoid-s7038" xml:space="preserve">Cæterum moduli <lb/>quia quinaria oriuntur, duob{us} generib{us} incrementum accipiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s7039" xml:space="preserve"><lb/>unà cum ipſa multiplicatur. </s> <s xml:id="echoid-s7040" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s7041" xml:space="preserve">eodem lumine plures quinariæ includun-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s7042" xml:space="preserve">In quib{us} ſecundum adie ctionem quinariarum amplitudo luminis <lb/>creſcit. </s> <s xml:id="echoid-s7043" xml:space="preserve">Est autem ferè nunc in uſum, cum plures quinariæ impetratæ <lb/>fuerint ne in uijs ſæpi{us} conuulneretur una fiſtula ut excipiantur in ca-<lb/>ſtellum, ex quo ſinguli ſuum modum recipiunt. </s> <s xml:id="echoid-s7044" xml:space="preserve">Alterum gen{us} est, quo <lb/>ties non ad quinariam neceßitatem fiſtula incrementum capit, ſed <lb/>ad diametri ſui men ſuram ſecundum quod & </s> <s xml:id="echoid-s7045" xml:space="preserve">nomen accipit, & </s> <s xml:id="echoid-s7046" xml:space="preserve">capa <lb/>citatem ampliat, ut put a quinariam cum adiect{us} est ei ad diametrum <lb/>quadrans, ſenarium facit, nec iam in ſolidum capacitatem ampliat. </s> <s xml:id="echoid-s7047" xml:space="preserve">Ca-<lb/>pit enim quinariam unam quincuncem ſicilicum & </s> <s xml:id="echoid-s7048" xml:space="preserve">deinceps eademra <lb/>tione quadr antib{us} diametro adiectis, ut ſupra dictum eſt creſcũt. </s> <s xml:id="echoid-s7049" xml:space="preserve">ſep <lb/>tenaria, octonaria uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7050" xml:space="preserve">aduicenariam. </s> <s xml:id="echoid-s7051" xml:space="preserve">Subſequitur ill a ratio quæ con-<lb/>ſtat ex numero digitorũ quadratorũ qui area. </s> <s xml:id="echoid-s7052" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s7053" xml:space="preserve">lumine cui{us}q; </s> <s xml:id="echoid-s7054" xml:space="preserve">moduli <lb/>continetur, à quib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s7055" xml:space="preserve">nomen fiſtulæ accipiunt: </s> <s xml:id="echoid-s7056" xml:space="preserve">nam quæ habet areæ, <pb file="0343" n="343" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. I."/> id est, luminis in rotundũ coacti digitos quadratos. </s> <s xml:id="echoid-s7057" xml:space="preserve">xxv, uicenum qui-<lb/>num appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s7058" xml:space="preserve">Similiter tricenaria & </s> <s xml:id="echoid-s7059" xml:space="preserve">deinceps per incrementum di <lb/>gitor um uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7060" xml:space="preserve">ad centenum uicenum. </s> <s xml:id="echoid-s7061" xml:space="preserve">In uicenaria fiſtula, quæ in conſi-<lb/>nio utri{us}q; </s> <s xml:id="echoid-s7062" xml:space="preserve">rationis poſita eſt, utri{us}q; </s> <s xml:id="echoid-s7063" xml:space="preserve">rationi penè congruit. </s> <s xml:id="echoid-s7064" xml:space="preserve">Nã ha-<lb/>bet ſecundũ eam computationem, quæ interiacentib{us} modulis ſeruan-<lb/>da est in diametro quadrantes. </s> <s xml:id="echoid-s7065" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s7066" xml:space="preserve">Cum diametri eiuſdem digiti quinq; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7067" xml:space="preserve">ſint, & </s> <s xml:id="echoid-s7068" xml:space="preserve">ſecundum eorum modulorum rationem qui ſequuntur ad eane <lb/>habet digitorum quadratorũ ex gnomonijs. </s> <s xml:id="echoid-s7069" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s7070" xml:space="preserve">Ratio fiſtularum qui-<lb/>nariarum uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7071" xml:space="preserve">ad centenum uicenum per omnes modulos ita ſe habet, <lb/>ut oſtendim{us} & </s> <s xml:id="echoid-s7072" xml:space="preserve">in omni genere, inita conſtat ſibi. </s> <s xml:id="echoid-s7073" xml:space="preserve">Conuenit & </s> <s xml:id="echoid-s7074" xml:space="preserve">cum <lb/>his modulis qui in commentarijs inuictißimi & </s> <s xml:id="echoid-s7075" xml:space="preserve">pijßimi principis poſi <lb/>ti & </s> <s xml:id="echoid-s7076" xml:space="preserve">confirmati ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s7077" xml:space="preserve">Siue itaq; </s> <s xml:id="echoid-s7078" xml:space="preserve">ratio, ſiue auctorit{as} ſequẽdaest, utri-<lb/>que commentariorum moduli præualent: </s> <s xml:id="echoid-s7079" xml:space="preserve">ſed aquarij cum maniſeſtæra <lb/>tioni plurib{us} conſentiant in quatuor modul{us} nominauerunt duodena <lb/>ria, & </s> <s xml:id="echoid-s7080" xml:space="preserve">uicenaria, & </s> <s xml:id="echoid-s7081" xml:space="preserve">centenaria, & </s> <s xml:id="echoid-s7082" xml:space="preserve">centum uicenum. </s> <s xml:id="echoid-s7083" xml:space="preserve">Duodenariæ qui <lb/>dem quòd nec magn{us} error, nec uſ{us} frequens est diametro adiece-<lb/>runt digiti ſemunciam ſicilicum capacitati quinariæ & </s> <s xml:id="echoid-s7084" xml:space="preserve">beſſem. </s> <s xml:id="echoid-s7085" xml:space="preserve">Reli-<lb/>quis autem trib{us} modul{us} pl{us} deprehenditur Vicenariam exiguio-<lb/>rem faciunt diametro digiti ſemiſſe capacitate quinarijs trib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s7086" xml:space="preserve">ſem <lb/>uncia quo modulo plerunq; </s> <s xml:id="echoid-s7087" xml:space="preserve">erogatur. </s> <s xml:id="echoid-s7088" xml:space="preserve">Centenaria autem & </s> <s xml:id="echoid-s7089" xml:space="preserve">cente-<lb/>numuicenum quib{us} aßidue accipiunt, non minuuntur, ſed augentur. </s> <s xml:id="echoid-s7090" xml:space="preserve"><lb/>nec uſu frequens est, diametro adiecerũt trientis beſſem & </s> <s xml:id="echoid-s7091" xml:space="preserve">ſemunciã. </s> <s xml:id="echoid-s7092" xml:space="preserve"><lb/>Capacitatiquinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7093" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s7094" xml:space="preserve">ſemiſſem ſemunciam ſicilicum. </s> <s xml:id="echoid-s7095" xml:space="preserve">Centeno uice-<lb/>no diametro adijciunt digitos tres ſeptuncem ſemunciam, capacitati <lb/>quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7096" xml:space="preserve">lxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7097" xml:space="preserve">ſextantem. </s> <s xml:id="echoid-s7098" xml:space="preserve">Ita dum aut uicenariæ qu{as} ſubinde ero-<lb/>gant detrahunt, aut centenariæ & </s> <s xml:id="echoid-s7099" xml:space="preserve">centenum uicenum adijciũt, quib{us} <lb/>ſemper accipiunt, intercipiuntur in centenaria quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7100" xml:space="preserve">xxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7101" xml:space="preserve">In cen <lb/>tumuicenũ quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7102" xml:space="preserve">lxxxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7103" xml:space="preserve">uncia: </s> <s xml:id="echoid-s7104" xml:space="preserve">quod cum ratione approbetur, re <lb/>quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7105" xml:space="preserve">ipſa manifeſtũ est. </s> <s xml:id="echoid-s7106" xml:space="preserve">Nã pro uicenaria, quam Cæſar pro quinarijs <lb/>ſexdecem aßignat nõ pl{us} erogãt quã tredecim, et ex cẽtenaria quã am <lb/>pliauerũt æque certũ est illos nõ erogare niſi ad arctiorẽ numerũ, quẽ <lb/>Cæſar ſecundũ ſuos cõmentarios cũex quaq; </s> <s xml:id="echoid-s7107" xml:space="preserve">centenaria expleuit quina <lb/>ri{as} octoginta unam ſe # .</s> <s xml:id="echoid-s7108" xml:space="preserve">Item ex centenũ uicenũ quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7109" xml:space="preserve">xcviij.</s> <s xml:id="echoid-s7110" xml:space="preserve"> <pb file="0344" n="344" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> tanquàm exhauſto modulo deſinit diſtribuere. </s> <s xml:id="echoid-s7111" xml:space="preserve">In ſumma moduli ſum<unsure/> <lb/>xxv. </s> <s xml:id="echoid-s7112" xml:space="preserve">omnes conſentiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s7113" xml:space="preserve">rationi, & </s> <s xml:id="echoid-s7114" xml:space="preserve">commentarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7115" xml:space="preserve">exceptis ijs qua-<lb/>tuor, quos aquarij nominauerũt. </s> <s xml:id="echoid-s7116" xml:space="preserve">Omnia autem quæ menſura continen-<lb/>tur certa & </s> <s xml:id="echoid-s7117" xml:space="preserve">immobilia congruere ſibi debent: </s> <s xml:id="echoid-s7118" xml:space="preserve">ita enim uniuer ſitatis ra <lb/>tio conſtabit, et quemadmodum uerbigratia ſextarijs ratio ad cyathes, <lb/>modij uero, & </s> <s xml:id="echoid-s7119" xml:space="preserve">ad ſextarios & </s> <s xml:id="echoid-s7120" xml:space="preserve">ad cyathos re ſpondent, ita & </s> <s xml:id="echoid-s7121" xml:space="preserve">quinaria <lb/>rum multiplicatio in ampliorib{us} modulis ſeruare ſequentiæ ſuæregu-<lb/>lam debet, alioqui cum in erogatorio modulo min{us} inuenitur, in accep <lb/>torio pl{us} apparet non errorem eſſe, ſed fraudem. </s> <s xml:id="echoid-s7122" xml:space="preserve"># Meminerim{us} <lb/>omnem aquam quoties ex erogatorio uenit, intra breue ſpacium in ca <lb/>ſtellum cadit non tantum re ſpondere modulo ſuo, ſed etiã exuperare. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7123" xml:space="preserve">Quoties uero exhumiliore, id est, ex minore preſſura longi{us} ducatur <lb/>ſegnitiã duct{us} modum quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7124" xml:space="preserve">deperdere: </s> <s xml:id="echoid-s7125" xml:space="preserve">ideo ſecundũ hancr ationem, <lb/>aut onerandã eſſe erogationem aut reuelandã, Sed & </s> <s xml:id="echoid-s7126" xml:space="preserve">calicis oppoſitio <lb/>habet monumentũ & </s> <s xml:id="echoid-s7127" xml:space="preserve">inrectũ, et ad libram collocat{us} ſi modũ ſeruat, <lb/>et ad curſum aquæ ſi oppoſit{us} deuexat{us}{qúe} ampli{us} rapit, ad lat{us} au <lb/>tẽprætereuntis aquæ conuerſ{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s7128" xml:space="preserve">ſupin{us}, nec ad hauſtũ pron{us}, ſe-<lb/>gniter exiguum{qúe} ſumit. </s> <s xml:id="echoid-s7129" xml:space="preserve">Est autẽ calix modul{us} æne{us}, quiriuo uel ca-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0344-01a" xlink:href="note-0344-01"/> ſtello induitur, huic fiſtulæ applicatur, longitudo ei{us} habere debet digi <lb/>tos nõ min{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7130" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s7131" xml:space="preserve">lumẽ, id est capacitatẽ quanta imperata fuerit. </s> <s xml:id="echoid-s7132" xml:space="preserve">Exco <lb/>gitat{us} uidetur, quoniam rigor æris difficilior ad flexum non temere <lb/>poteſt laxariuel coarctari. </s> <s xml:id="echoid-s7133" xml:space="preserve">Formula modulorũ, qui ſunt omnes. </s> <s xml:id="echoid-s7134" xml:space="preserve">xxv. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7135" xml:space="preserve">ſubiecti quàmuis in uſu. </s> <s xml:id="echoid-s7136" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s7137" xml:space="preserve">tantum frequentes ſint directa est ad ratio <lb/>nem, de qua locuti ſum{us}, emendatis quatuor, quos aquarij nominaue-<lb/>rant. </s> <s xml:id="echoid-s7138" xml:space="preserve">Secundum quam fiſtulæ omnes op{us} facientes dirigidebent, aut <lb/>ſihæ fiſtulæ manebunt ad quinari{as} quot capitur computari. </s> <s xml:id="echoid-s7139" xml:space="preserve">Quinon <lb/>ſunt in uſu moduli in ipſis est adnotatum, & </s> <s xml:id="echoid-s7140" xml:space="preserve">diametritrientem digitum <lb/>dico quàm quinariæ ſeſcuntia, & </s> <s xml:id="echoid-s7141" xml:space="preserve">ſcrupulis trib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s7142" xml:space="preserve">beſſe ſcrupuli. </s> <s xml:id="echoid-s7143" xml:space="preserve">Di <lb/>git{us} quadr at{us} in longitudine & </s> <s xml:id="echoid-s7144" xml:space="preserve">latitudine æqualis est. </s> <s xml:id="echoid-s7145" xml:space="preserve">Digit{us} qua-<lb/>drat{us} in rotundum redact{us} habet diametri digitum unum, & </s> <s xml:id="echoid-s7146" xml:space="preserve">digiti <lb/>ſexcuntiam ſextulam. </s> <s xml:id="echoid-s7147" xml:space="preserve">Capit quinariæ dextantem. </s> <s xml:id="echoid-s7148" xml:space="preserve">Digit{us} rotund{us} <lb/>habet diametri digitum unum. </s> <s xml:id="echoid-s7149" xml:space="preserve">Capit quinariæ ſeptuncem ſemunciam <lb/>ſextulam, fiſtula quinaria diametri digitum unum digitos tres.</s> <s xml:id="echoid-s7150" xml:space="preserve"> <pb file="0345" n="345" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. I."/> 3221111. </s> <s xml:id="echoid-s7151" xml:space="preserve">capit quinariã unã Fiſtula ſenaria diametri digitũunũ, ſemis <lb/>perimetria digitos quatuor 82 v31111. </s> <s xml:id="echoid-s7152" xml:space="preserve">capit quinarr{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7153" xml:space="preserve">ix. </s> <s xml:id="echoid-s7154" xml:space="preserve">1373. </s> <s xml:id="echoid-s7155" xml:space="preserve">Fiſtu <lb/>la ſeptenaria diametri digitum unum 13:</s> <s xml:id="echoid-s7156" xml:space="preserve">----perimetridigitos ſex, ca <lb/>pit quinari{as} *** l. </s> <s xml:id="echoid-s7157" xml:space="preserve">In uſu non est fiſtula octodiametri digitos <lb/>duos, perimetridigitos ſex capit, quinari{as} ij. </s> <s xml:id="echoid-s7158" xml:space="preserve">quin. </s> <s xml:id="echoid-s7159" xml:space="preserve">Fiſtula dena-<lb/>ria demetri digitos duos & </s> <s xml:id="echoid-s7160" xml:space="preserve">ſemis perimetridigitos ſeptem 3. </s> <s xml:id="echoid-s7161" xml:space="preserve">liiij. </s> <s xml:id="echoid-s7162" xml:space="preserve">ca-<lb/>pit quinari{as} quatuor. </s> <s xml:id="echoid-s7163" xml:space="preserve">Fiſtula duodenaria diametridigitos ſex <lb/>capit quinari{as} quinq;</s> <s xml:id="echoid-s7164" xml:space="preserve">, in uſunon est, unde est alia apud aquarios habe <lb/>bat diametri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7165" xml:space="preserve">1111 53 v. </s> <s xml:id="echoid-s7166" xml:space="preserve">Capacitatis quinari{as} ſex. </s> <s xml:id="echoid-s7167" xml:space="preserve">Fiſtula qui-<lb/>numdenum diametridigitos quatuor. </s> <s xml:id="echoid-s7168" xml:space="preserve">z. </s> <s xml:id="echoid-s7169" xml:space="preserve">perimetridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7170" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s7171" xml:space="preserve">zl. </s> <s xml:id="echoid-s7172" xml:space="preserve">alia <lb/>capit quinari{as} nouem. </s> <s xml:id="echoid-s7173" xml:space="preserve">Fiſtula uicenaria diametridigitos octo. </s> <s xml:id="echoid-s7174" xml:space="preserve">311. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7175" xml:space="preserve"># capit quinari{as} ſexdecim. </s> <s xml:id="echoid-s7176" xml:space="preserve">apud aquarios habebat diametri digi-<lb/>tosocto. </s> <s xml:id="echoid-s7177" xml:space="preserve"># Capacitatis quin{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7178" xml:space="preserve">Fiſtula uicenum quinum diame-<lb/>tri digitos decem & </s> <s xml:id="echoid-s7179" xml:space="preserve">ſeptem capit quinari{as} uiginti. </s> <s xml:id="echoid-s7180" xml:space="preserve"># In uſunon <lb/>est fiſtula tridenaria diametri. </s> <s xml:id="echoid-s7181" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s7182" xml:space="preserve"># perimetridigitos decem & </s> <s xml:id="echoid-s7183" xml:space="preserve">no-<lb/>uem # capit quinari{as} uiginti quatuor. </s> <s xml:id="echoid-s7184" xml:space="preserve">ZZ3. </s> <s xml:id="echoid-s7185" xml:space="preserve">quinq; </s> <s xml:id="echoid-s7186" xml:space="preserve">fiſtu <lb/>la tricenij quinum diametri digitos ſex. </s> <s xml:id="echoid-s7187" xml:space="preserve">3 111. </s> <s xml:id="echoid-s7188" xml:space="preserve">perimetri digitos <lb/># capit quinari{as} uiginti, in uſu non est. </s> <s xml:id="echoid-s7189" xml:space="preserve">Fiſtula quadragenaria diame <lb/>tridigitos ſeptem # perimetri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7190" xml:space="preserve">xxij. </s> <s xml:id="echoid-s7191" xml:space="preserve">capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7192" xml:space="preserve">xxxij. </s> <s xml:id="echoid-s7193" xml:space="preserve"><lb/>Fiſtula quadragenumquinum diametri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7194" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s7195" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s7196" xml:space="preserve">. viij. </s> <s xml:id="echoid-s7197" xml:space="preserve">perimetri <lb/>digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7198" xml:space="preserve">xxxiiij. </s> <s xml:id="echoid-s7199" xml:space="preserve">capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7200" xml:space="preserve">xxxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7201" xml:space="preserve"># octoin uſunon est. </s> <s xml:id="echoid-s7202" xml:space="preserve">Fi-<lb/>ſtula quinquagenaria diametridigitos ſeptem. </s> <s xml:id="echoid-s7203" xml:space="preserve"># quin. </s> <s xml:id="echoid-s7204" xml:space="preserve">peri-<lb/>metri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7205" xml:space="preserve">xxxi. </s> <s xml:id="echoid-s7206" xml:space="preserve"># iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7207" xml:space="preserve">capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7208" xml:space="preserve">xl. </s> <s xml:id="echoid-s7209" xml:space="preserve"># iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7210" xml:space="preserve">Fiſtu-<lb/>la quinquagenum quinum diametridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7211" xml:space="preserve">viij. </s> <s xml:id="echoid-s7212" xml:space="preserve"># x. </s> <s xml:id="echoid-s7213" xml:space="preserve">perimetri <lb/>digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7214" xml:space="preserve">xxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7215" xml:space="preserve"># capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7216" xml:space="preserve">xliiij. </s> <s xml:id="echoid-s7217" xml:space="preserve"># ix. </s> <s xml:id="echoid-s7218" xml:space="preserve">in uſu non <lb/>est. </s> <s xml:id="echoid-s7219" xml:space="preserve">Fiſtula ſexagenaria diametridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7220" xml:space="preserve">xxix. </s> <s xml:id="echoid-s7221" xml:space="preserve"># Capit quinari{as} <lb/>xlix. </s> <s xml:id="echoid-s7222" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s7223" xml:space="preserve">Fiſtula ſexagenumquinũ quinaria diametridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7224" xml:space="preserve">ix. </s> <s xml:id="echoid-s7225" xml:space="preserve">2lij. </s> <s xml:id="echoid-s7226" xml:space="preserve"><lb/>perimetri. </s> <s xml:id="echoid-s7227" xml:space="preserve">xxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7228" xml:space="preserve">3. </s> <s xml:id="echoid-s7229" xml:space="preserve">capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7230" xml:space="preserve">lij. </s> <s xml:id="echoid-s7231" xml:space="preserve"># octoinuſu non est. </s> <s xml:id="echoid-s7232" xml:space="preserve">Fi-<lb/>ſtula ſeptuagenaria diametridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7233" xml:space="preserve">ix 223. </s> <s xml:id="echoid-s7234" xml:space="preserve">ſex perimetri. </s> <s xml:id="echoid-s7235" xml:space="preserve">xxix. </s> <s xml:id="echoid-s7236" xml:space="preserve">ca-<lb/>pit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7237" xml:space="preserve">lij. </s> <s xml:id="echoid-s7238" xml:space="preserve">3. </s> <s xml:id="echoid-s7239" xml:space="preserve">ſex. </s> <s xml:id="echoid-s7240" xml:space="preserve">Fiſtula ſeptuagenumquinum diametridigitos <lb/>xi. </s> <s xml:id="echoid-s7241" xml:space="preserve"># vi. </s> <s xml:id="echoid-s7242" xml:space="preserve">perimetridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7243" xml:space="preserve">xxx. </s> <s xml:id="echoid-s7244" xml:space="preserve"># capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7245" xml:space="preserve">xli. </s> <s xml:id="echoid-s7246" xml:space="preserve"><lb/>in uſu non est. </s> <s xml:id="echoid-s7247" xml:space="preserve">Fſtula oct ogenaria diametri digitos decem # xij. </s> <s xml:id="echoid-s7248" xml:space="preserve"><lb/>perimetridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7249" xml:space="preserve">xxxij. </s> <s xml:id="echoid-s7250" xml:space="preserve"># capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7251" xml:space="preserve">lxij. </s> <s xml:id="echoid-s7252" xml:space="preserve">Fiſtula octoge-</s> </p> <div xml:id="echoid-div291" type="float" level="2" n="3"> <note position="right" xlink:label="note-0341-01" xlink:href="note-0341-01a" xml:space="preserve">Aquarum<unsure/> <lb/>moduli.</note> <note position="right" xlink:label="note-0341-02" xlink:href="note-0341-02a" xml:space="preserve">Digit{us}.</note> <note position="right" xlink:label="note-0341-03" xlink:href="note-0341-03a" xml:space="preserve">Modul{us}.</note> <note position="left" xlink:label="note-0344-01" xlink:href="note-0344-01a" xml:space="preserve">Calix.</note> </div> <pb file="0346" n="346" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> <p> <s xml:id="echoid-s7253" xml:space="preserve">numdiametridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7254" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s7255" xml:space="preserve"># perimetridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7256" xml:space="preserve">xxx.</s> <s xml:id="echoid-s7257" xml:space="preserve"/> </p> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s7258" xml:space="preserve">in uſu non est. </s> <s xml:id="echoid-s7259" xml:space="preserve">Fiſtula nonagenaria diametri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7260" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s7261" xml:space="preserve"># x. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7262" xml:space="preserve">perimetri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7263" xml:space="preserve">xxxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7264" xml:space="preserve">capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7265" xml:space="preserve">lxxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7266" xml:space="preserve"># iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7267" xml:space="preserve">Fiſtula no-<lb/>nagenumquinum diametri digitos decem. </s> <s xml:id="echoid-s7268" xml:space="preserve"># S. </s> <s xml:id="echoid-s7269" xml:space="preserve">perimetri digitos <lb/>iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7270" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s7271" xml:space="preserve"># capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7272" xml:space="preserve">lxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7273" xml:space="preserve">in uſu non est. </s> <s xml:id="echoid-s7274" xml:space="preserve">Fiſtula centenaria dia <lb/>metridigitos. </s> <s xml:id="echoid-s7275" xml:space="preserve">xi. </s> <s xml:id="echoid-s7276" xml:space="preserve"># ix. </s> <s xml:id="echoid-s7277" xml:space="preserve">perimetri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7278" xml:space="preserve">xxxij. </s> <s xml:id="echoid-s7279" xml:space="preserve"># capit quinari{as} <lb/>lxxxi. </s> <s xml:id="echoid-s7280" xml:space="preserve">apud aquarios habebat diametri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7281" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s7282" xml:space="preserve"># capacitatis <lb/>quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7283" xml:space="preserve">xcij. </s> <s xml:id="echoid-s7284" xml:space="preserve">Fiſtula centenum uicenum diametri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7285" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s7286" xml:space="preserve">perime <lb/>tri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7287" xml:space="preserve">xxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7288" xml:space="preserve">capit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7289" xml:space="preserve">lxxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7290" xml:space="preserve"># apud aquarios <lb/>habebat diametri digitos. </s> <s xml:id="echoid-s7291" xml:space="preserve">xiij. </s> <s xml:id="echoid-s7292" xml:space="preserve">capacitatis quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7293" xml:space="preserve">clxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7294" xml:space="preserve">Qui mo-<lb/>d{us} duarum centenariarum est.</s> <s xml:id="echoid-s7295" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div293" type="section" level="1" n="223"> <head xml:id="echoid-head227" xml:space="preserve">IVLII FRONTINI DE AQVAE-<lb/>DVCTIBVS VRBIS ROMAE. <lb/>LIBER SECVNDVS.</head> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s7296" xml:space="preserve">PERSECVTVS ed quæ de modulis dici <lb/>fuit nece ſſarium. </s> <s xml:id="echoid-s7297" xml:space="preserve">Nunc ponam, quemadmo-<lb/>dum quæ aquarum principium, commenta <lb/>rijs comprehenſum uſ ad noſtr am cur am <lb/>habere uiſa ſit, quantum quæ erogauerit, <lb/>deinde quæ ipſi ſcrupuloſa inquiſitione præ <lb/>eunte prouidentia optimi, diligentißimique <lb/>principis Neruæ inuenerim{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7298" xml:space="preserve">Fuerunt er-<lb/>go in cõmentarijs in uniuer ſo quinariarũ. </s> <s xml:id="echoid-s7299" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s7300" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s7301" xml:space="preserve">dcclv. </s> <s xml:id="echoid-s7302" xml:space="preserve">in erogatio <lb/>ne. </s> <s xml:id="echoid-s7303" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s7304" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s7305" xml:space="preserve">xviij. </s> <s xml:id="echoid-s7306" xml:space="preserve">pl{us} in diſtributione quã in accepto computaban-<lb/>tur, quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7307" xml:space="preserve">Mcclxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7308" xml:space="preserve">Hui{us} reiadmiratio, cum præcipuum officij <lb/>op{us} in exploranda fide aquarum, at copia crederem, non mediocri-<lb/>ter me conuertit ad ſcrutandum quemadmodum ampli{us} erogaretur <lb/>quàm in patrimonio, ut ita dicam, eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s7309" xml:space="preserve">Ante omnia it a capita ductu-<lb/>um metiri aggreſſ{us} ſum, ſed longe. </s> <s xml:id="echoid-s7310" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s7311" xml:space="preserve">circiter quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7312" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s7313" xml:space="preserve">milib{us} am-<lb/>pliorem, quã in cõmentarijs modũ inueni, ut per ſingul{as} demõſtrabo.</s> <s xml:id="echoid-s7314" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0347" n="347" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s7315" xml:space="preserve">APPIAE in commentarijs aſcript{us} est mod{us} quinariarum <lb/>dccc. </s> <s xml:id="echoid-s7316" xml:space="preserve">uniuſcui{us}que ad caput inuenirimenſur a non potuit, quo-<lb/>niam ex duob{us} riuis conſtat. </s> <s xml:id="echoid-s7317" xml:space="preserve">Ad gemell{as} tamẽ, quiloc{us} intra ſpem ue <lb/>terem ubi iungitur cum ramo Auguſtæ, inueni altitudinem aquæ <lb/>pedes quin, latitudinem aquæ pedis uni{us} & </s> <s xml:id="echoid-s7318" xml:space="preserve">dodrantis. </s> <s xml:id="echoid-s7319" xml:space="preserve">Fiunt areæ <lb/>pedes octo & </s> <s xml:id="echoid-s7320" xml:space="preserve">dodrans, centenariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7321" xml:space="preserve">xxij. </s> <s xml:id="echoid-s7322" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s7323" xml:space="preserve">quadr agenariæ quæ effici <lb/>unt quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7324" xml:space="preserve">Mdccccxxv. </s> <s xml:id="echoid-s7325" xml:space="preserve">ampli{us} quàm in commentarijs habent qui <lb/>nari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7326" xml:space="preserve">dcccclxxxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7327" xml:space="preserve">erogabat quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7328" xml:space="preserve">dcciiij. </s> <s xml:id="echoid-s7329" xml:space="preserve">min{us} quãin commen <lb/>tarijs aſcribitur quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7330" xml:space="preserve">cxxxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7331" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s7332" xml:space="preserve">adhuc min{us} quàm ad gemell{as} <lb/>menſur areſpondet quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7333" xml:space="preserve">Mcxxi. </s> <s xml:id="echoid-s7334" xml:space="preserve">Intercidit tamen aliquantum <lb/>ex duct{us} uitio, quicum ſit depreßior non facile manationes oſtendit <lb/>qu{as} eiineſſe exeo apparet, quòd in pleris urbis partib{us} præbita <lb/>aqua obſeruatur, id´ quòd ex eo manat, ſed et quaſdã fiſtul{as} intra ur-<lb/>bem inuent{as} deprehendim{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7335" xml:space="preserve">Extra urbem autem propter præſſur am <lb/>libræ quæ fit cis terr am adcaput pedib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7336" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s7337" xml:space="preserve">nullam accipit iniuriam, ſi <lb/>cut in ueni. </s> <s xml:id="echoid-s7338" xml:space="preserve">Anioni ueteri aſcript{us} est mod{us} in commentarijs quinari <lb/>arũ. </s> <s xml:id="echoid-s7339" xml:space="preserve">Mccccxxi. </s> <s xml:id="echoid-s7340" xml:space="preserve">ad caput inueni. </s> <s xml:id="echoid-s7341" xml:space="preserve">iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7342" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s7343" xml:space="preserve">cccxcyiij. </s> <s xml:id="echoid-s7344" xml:space="preserve">præter eum mo-<lb/>dum qui in proprium ductum Tiburtinum deriuatur. </s> <s xml:id="echoid-s7345" xml:space="preserve">Amplius in com-<lb/>mentarijs est quinarijs duobus milibus, quæ erogabantur antequàm ad <lb/>piſcinam perueniret quinariæ ducentæ ſexagintaduæ. </s> <s xml:id="echoid-s7346" xml:space="preserve">Modus in piſci-<lb/>na quæ per menſur {as} poſit{as} initur efficit quinari{as} duo milia tricen-<lb/>t{as} ſexaginta du{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7347" xml:space="preserve">Inter cidebant ergo inter caput & </s> <s xml:id="echoid-s7348" xml:space="preserve">piſcinam quina-<lb/>riæ. </s> <s xml:id="echoid-s7349" xml:space="preserve">Mdcclxxiiij. </s> <s xml:id="echoid-s7350" xml:space="preserve">erogabat poſt piſcinam quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7351" xml:space="preserve">Mcccxlviij. </s> <s xml:id="echoid-s7352" xml:space="preserve">am-<lb/>pli{us} quàm iij commentarijs conceptionis modum ſignificari diximus <lb/>quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7353" xml:space="preserve">lxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7354" xml:space="preserve">minus quàm recipi in ductum poteſt. </s> <s xml:id="echoid-s7355" xml:space="preserve">Nam poſuimus <lb/>quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7356" xml:space="preserve">Mxiiij. </s> <s xml:id="echoid-s7357" xml:space="preserve">ſumma quæ inter caput & </s> <s xml:id="echoid-s7358" xml:space="preserve">piſcinam, & </s> <s xml:id="echoid-s7359" xml:space="preserve">poſt piſci-<lb/>nam intercidebat quinariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7360" xml:space="preserve">ij. </s> <s xml:id="echoid-s7361" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s7362" xml:space="preserve">dcclxxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7363" xml:space="preserve">quod errore <lb/>menſuræ fieri ſuſpicarer, niſi inueniſſem ubi auerterentur mille. </s> <s xml:id="echoid-s7364" xml:space="preserve">clxij. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7365" xml:space="preserve">Martiæ in commentarijs aſcriptus est modus quinariarum duum mili-<lb/>um centumſexagintaduarum. </s> <s xml:id="echoid-s7366" xml:space="preserve">Adcaput menſus inueni quinari{as} qua-<lb/>tuor milia ſexcent {as} nonaginta, amplius quàm in commentarijs est qui <lb/>narijs duobus milibus quingentis uigintiocto. </s> <s xml:id="echoid-s7367" xml:space="preserve">Erogabantur antequàm <lb/>ad piſcinam perueniret quinariæ, xcv. </s> <s xml:id="echoid-s7368" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s7369" xml:space="preserve">dabãtur in adiutorium Te- <pb file="0348" n="348" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> pulæ quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7370" xml:space="preserve">xcij. </s> <s xml:id="echoid-s7371" xml:space="preserve">Item Anioni quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7372" xml:space="preserve">clxiiij. </s> <s xml:id="echoid-s7373" xml:space="preserve">Summa quæ erogaba<unsure/> <lb/>tur ante piſcinam quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7374" xml:space="preserve">cccli. </s> <s xml:id="echoid-s7375" xml:space="preserve">Modus qui in piſcinam menſuris po-<lb/>ſitis initur cum eo qui circa piſcinæ ductum eodem canali in arcu exci-<lb/>pitur, efficit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7376" xml:space="preserve">ij. </s> <s xml:id="echoid-s7377" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s7378" xml:space="preserve">dccccxliiij. </s> <s xml:id="echoid-s7379" xml:space="preserve">Summa quæ aut erogatur <lb/>ante piſcinam aut in arcu recipitur quinariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7380" xml:space="preserve">iij. </s> <s xml:id="echoid-s7381" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s7382" xml:space="preserve">ccxcv. </s> <s xml:id="echoid-s7383" xml:space="preserve">am <lb/>plius quàm in conceptis commentariorum poſitum est quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7384" xml:space="preserve">Mc. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7385" xml:space="preserve">xxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7386" xml:space="preserve">minus quã menſuræ ad caput actæ efficiunt quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7387" xml:space="preserve">Mcccxcv. </s> <s xml:id="echoid-s7388" xml:space="preserve"><lb/>Erogabat poſt piſcinam quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7389" xml:space="preserve">Mdcccxl. </s> <s xml:id="echoid-s7390" xml:space="preserve">minus quàm in commenta <lb/>rijs conceptionis ſignificaridiximus quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7391" xml:space="preserve">ccxxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7392" xml:space="preserve">minus quàm ex <lb/>piſcina in arcus recipiuntur, ſunt quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7393" xml:space="preserve">Mciiij. </s> <s xml:id="echoid-s7394" xml:space="preserve">Summa utra quæ <lb/>intercidebant aut inter caput & </s> <s xml:id="echoid-s7395" xml:space="preserve">piſcinam, aut poſt piſcinam quinaria-<lb/>rum duum milium quingentarum, qu{as} ſicut in cæteris pluribus locis <lb/>intercipi deprehendimus. </s> <s xml:id="echoid-s7396" xml:space="preserve">Non enim e{as} ceſſare manifeſtum est, etiam <lb/>ex hoc eo quod è capite præter eam menſur am quam nos comprehen-<lb/>diſſe capacitate duct{us} poſuim{us} effunduntur ampli{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7397" xml:space="preserve">ccc. </s> <s xml:id="echoid-s7398" xml:space="preserve">quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7399" xml:space="preserve"><lb/>Tepulæ in commentarijs aſcript{us} est mod{us} quinariarum quadringen <lb/>tarum. </s> <s xml:id="echoid-s7400" xml:space="preserve">Hui{us} aquæ fontes nulli ſunt, uenis quibuſdam conſtabat, quæ <lb/>interceptæ ſunt in Iulia. </s> <s xml:id="echoid-s7401" xml:space="preserve">Caput ergo ei{us} obſeruãdũ est à piſcina Iuliæ. </s> <s xml:id="echoid-s7402" xml:space="preserve"><lb/>Ex ea enim primũ accipit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7403" xml:space="preserve">cxc. </s> <s xml:id="echoid-s7404" xml:space="preserve">deinde ſtatim ex Martia qui-<lb/>nari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7405" xml:space="preserve">xcij. </s> <s xml:id="echoid-s7406" xml:space="preserve">Præterea ex Anione nouo ad hortos Epaphrodicianos qui <lb/>nari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7407" xml:space="preserve">clxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7408" xml:space="preserve">Fiunt omnes quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7409" xml:space="preserve">ccccxlv. </s> <s xml:id="echoid-s7410" xml:space="preserve">ampli{us} quàm in com-<lb/>mentarijs quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7411" xml:space="preserve">xlv. </s> <s xml:id="echoid-s7412" xml:space="preserve">quæ inde erogantur, nec comparent. </s> <s xml:id="echoid-s7413" xml:space="preserve">Iuliæ in <lb/>commentarijs aſcript{us} est mod{us} quinariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7414" xml:space="preserve">dcxlix. </s> <s xml:id="echoid-s7415" xml:space="preserve">ad caput men-<lb/>ſurairinon potuie, quoniam ex plurib{us} acquiſitionib{us} conſtat, & </s> <s xml:id="echoid-s7416" xml:space="preserve">ad <lb/>ſextum ab urbe miliarium uniuer ſa in piſcinam recipitur, ubimod{us} <lb/>ei{us} manifeſtis menſuris efficit quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7417" xml:space="preserve">Mccvi. </s> <s xml:id="echoid-s7418" xml:space="preserve">ampli{us} quàm in com <lb/>mentarijs quinarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7419" xml:space="preserve">dliij. </s> <s xml:id="echoid-s7420" xml:space="preserve">Præterea accepit prope urbem poſt hortos <lb/>Pallantianos ex Claudia quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7421" xml:space="preserve">clxij. </s> <s xml:id="echoid-s7422" xml:space="preserve">Est omne Iuliæ in acceptis qui <lb/>nariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7423" xml:space="preserve">Mccclxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7424" xml:space="preserve">ex eo dat in Tepulam quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7425" xml:space="preserve">cxc. </s> <s xml:id="echoid-s7426" xml:space="preserve">Erogat ſuo <lb/>nomine. </s> <s xml:id="echoid-s7427" xml:space="preserve">dccciij. </s> <s xml:id="echoid-s7428" xml:space="preserve">fiunt qu{as} erogat quinariæ, dccccxciij. </s> <s xml:id="echoid-s7429" xml:space="preserve">ampli{us} quàm <lb/>in commentarijs habet quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7430" xml:space="preserve">cccxliij. </s> <s xml:id="echoid-s7431" xml:space="preserve">min{us} quã in piſcina habere <lb/>poſuim{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7432" xml:space="preserve">cxxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7433" xml:space="preserve">qu{as} ipſ{as} apud eos qui ſine beneficijs Principis uſur-<lb/>pabant deprehendim{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7434" xml:space="preserve">Virgini in commentarijs aſcript{us} est mod{us} <pb file="0349" n="349" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> quinariarũ. </s> <s xml:id="echoid-s7435" xml:space="preserve">dcclij. </s> <s xml:id="echoid-s7436" xml:space="preserve">min{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7437" xml:space="preserve">Menſura ad caput inuenirinõ potuit, quoniã <lb/>ex plurib{us} acquiſitionib{us} conſtat, et lenioreriuo intr at prope urbem <lb/>ad miliariũ ſeptimũ in agrum, quinunc est cer oni commodiubi uelocio <lb/>rẽcurſum habet. </s> <s xml:id="echoid-s7438" xml:space="preserve">Menſurã egi, quæ efficit quinariarum duo milia. </s> <s xml:id="echoid-s7439" xml:space="preserve">diiij. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7440" xml:space="preserve">ampli{us} quã in cõmentarijs quinarijs mille. </s> <s xml:id="echoid-s7441" xml:space="preserve">dcclij. </s> <s xml:id="echoid-s7442" xml:space="preserve">Omnib{us} approba-<lb/>tio noſtra expeditißima est. </s> <s xml:id="echoid-s7443" xml:space="preserve">Erogant enim omnes qu{as} menſura depre <lb/>hendim{us} ad duo milia. </s> <s xml:id="echoid-s7444" xml:space="preserve">diiij. </s> <s xml:id="echoid-s7445" xml:space="preserve">Aſietinæ conceptionis mod{us} nec in com-<lb/>mentarijs aſcript{us} est, nec in re præſenticert{us} inueniri potuit, cũ ex <lb/>lacu Alſietino, et deinde circa care {as} ex ſabbatino, quantũ aquarij tem <lb/>perauerũt, habet nõ pl{us} quinarijis duob{us} milib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7446" xml:space="preserve">Claudia abũdãtior <lb/>alijs maxime iniuriæ expoſita est. </s> <s xml:id="echoid-s7447" xml:space="preserve">In cõmentarijs habet non pl{us} quina<unsure/> <lb/>rijs duob{us} milib{us} octingẽtis quinquagintaquin, cũ ad caput inuene-<lb/>rim quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7448" xml:space="preserve">iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7449" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s7450" xml:space="preserve">dcvij. </s> <s xml:id="echoid-s7451" xml:space="preserve">ampli{us} quàm in commentarijs mille. </s> <s xml:id="echoid-s7452" xml:space="preserve"><lb/>dcclij. </s> <s xml:id="echoid-s7453" xml:space="preserve">Adeò autem noſtra certior est menſura, ut ad ſeptimum ab urbe <lb/>miliariũ, in piſcina ubi indubit at æ menſuræ ſunt, inueniam{us} quinaria-<lb/>rũ tria milia. </s> <s xml:id="echoid-s7454" xml:space="preserve">cccxij. </s> <s xml:id="echoid-s7455" xml:space="preserve">pl{us} quàm in commentarijs. </s> <s xml:id="echoid-s7456" xml:space="preserve">cccclvij. </s> <s xml:id="echoid-s7457" xml:space="preserve">quamuis & </s> <s xml:id="echoid-s7458" xml:space="preserve"><lb/>ex beneficijs ante piſcinam eroget, & </s> <s xml:id="echoid-s7459" xml:space="preserve">plurimũ ſubtrahi deprehenderi-<lb/>m{us}, ideo quod min{us} inueniatur, quàm reuera eſſe debeant quinarijs <lb/>mille. </s> <s xml:id="echoid-s7460" xml:space="preserve">ccxcv. </s> <s xml:id="echoid-s7461" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s7462" xml:space="preserve">circa erogationem fra{us} apparet, quod ne ad com-<lb/>mentariorum fidem, ne ad e{as} qu{as} ad caput egim{us} menſur {as}, ne <lb/>adill{as} ſaltem piſcin{as} poſt tot iniuri{as} conuenit: </s> <s xml:id="echoid-s7463" xml:space="preserve">Solæ enim quinariæ <lb/>mille. </s> <s xml:id="echoid-s7464" xml:space="preserve">dccl. </s> <s xml:id="echoid-s7465" xml:space="preserve">erogantur min{us} quàm commentariorum ratio dat quina-<lb/>rijs mille. </s> <s xml:id="echoid-s7466" xml:space="preserve">cv. </s> <s xml:id="echoid-s7467" xml:space="preserve">min{us} autem quam menſuræ ad caput facte demonſtraue <lb/>runt quinarijs duob{us} milib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7468" xml:space="preserve">dccclvij. </s> <s xml:id="echoid-s7469" xml:space="preserve">min{us} etiam quàm in piſcina <lb/>inuenit quinarijs mille. </s> <s xml:id="echoid-s7470" xml:space="preserve">dlxij. </s> <s xml:id="echoid-s7471" xml:space="preserve">Ita cum ſyncera in urbem proprio riuo <lb/>perueniret, in urbe miſcebatur cum Aniene nouo, ut confuſione facta, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s7472" xml:space="preserve">conceptio earum, & </s> <s xml:id="echoid-s7473" xml:space="preserve">erogatio eſſet obſcurior. </s> <s xml:id="echoid-s7474" xml:space="preserve">Quod ſi qui forte me <lb/>acquiſitionum menſuris blandiri putant admonendiſunt Curtiũ, et Cæ-<lb/>ruleum fontes aquæ Claudiæ ſufficere ad præſtand{as} ductui ſuo quina-<lb/>ri{as} qu{as} ſignificaui. </s> <s xml:id="echoid-s7475" xml:space="preserve">iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7476" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s7477" xml:space="preserve">dcvij. </s> <s xml:id="echoid-s7478" xml:space="preserve">ut præterea mille. </s> <s xml:id="echoid-s7479" xml:space="preserve">dc. </s> <s xml:id="echoid-s7480" xml:space="preserve">effundan <lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s7481" xml:space="preserve">Nec eo infici{as} quinea quæ ſuperfluunt non ſint proprie horũ fon <lb/>tium. </s> <s xml:id="echoid-s7482" xml:space="preserve">Capiuntur enim ex Auguſta, quæ inuenta in Martiæ ſupplemen-<lb/>tum, dum illa non indiget adiecim{us} fontib{us} Claudiæ, quãuis ne hui{us} <pb file="0350" n="350" rhead="SEXTI IVLII FRONT INI DE"/> quidem duct{us} omnem aquam recipiat. </s> <s xml:id="echoid-s7483" xml:space="preserve">ANIO nou{us} in commenta-<lb/>rijs habere ponebatur quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7484" xml:space="preserve">iij. </s> <s xml:id="echoid-s7485" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s7486" xml:space="preserve">cclxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7487" xml:space="preserve">menſ{us} ad caput <lb/>reperi quinari{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7488" xml:space="preserve">iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7489" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s7490" xml:space="preserve">dccxxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7491" xml:space="preserve">ampli{us} quàm in conceptelis <lb/>commentarior um est quinarijs mille. </s> <s xml:id="echoid-s7492" xml:space="preserve">cccclxxv. </s> <s xml:id="echoid-s7493" xml:space="preserve">quarum acquiſitionem <lb/>non auide me amplecti quo non alio modo manifeſti{us} probem quàm <lb/>erogatione ipſorum commentariorum, maior pars earum continetur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7494" xml:space="preserve">Negatur enim quinariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7495" xml:space="preserve">iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7496" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s7497" xml:space="preserve">ccxi. </s> <s xml:id="echoid-s7498" xml:space="preserve">alioquin in eiſdem com-<lb/>mentarijs inuenitur conceptio, nõ ampli{us} quàm trium milium. </s> <s xml:id="echoid-s7499" xml:space="preserve">clxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7500" xml:space="preserve"><lb/>Præterea intercipinon tantum quingent{as}. </s> <s xml:id="echoid-s7501" xml:space="preserve">xxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7502" xml:space="preserve">quæ inter menſur{as} <lb/>noſtr {as} & </s> <s xml:id="echoid-s7503" xml:space="preserve">erogationem inter ſunt, ſed & </s> <s xml:id="echoid-s7504" xml:space="preserve">longe ampliorem modum de <lb/>prehendi, ex quo apparet etiã exuber are cõprehenſam à nobis menſu-<lb/>ram, cui{us} rei ratio est, quod uis aquæ rapacior, ut ex largo & </s> <s xml:id="echoid-s7505" xml:space="preserve">celeri <lb/>flumine excepta uelocitate ipſa ampliat modum. </s> <s xml:id="echoid-s7506" xml:space="preserve">Non dubito aliquos <lb/>annotaturos quod longe maior copia actis menſuris inuenta ſit, quàm <lb/>erat in commentarijs Principum. </s> <s xml:id="echoid-s7507" xml:space="preserve">Cui{us} reicauſa error est eorum qui <lb/>ab initio parum diligenter uniuſcui{us} fecerunt æſtimationem, ac ne <lb/>metu æſtatis ac ſiccitatum intantum a ueritate eos receßiſſe credam, <lb/>conſt antib{us} quidem ipſis menſuris Iulio menſe, hanc uniuſcui{us} co-<lb/>piam quæ ſupra ſcripta tota est deinceps æſtate durãte explor auerim. </s> <s xml:id="echoid-s7508" xml:space="preserve"><lb/>Quæcun{qúe} tamen est cauſa à qua procedit illud, uti detegitur. </s> <s xml:id="echoid-s7509" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s7510" xml:space="preserve">mi-<lb/>lia quinariarum intercidiſſe dum beneficia ſua princeps ſecundum mo <lb/>dum commentarijs aſcriptum temper at. </s> <s xml:id="echoid-s7511" xml:space="preserve">Sequens diuer ſit{as} est, quod <lb/>ali{us} mod{us} concipitur ad capita, ali{us} nec exiguo: </s> <s xml:id="echoid-s7512" xml:space="preserve">minor in piſcinis, <lb/>minim{us} deinde in diſtributione continetur, cui{us} rei cauſa est fra{us} <lb/>aquarior um quos aqu{as} ex publicis ductib{us} in priuatorum uſum deri <lb/>uare deprehendim{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7513" xml:space="preserve">Sed & </s> <s xml:id="echoid-s7514" xml:space="preserve">pleri poſſeſſorum, ex quorum agris <lb/>aquæ circunducuntur, fraude form{as} riuorum perforant, unde fit ut du <lb/>ct{us} publici hominib{us} priuatis uel ad hortorum uſum ſubſeruiant, uel <lb/>ad itinera ſuſpendant. </s> <s xml:id="echoid-s7515" xml:space="preserve">Ac de uitijs eiuſmodi nec plura, nec meliora dici <lb/>poſſunt, quàm à Cœlio Rufo dicta ſunt, inea concione cuititul{us} est de <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0350-01a" xlink:href="note-0350-01"/> aquis, quæ nunc nos omnia ſimili licentia uſur pata, utinam non per of-<lb/>fenſ{as} probarem{us}. </s> <s xml:id="echoid-s7516" xml:space="preserve">Irriguos agros, tabern{as}, cœnacula, & </s> <s xml:id="echoid-s7517" xml:space="preserve">corrupte-<lb/>l{as} deni omnes perpetuis ſalientib{us} inſtruct{as} inuenim{us}, non quod <pb file="0351" n="351" rhead="AQ VAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> falſis titulis aliæ pro alijs aquæ erogabantur, etiamſi inter leuioracæ-<lb/>teris uitia, inter eatamen quæ emcndationem uidebantur exigere, mi-<lb/>randum est, quòd ferè circa montem Cœlium & </s> <s xml:id="echoid-s7518" xml:space="preserve">Auentinum accidit, <lb/>quicolles prius quàm Claudia perduceretur utebãtur Martia & </s> <s xml:id="echoid-s7519" xml:space="preserve">Iulia, <lb/>ſed poſteaquàm Nero Imperator Claudiam opere arcuato aſſumpſit, <lb/>exceptã uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7520" xml:space="preserve">ad templũ Diui Claudij per duxit ut inde diſtribueretur, <lb/>priores non ampliatæ, ſed amiſſæ ſunt: </s> <s xml:id="echoid-s7521" xml:space="preserve">nulla enim caſtella adiecit, ſed <lb/>ijſdem uſus, quorum quamuis mutata aqua, uetus appellatio manſit. </s> <s xml:id="echoid-s7522" xml:space="preserve">Sa <lb/>tis iam demodo cuiuſq; </s> <s xml:id="echoid-s7523" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s7524" xml:space="preserve">uelutinoua quadam acquiſitione aquarum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s7525" xml:space="preserve">fraudibus, & </s> <s xml:id="echoid-s7526" xml:space="preserve">uitijs, quæ circa eas er ant dictum est: </s> <s xml:id="echoid-s7527" xml:space="preserve">ſuperest ut ero <lb/>gationem, quam confectam, ut ſic dicam, in maſſam inuenimus imò & </s> <s xml:id="echoid-s7528" xml:space="preserve"><lb/>falſis nominibus poſitam, per nomina aquarum, uti quæq; </s> <s xml:id="echoid-s7529" xml:space="preserve">ſehabet, & </s> <s xml:id="echoid-s7530" xml:space="preserve"><lb/>per regiones urbis digeramus. </s> <s xml:id="echoid-s7531" xml:space="preserve">Cuius comprehenſionem ſcio non ieiu-<lb/>nam tantum, ſed etiam perplexam uideripoſſe: </s> <s xml:id="echoid-s7532" xml:space="preserve">Ponemus tamen quam-<lb/>breuißime, ne quid uelut formulæ officij deſit his, quibus ſufficiat co-<lb/>gnouiſſe ſumma licebit tamen tranſire leuiora. </s> <s xml:id="echoid-s7533" xml:space="preserve">Vtergo diſtributio qui-<lb/>nariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7534" xml:space="preserve">14. </s> <s xml:id="echoid-s7535" xml:space="preserve">milium. </s> <s xml:id="echoid-s7536" xml:space="preserve">10. </s> <s xml:id="echoid-s7537" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s7538" xml:space="preserve">. 8. </s> <s xml:id="echoid-s7539" xml:space="preserve">Ita & </s> <s xml:id="echoid-s7540" xml:space="preserve">quadrigenariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7541" xml:space="preserve">36. </s> <s xml:id="echoid-s7542" xml:space="preserve">quia <lb/>una quandoq; </s> <s xml:id="echoid-s7543" xml:space="preserve">ex quibuſdam aquis in adiut orium aliarum datur, & </s> <s xml:id="echoid-s7544" xml:space="preserve">bis <lb/>in ſpeciem erogationis cadit, ſed ſemelin comput ationem uenit. </s> <s xml:id="echoid-s7545" xml:space="preserve">Ex his <lb/>diuiduntur extra urbem quinariæ quatuor milia. </s> <s xml:id="echoid-s7546" xml:space="preserve">63. </s> <s xml:id="echoid-s7547" xml:space="preserve">ex quibus nomine <lb/>Cæſaris quinariæ mille. </s> <s xml:id="echoid-s7548" xml:space="preserve">dccxxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7549" xml:space="preserve">priuatis quinariæ duo milia. </s> <s xml:id="echoid-s7550" xml:space="preserve">336. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7551" xml:space="preserve">Reliquæ intra urbem mille. </s> <s xml:id="echoid-s7552" xml:space="preserve">dcccclv. </s> <s xml:id="echoid-s7553" xml:space="preserve">diſtribuebantur in caſtella. </s> <s xml:id="echoid-s7554" xml:space="preserve">247. </s> <s xml:id="echoid-s7555" xml:space="preserve"><lb/>quibus erogabantur ſub nomine Cæſaris quinariæ mille. </s> <s xml:id="echoid-s7556" xml:space="preserve">707. </s> <s xml:id="echoid-s7557" xml:space="preserve">ſemis: </s> <s xml:id="echoid-s7558" xml:space="preserve"><lb/>priuatis quinariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7559" xml:space="preserve">3. </s> <s xml:id="echoid-s7560" xml:space="preserve">milia. </s> <s xml:id="echoid-s7561" xml:space="preserve">847. </s> <s xml:id="echoid-s7562" xml:space="preserve">uſibus publicis quinariarum. </s> <s xml:id="echoid-s7563" xml:space="preserve">4. </s> <s xml:id="echoid-s7564" xml:space="preserve"><lb/>milia. </s> <s xml:id="echoid-s7565" xml:space="preserve">cccci. </s> <s xml:id="echoid-s7566" xml:space="preserve">exeo caſtris ducentis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7567" xml:space="preserve">279. </s> <s xml:id="echoid-s7568" xml:space="preserve">operibus publicis <lb/>ſeptuaginta quinq; </s> <s xml:id="echoid-s7569" xml:space="preserve">quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7570" xml:space="preserve">MMcccci. </s> <s xml:id="echoid-s7571" xml:space="preserve">muneribus trigintanouem qui <lb/>nariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7572" xml:space="preserve">383. </s> <s xml:id="echoid-s7573" xml:space="preserve">lacubus quingentis nonaginta uno quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7574" xml:space="preserve">Mcccxxxv. </s> <s xml:id="echoid-s7575" xml:space="preserve"><lb/>Sed & </s> <s xml:id="echoid-s7576" xml:space="preserve">hæc ipſa diſpenſatio per nomina aquarũ ad regiones urbis par-<lb/>tienda est. </s> <s xml:id="echoid-s7577" xml:space="preserve">Ex quinarijs ergo quatuordecim milibus. </s> <s xml:id="echoid-s7578" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s7579" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s7580" xml:space="preserve">viij. </s> <s xml:id="echoid-s7581" xml:space="preserve">quam <lb/>ſummam erogationibus omnium aquarum expoſuimus, dantur nomi-<lb/>ne Appiæ extra urbem quinariæ tantummodo quinque, quoniam libra <lb/>humilior oritur, & </s> <s xml:id="echoid-s7582" xml:space="preserve">à metit oribus reliquæ quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7583" xml:space="preserve">dcxcix. </s> <s xml:id="echoid-s7584" xml:space="preserve">intra urbẽ <lb/>diuidebantur per regiones ſecundam, V. </s> <s xml:id="echoid-s7585" xml:space="preserve">VIII. </s> <s xml:id="echoid-s7586" xml:space="preserve">IX. </s> <s xml:id="echoid-s7587" xml:space="preserve">XI. </s> <s xml:id="echoid-s7588" xml:space="preserve">XII. </s> <s xml:id="echoid-s7589" xml:space="preserve">XIII.</s> <s xml:id="echoid-s7590" xml:space="preserve"> <pb file="0352" n="352" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> XIIII. </s> <s xml:id="echoid-s7591" xml:space="preserve">in caſtella. </s> <s xml:id="echoid-s7592" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s7593" xml:space="preserve">exquibus nomine Cæſaris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7594" xml:space="preserve">cli. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7595" xml:space="preserve">priuatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7596" xml:space="preserve">cxciiij. </s> <s xml:id="echoid-s7597" xml:space="preserve">publicis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7598" xml:space="preserve">cccliiij. </s> <s xml:id="echoid-s7599" xml:space="preserve">ex eo <lb/>caſtris unis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7600" xml:space="preserve">iiij. </s> <s xml:id="echoid-s7601" xml:space="preserve">operibus publicis quatuordecim quinariæ <lb/>cxxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7602" xml:space="preserve">muneriuni quinariæ ij. </s> <s xml:id="echoid-s7603" xml:space="preserve">lacubus nonaginta duobus quinariæ cc-<lb/>xxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7604" xml:space="preserve">Anionis ueter is erogabantur extra urbem nomine Cæſaris qui-<lb/>nariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7605" xml:space="preserve">clxix. </s> <s xml:id="echoid-s7606" xml:space="preserve">priuatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7607" xml:space="preserve">ccciiij. </s> <s xml:id="echoid-s7608" xml:space="preserve">Reliquæ quinariæ mille DVIII. </s> <s xml:id="echoid-s7609" xml:space="preserve"><lb/>ſemis intra urbem diuidebantur per regiones primam, III. </s> <s xml:id="echoid-s7610" xml:space="preserve">IIII. </s> <s xml:id="echoid-s7611" xml:space="preserve">V. </s> <s xml:id="echoid-s7612" xml:space="preserve"><lb/>VI. </s> <s xml:id="echoid-s7613" xml:space="preserve">V II. </s> <s xml:id="echoid-s7614" xml:space="preserve">VIII. </s> <s xml:id="echoid-s7615" xml:space="preserve">XII. </s> <s xml:id="echoid-s7616" xml:space="preserve">XIIII. </s> <s xml:id="echoid-s7617" xml:space="preserve">in caſtella. </s> <s xml:id="echoid-s7618" xml:space="preserve">xxxv. </s> <s xml:id="echoid-s7619" xml:space="preserve">ex quibus nomine <lb/>Cæſaris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7620" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s7621" xml:space="preserve">uſibus priuatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7622" xml:space="preserve">cccxc. </s> <s xml:id="echoid-s7623" xml:space="preserve">publicis quina-<lb/>riæ. </s> <s xml:id="echoid-s7624" xml:space="preserve">cliij. </s> <s xml:id="echoid-s7625" xml:space="preserve">Exeo caſtris unis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7626" xml:space="preserve">l. </s> <s xml:id="echoid-s7627" xml:space="preserve">operibus publicis decem & </s> <s xml:id="echoid-s7628" xml:space="preserve">no-<lb/>uem quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7629" xml:space="preserve">cxcvi. </s> <s xml:id="echoid-s7630" xml:space="preserve">muneribus nouem quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7631" xml:space="preserve">lxxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7632" xml:space="preserve">lacubus <lb/>nonaginta quatuor quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7633" xml:space="preserve">ccxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7634" xml:space="preserve">Martiæ erogabantur extra ur-<lb/>bem nomine Cæſaris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7635" xml:space="preserve">cclxix. </s> <s xml:id="echoid-s7636" xml:space="preserve">Reliquæ quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7637" xml:space="preserve">Mcccclxxij. </s> <s xml:id="echoid-s7638" xml:space="preserve"><lb/>intra urbem diuidebãtur per regiones primã, III. </s> <s xml:id="echoid-s7639" xml:space="preserve">IIII. </s> <s xml:id="echoid-s7640" xml:space="preserve">V. </s> <s xml:id="echoid-s7641" xml:space="preserve">VI. </s> <s xml:id="echoid-s7642" xml:space="preserve">VIII. </s> <s xml:id="echoid-s7643" xml:space="preserve"><lb/>IX. </s> <s xml:id="echoid-s7644" xml:space="preserve">XIIII. </s> <s xml:id="echoid-s7645" xml:space="preserve">In caſtella. </s> <s xml:id="echoid-s7646" xml:space="preserve">li. </s> <s xml:id="echoid-s7647" xml:space="preserve">ex quibus nomine Cæſaris quindriæ. </s> <s xml:id="echoid-s7648" xml:space="preserve">cxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7649" xml:space="preserve"><lb/>priuatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7650" xml:space="preserve">dxliij. </s> <s xml:id="echoid-s7651" xml:space="preserve">caſtris quatuor quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7652" xml:space="preserve">xlij. </s> <s xml:id="echoid-s7653" xml:space="preserve">operibus pu-<lb/>blicis quindecim quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7654" xml:space="preserve">xli. </s> <s xml:id="echoid-s7655" xml:space="preserve">muneribus duodecim quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7656" xml:space="preserve">ciiij. </s> <s xml:id="echoid-s7657" xml:space="preserve">la-<lb/>cubus centum quatuor decim quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7658" xml:space="preserve">cclvi. </s> <s xml:id="echoid-s7659" xml:space="preserve">Tepulæ erogabantur ex-<lb/>tra urbem nomine Cæſaris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7660" xml:space="preserve">lviij. </s> <s xml:id="echoid-s7661" xml:space="preserve">priuatis. </s> <s xml:id="echoid-s7662" xml:space="preserve">lvi. </s> <s xml:id="echoid-s7663" xml:space="preserve">Reliquæ qui-<lb/>nariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7664" xml:space="preserve">cccxxxi. </s> <s xml:id="echoid-s7665" xml:space="preserve">intra urbem diuidebantur per regìonem IIII. </s> <s xml:id="echoid-s7666" xml:space="preserve">V. </s> <s xml:id="echoid-s7667" xml:space="preserve">VI. </s> <s xml:id="echoid-s7668" xml:space="preserve"><lb/>VII. </s> <s xml:id="echoid-s7669" xml:space="preserve">in caſtella. </s> <s xml:id="echoid-s7670" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s7671" xml:space="preserve">ex quibus nomine Cæſaris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7672" xml:space="preserve">xxxiiij, pri <lb/>uatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7673" xml:space="preserve">ccxxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7674" xml:space="preserve">uſibus publicis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7675" xml:space="preserve">l. </s> <s xml:id="echoid-s7676" xml:space="preserve">ex eo caſtris duo-<lb/>bus quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7677" xml:space="preserve">xij. </s> <s xml:id="echoid-s7678" xml:space="preserve">operibus publicis tribus quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7679" xml:space="preserve">vij. </s> <s xml:id="echoid-s7680" xml:space="preserve">lacubus trede <lb/>cim quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7681" xml:space="preserve">xxxij. </s> <s xml:id="echoid-s7682" xml:space="preserve">Iuliæ fluebant extra urbem nomine Cæſaris qui-<lb/>nariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7683" xml:space="preserve">lxxxv. </s> <s xml:id="echoid-s7684" xml:space="preserve">priuatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7685" xml:space="preserve">cxxij. </s> <s xml:id="echoid-s7686" xml:space="preserve">Reliquæ quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7687" xml:space="preserve">dxlviij. </s> <s xml:id="echoid-s7688" xml:space="preserve">In-<lb/>traurbem diuidebantur per regiones II. </s> <s xml:id="echoid-s7689" xml:space="preserve">III. </s> <s xml:id="echoid-s7690" xml:space="preserve">V. </s> <s xml:id="echoid-s7691" xml:space="preserve">VI. </s> <s xml:id="echoid-s7692" xml:space="preserve">VIII. </s> <s xml:id="echoid-s7693" xml:space="preserve">X. </s> <s xml:id="echoid-s7694" xml:space="preserve">XII. </s> <s xml:id="echoid-s7695" xml:space="preserve"><lb/>in caſtella decem & </s> <s xml:id="echoid-s7696" xml:space="preserve">ſeptem, ex quibus nomine Cæſaris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7697" xml:space="preserve">xviij. </s> <s xml:id="echoid-s7698" xml:space="preserve"><lb/>uſibus publicis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7699" xml:space="preserve">ccclxxiij. </s> <s xml:id="echoid-s7700" xml:space="preserve">Exeo caſtris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7701" xml:space="preserve">lxix. </s> <s xml:id="echoid-s7702" xml:space="preserve">operi <lb/>bus publicis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7703" xml:space="preserve">cxxi. </s> <s xml:id="echoid-s7704" xml:space="preserve">muneribus quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7705" xml:space="preserve">lxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7706" xml:space="preserve">lacubus uigin-<lb/>tiocto quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7707" xml:space="preserve">lxv. </s> <s xml:id="echoid-s7708" xml:space="preserve">Virginis nomine exibant extra urbem quinariæ <lb/>cc. </s> <s xml:id="echoid-s7709" xml:space="preserve">Reliquæ quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7710" xml:space="preserve">MMccciiij. </s> <s xml:id="echoid-s7711" xml:space="preserve">intra urbem diuidebantur per regio <lb/>nes VII. </s> <s xml:id="echoid-s7712" xml:space="preserve">VIII. </s> <s xml:id="echoid-s7713" xml:space="preserve">XIIII. </s> <s xml:id="echoid-s7714" xml:space="preserve">In caſtella. </s> <s xml:id="echoid-s7715" xml:space="preserve">xxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7716" xml:space="preserve">ex quibus nomine Cæſaris <lb/>quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7717" xml:space="preserve">dxlix. </s> <s xml:id="echoid-s7718" xml:space="preserve">priuatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7719" xml:space="preserve">cccxxxyiij. </s> <s xml:id="echoid-s7720" xml:space="preserve">uſibus publicis. </s> <s xml:id="echoid-s7721" xml:space="preserve">Mcccc- <pb file="0353" n="353" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> xvij. </s> <s xml:id="echoid-s7722" xml:space="preserve">Ex eo muneribus duobus quinariæ xxvi. </s> <s xml:id="echoid-s7723" xml:space="preserve">lacubus uigintiquinque <lb/>quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7724" xml:space="preserve">lxi. </s> <s xml:id="echoid-s7725" xml:space="preserve">operibus public is ſexdecim quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7726" xml:space="preserve">Mccclxxx. </s> <s xml:id="echoid-s7727" xml:space="preserve">in qui-<lb/>bus per ſe Euripo cui ipſa nomen dedit quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7728" xml:space="preserve">cccclx. </s> <s xml:id="echoid-s7729" xml:space="preserve">Alſietinæ qui-<lb/>nariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7730" xml:space="preserve">ccccxcij. </s> <s xml:id="echoid-s7731" xml:space="preserve">Hæc tota exira urbem conſumitur nomine Cæſaris qui <lb/>nariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7732" xml:space="preserve">ccccliiij. </s> <s xml:id="echoid-s7733" xml:space="preserve">priuatis quinariæ cxxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7734" xml:space="preserve">Claudia & </s> <s xml:id="echoid-s7735" xml:space="preserve">Anio nouus ex <lb/>traurbem proprio quæq; </s> <s xml:id="echoid-s7736" xml:space="preserve">riuo erogabatur, intra urbem confundeba-<lb/>tur, & </s> <s xml:id="echoid-s7737" xml:space="preserve">Claudia quidem extra urbem nomine Cæſar is dabat quinarias <lb/>ccxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7738" xml:space="preserve">priuatis quinarias. </s> <s xml:id="echoid-s7739" xml:space="preserve">ccccxxxix. </s> <s xml:id="echoid-s7740" xml:space="preserve">Anio nouus nomine Cæſaris <lb/>dccxxviij. </s> <s xml:id="echoid-s7741" xml:space="preserve">Reliquæ utriusq; </s> <s xml:id="echoid-s7742" xml:space="preserve">quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7743" xml:space="preserve">MMMccccxcviij. </s> <s xml:id="echoid-s7744" xml:space="preserve">intra urbem <lb/>diuidebantur per regiones urbis. </s> <s xml:id="echoid-s7745" xml:space="preserve">xiiij. </s> <s xml:id="echoid-s7746" xml:space="preserve">in caſtella. </s> <s xml:id="echoid-s7747" xml:space="preserve">xcij. </s> <s xml:id="echoid-s7748" xml:space="preserve">ex quibus nomi-<lb/>ne Cæſaris quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7749" xml:space="preserve">Mdcccxv. </s> <s xml:id="echoid-s7750" xml:space="preserve">priuatis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7751" xml:space="preserve">Mlxvij. </s> <s xml:id="echoid-s7752" xml:space="preserve">uſibus pu-<lb/>blicis quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7753" xml:space="preserve">Mxij. </s> <s xml:id="echoid-s7754" xml:space="preserve">ex eo caſtris nouem quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7755" xml:space="preserve">cxlix. </s> <s xml:id="echoid-s7756" xml:space="preserve">operibus pu <lb/>blicis decemocto quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7757" xml:space="preserve">cclxix. </s> <s xml:id="echoid-s7758" xml:space="preserve">muneribus duodecim quinariæ cvij. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7759" xml:space="preserve">lacubus centumuigintiſex quinariæ. </s> <s xml:id="echoid-s7760" xml:space="preserve">ccccxxvij.</s> <s xml:id="echoid-s7761" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div293" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0350-01" xlink:href="note-0350-01a" xml:space="preserve">Cœli{us} <lb/>Rufus.</note> </div> <p style="it"> <s xml:id="echoid-s7762" xml:space="preserve">HAEC copia aquarum ad Neruam Imper atorem uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7763" xml:space="preserve">computa-<lb/>ta ad hunc modum deſcribebatur, nunc prouidentia diligentißi-<lb/>mi Principis, quic quid aut fraudibus aquariorum intercipiebatur, aut <lb/>inertia peruertebat, quaſi noua inuentione fontium accreuit, ac prope <lb/>publicata ubertas est, tum & </s> <s xml:id="echoid-s7764" xml:space="preserve">ſedula deinde partitione diſtributa, utre <lb/>gionibus quibus ſingulæ ſeruiebãt aquæ plures darentur tanquàm Cœ-<lb/>lio & </s> <s xml:id="echoid-s7765" xml:space="preserve">Auẽtino, in quos ſola Claudia per arcus Neronianos ducebatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7766" xml:space="preserve">Quo fiebat, ut quoties defectio aliqua interueniſſet, celeberrimi colles <lb/>ſitirent, quibus nunc plures aquæ, & </s> <s xml:id="echoid-s7767" xml:space="preserve">inprimis Martia reddita amplio-<lb/>ra opere à Cœlio in Auentinum uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7768" xml:space="preserve">perducitur, atq; </s> <s xml:id="echoid-s7769" xml:space="preserve">etiam omniparte <lb/>urbis lacus tam noui quàm ueteres plerique binos ſalientes diuerſarum <lb/>aquarum acceperunt, ut ſi caſus alterutram impediſſet, altera ſuffici-<lb/>ente nõ deſtitueretur uſus. </s> <s xml:id="echoid-s7770" xml:space="preserve">Sentit hanc curã Imperatoris pijßimi Ner-<lb/>uæ Principis ſui Regina et domina orbis indies, quæ terrarum dea con <lb/>ſiſtit, cui par nihil, & </s> <s xml:id="echoid-s7771" xml:space="preserve">nihil ſecundum, & </s> <s xml:id="echoid-s7772" xml:space="preserve">mag is ſentiet ſalubritas eiuſ-<lb/>dem æternæ urbis, aucto caſtellorum, operum, munerum, & </s> <s xml:id="echoid-s7773" xml:space="preserve">lacuum <lb/>numero, nec minus ad priuatos commodum quod ex incremento benefi <lb/>ciorum eius diffunditur. </s> <s xml:id="echoid-s7774" xml:space="preserve">Illi quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7775" xml:space="preserve">quitimidiillicitam aquam ducebant, <lb/>ſecurinunc ex beneficijs fruuntur. </s> <s xml:id="echoid-s7776" xml:space="preserve">Ne pereuntes quidem a quæ ocioſæ <pb file="0354" n="354" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> ſunt, nam immundiciarum facies, & </s> <s xml:id="echoid-s7777" xml:space="preserve">impurior ſpiritus, & </s> <s xml:id="echoid-s7778" xml:space="preserve">cauſæ gra-<lb/>uioris cœli, quibis apud ueteres urbis infamis aër fuit ſunt remotæ. </s> <s xml:id="echoid-s7779" xml:space="preserve">Nõ <lb/>præterit me deberi operinouæ erogationis or dinationem, ſed hæc cum <lb/>incremento adiunxerimus, intelligi oportet non eſſe eam ponendam ni <lb/>ſi cum conſummata fuerit. </s> <s xml:id="echoid-s7780" xml:space="preserve">Quid, quod nec hoc diligentiæ Principis, <lb/>quam exactißimam ciuibus ſuis præſtat, ſufficit, parum præſidij ac uo <lb/>luptatis noſtris contuliſſe ſeſe credentis, quod tantam copiam adijciat, <lb/>niſi eam ſynceriorem, iucundiorem{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s7781" xml:space="preserve">faciat? </s> <s xml:id="echoid-s7782" xml:space="preserve">Operæprecium est <lb/>iræ per ſingula, per quæ ille occurrendo uitijs quorundam uniuerſis <lb/>adiecit utilitatem. </s> <s xml:id="echoid-s7783" xml:space="preserve">Etenim quando ciuit as noſtr a uel cum exigui hym-<lb/>bres ſuperuener ant non turbulentas, limoſas{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s7784" xml:space="preserve">aquas habuit? </s> <s xml:id="echoid-s7785" xml:space="preserve">nec quia <lb/>hoc uniuer ſis ab origine natur æ est, aut quia iſtud incommodum ſentire <lb/>debeant quod capiuntur ex fontibus, in primis Martia & </s> <s xml:id="echoid-s7786" xml:space="preserve">Claudia, ac <lb/>reliquæ, quarum ſplendor à capite integer, nihil aut minimum pluuia <lb/>inquinatur, ſi putei extructi obiecti ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s7787" xml:space="preserve">Aquæ Anionis minus perma-<lb/>nent lympidæ: </s> <s xml:id="echoid-s7788" xml:space="preserve">Nam ſumitur ex flumine, ac ſæpe etiam ſereno turban-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0354-01a" xlink:href="note-0354-01"/> tur, quoniam Anio quamuis purißimo defluens lacu, mobilibus tamen <lb/>cedentibus ripis, aufert aliquid quo turbetur priuſquam deueniat in ri <lb/>uos, quod incommodum non ſolum hybernis ac uernis, ſed æſtiuis hym <lb/>bribus ſentit, quo tempore exit gratior aquarum ſynceritas. </s> <s xml:id="echoid-s7789" xml:space="preserve">Ex ijs igi-<lb/>tur alter, id est Anio uetus cum plerunq; </s> <s xml:id="echoid-s7790" xml:space="preserve">libra ſit inferior, incommodũ <lb/>infraſetenet. </s> <s xml:id="echoid-s7791" xml:space="preserve">Nouus autem Anio uitiabat cæter as: </s> <s xml:id="echoid-s7792" xml:space="preserve">nam cum editißimus <lb/>ueniat, & </s> <s xml:id="echoid-s7793" xml:space="preserve">in primis abundans, aliquando defectioni aliarum ſuccur-<lb/>rit. </s> <s xml:id="echoid-s7794" xml:space="preserve">Imperitia uero aquariorum, deducentium in alienos eum ſpecus, <lb/>frequentius quàm explemento opus erat, etiã ſufficientes aquas inqui-<lb/>nabat, maxime Claudiam, quæ per multa milia paſſuum proprio ducta <lb/>riuo, Romæ demum cum Anione permixta, in hoc tempus perdebat <lb/>proprietatem, adeo{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s7795" xml:space="preserve">obuenientibus non ſuccurrebat, ut pleræq; </s> <s xml:id="echoid-s7796" xml:space="preserve">aquæ <lb/>accerſerentur per imprudentiam, non uti dignum er at aquis parienti-<lb/>um Martiam, ita ut ipſam ſplendore & </s> <s xml:id="echoid-s7797" xml:space="preserve">rigore gratßimam, balneis ac <lb/>fullonicis, & </s> <s xml:id="echoid-s7798" xml:space="preserve">relatu quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7799" xml:space="preserve">fœdis miniſterijs deprehenderimus ſeruien-<lb/>tem. </s> <s xml:id="echoid-s7800" xml:space="preserve">Omnes ergo diſcerni placuit, tum ſingulas ita or dinari, ut in pri-<lb/>mis Martia potuit tota ſeruiret, & </s> <s xml:id="echoid-s7801" xml:space="preserve">deinceps reliquæ ſecunduum ſuam <pb file="0355" n="355" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> quæq; </s> <s xml:id="echoid-s7802" xml:space="preserve">qualitatem aptis uſibus aßignarentur, ſicut Anio uetus pluribus <lb/>ex cauſis, quo interiore excipitur minus ſalubris, in hortorum rigatio-<lb/>nem, atq; </s> <s xml:id="echoid-s7803" xml:space="preserve">in ipſius urbis ſordidiora exiret miniſteria. </s> <s xml:id="echoid-s7804" xml:space="preserve">Nec ſatis fuit <lb/>principinoſtro cæter arum reſtituiſſe copiam, ſed etiam gratiam. </s> <s xml:id="echoid-s7805" xml:space="preserve">Anio <lb/>nis quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7806" xml:space="preserve">noui uitia excludi poſſe uidit. </s> <s xml:id="echoid-s7807" xml:space="preserve">Omiſſo enim flumine repeti ex <lb/>lacu qui est ſuper uillam Neronianam Sublacenſem ubi lympidißima <lb/>est, iußit. </s> <s xml:id="echoid-s7808" xml:space="preserve">Nam cum oriatur Anio ſupra Trebã anguſtam, ſeu quia per <lb/>ſaxoſos montes decurrit, paucis circa ipſum oppidis obiacentibus cul-<lb/>tis, ſeu quia lacus altitudine in quo excipitur uelut depur atur, imminen <lb/>tium quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7809" xml:space="preserve">nemorũ opacitate in umbratus, frigidißimus ſimul ac ſplen <lb/>dißimus eò peruenit. </s> <s xml:id="echoid-s7810" xml:space="preserve">Hæc tam fœlix propriet as aquæ omnibus dotibus <lb/>æ quatur a Martiam, copia uero ſuper atura, ueniet in locum deformis <lb/>illius ac turbidæ. </s> <s xml:id="echoid-s7811" xml:space="preserve">Nouum Imper atorem Cæſarem Neruam Traianum <lb/>Auguſtum præſcribentetitulo. </s> <s xml:id="echoid-s7812" xml:space="preserve">Sequitur ut indicemus quod ius ducen-<lb/>dæ ſit aquæ, quæue cura ductuum ſit habenda, quorum alterum ad co-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0355-01a" xlink:href="note-0355-01"/> hibendas intra modum impetrati beneficij priuatos, alterũ ad ipſorum <lb/>ductuum pertinet tutelam, in quibus dum altius repeto leges de ſingu-<lb/>lis, quas late quidem apud ueteres obſeruatas inueni, earum æquit atem <lb/>prudentiam{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s7813" xml:space="preserve">reticendam non cenſui. </s> <s xml:id="echoid-s7814" xml:space="preserve">Apud antiquos omnis aqua in pu <lb/>blicos uſus erogabatur, lege{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s7815" xml:space="preserve">cautum ita fuit, ne quis priuatus aliam <lb/>ducat, quàm quæ ex lacu humum accedit. </s> <s xml:id="echoid-s7816" xml:space="preserve">Hæc enim uerba ſunt eius le-<lb/>gis, id eſt, quæ ex lacu abundauit, eam nos caducam uocamus: </s> <s xml:id="echoid-s7817" xml:space="preserve">Et hæc ip <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0355-02a" xlink:href="note-0355-02"/> ſa non in alium uſum, quàm in balnearum, aut fullonicorum dabatur, <lb/>erat{qúe}; </s> <s xml:id="echoid-s7818" xml:space="preserve">uectigalis ſtatuta merces, quæ in publicũ penderetur: </s> <s xml:id="echoid-s7819" xml:space="preserve">aliquid & </s> <s xml:id="echoid-s7820" xml:space="preserve"><lb/>in domos Principum dabatur, concedentibus reliquis. </s> <s xml:id="echoid-s7821" xml:space="preserve">Ad quem autem <lb/>magiſtr atum ius dandæ uendendæue aque pertinuerit, in ijs ipſis legi-<lb/>bus uariatur. </s> <s xml:id="echoid-s7822" xml:space="preserve">Interdum enim ab Aedilibus, interdum à Cenſoribus per <lb/>miſſum inuenio, ſed apparet quoties in Repub. </s> <s xml:id="echoid-s7823" xml:space="preserve">erat ab illis potißimum <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0355-03a" xlink:href="note-0355-03"/> petitum: </s> <s xml:id="echoid-s7824" xml:space="preserve">cum ij non erant, Aedilium eam poteſtatem fuiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s7825" xml:space="preserve">Ex quo ma <lb/>niſeſtum est, quanto potior cura maioribus communium utilitatum, <lb/>quàm priuatarum uoluptatum fuerit, cum aduſum publicum pertine-<lb/>ret etiam ea aqua, quam priuati ducebant. </s> <s xml:id="echoid-s7826" xml:space="preserve">Tutelam autem ſingularum <lb/>squarum locari ſolitam inuenio poſitam{qúe};</s> <s xml:id="echoid-s7827" xml:space="preserve">, quæ Redemptoribus neceßi <pb file="0356" n="356" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> tatem certum numerum circa ductus extra urbem, & </s> <s xml:id="echoid-s7828" xml:space="preserve">certum in urbe <lb/>ſeruorum opificum habendi, & </s> <s xml:id="echoid-s7829" xml:space="preserve">quidem ita, ut nomina quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7830" xml:space="preserve">eorum, <lb/>quos habituri er ant in miniſterio, per quas{qúe} regiones in tabulas publi-<lb/>cas deferrent, eorumq; </s> <s xml:id="echoid-s7831" xml:space="preserve">operum probandorum cur am fuiſſe per Cenſo-<lb/>res aliquando & </s> <s xml:id="echoid-s7832" xml:space="preserve">Aediles, interdum etiam Cenſoribus eam prouinci-<lb/>am obueniſſe, ut apparet ex eo quod factum est. </s> <s xml:id="echoid-s7833" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s7834" xml:space="preserve">Liciano Ceſula, & </s> <s xml:id="echoid-s7835" xml:space="preserve"><lb/>M. </s> <s xml:id="echoid-s7836" xml:space="preserve">Fabio Cenſoribus. </s> <s xml:id="echoid-s7837" xml:space="preserve">Quantopere autem curæ fuerit ne quis uiolare <lb/>ductus, aquamue non conceſſam deriuare auderet, cum ex multis appa <lb/>rere poteſt, tum ex hoc, quod Circus Maximus ne diebus quidem ludo-<lb/>rum Circenſium, niſi Aedilium aut Cenſorum permiſſu irrigabatur, <lb/>quod dur aſſe etiam poſtquam res ad curatores tranſijt ſub Auguſto <lb/>apud Atteium Capitonem legimus. </s> <s xml:id="echoid-s7838" xml:space="preserve">Agriuero qui aqua publica contra <lb/>legem eſſent irrigati, publicabantur: </s> <s xml:id="echoid-s7839" xml:space="preserve">Mancipia etiam, ſicut ea quæ ad-<lb/>uerſus legem mulcta loco feciſſe dicebãtur. </s> <s xml:id="echoid-s7840" xml:space="preserve">Inijſdem legibus adiectum <lb/>est ita: </s> <s xml:id="echoid-s7841" xml:space="preserve">nequis aquam oletato dolo malo, ubi publice ſalit, ſiquis olet a-<lb/>rit, ſeſtertiorum x. </s> <s xml:id="echoid-s7842" xml:space="preserve">milium mulcta eſto. </s> <s xml:id="echoid-s7843" xml:space="preserve">Oletato uidetur eſſe olidam faci <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0356-01a" xlink:href="note-0356-01"/> to, cuius rei cauſa Aediles curules iubebantur per uicos ſingulos exijs <lb/>qui in uno quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7844" xml:space="preserve">uico habitarent prædiaue haberent, binos præficere, <lb/>quorum arbitratu aqua in publicum ſaliret. </s> <s xml:id="echoid-s7845" xml:space="preserve">Primus. </s> <s xml:id="echoid-s7846" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s7847" xml:space="preserve">Agrippa poſt <lb/>ædilitatem quam geßit, conſularis operum ſuorum & </s> <s xml:id="echoid-s7848" xml:space="preserve">munerum ueluti <lb/>perpetuus curator fuit, qui iam copia permittente deſcripſit, quid aquæ <lb/>rum publicis operibus, quid lacubus, quid priuatis daretur. </s> <s xml:id="echoid-s7849" xml:space="preserve">Habuit & </s> <s xml:id="echoid-s7850" xml:space="preserve"><lb/>familiam propriam, aquarum quæ tueretur ductus, atq; </s> <s xml:id="echoid-s7851" xml:space="preserve">caſtella & </s> <s xml:id="echoid-s7852" xml:space="preserve">la-<lb/>cus. </s> <s xml:id="echoid-s7853" xml:space="preserve">Hanc Auguſtus hæreditatem ab eo ſibi relict am publicauit. </s> <s xml:id="echoid-s7854" xml:space="preserve">Poſt <lb/>cum Q. </s> <s xml:id="echoid-s7855" xml:space="preserve">Aelio Tuberone, P. </s> <s xml:id="echoid-s7856" xml:space="preserve">Fabio Maximo iterum COSS inre, quæ <lb/>uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7857" xml:space="preserve">in id tempus quaſi poteſtate act a certo iure eguiſſet, Senatuſconſul <lb/>to acta ſunt, ac lex promulgata. </s> <s xml:id="echoid-s7858" xml:space="preserve">Auguſtus quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7859" xml:space="preserve">edicto complexus est <lb/>quo iure uterentur, qui ex commẽtarijs Agrippæ aquas haberent, totæ <lb/>re in ſua beneficia translata. </s> <s xml:id="echoid-s7860" xml:space="preserve">Modulos etiam, de quibus dictum est, con <lb/>ſtituit, & </s> <s xml:id="echoid-s7861" xml:space="preserve">reicontinendæ exercendæ{qúe} cur atorem fecit Meſſalam Cor-<lb/>uinum, cui adiutores dati Poſthumius Sulpitius prætorius & </s> <s xml:id="echoid-s7862" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s7863" xml:space="preserve">Comi-<lb/>nius Pedarius, inſignia eis quaſi magiſtratibus conceſſa, de{qúe} eorum <lb/>officio Senatuſconſultum factum, quodinfra ſcriptum est. </s> <s xml:id="echoid-s7864" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s7865" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s7866" xml:space="preserve">quod <pb file="0357" n="357" rhead="AQ VAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> Qu. </s> <s xml:id="echoid-s7867" xml:space="preserve">Aelius Tubero, P. </s> <s xml:id="echoid-s7868" xml:space="preserve">Fabius Maximus COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7869" xml:space="preserve">V. </s> <s xml:id="echoid-s7870" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s7871" xml:space="preserve">de ijs quicurd-<lb/>tores aquarum publicarum ex Senatuſconſulto à Cæſare Auguſto no-<lb/>minati eſſent ordinandis, D.</s> <s xml:id="echoid-s7872" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s7873" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s7874" xml:space="preserve">Q.</s> <s xml:id="echoid-s7875" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s7876" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s7877" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s7878" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s7879" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s7880" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s7881" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s7882" xml:space="preserve">placere huic <lb/>ordini eos qui aquis publicis præeſſent, cum eius rei cauſa extra urbem <lb/>eſſent, lictores binos, & </s> <s xml:id="echoid-s7883" xml:space="preserve">ſeruos publicos ternos, architectos ſingulos, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s7884" xml:space="preserve">ſcribas, & </s> <s xml:id="echoid-s7885" xml:space="preserve">librarios, accenſos præcones{qúe} totidem habere, quot ha <lb/>bentij per quos frumentum plebei datur. </s> <s xml:id="echoid-s7886" xml:space="preserve">Cum autem in urbe eiuſdem <lb/>cauſa aliquid agerent, cæteris apparitoribus ijſdem præterquam licto-<lb/>ribus utiq; </s> <s xml:id="echoid-s7887" xml:space="preserve">quibus apparitoribus. </s> <s xml:id="echoid-s7888" xml:space="preserve">Ex hoc S. </s> <s xml:id="echoid-s7889" xml:space="preserve">Conſul. </s> <s xml:id="echoid-s7890" xml:space="preserve">cur atoribus aquæ<unsure/> <lb/>rum, utiliceret eos diebus. </s> <s xml:id="echoid-s7891" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s7892" xml:space="preserve">proximis. </s> <s xml:id="echoid-s7893" xml:space="preserve">quibus S. </s> <s xml:id="echoid-s7894" xml:space="preserve">Conſul. </s> <s xml:id="echoid-s7895" xml:space="preserve">factum eſſet, <lb/>a<unsure/>d ærarium deferrentur, qui{qúe} ita delati eſſent, ijs prætores ærarij mer <lb/>cede cibaria, quanta præfecti frumento danda, dare deferre{qúe} ſolent, <lb/>annua darent & </s> <s xml:id="echoid-s7896" xml:space="preserve">attribuerent, ijs{qúe} eas pecunias ſine fraude ſuas facere <lb/>liceret: </s> <s xml:id="echoid-s7897" xml:space="preserve">utiq; </s> <s xml:id="echoid-s7898" xml:space="preserve">tabulas, chartas, cætera{qúe}, quæ eius curationis cauſa opus <lb/>eſſet, ijs cur atoribus præbenda, Q. </s> <s xml:id="echoid-s7899" xml:space="preserve">Aelius, P. </s> <s xml:id="echoid-s7900" xml:space="preserve">Fabius. </s> <s xml:id="echoid-s7901" xml:space="preserve">COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7902" xml:space="preserve">ambo <lb/>alterue ſi ijs uidebitur adhibitis prætoribus, quiærario præſint et præ <lb/>benda locent. </s> <s xml:id="echoid-s7903" xml:space="preserve">Item{qúe} cum uiarum frumenti{qúe} cur atores, qui quarta par <lb/>te anni publico fungebantur miniſterio, ut cur atores aquarum iudicijs <lb/>uacent priuatis, publicis{qúe}, apparitores & </s> <s xml:id="echoid-s7904" xml:space="preserve">miniſteria, quamuis perſe-<lb/>ueret adhuc ærarium in eos erogare, tamen etiam cur atorum uidentur <lb/>deſiſſe inertia, & </s> <s xml:id="echoid-s7905" xml:space="preserve">ſegnitia non agentium officium. </s> <s xml:id="echoid-s7906" xml:space="preserve">Egreßi autem urbem <lb/>duntaxat agendæ rei cauſa, Senatus præſto eſſe lictores iuſſer at,: </s> <s xml:id="echoid-s7907" xml:space="preserve">nobis <lb/>circumeuntibus riuos, fides noſtra & </s> <s xml:id="echoid-s7908" xml:space="preserve">autoritas à Principe data pro li-<lb/>ctoribus erit. </s> <s xml:id="echoid-s7909" xml:space="preserve">Cumrem produxerimus ad initium curatorum, non <lb/>est, alienum ſubiungere, qui poſt Meſſalam huic officio ad nos uſq; </s> <s xml:id="echoid-s7910" xml:space="preserve">præ <lb/>fuerint. </s> <s xml:id="echoid-s7911" xml:space="preserve">Meſſalæ ſucceſſit. </s> <s xml:id="echoid-s7912" xml:space="preserve">Silio & </s> <s xml:id="echoid-s7913" xml:space="preserve">Plaucio. </s> <s xml:id="echoid-s7914" xml:space="preserve">COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7915" xml:space="preserve">Atteius Capito: </s> <s xml:id="echoid-s7916" xml:space="preserve">Ca-<lb/>pitoni L. </s> <s xml:id="echoid-s7917" xml:space="preserve">Martio. </s> <s xml:id="echoid-s7918" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s7919" xml:space="preserve">Antiſtio uetere COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7920" xml:space="preserve">Satrius Rufus: </s> <s xml:id="echoid-s7921" xml:space="preserve">Satrio Ser <lb/>gio Cornelio Cethego L. </s> <s xml:id="echoid-s7922" xml:space="preserve">Viſellio Varrone Coſſ. </s> <s xml:id="echoid-s7923" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s7924" xml:space="preserve">Cocceius Neruæ, <lb/>Diui Neruæ auus, ſciĕtia iuris illuſtris. </s> <s xml:id="echoid-s7925" xml:space="preserve">Huic ſucceßit F. </s> <s xml:id="echoid-s7926" xml:space="preserve">Perſico L. </s> <s xml:id="echoid-s7927" xml:space="preserve">Vi-<lb/>tellio COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7928" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s7929" xml:space="preserve">Octauius Lenas:</s> <s xml:id="echoid-s7930" xml:space="preserve">Lenati Iuniano, & </s> <s xml:id="echoid-s7931" xml:space="preserve">Nonio aſprenate <lb/>COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7932" xml:space="preserve">Aquila. </s> <s xml:id="echoid-s7933" xml:space="preserve">Huic ſucceßit M. </s> <s xml:id="echoid-s7934" xml:space="preserve">Porcius Cato: </s> <s xml:id="echoid-s7935" xml:space="preserve">poſt quem Sexto No-<lb/>nio Celere & </s> <s xml:id="echoid-s7936" xml:space="preserve">Iunio Quintiliano COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7937" xml:space="preserve">Didius Gallus, Gallo Qu. </s> <s xml:id="echoid-s7938" xml:space="preserve">Ve-<lb/>ranio Pompeio Longino COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7939" xml:space="preserve">Cn. </s> <s xml:id="echoid-s7940" xml:space="preserve">Domitius Afer: </s> <s xml:id="echoid-s7941" xml:space="preserve">Afro, Nerone <pb file="0358" n="358" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> Claudio Cæſare quartum, & </s> <s xml:id="echoid-s7942" xml:space="preserve">Coſſo Coßi filio COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7943" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s7944" xml:space="preserve">Piſo:</s> <s xml:id="echoid-s7945" xml:space="preserve">Piſoni, <lb/>Virginio Ruſo, & </s> <s xml:id="echoid-s7946" xml:space="preserve">Memio Regulo COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7947" xml:space="preserve">Petronius Turpiliannus: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s7948" xml:space="preserve">Turpiliano Craſſo Frugi, & </s> <s xml:id="echoid-s7949" xml:space="preserve">Lecanio Baſſo COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7950" xml:space="preserve">P. </s> <s xml:id="echoid-s7951" xml:space="preserve">Marius: </s> <s xml:id="echoid-s7952" xml:space="preserve">Mario, <lb/>L. </s> <s xml:id="echoid-s7953" xml:space="preserve">Teleſino, & </s> <s xml:id="echoid-s7954" xml:space="preserve">Suetonio Paulino COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7955" xml:space="preserve">Fonteius Agrippa: </s> <s xml:id="echoid-s7956" xml:space="preserve">Agrip-<lb/>pæ, Silio, & </s> <s xml:id="echoid-s7957" xml:space="preserve">Galerio Trachalo COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7958" xml:space="preserve">Alipius Criſpus. </s> <s xml:id="echoid-s7959" xml:space="preserve">Criſpo, Vefpa<unsure/> <lb/>ſiano tertium, & </s> <s xml:id="echoid-s7960" xml:space="preserve">Cocceio Nerua COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7961" xml:space="preserve">Pompeius Siluius: </s> <s xml:id="echoid-s7962" xml:space="preserve">Siluino, <lb/>Valerio, & </s> <s xml:id="echoid-s7963" xml:space="preserve">Meſſalino COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7964" xml:space="preserve">T. </s> <s xml:id="echoid-s7965" xml:space="preserve">Anius Flauianus:</s> <s xml:id="echoid-s7966" xml:space="preserve">Flauiano, Veſpaſia <lb/>no quintum, & </s> <s xml:id="echoid-s7967" xml:space="preserve">Tito tertium COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7968" xml:space="preserve">Acilius Auiola. </s> <s xml:id="echoid-s7969" xml:space="preserve">Poſt quem Impe<unsure/> <lb/>ratore Neruatertium, & </s> <s xml:id="echoid-s7970" xml:space="preserve">Virginio Rufo tertium COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7971" xml:space="preserve">ad nos cura <lb/>translata est. </s> <s xml:id="echoid-s7972" xml:space="preserve">Nunc quid obſeruare cur ator aquarum debeat, & </s> <s xml:id="echoid-s7973" xml:space="preserve">leges <lb/>Senatus{qúe} conſulta ad inſtruendum eum pertinentia, ſubiungam. </s> <s xml:id="echoid-s7974" xml:space="preserve">Circa <lb/>ius ducendæ aquæ in priuatis hæc obſeruandaſunt, ne quis ſine literis <lb/>Cæſaris, id est, ne quis aquam publicã non impetratam, & </s> <s xml:id="echoid-s7975" xml:space="preserve">ne quis am-<lb/>plius quàm impetratũ fuerit ducat. </s> <s xml:id="echoid-s7976" xml:space="preserve">Ita enim efficiemus, ut modus quem <lb/>acquiri diximus, poßit ad nouos ſalientes, & </s> <s xml:id="echoid-s7977" xml:space="preserve">ad ncua Principis benefi-<lb/>cia pertinere In utroq; </s> <s xml:id="echoid-s7978" xml:space="preserve">autem magna cura multiplici opponenda frau-<lb/>dieſt. </s> <s xml:id="echoid-s7979" xml:space="preserve">Solicite ſubinde duct us extra urbẽ ſunt cir cũeundi ad recognoſcẽ <lb/>da beneficia. </s> <s xml:id="echoid-s7980" xml:space="preserve">Idemin caſtellis ſalientibus publicis faciendum, ut ſine in-<lb/>termißione, diebus noctibus{qúe} aqua fluat, quod Senatus quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7981" xml:space="preserve">conſulto <lb/>curator facere iubetur, cuius hæc quoq; </s> <s xml:id="echoid-s7982" xml:space="preserve">uerba ſunt: </s> <s xml:id="echoid-s7983" xml:space="preserve">Aelius Tubero, & </s> <s xml:id="echoid-s7984" xml:space="preserve"><lb/>P. </s> <s xml:id="echoid-s7985" xml:space="preserve">Fabius Maximus O.</s> <s xml:id="echoid-s7986" xml:space="preserve">V.</s> <s xml:id="echoid-s7987" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s7988" xml:space="preserve">COSS. </s> <s xml:id="echoid-s7989" xml:space="preserve">denumero publicorũ ſalientium <lb/>qui in urbe eſſent, intra{qúe} ædificia urbi coniuncta, quos M. </s> <s xml:id="echoid-s7990" xml:space="preserve">Agrippa fe <lb/>ciſſe. </s> <s xml:id="echoid-s7991" xml:space="preserve">Q. </s> <s xml:id="echoid-s7992" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s7993" xml:space="preserve">P. </s> <s xml:id="echoid-s7994" xml:space="preserve">de ea reita cenſuerunt, neq; </s> <s xml:id="echoid-s7995" xml:space="preserve">augeriplacere, nec minui <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0358-01a" xlink:href="note-0358-01"/> numerus publicorum ſalientium, quos nunc eſſe retuleruntij, quibus ne <lb/>gocium à Senatu est imperatũ, ut inſpicerent aquas publicas, inirent{qúe} <lb/>numerum ſalientium publicorum. </s> <s xml:id="echoid-s7996" xml:space="preserve">Item{qúe} placere curatores aquarum, <lb/>quos Senatuſcon. </s> <s xml:id="echoid-s7997" xml:space="preserve">Cæſar Auguſtus ex Senatus autoritate nominauit, da <lb/>re operã ut ſalientes publici quam aßiduißime interdiu & </s> <s xml:id="echoid-s7998" xml:space="preserve">noctu aquã <lb/>in uſum populi funderent. </s> <s xml:id="echoid-s7999" xml:space="preserve">Inhoc S. </s> <s xml:id="echoid-s8000" xml:space="preserve">conſ. </s> <s xml:id="echoid-s8001" xml:space="preserve">crediderim annotandũ, quod <lb/>Senatus tam augeri quàm minui ſalientium publicorum numerum uetue <lb/>rit, id factum exiſtimo, quia modus aquarum, quæ ijs temporibus in ur-<lb/>bem ueniebant, antequam Claudia & </s> <s xml:id="echoid-s8002" xml:space="preserve">Anio nouus perduceretur, maio-<lb/>rem erogationem capere non uidebatur. </s> <s xml:id="echoid-s8003" xml:space="preserve">Qui aquam in uſus priuatos <pb file="0359" n="359" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> deducere uolet, impetr are eam debebit, & </s> <s xml:id="echoid-s8004" xml:space="preserve">à Principe epiſtolam ad cu-<lb/>ratorem afferre. </s> <s xml:id="echoid-s8005" xml:space="preserve">Cur atores deinde beneficio Cæſaris præſtare maturi <lb/>tatem, & </s> <s xml:id="echoid-s8006" xml:space="preserve">procuratorem eiuſdem officij libertum Cæſaris protinus ſcri <lb/>bere. </s> <s xml:id="echoid-s8007" xml:space="preserve">Procuratorẽ autem primus Ti. </s> <s xml:id="echoid-s8008" xml:space="preserve">Claudius uidetur admouiſſe poſt-<lb/>quam Anionem nouum & </s> <s xml:id="echoid-s8009" xml:space="preserve">Claudias induxit. </s> <s xml:id="echoid-s8010" xml:space="preserve">Quid contineat epiſtola<unsure/> <lb/>lulia fieri quoq; </s> <s xml:id="echoid-s8011" xml:space="preserve">notum debet, ne quando negligentiam, aut fraudem ſu-<lb/>am ignorãtiæ colore defendat. </s> <s xml:id="echoid-s8012" xml:space="preserve">Procurator calicem eius moduli, qui fue-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0359-01a" xlink:href="note-0359-01"/> rit impetratus, adhibitis libratoribus ſignari cogitet, & </s> <s xml:id="echoid-s8013" xml:space="preserve">diligenter in-<lb/>tendat menſur arũ quas ſupr adiximus modũ & </s> <s xml:id="echoid-s8014" xml:space="preserve">earũ notitiã habeat, ne <lb/>ſit in arbitrio libratorũ interdũ maioris luminis, interdũ minoris pro <lb/>gratia perſonarũ calicẽ probare. </s> <s xml:id="echoid-s8015" xml:space="preserve">Sedneq; </s> <s xml:id="echoid-s8016" xml:space="preserve">ſtatim adhuc liberũ ſubijci-<lb/>endi qualemcunq; </s> <s xml:id="echoid-s8017" xml:space="preserve">plumbeã fiſtulã permitt at arbitriũ. </s> <s xml:id="echoid-s8018" xml:space="preserve">uerũ eiuſdẽ lumi-<lb/>nis, quo calix ſignatus est, eundem per pedcs quinquaginta prope det, <lb/>ſicut Senatuſconſulto, quod ſubijciendũ est, cauetur. </s> <s xml:id="echoid-s8019" xml:space="preserve">Quod Q. </s> <s xml:id="echoid-s8020" xml:space="preserve">Aeli-<lb/>us Tubero, Q. </s> <s xml:id="echoid-s8021" xml:space="preserve">Fabius maximus COSS.</s> <s xml:id="echoid-s8022" xml:space="preserve">V.</s> <s xml:id="echoid-s8023" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s8024" xml:space="preserve">quoſdam priuatos ex <lb/>riuis publicis aquam ducere. </s> <s xml:id="echoid-s8025" xml:space="preserve">Q.</s> <s xml:id="echoid-s8026" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8027" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8028" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8029" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s8030" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s8031" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8032" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8033" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8034" xml:space="preserve">V.</s> <s xml:id="echoid-s8035" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s8036" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s8037" xml:space="preserve">ne cui <lb/>priuato aquam ducere exriuis publicis liceret: </s> <s xml:id="echoid-s8038" xml:space="preserve">utiq; </s> <s xml:id="echoid-s8039" xml:space="preserve">omnes ij quibuc<unsure/> <lb/>aquæ ducendæ ius eſſet datum, ex caſtellis ducerent, animaduerterent{qúe} <lb/>curatores aquarum, quibus locis intra extra{qúe} urbem apte caſtella pri <lb/>uati facere poſſent, ex quibus aquam ducerẽt, quã ex caſtello communẽ <lb/>accepiſſent à curatoribus aquarũ, ne qui eorum, quibus aqua daretur <lb/>publica, ius eſſet intra quinquaginta pedes eius caſtelli, ex quo aquam <lb/>ducerent, laxiorem fiſtulam ſubijcere quàm quinariam. </s> <s xml:id="echoid-s8040" xml:space="preserve">In hoc Senatuſ-<lb/>conſul. </s> <s xml:id="echoid-s8041" xml:space="preserve">dignũ admir atione est, quòd aquam nõ niſi ex caſtello duciper <lb/>mittit, ne autriui, aut fiſtulæ publicæ frequenter lacerarentur. </s> <s xml:id="echoid-s8042" xml:space="preserve">Ius impe <lb/>tratæ aquæ neq; </s> <s xml:id="echoid-s8043" xml:space="preserve">hæredem, neq; </s> <s xml:id="echoid-s8044" xml:space="preserve">emptorem, neq; </s> <s xml:id="echoid-s8045" xml:space="preserve">ullum nouũ dominum <lb/>prædiorum ſequitur: </s> <s xml:id="echoid-s8046" xml:space="preserve">Balneis, quæ publicæ lauarent, priuilegium anti-<lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0359-02a" xlink:href="note-0359-02"/> quitus concedebatur, ut ſemel data aqua perpetuo maneret, ſicut ex ue <lb/>teribus Senatuſconſul. </s> <s xml:id="echoid-s8047" xml:space="preserve">cognoſcimus, ex quibus unum ſubieci: </s> <s xml:id="echoid-s8048" xml:space="preserve">Nunc om <lb/>nis aquæ cum poſſeſſore inſtauratur beneficium. </s> <s xml:id="echoid-s8049" xml:space="preserve">Quod. </s> <s xml:id="echoid-s8050" xml:space="preserve">Q. </s> <s xml:id="echoid-s8051" xml:space="preserve">Aelius Tu <lb/>bero, P. </s> <s xml:id="echoid-s8052" xml:space="preserve">Fabius Maximus COSS. </s> <s xml:id="echoid-s8053" xml:space="preserve">V. </s> <s xml:id="echoid-s8054" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s8055" xml:space="preserve">conſtitui oporteret, quo iure <lb/>extra intra{qúe} urbem ducerent aquas ij quibus attributæ eſſent. </s> <s xml:id="echoid-s8056" xml:space="preserve">Q. </s> <s xml:id="echoid-s8057" xml:space="preserve">D. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s8058" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8059" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8060" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s8061" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s8062" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8063" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8064" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s8065" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s8066" xml:space="preserve">uti ijs quoq; </s> <s xml:id="echoid-s8067" xml:space="preserve">maneret attributio aquarũ, exceptis <pb file="0360" n="360" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> quæ in uſum balneorum eſſent datæ, aut Auguſtinomine, quoad ijdem <lb/>domini poßiderent id ſolum in quo accepiſſent aquam. </s> <s xml:id="echoid-s8068" xml:space="preserve">Cum uacare <lb/>aliquæ cœperint, adnunciatur in commentarios{qúe} redigitur, qui reſpi-<lb/>ciuntur ut petitoribus ex uacuis daripoßint. </s> <s xml:id="echoid-s8069" xml:space="preserve">Has aquas ſtatim interdi-<lb/>cere ſolebant, ut medio tempore uenderent aut poſſeſſoribus prædio-<lb/>rum, aut alijs. </s> <s xml:id="echoid-s8070" xml:space="preserve">Humanius etiam uiſum est Principi noſtro, ne prædiaſu <lb/>bito deſtituerentur, triginta dierum ſpatium indulgeri, intra quod ij ad <lb/>quos res pertinet, irrigarent. </s> <s xml:id="echoid-s8071" xml:space="preserve">De aqua in prædia ſociorum data nihil<unsure/> <lb/>conſtitutum inuenio, perinde tamen obſeruatur, ac iure cautum, ut dum <lb/>quis ex ijs qui communiter impetrauerũt, ſupereſſet, totus modus præ <lb/>dijs aßignatus flueret, & </s> <s xml:id="echoid-s8072" xml:space="preserve">tunc demum renouaretur beneficium, cum <lb/>deſijſſet quiſq; </s> <s xml:id="echoid-s8073" xml:space="preserve">exijs, quibus er at datum poßidere. </s> <s xml:id="echoid-s8074" xml:space="preserve">Impetrata aqua aliò <lb/>quàm in ea prædia, in quæ data erat, aut ex alio caſtello quàm quo ex <lb/>epiſtola Principis contrahebat duci palàm. </s> <s xml:id="echoid-s8075" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s8076" xml:space="preserve">Conſul. </s> <s xml:id="echoid-s8077" xml:space="preserve">non oportet, ſed <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s8078" xml:space="preserve">mandatis prohibetur. </s> <s xml:id="echoid-s8079" xml:space="preserve">Impetrantur autem & </s> <s xml:id="echoid-s8080" xml:space="preserve">hæ aquæ quæ caducæ <lb/>uocantur, id est, quæ aut ex caſtellis effi<unsure/>uunt, aut ex manationibus fiſtu <lb/>larum, quod beneficium à Principibus parcißime tribui ſolitũ, ſed frau-<lb/>dibus aquariorum obnoxium est, quibus prohibendis quanta cura de-<lb/>beatur, ex capite mandatorum maniſeſtũ erit, quod ſubiecit: </s> <s xml:id="echoid-s8081" xml:space="preserve">Caducam <lb/>neminem uolo ducere, niſi quimeo beneficio, aut priorum Principum <lb/>habent: </s> <s xml:id="echoid-s8082" xml:space="preserve">nam neceſſe est ex caſtellis aliquam partem aquæ effluere, cum <lb/>hoc pertineat non ſolum ad urbis noſtræ ſalubritatẽ, ſed etiam ad utili-<lb/>tatem cloacarum abluendarum. </s> <s xml:id="echoid-s8083" xml:space="preserve">Explicitis quæ ad ordinationem aqua-<lb/>rum priuati uſus pertinebant, non ab re est quædam exijs quibus cir-<lb/>cumſcribi ſaluberrimas conſtitutiones in ipſo rei actu deprehendimus, <lb/>exempli cauſa attingere. </s> <s xml:id="echoid-s8084" xml:space="preserve">Ampliores quoſdam calices quàm impetrati <lb/>erant poſitus in pleriſque caſtellis inueni, & </s> <s xml:id="echoid-s8085" xml:space="preserve">exijs aliquos ne ſignatos <lb/>quidem. </s> <s xml:id="echoid-s8086" xml:space="preserve">Quoties autem ſignatus calix excedit legitimam menſuram, <lb/>ambitio procuratori qui cum ſignauit detegitur: </s> <s xml:id="echoid-s8087" xml:space="preserve">cum uero ne ſigna-<lb/>tus quidem est, manifeſta culpa omnium, maxime accipientis deprehen <lb/>ditur deinde uillici. </s> <s xml:id="echoid-s8088" xml:space="preserve">In quibuſdam cum calices legitimæ menſuræ ſignati <lb/>eſſent, ſtatim amplioris moduli fiſtulæ ſubiectæ fuerunt: </s> <s xml:id="echoid-s8089" xml:space="preserve">unde accider at <lb/>ut aqua non per legitimum ſpatium coẽrcita, ſed per leues anguſtias <pb file="0361" n="361" rhead="AQV AEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> expreſſa, facile laxiorem in proximo fiſtulam impleret. </s> <s xml:id="echoid-s8090" xml:space="preserve">Ideoq; </s> <s xml:id="echoid-s8091" xml:space="preserve">illud ad-<lb/>buc, quoties ſignatur calix, diligentiæ adijciẽdum est, ut fiſtulæ quoque <lb/>proxime per ſpaciũ, quod S. </s> <s xml:id="echoid-s8092" xml:space="preserve">conſulto comprehenſum diximus, ſignen-<lb/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s8093" xml:space="preserve">Ita demum enim uillicus cum ſcierit non aliter quàm ſignatas collo <lb/>caridebere, omnicarebit excuſatione. </s> <s xml:id="echoid-s8094" xml:space="preserve">Circacollocandos quo calices <lb/>obſeruarioportet, ut ad lineam or dinentur, nec alterius infcrior calix, <lb/>alterius ſuperior ponatur. </s> <s xml:id="echoid-s8095" xml:space="preserve">Inferior plus trahit, ſuperior minus ducit, <lb/>quia curſus aquæ ab inferiore rapitur. </s> <s xml:id="echoid-s8096" xml:space="preserve">In quorundam fiſtulis ne calices <lb/>quidem poſiti fuerunt: </s> <s xml:id="echoid-s8097" xml:space="preserve">hæ fiſtulæ ſolutæ uocantur, & </s> <s xml:id="echoid-s8098" xml:space="preserve">ut aquario libuit <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0361-01a" xlink:href="note-0361-01"/> laxantur, uelcoartantur. </s> <s xml:id="echoid-s8099" xml:space="preserve">Adhuc illa aquariorũ intolerabilis fraus est, <lb/>translatæ in nouum poſſeſſorem aquæ, for amen nouum caſtello impo-<lb/>nunt, uetus relinqunt, quo uenalem extrahant aquam. </s> <s xml:id="echoid-s8100" xml:space="preserve">In primis ergo <lb/>hoc quo emendandum curatoricrediderim, Non enim ſolum adipſa-<lb/>rum aquarum cuſtodiam, ſed etiam ad caſtelli tutelam pertinet, quod <lb/>ſubinde & </s> <s xml:id="echoid-s8101" xml:space="preserve">ſine cauſa for atum uitiatur. </s> <s xml:id="echoid-s8102" xml:space="preserve">Etiam ille aquariorum tollen-<lb/>dus est redditus, quem uocant punctam. </s> <s xml:id="echoid-s8103" xml:space="preserve">Longa ac diuerſa ſunt ſpacia, <lb/>per quæ fiſtulæ tota meant urbe latentes ſub ſilice. </s> <s xml:id="echoid-s8104" xml:space="preserve">Has comperi per eũ <lb/>qui appellabatur à punctis paßim conuulner atis omnibus in tranſitune <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0361-02a" xlink:href="note-0361-02"/> gociatoribus, præbuiſſe peculiaribus fiſtulis aquam, quo efficiebatur, ut <lb/>exiguus modus ad uſus publicos proueniret. </s> <s xml:id="echoid-s8105" xml:space="preserve">Quantum ex hoc modo <lb/>aquæ ſublatum ſit, æſtimo ex eo quod aliquantum plumbi ſublati eiuſ-<lb/>modi ramis reductum est. </s> <s xml:id="echoid-s8106" xml:space="preserve">Superest tutela ductuum, de qua prius quàm <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0361-03a" xlink:href="note-0361-03"/> dicere incipiam, pauca de familia, quæ huius rei cauſa par ata est, expli-<lb/>canda ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s8107" xml:space="preserve">Familiæ ſunt duæ, altera publica, altera Cæſaris. </s> <s xml:id="echoid-s8108" xml:space="preserve">Publica an <lb/>tiquior quàm Agrippæ Auguſto relictam, et ab eo publicatam diximus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s8109" xml:space="preserve">Habet homines circiter. </s> <s xml:id="echoid-s8110" xml:space="preserve">ccxl. </s> <s xml:id="echoid-s8111" xml:space="preserve">Cæſaris familiæ numerus est. </s> <s xml:id="echoid-s8112" xml:space="preserve">cccclx. </s> <s xml:id="echoid-s8113" xml:space="preserve"><lb/>quam Claudius, cum aquas in urbem perduceret, conſtituit. </s> <s xml:id="echoid-s8114" xml:space="preserve">Vtraq; </s> <s xml:id="echoid-s8115" xml:space="preserve">au-<lb/>tem familia in aliquot miniſteriorum ſpecies diducitur: </s> <s xml:id="echoid-s8116" xml:space="preserve">uillicos, caſtella-<lb/>rios, curatores, ſilicarios, tectores, alios{qúe} opifices. </s> <s xml:id="echoid-s8117" xml:space="preserve">Ex his aliquos ex-<lb/>tra urbem eſſe oportet ad ea quæ nõ ſunt magnæ molitionis. </s> <s xml:id="echoid-s8118" xml:space="preserve">Maturum <lb/>tamen auxilium uidentur exigere omnes in urbe circa caſtellorum & </s> <s xml:id="echoid-s8119" xml:space="preserve"><lb/>munerum ſtationes, opera{qúe} quæ urgebunt, in primis ad ſubitos caſus, <lb/>ut ex compluribus regionibus, in quas neceßitas incubuerit, conuerti <pb file="0362" n="362" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> poßit præſidium aquarum abundãtius. </s> <s xml:id="echoid-s8120" xml:space="preserve">Tam amplum numerum utri-<lb/>uſque familiæ ſolitum ambitionc, aut negligentia præpoſitorum in pri-<lb/>uata opera diduci, reuocare ad aliquam diſciplinam & </s> <s xml:id="echoid-s8121" xml:space="preserve">publica miniſte <lb/>ria ita inſtituimus, ut pridie quid eſſet actura dictaremus, et quid qua <lb/>die egiſſet act is comprehenderetur. </s> <s xml:id="echoid-s8122" xml:space="preserve">Cõmoda publicæ familiæ ex Aera-<lb/>rio dantur, quod impendium exoneratur uectigalium redditu ad ius <lb/>aquarum pertinentium. </s> <s xml:id="echoid-s8123" xml:space="preserve">Ea conſtat ex hortis ædificijsue, quæ ſunt circa <lb/>ductus, aut caſtella, aut munera, aut lacus, quemredditum prope ſe-<lb/>ſtertium. </s> <s xml:id="echoid-s8124" xml:space="preserve">ccl. </s> <s xml:id="echoid-s8125" xml:space="preserve">milium ſalientem, ac uagum, proximis uero temporibus <lb/>in Domitiani loculos uerſum iuſtitia Diui Neruæ populo reſtituit, no-<lb/>ſtraſedulit as ad certam regulam redegit, ut conſtarent, quæ eſſent ad <lb/>hoc uectigal pertinentia loca. </s> <s xml:id="echoid-s8126" xml:space="preserve">Cæſaris familia ex fiſco accipit commo-<lb/>da, unde & </s> <s xml:id="echoid-s8127" xml:space="preserve">omne plumbum, & </s> <s xml:id="echoid-s8128" xml:space="preserve">omnes impenſæ ad ductus, & </s> <s xml:id="echoid-s8129" xml:space="preserve">caſtella, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s8130" xml:space="preserve">lacus pertinentes erogantur. </s> <s xml:id="echoid-s8131" xml:space="preserve">Quoniam quæ uidebantur ad famili-<lb/>am pertinere expoſuimus, ad tutelam ductuum ſicut promiſer amus di <lb/>uertimus, rem enixiore cura dignam, cum magnitudinis Romani impe-<lb/>rij id præcipuum ſit indicium. </s> <s xml:id="echoid-s8132" xml:space="preserve">Multa atq; </s> <s xml:id="echoid-s8133" xml:space="preserve">ampla opera ſubinde naſcun <lb/>tur, quibus ante ſuccurri debet quàm magno auxilio egere incipiant, <lb/>plera tamen prudenti temperamento ſuſtinenda ſunt, quia non ſem-<lb/>per opus aut facere, aut ampliare quærentibus credendum est. </s> <s xml:id="echoid-s8134" xml:space="preserve">Ideo{qúe} <lb/>nõ ſolũ ſcientia peritorũ, ſed & </s> <s xml:id="echoid-s8135" xml:space="preserve">proprio uſu curator inſtructus eſſe de <lb/>bet, nec ſuæ tantum ſtationis architectis uti, ſed plurium aduocare non <lb/>minus fidem quàm ſubtilitatem, ut æſtimat quæ repræſentanda, quæ <lb/>differenda ſint, & </s> <s xml:id="echoid-s8136" xml:space="preserve">rurſus quæ per redemptores effici debeant, & </s> <s xml:id="echoid-s8137" xml:space="preserve">quæ <lb/>per domeſticos artifices. </s> <s xml:id="echoid-s8138" xml:space="preserve">Naſcuntur opera ferè ex his cauſis, nam aut <lb/>uetuſtate corrumpuntur, aut impotentia poſſeſſorum, aut uitempeſta-<lb/>tum, aut culpa male factioperis, quod ſæpius accidit in recentibus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s8139" xml:space="preserve">Ferè aut uetuſtate, aut uitempeſtatum partes ductuum laborant, quæ <lb/>arcuationibus ſuſtinentur, aut montium lateribus applicatæ ſunt, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s8140" xml:space="preserve">exarcuationibus, eæ{qúe} per flumen traijciuntur. </s> <s xml:id="echoid-s8141" xml:space="preserve">Ideo hæcopera <lb/>ſolicita ſeſtinatione explicanda ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s8142" xml:space="preserve">Minus iniuriæ ſubiacent ſub-<lb/>terranea, nec gelicidijs, nec caloribus expoſita. </s> <s xml:id="echoid-s8143" xml:space="preserve">Vitia autem eiuſ-<lb/>modi, aut talia ſunt ut non interpellato curſu ſubueniatur eis, aut <pb file="0363" n="363" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> emendari niſi auerſa non poßint, ſicutea, quæ in ipſo alueo fieri <lb/>neceſſe est. </s> <s xml:id="echoid-s8144" xml:space="preserve">Hæc duplici ex cauſa naſcuntur, aut limo concreſcente, <lb/>qui inter dum in cruſtam dureſcit, iter{qúe} aquæ coarctat, quod aut tecto-<lb/>rio corrumpitur, unde fiunt manationes, quibus neceſſe est latera riuo-<lb/>rum & </s> <s xml:id="echoid-s8145" xml:space="preserve">ſubſtructiones uitiari. </s> <s xml:id="echoid-s8146" xml:space="preserve">Pilæ quoq; </s> <s xml:id="echoid-s8147" xml:space="preserve">ipſæ topho extructæ ſub tam <lb/>magno onere labuntur. </s> <s xml:id="echoid-s8148" xml:space="preserve">Refici quæ circa alueos ſunt riuorum æſtate <lb/>non debent, ne aquæ intermittatur uſus, tempore quo præcipue deſide-<lb/>ratur, ſed uere, uel autumno, & </s> <s xml:id="echoid-s8149" xml:space="preserve">maxima cum feſtinatione, ita ut ante <lb/>præparatis omnibus quam paucißmis die bus riui ceſſent. </s> <s xml:id="echoid-s8150" xml:space="preserve">Neminem fu <lb/>git per ſingulos ductus hoc eſſe faciendum, ne ſi plures pariter auer-<lb/>tantur, deſit aqua ciuitati. </s> <s xml:id="echoid-s8151" xml:space="preserve">Ea quæ non interpellato aquæ curſu effici <lb/>debent, maxime ſtructura conſtant, quam ſuis trmporibus & </s> <s xml:id="echoid-s8152" xml:space="preserve">fidelem <lb/>ficri oportet. </s> <s xml:id="echoid-s8153" xml:space="preserve">Idoneum ſtructur æ tempus est àcalen. </s> <s xml:id="echoid-s8154" xml:space="preserve">Aprilibus in calen. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s8155" xml:space="preserve">Nouemb. </s> <s xml:id="echoid-s8156" xml:space="preserve">ita ut optimum ſit intermittere eam partem æſtatis, quæ ni-<lb/>mijs caloribus inc andeſcit: </s> <s xml:id="echoid-s8157" xml:space="preserve">quia temper amento cœli opus est, ut ex hu-<lb/>more commode ſtructura combibat, & </s> <s xml:id="echoid-s8158" xml:space="preserve">in unitate corroboretur. </s> <s xml:id="echoid-s8159" xml:space="preserve">Non <lb/>minus autem ſol acrior quàm gelatio præcipit materiã, ne ullum opus <lb/>diligentiorem poſcit cur am quàm quod aquæ obſtaturum est. </s> <s xml:id="echoid-s8160" xml:space="preserve">Fides <lb/>itaq; </s> <s xml:id="echoid-s8161" xml:space="preserve">eius per ſingula ſecundum legem notam omnibus, ſed àpaucis ob <lb/>ſeruatã exigenda est. </s> <s xml:id="echoid-s8162" xml:space="preserve">Illud nulli dubium eſſe crediderim, proximos du <lb/>ctus, id est, qui à ſexto miliario lapide quadrato conſiſtunt, maxime cu-<lb/>ſtodiendos, quoniam & </s> <s xml:id="echoid-s8163" xml:space="preserve">amplißimi operis ſunt, & </s> <s xml:id="echoid-s8164" xml:space="preserve">plures aquas ſin-<lb/>guli ſuſtinent, quos, ſineceſſe fuerit interrumpere, maior pars aqua-<lb/>rum urbem Romam deſtituet. </s> <s xml:id="echoid-s8165" xml:space="preserve">Remedia tamen ſunt, ut his difficultati-<lb/>bus inchoatus alueus excitetur adlibram deficientis. </s> <s xml:id="echoid-s8166" xml:space="preserve">Alueus uero plam <lb/>batis canalibus per fpacium interrupti ductus rurſus contineatur. </s> <s xml:id="echoid-s8167" xml:space="preserve">Por <lb/>rò quoniam ferè omnes per priuatorum agros directi erant, & </s> <s xml:id="echoid-s8168" xml:space="preserve">diffici-<lb/>lis uidebatur futuræ impenſæ præparatio, ut alicuius conſtitutione ſuc <lb/>curreretur, ſimul ne acceſſu ad reficiendos riuos redẽptores à poſſeſſo <lb/>ribus prohiberentur, Senatuſconſultum factũ est, quod ſubieci. </s> <s xml:id="echoid-s8169" xml:space="preserve">Quod <lb/>Q. </s> <s xml:id="echoid-s8170" xml:space="preserve">Aelius Tubero, P. </s> <s xml:id="echoid-s8171" xml:space="preserve">Fabius Maximus COSS. </s> <s xml:id="echoid-s8172" xml:space="preserve">V.</s> <s xml:id="echoid-s8173" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s8174" xml:space="preserve">deriuis ſpecu-<lb/>bus, fornicibus{qúe} Iuliæ, Martiæ, Appiæ, Tepulæ, Anionis reficiendis, <lb/>Q.</s> <s xml:id="echoid-s8175" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8176" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8177" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8178" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s8179" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s8180" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8181" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8182" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8183" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s8184" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s8185" xml:space="preserve">Vt cum ij riui, fornices, quos Auguſtus <pb file="0364" n="364" rhead="SEXTI IVLII FRONTINI DE"/> Cæſar ſe refecturum impenſa ſua pollicitus Senatuiest reficer entur, ex <lb/>agris priuatorum terram, limum, lapidem, teſtam, arenam, ligna, cæte-<lb/>ra{qúe} quibus ad eam rem opus eſſet, unde quæ earum proxime ſine in-<lb/>iuria priuatorum tolli, ſumi, portari poßint, uiri boni arbitratu æſtimæ <lb/>ta darentur, tollerentur, ſumerentur, exportarentur, & </s> <s xml:id="echoid-s8186" xml:space="preserve">eas res omnes <lb/>exportandas, earum{qúe} rerum reficiendarum cauſa, quoties opus eſſet <lb/>per agros priuatorum ſine iniuria eorum itinera, actus paterent, da-<lb/>rentur. </s> <s xml:id="echoid-s8187" xml:space="preserve">Plerun autem uitia oriuntur ex impotentia poſſeſſorum, qui <lb/>pluribus modis riuos uiolant. </s> <s xml:id="echoid-s8188" xml:space="preserve">Prunum enim ſpatia, quæ circa ductus <lb/>aquarum ex S. </s> <s xml:id="echoid-s8189" xml:space="preserve">Conſulto uacare debent, aut ædificijs, aut arboribus oc <lb/>cupant. </s> <s xml:id="echoid-s8190" xml:space="preserve">Arbores magis nocẽt, quarum radicibus & </s> <s xml:id="echoid-s8191" xml:space="preserve">concamer ationes <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s8192" xml:space="preserve">later a ſoluuntur: </s> <s xml:id="echoid-s8193" xml:space="preserve">deinde uicinales uias, agreſtes{qúe} per ipſas formas <lb/>dirigunt: </s> <s xml:id="echoid-s8194" xml:space="preserve">nouißime additus ad tutelam præcludunt: </s> <s xml:id="echoid-s8195" xml:space="preserve">quæ omnia Sena-<lb/>tuſconſulto, quod ſubieci, prouiſa ſunt, quod Q. </s> <s xml:id="echoid-s8196" xml:space="preserve">Aelius Tubero, P. </s> <s xml:id="echoid-s8197" xml:space="preserve">Fa <lb/>bius Maximus V.</s> <s xml:id="echoid-s8198" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s8199" xml:space="preserve">aquarum, quæ in urbem uenirent itiner a occupari <lb/>monumentis, & </s> <s xml:id="echoid-s8200" xml:space="preserve">ædificijs, & </s> <s xml:id="echoid-s8201" xml:space="preserve">arboribus conſeri. </s> <s xml:id="echoid-s8202" xml:space="preserve">Q.</s> <s xml:id="echoid-s8203" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s8204" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s8205" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8206" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8207" xml:space="preserve">R. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s8208" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s8209" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s8210" xml:space="preserve">Cum ad reficiendos riuos, ſpecus{qúe}, per quæ & </s> <s xml:id="echoid-s8211" xml:space="preserve">opera public a <lb/>corrumpuntur, placere circa fontes, & </s> <s xml:id="echoid-s8212" xml:space="preserve">fornices, & </s> <s xml:id="echoid-s8213" xml:space="preserve">muros utraq; </s> <s xml:id="echoid-s8214" xml:space="preserve">ex <lb/>parte uacuos centenos quinos denos pedes patere, & </s> <s xml:id="echoid-s8215" xml:space="preserve">circa riuos, qui <lb/>ſub terra eſſent, & </s> <s xml:id="echoid-s8216" xml:space="preserve">fpecus intra urbem continentia ædificia, utra ex <lb/>parte quinos pedes uacuos relinqui, ita ut ne monumẽtum in ijs locis, <lb/>ne ædificium poſt hoc tempus ponere, ne conſerere arbores liceret: </s> <s xml:id="echoid-s8217" xml:space="preserve"><lb/>ſiquæ nunc eſſent arbores intra id ſpatium, extirparẽtur, præterquàm <lb/>ſiquæ uillæ continentes & </s> <s xml:id="echoid-s8218" xml:space="preserve">incluſæ ædificijs eſſent. </s> <s xml:id="echoid-s8219" xml:space="preserve">Siquis aduer ſus ed <lb/>commiſerit, in ſingulas res in dena milia damnas eſſet. </s> <s xml:id="echoid-s8220" xml:space="preserve">Ex quibus pars <lb/>dimidia præmium accuſatori daretur, cuius opera maxime conuictus <lb/>eſſet, quiaduerſus hoc Senatuſcon. </s> <s xml:id="echoid-s8221" xml:space="preserve">commiſiſſet: </s> <s xml:id="echoid-s8222" xml:space="preserve">pars altera media in <lb/>ærarium redigeretur, de{qúe} eare iudicarent, cognoſcerent{qúe} curatores <lb/>aquarum. </s> <s xml:id="echoid-s8223" xml:space="preserve">Poſſet hoc Senatuſconſultum æquißimum uideri, etiam ſiex <lb/>reitantum publicæ utilitate ea ſpatia iudicarentur, multo magis cum <lb/>maiores noſtri admir abili æquitate, ne ea quidem eripuerunt priuatis, <lb/>quæ ad modum publicum pertinebant. </s> <s xml:id="echoid-s8224" xml:space="preserve">Sed cum aquas perducerent, ſi <lb/>difficilior poſſeſſor in parte uendenda fucr at, pro toto agro pecuniam <pb file="0365" n="365" rhead="AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II."/> intulerunt, ac poſt determinata neceſſaria loca rurſus eum agrum uen <lb/>diderunt, ut in ſuis finibus proprium ius tam Reſpublica quàm priuata <lb/>haberet. </s> <s xml:id="echoid-s8225" xml:space="preserve">Plerique tamẽ non contentioccupaſſe fines, ipſis ductibus ma-<lb/>nus attulerunt per ſemitas ſolut as paßim, & </s> <s xml:id="echoid-s8226" xml:space="preserve">rurſus ius aquarum impe <lb/>tratum habent, aquarij quantulacunq; </s> <s xml:id="echoid-s8227" xml:space="preserve">beneficio occaſione ad expu-<lb/>gnandos nunc abutuntur. </s> <s xml:id="echoid-s8228" xml:space="preserve">Quid porrò fieret, ſinon uniuerſa iſta dili-<lb/>gentißima lege prohiberentur, pœna{qúe} non mediocris contumacibus <lb/>intentaretur? </s> <s xml:id="echoid-s8229" xml:space="preserve">Quæ ſubſcripſihæc ſunt uerba legis: </s> <s xml:id="echoid-s8230" xml:space="preserve">T. </s> <s xml:id="echoid-s8231" xml:space="preserve">Quintius Cri-<lb/>ſpinus COSS. </s> <s xml:id="echoid-s8232" xml:space="preserve">populum iurerogauit, populus{qúe} iure ſciuit in foro pro <lb/>roſtris ædis Diui Iulij Po. </s> <s xml:id="echoid-s8233" xml:space="preserve">Ro. </s> <s xml:id="echoid-s8234" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s8235" xml:space="preserve">Iulias tribui Sergia principium fuit <lb/>pro tribus ſex. </s> <s xml:id="echoid-s8236" xml:space="preserve">L.</s> <s xml:id="echoid-s8237" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s8238" xml:space="preserve">Varro. </s> <s xml:id="echoid-s8239" xml:space="preserve">Quicunq; </s> <s xml:id="echoid-s8240" xml:space="preserve">poſt hanc legemrogatam ri-<lb/>uos, ſpecus, fornices, fiſtulas, caſtella, tubulos, lacus aquarum publica-<lb/>rum, quæ ad urbem ducuntur, earumue quam ſciens dolo malo for aue-<lb/>rit, ruperit, forare, rumperéue curauerit, peiorémue fecerit, quo mi-<lb/>nus ea aqua earúmue quà in urbem Romamire, cadere, flui, peruenire, <lb/>duci poßint, quóue minus in urbe Roma, & </s> <s xml:id="echoid-s8241" xml:space="preserve">in his ædifiijs quæ urbi <lb/>continentia ſunt, erunt, in his{qúe} hortis, prædijs, locis, quorum horto-<lb/>rum, prædiorum, locorum dominis, poſſeſſoribus, V.</s> <s xml:id="echoid-s8242" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s8243" xml:space="preserve">aqua data uel <lb/>attributa est, uel erit, ut ſaliat, diſtribuatur, diuidatur, in caſtella, lacus <lb/>immittatur, is P. </s> <s xml:id="echoid-s8244" xml:space="preserve">R. </s> <s xml:id="echoid-s8245" xml:space="preserve">c.</s> <s xml:id="echoid-s8246" xml:space="preserve">milia dare damnas eſto: </s> <s xml:id="echoid-s8247" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s8248" xml:space="preserve">qui clàm quid eorum <lb/>ita fecerit, id omne ſarcire, reficere, reſtituere, ædificare, ponere & </s> <s xml:id="echoid-s8249" xml:space="preserve">ce <lb/>lare, demoliri damnas eſto, ſine dolo malo. </s> <s xml:id="echoid-s8250" xml:space="preserve">Atq; </s> <s xml:id="echoid-s8251" xml:space="preserve">ita omnino, ut quicunq; <lb/></s> <s xml:id="echoid-s8252" xml:space="preserve">curator aquarum est, erit, ſicurator aquarum est uel erit, tum is Præ-<lb/>tor, qui inter ciues & </s> <s xml:id="echoid-s8253" xml:space="preserve">peregrinos ius dicit, mulctam pignoribus cogito, <lb/>coërcito, ei{qúe} cur atori, aut ſicurator non erit, tum ei Prætorieo nomi-<lb/>ne cogere & </s> <s xml:id="echoid-s8254" xml:space="preserve">coërcere, mulctæ dicendæ, ſiue pignoris capiendi ius, pote <lb/>ſtas{qúe} eſto. </s> <s xml:id="echoid-s8255" xml:space="preserve">Si quid eorum ſeruus fecerit, dominus eius centum milia po-<lb/>pulo det. </s> <s xml:id="echoid-s8256" xml:space="preserve">Si quis circa riuos, ſpecus, fornices, fiſtulas, tubulos, caſtella, <lb/>lacus aquarum publicarum, qua ad urbem Romam ducuntur & </s> <s xml:id="echoid-s8257" xml:space="preserve">ducen <lb/>tur, terminatus ſteterit, neq; </s> <s xml:id="echoid-s8258" xml:space="preserve">quis eo loco poſt hãc legem rogatam quid <lb/>opponit, molit, opſepit, figit ſtatuit, ponit, collocat, arat, ſerit, neue in <lb/>eum locum quid immittit, præter{qúe} eorum faciendorum reponendorum <lb/>cauſa præterquàm quidem hac lege licebit, oportebit. </s> <s xml:id="echoid-s8259" xml:space="preserve">Qui aduerſus ea <pb file="0366" n="366" rhead="SEXTI IVL. FR. DE AQVAED. ROM. LIB. II."/> quid ſecerit, & </s> <s xml:id="echoid-s8260" xml:space="preserve">aduerſus earepſerit, ex iuſſu cauſa{qúe} omniũ rerum om <lb/>nibus eſto damnas, utiq; </s> <s xml:id="echoid-s8261" xml:space="preserve">atq; </s> <s xml:id="echoid-s8262" xml:space="preserve">uti eſſet eſſe{qúe} oporteret, ſi is aduerſus <lb/>hanc legem riuum, ſpecum rupiſſet, ſoraſſétue, qui{qúe} ſpecum ſor aſſet ru <lb/>piſſctue, quo minus in eo loco poſcere hærbam, fœnum ſceare, ſentes, <lb/>uepres, caprificos, curatores aquarum qui nunc ſunt, qui{qúe} erunt, <lb/>ctrca ſontes, & </s> <s xml:id="echoid-s8263" xml:space="preserve">ſontium & </s> <s xml:id="echoid-s8264" xml:space="preserve">murorum curam, riuos, & </s> <s xml:id="echoid-s8265" xml:space="preserve">ſpecus <lb/>terminatus arbores uites, uepres, ſentes, ripæ, maceria, ſalicta, harum-<lb/>dineta excidantur, tollantur, effodiantur, excorticentur, utiq; </s> <s xml:id="echoid-s8266" xml:space="preserve">recte fa-<lb/>ctum eſſe uolet, eo{qúe} nomine ijs pignoris captio mulcta edici#or <lb/>uti quæ eſto: </s> <s xml:id="echoid-s8267" xml:space="preserve">Id{qúe} ijs ſine fraude ſua facere liceat ius poteſt as{qúe} eſto <lb/>quo minus uites arbores{qúe} uillis, ædiſicijs, macerijsue incluſæ ſint. </s> <s xml:id="echoid-s8268" xml:space="preserve">Ma-<lb/>ceriæ quas cur atores aquarum cauſa cognita ne demolirentur dominis <lb/>permiſerunt, quibus inſcripta inſculpta{qúe} eſſent ipſorum qui permiſiſ-<lb/>ſent curatorum nomina maneat, hac lege nilhil abrogato, quominus ex <lb/>his ſontibus, riuis, ſpecubus, ſornicibus aquam haurire, ſumere ijs qui-<lb/>buſcunq; </s> <s xml:id="echoid-s8269" xml:space="preserve">curatores aquarum permiſerunt, præterquàm rota, calice, <lb/>machina liceat: </s> <s xml:id="echoid-s8270" xml:space="preserve">dum neq; </s> <s xml:id="echoid-s8271" xml:space="preserve">puteus, neq; </s> <s xml:id="echoid-s8272" xml:space="preserve">foramen nouum fiat. </s> <s xml:id="echoid-s8273" xml:space="preserve">Eius hac le <lb/>ge nihilum rogatio utilißimæ legis contemptores nõ negauerim dignos <lb/>pena quæ intenditur. </s> <s xml:id="echoid-s8274" xml:space="preserve">Sed negligentia <anchor type="note" xlink:href="" symbol="♣"/> longi temporis deceptos leni- <anchor type="note" xlink:label="note-0366-01a" xlink:href="note-0366-01"/> ter reuocari oportuit. </s> <s xml:id="echoid-s8275" xml:space="preserve">Itaq; </s> <s xml:id="echoid-s8276" xml:space="preserve">ſedulo labor auimus, ut quantum in nobis <lb/>fuit etiam ignor arentur qui errauer ant. </s> <s xml:id="echoid-s8277" xml:space="preserve">His uero qui admoniti <lb/>ad indulgentiam Imperatoris decurrerunt, poſſumus ui-<lb/>deri cauſa imperati beneficij ſuiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s8278" xml:space="preserve">In reliquo <lb/>uero <anchor type="note" xlink:href="" symbol="*"/> opto ne executio legis neceſſaria <anchor type="note" xlink:label="note-0366-02a" xlink:href="note-0366-02"/> ſit, cum officij fidem etiam per <lb/>offenſas tueri præ-<lb/>ſtet.</s> <s xml:id="echoid-s8279" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div294" type="float" level="2" n="2"> <note position="left" xlink:label="note-0354-01" xlink:href="note-0354-01a" xml:space="preserve">Limpidæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0355-01" xlink:href="note-0355-01a" xml:space="preserve">De cura <lb/>ductuum <lb/>& iure <lb/>aquarum.</note> <note position="right" xlink:label="note-0355-02" xlink:href="note-0355-02a" xml:space="preserve">Caduca <lb/>aqua.</note> <note position="right" xlink:label="note-0355-03" xlink:href="note-0355-03a" xml:space="preserve">Aquæ du-<lb/>cendæ ius <lb/>penes <lb/>quos:</note> <note position="left" xlink:label="note-0356-01" xlink:href="note-0356-01a" xml:space="preserve">Oletare.</note> <note position="left" xlink:label="note-0358-01" xlink:href="note-0358-01a" xml:space="preserve">Quid fieri <lb/>placent.</note> <note position="right" xlink:label="note-0359-01" xlink:href="note-0359-01a" xml:space="preserve">Ignorãti@ <lb/>colorc.</note> <note position="right" xlink:label="note-0359-02" xlink:href="note-0359-02a" xml:space="preserve">Balnearũ <lb/>ius.</note> <note position="right" xlink:label="note-0361-01" xlink:href="note-0361-01a" xml:space="preserve">Fiſtulæ <lb/>ſolutæ.</note> <note position="right" xlink:label="note-0361-02" xlink:href="note-0361-02a" xml:space="preserve">Puncta.</note> <note position="right" xlink:label="note-0361-03" xlink:href="note-0361-03a" xml:space="preserve">Tutela du <lb/>ctuum.</note> <note symbol="♣" position="left" xlink:label="note-0366-01" xlink:href="note-0366-01a" xml:space="preserve"> Legem <lb/>protempo <lb/>re.</note> <note symbol="*" position="left" xlink:label="note-0366-02" xlink:href="note-0366-02a" xml:space="preserve">opere</note> </div> </div> <div xml:id="echoid-div296" type="section" level="1" n="224"> <head xml:id="echoid-head228" xml:space="preserve">FINIS.</head> <pb file="0367" n="367"/> </div> <div xml:id="echoid-div297" type="section" level="1" n="225"> <head xml:id="echoid-head229" xml:space="preserve">EX PROBO INTERPRETATIO <lb/>Literarum, quæ ſuperius poſitæ ſunt.</head> <p> <s xml:id="echoid-s8280" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8281" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8282" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8283" xml:space="preserve">Q.</s> <s xml:id="echoid-s8284" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s8285" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s8286" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8287" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8288" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8289" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s8290" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s8291" xml:space="preserve">Significatum hic est. </s> <s xml:id="echoid-s8292" xml:space="preserve">De ed re quid <lb/>fieri placeret. </s> <s xml:id="echoid-s8293" xml:space="preserve">de ea re ita cenſuerunt.</s> <s xml:id="echoid-s8294" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s8295" xml:space="preserve">Q.</s> <s xml:id="echoid-s8296" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8297" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8298" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8299" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s8300" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s8301" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8302" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8303" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8304" xml:space="preserve">V.</s> <s xml:id="echoid-s8305" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s8306" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s8307" xml:space="preserve">Significatum est. </s> <s xml:id="echoid-s8308" xml:space="preserve">Quid de eare fieri <lb/>placeret de eare uniuerſi ita cenſuerunt.</s> <s xml:id="echoid-s8309" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s8310" xml:space="preserve">Q.</s> <s xml:id="echoid-s8311" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8312" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8313" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8314" xml:space="preserve">F.</s> <s xml:id="echoid-s8315" xml:space="preserve">P.</s> <s xml:id="echoid-s8316" xml:space="preserve">D.</s> <s xml:id="echoid-s8317" xml:space="preserve">E.</s> <s xml:id="echoid-s8318" xml:space="preserve">R.</s> <s xml:id="echoid-s8319" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s8320" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s8321" xml:space="preserve">Significatum hic est: </s> <s xml:id="echoid-s8322" xml:space="preserve">Quid de eare <lb/>fieri placeret. </s> <s xml:id="echoid-s8323" xml:space="preserve">de ea re ita cenſuerunt. </s> <s xml:id="echoid-s8324" xml:space="preserve">Cætera idem ſignificant.</s> <s xml:id="echoid-s8325" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div298" type="section" level="1" n="226"> <head xml:id="echoid-head230" xml:space="preserve">ARGENTORATI, EX OFFICINA <lb/>KNOBLOCHIANA, PER GEOR-<lb/>GIVM MACHER OPEVM, MEN <lb/>SE AVGVSTO ANNO, <lb/>M. D. XLIII.</head> <figure> <image file="0367-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0367-01"/> </figure> <pb file="0368" n="368"/> <pb file="0369" n="369"/> <pb file="0370" n="370"/> <pb file="0371" n="371"/> <handwritten/> <pb file="0372" n="372"/> </div></text> </echo>